কলীমূৰী হাঁহ (ইংৰাজী: Eurasian Teal or Common Teal, বৈজ্ঞানিক নাম-Anas crecca) এটা সচৰাচৰ দেখিবলৈ পোৱা আৰু বহুলভাৱে বিস্তৃত হৈ থকা হাঁহৰ প্ৰজাতি৷ ই সাধাৰণতে নাতিশীতোষ্ণ ইউৰেছিয়া অঞ্চলত প্ৰজনন কৰে আৰু শীতকালত দক্ষিণলৈ পৰিভ্ৰমণ কৰে৷[2] ই জাকপাতি বাস কৰে আৰু প্ৰধানকৈ জলাশয় সমূহত চৰি ফুৰা দেখা যায়৷

কলীমূৰী হাঁহ
(Eurasian or Common Teal)
মতা কলীমূৰী হাঁহ উৰন্ত অৱস্থাত
সংৰক্ষণ স্থিতি
জীৱবৈজ্ঞানিক শ্ৰেণীবিভাজন
জগৎ/ৰাজ্য: Animalia
পৰ্ব: Chordata
শ্ৰেণী: Aves
মহাবৰ্গ: Galloanserae
বৰ্গ: Anseriformes
পৰিয়াল: Anatidae
উপপৰিয়াল: Anatinae
গণ: Anas
প্ৰজাতি: A. crecca
বৈজ্ঞানিক নাম
Anas crecca
Linnaeus, 1758
Global range.
Bright green: summer only
Dark green: all year
Blue: winter only
সমাৰ্থক

Anas crecca crecca Linnaeus, 1758
Anas crecca nimia Friedmann, 1948

বিৱৰণ সম্পাদনা কৰক

 
মতা কলীমূৰী হাঁহৰ ডেউকাৰ বগা বহল দাগ আৰু মূখৰ স্পষ্ট বৰণ

কলীমূৰী হাঁহৰ আকাৰ তেনেই সৰু, দেহৰ দৈৰ্ঘ্য ৩৪-৪৩ ছে: মি: আৰু উজন প্ৰায় ৩৬০ গ্ৰাম হয়৷ ডেউকাৰ দৈৰ্ঘ্য ১৭.৫-২০.৪ ছে: মি:, ঠোঁট ৩.২-৪ ছে:মি: আৰু ঠেং ২.৮-৩.৪ ছে:মি: হোৱা দেখা যায়৷[3][2]

ক'লীমূৰী হাঁহৰ বৰণ ধূসৰ, মূৰ ডাঠ ৰঙৰ আৰু ইয়াৰ পিছফালে হালধীয়া আৰু বগা আঁচ থকা দেখা যায়৷ ইয়াৰ মূৰ আৰু ডিঙি ডাঠ ৰঙা (chestnut) আৰু তাতে চকুৰ পৰা ডিঙিলৈকে এটা সেউজীয়া অৰ্ধচন্দ্ৰাকৃতিৰ দাগ থাকে৷ এই দাগৰ কাষৰ অংশ হালধীয়া-বগা আঁচেৰে ঠোঁটলৈকে বিয়পি থাকে৷ ইয়াৰ বুকু অঞ্চল buff (পাতল হালধীয়া) বৰণৰ আৰু ইয়াত সৰু ঘূৰণীয়া মটীয়া দাগ থকা দেখা যায়৷ এই হাঁহৰ বুকুৰ মাজ অংশ বগা, দেহৰ বাকী অঞ্চল ছাইবৰণৰ৷[3]

প্ৰজনন নোহোৱা সময়ত ইয়াক ঘৰচীয়া হাঁহৰ দৰেই দেখা যায়৷

টেক্সন'মি সম্পাদনা কৰক

 
প্ৰজননৰ সময়ত ক'লীমূৰী হাঁহ

ক'লীমূৰী হাঁহক পোনপ্ৰথমে কেৰ'লাছ লিনিয়াছে তেওঁৰ ১৭৫৮ চনত প্ৰকাশিত চিষ্টেমা নেচুৰী গ্ৰন্থত উল্লেখ কৰিছিল৷[4] ক'নৰাড গেছনাৰ (Conrad Gessner)এ তেওঁৰ 'Historiae animalium' গ্ৰন্থত 'teal' গোটৰ ভিতৰত সৰু আকাৰৰ হাঁহৰ প্ৰজাতি বুলি বৰ্ণনা কৰিছিল৷ [5] অৱশেষত জন ৰে (John Ray) ই ইয়াক "Common Teal" বুলি নামকৰণ কৰে৷ [6] মতা ক'লীমূৰী হাঁহৰ 'ক্ৰিক (cryc) ধৰণৰ মাতৰ প্ৰতি লক্ষ্য ৰাখি লিনিয়াছে ইয়াৰ বৈজ্ঞানিক নাম Anas crecca ৰাখে য'ত Crecca ৰ অৰ্থ হৈছে 'cryc' ধৰণৰ মাত মতা হাঁহ৷

বিতৰণ আৰু বাসস্থান সম্পাদনা কৰক

 
ভাৰতপশ্চিমবংগত শীতকালত চৰা ক'লীমূৰী হাঁহ

ক'লীমূৰী হাঁহে উত্তৰ ইউৰেছিয়াত প্ৰজনন কৰে আৰু দক্ষিণৰ অঞ্চলসমূহত শীতকালটো অতিবাহিত কৰে৷ অৱশ্যে নাতিশীতোষ্ণ মণ্ডলত অৰ্থাৎ ইউৰোপ আদিত ইয়াৰ গ্ৰীষ্ম আৰু শীতকালৰ বিতৰণ ওপৰা-ওপৰি হয়৷[3] শীতকালত ভূমধ্য-সাগৰীয় (Mediterranean) অঞ্চলসমূৰ আশে পাশে উচ্চঘনত্বত দেখা পোৱা যায়৷ ই জাপান, টাইৱান, দক্ষিণ এছিয়া আদিলৈকে শীতকালত পৰিভ্ৰমণ কৰে৷ তাৰোপৰি নীল উপত্যকা, ইৰাণ, কোৰিয়া আদিতো শীতকালত অতিবাহিত কৰে বুলি জনা যায়৷ [3]

 
Anas crecca

আচৰণ সম্পাদনা কৰক

ক'লীমূৰী হাঁহে প্ৰধানকৈ জাক পাতি বাস কৰে৷ প্ৰজননৰ সময়ত ঘাইকৈ ইয়াক ওখ জলজ উদ্ভিদেৰে পৰিপূৰ্ণ জলাশয় সমূহত দেখিবলৈ পোৱা যায়৷ আনহাতে শীতকালত ই সাগৰীয় পানী থকা জলাশয় সমূ্হত চৰে৷ [3]

প্ৰজনন কালত ক'লীমূৰী হাঁহে প্ৰধানকৈ জলজ অমেৰুদণ্ডী প্ৰাণী যেনে- কেঁকোৰা, পোক-পতংগ, মলাস্কা, কণী আদি খাই জীয়াই থাকে৷ এইসময়ত ই দিনৰ ভাগত খাদ্যৰ সন্ধান কৰে৷ শীতকালত ইহঁতে জলজ উদ্ভিদৰ গুটি, ঘাঁহ আদি খাবলৈ লয়৷ শীতকালত এই হাঁহবিধে গধূলি বা নিশাৰ ভাগত খাদ্যৰ সন্ধান কৰে৷ ই পানীত মূৰ ডুবাই বা পানীৰ তললৈ সাঁতুৰিও খাদ্য বিচাৰে৷ [3]

ক'লীমূৰী হাঁহে পানীৰ কাষৰীয়া মাটি বা জোপোহাৰ আঁৰত বাহ সাজে৷ বাহটো সাজিবলৈ ইহঁতে শুকান গছৰ পাত আৰু গাৰ পাখি ব্যৱহাৰ কৰে৷ মাৰ্চ মাহত ইয়াৰ প্ৰজননকাল আৰম্ভ হয়৷ এবাৰত ৫-১৬ টা কণী পাৰে৷ মাকে ২১-২৩ দিনলৈকে উমনি দি পোৱালি জগায়৷ জন্মাৰ পৰা ২৫-৩০ দিনলৈকে পাখি নগজা পৰ্যন্ত মাকে পোৱালিৰ যত্ন লয়৷ প্ৰথমটো শীতকালৰ পিছত পোৱালিয়ে পূৰ্ণবয়স্কৰ ৰূপ লয়৷

তথ্য সংগ্ৰহ সম্পাদনা কৰক

  1. BirdLife International (2012). "Anas crecca". IUCN Red List of Threatened Species. Version 2012.1. International Union for Conservation of Nature. http://www.iucnredlist.org/apps/redlist/details/160031027। আহৰণ কৰা হৈছে: 16 July 2012. 
  2. 2.0 2.1 Carboneras, Carles (1992): Family Anatidae (Ducks, Geese and Swans). In: del Hoyo, Josep; Elliott, Andrew & Sargatal, Jordi (eds.): Handbook of Birds of the World (Volume 1: Ostrich to Ducks): 536–629, plates 40–50. Lynx Edicions, Barcelona. ISBN 84-87334-10-5
  3. 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 Madge, S. & Burn, H. (1987) Wildfowl, an Identification Guide to the Ducks, Geese and Swans of the World. Christopher Helm, London ISBN 0713636475
  4. Linnaeus, Carl (1746): 109. Anas macula alarum viridi: linea alba supra infraque oculos. In: Fauna Svecica Sistens Animalia Sveciæ Regni, etc. (1st ed.): 39–40 [in Latin]. Conrad & Georg Jacob Wishoff, Leiden ("Lugdunum Batavorum").
  5. Aldrovandi, Ulisse (Ulyssis Aldrovandus) (1637): Ornithologia (2nd ed., vol. 3: Tomus tertius ac postremus) [in Latin]. Nicolò Tebaldini, Bologna ("Bononia"). pp. 207–209
  6. Linnaeus (1758): pp. 126–127

বাহ্যিক সংযোগ সম্পাদনা কৰক