|
[[মানব শৰীৰ]]ৰ [[পাচনতন্ত্ৰ]]ৰ লগত জড়িত পেন্ক্ৰিয়াছ বা অগ্ন্যাশয়ে যদি যথেষ্ঠ [[ইনচুলিন]] তৈয়াৰ কৰিব নোৱাৰে অথবা শৰীৰে যদি উৎপন্ন ইনচুলিন ব্যৱহাৰত ব্যৰ্থ হয়, তেন্তে সেই ৰোগক '''ডায়েবেটিচ''' ({{lang-en|Diabetes}} বা Diabetes mellitus) বা '''বহুমুত্ৰ ৰোগ''' বা '''মধুমেহ ৰোগ''' বুলি কোৱা হয়। এনে অৱস্থাত [[তেজ]]ত [[চেনী]] বা শৰ্কৰাৰ উপস্থিতিজনিত অসামঞ্জস্য দেখা দিয়ে। ইনছুলিন কমি যোৱাই হ’ল এই ৰোগৰ মূল কথা। অগ্ন্যাশয়ৰ পৰা নিঃসৃত হৰমন ইনছুলিন, যাৰ সহায়তায় দেহৰ কোষসমূহে তেজৰ পৰা গ্লুকোজলৈ নিবলৈ সমৰথ হয় আৰু একে শক্তিৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰে। ইনছুলিন উৎপাদন বা ইনছুলিনৰ কাম কৰাৰ ক্ষমতা - ইয়াৰ এটা বা দুটা যদি কোনোটোৱেই নহয়, তেন্তে তেজত গ্লুক’জ বঢ়ি যায়। আৰু ইয়াৰ নিয়ন্ত্ৰণ কৰিব নোৱাৰিলে নানা ধৰনৰ জটিলতা, দেহৰ কোষৰ লগতে আৰু অংগসমূহো বিকল হ’ব পাৰে।
ডায়েবেটিচ ৰোগ এটি হৰম’নজনিত ৰোগ|ৰোগ। এইবিধ ৰোগ সাধাৰণতে চল্লিছোৰ্ধ বয়সৰ লোকৰ ক্ষেত্ৰত হোৱা ৰোগ যদিও শিশু আৰু গৰ্ভৱতী মহিলাও এই ৰোগত আক্ৰান্ত হোৱা দেখা যায়|যায়। ডায়েবেটিচ ৰোগ [[চিকিৎসা]]ৰ দ্বাৰ আৰোগ্য বা নিয়ন্ত্ৰণ হয় যদিও ইয়াৰ [[চিকিৎসা]] বহু দীঘলীয়া|দীঘলীয়া।
[[চিকিৎসা]] বিজ্ঞানীসকলৰ মতে ডায়েবেটিচ ৰোগ দুই প্ৰকাৰৰ-
* টাইপ-১ আৰু
* টাইপ-২|২।
টাইপ-১ ৰোগীয়ে বাহিৰৰ পৰা ইন্চুলিন গ্ৰহণ কৰিব লগা হয় বাবে ইন্চুলিন নিৰ্ভৰশীল ডায়েবেটিচ ৰোগী বুলি কোৱা হয়|হয়। কিন্তু টাইপ-২ শ্ৰেণীৰ ডায়েবেটিচ ৰোগীয়ে বাহিৰৰ পৰা ইন্চুলিন গ্ৰহণ কৰিব লগা নহয় যদিও এই প্ৰকাৰৰ ৰোগীয়ে নিজৰ শৰীৰত নি:সৰন হোৱা ইন্চুলিনৰ পৰিমাণ বৃদ্ধি কৰিবলৈ বা নি:সৰিত ইন্চুলিনৰ সঠিক ব্যৱহাৰৰ বাবে [[ঔষধ]] খাই থাকিব লাগে|লাগে। ইয়াৰ ওপৰিও গৰ্ভাৱস্থাত কোনো কোনো মহিলাৰ একপ্ৰকাৰৰ ডায়েবেটিচ ৰোগ হয়|হয়। ইয়াক গেষ্টেচনেল (Gastetional) ডায়েবেটিচ ৰোগ বুলি কোৱা হয়|হয়। অৱশ্যে প্ৰসৱৰ পাছত এনে ডায়েবেটিচ নিজে নিজে ভাল হৈ যায়|যায়।
== বহুমুত্ৰ ৰোগৰ লক্ষণসমূহ ==
সাধাৰণতে ডায়েবেটিচ ৰোগৰ লক্ষণসমূহ হ’ল শৰীৰ দুৰ্বল অনুভৱ কৰা আৰু সামান্য পৰিশ্ৰমতে ভাগৰ লগা, হাত ভৰি জিন্জিনোৱা, কাটিলে বা যিকোনো কাৰণতে হোৱা ঘাঁ সোন্কালে নুশুকুৱা, দৃষ্টিশক্তি কমি যোৱা, শৰীৰৰ ওজন কমি যোৱা, বেছিকৈ পিয়াহ লগা বা ভোক লগা, সঘনাই প্ৰসাৱ কৰিব লগা ইত্যাদি|ইত্যাদি। এনেবোৰ লক্ষণে দেখা দিলে তত্ক্ষণাত চিকিত্সকৰ পৰামৰ্শ ল’ব লাগে|লাগে। মন কৰিব লগা কথা যে ৰোগৰ আৰম্ভণিতে এই লক্ষণসমূহক গুৰুত্ব নিদিয়াৰ পৰিণতিতেই ৰোগীৰ শৰীৰত ডায়েবেটিচ ৰোগে জটিল ৰূপ ধাৰণ কৰিবলৈ সুবিধা পায়|পায়। কিন্তু আৰম্ভণিতে ৰোগ নিৰ্ণয় হ’লে, চিকিত্সকৰ দ্বাৰা ৰোগীৰ অৱস্থা সংকটজনক নোহোৱাকৈ ৰাখিব পাৰি|পাৰি।
সকলো মানুহে জীৱনত কম বেছি পৰিমাণে পৰিশ্ৰম কৰিব লাগে আৰু পৰিশ্ৰম কৰিবলৈ শৰীৰক শক্তিৰ প্ৰয়োজন হয়|হয়। এই শক্তি কাৰ্বোহাইড্ৰেট বা শৰ্কৰা জাতীয় খাদ্যৰ পৰা পোৱা যায়|যায়। ভাত, ৰুটি, আলু, চেনি ইত্যাদি হ’ল কাৰ্বোহাইড্ৰেট বা শৰ্কৰা জাতীয় খাদ্য|খাদ্য। এইবোৰ খাদ্য গ্ৰহণ কৰাৰ পাছত ইয়াৰ শৰ্কৰা ভাগ তেজত জমা হয় আৰু অগ্নাশয় গ্ৰন্থিয়ে নি:সৰন কৰা ইন্চুলিন নামৰ হৰম’ন বিধে তেজৰ শৰ্কৰা (Sugar) ভাগ শৰীৰে অৰ্থাত্ কোষে গ্ৰহণ কৰাত সহায় কৰি দিয়ে|দিয়ে। এনেদৰে ইন্চুলিনৰ সহায়ত কাৰ্বোহাইড্ৰেট গ্ৰহণ প্ৰক্ৰিয়াৰ দ্বাৰা শৰীৰত শক্তি উত্পন্ন হয় আৰু শৰীৰ কাৰ্য্যক্ষম হৈ উঠে|উঠে। কিন্তু ডয়েবেটিচ ৰোগীৰ ক্ষেত্ৰত অগ্নাশয় গ্ৰন্থিয়ে ইন্চুলিন হৰম’ন নি:সৰন কৰাত অনিয়মীয়া হোৱা বাবে খাদ্যৰ পৰা তেজত জমা হোৱা শৰ্কৰা ভাগ শৰীৰে গ্ৰহণ কৰিব নোৱাৰা হয় আৰু তেজত জমা হোৱা এই কাৰ্বোহাইড্ৰেট বা শৰ্কৰা প্ৰসাৱৰ দ্বাৰা শৰীৰৰ পৰা ওলায় যায়|যায়। এনেদৰে শৰীৰ শৰ্কৰাৰ অভাৱত ভুগিব লগা হয় আৰু ইয়াৰ অভাৱত শৰীৰ শক্তিহীনতাত ভুগিব লগা হয়|হয়। ৰোগ কিছুদিন আগবঢ়াৰ লগে লগে [[চকু]]ৰ দৃষ্টিশক্তিও কমিবলৈ ধৰে আৰু লাহে লাহে শৰীৰত ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা কমি যায়|যায়। শৰীৰৰ ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা কমি যোৱাত বিভিন্ন ৰোগ ব্যাধিয়ে আগুৰি ধৰে|ধৰে। এনেদৰে ৰোগ ক্ৰমে জটিল হৈ গৈ থাকে|থাকে।
তেজৰ শৰ্কৰাভাগ শৰীৰে গ্ৰহণ কৰিব নোৱাৰাৰ ফলত শৰ্কৰাভাগ পোনে পোনে [[কিডনী]] পায়গৈ আৰু কিডনী চেকন প্ৰক্ৰিয়াৰ দ্বাৰা প্ৰসাৱ আকাৰে ওলায় যায়|যায়। অনবৰতে শৰ্কৰাৰ এটি অতিৰিক্ত চাপ পাই থাকিবলগীয়া হয় বাবে কিডনীত ক্ৰমে শৰ্কৰাৰ গেদ্ বহিবলৈ আৰম্ভ কৰে|কৰে। এনে অৱস্থাতে ৰোগীৰ শৰীৰ ওখহিবলৈ আৰম্ভ কৰে|কৰে। এনেদৰে ৰোগীৰ অৱস্থা ক্ৰমে জটিলৰ পৰা জটিলতৰ হৈ পৰে|পৰে।
== সংক্ৰমণ ==
ডায়েবেটিচ যিহেতু গ্ৰন্থিৰ ৰোগ, গতিকে ই বংশগত কাৰণতে হোৱাৰ সম্ভাৱনা বেছি থাকে|থাকে। কিয়নো বংশগতিৰ জৰিয়তে পিতৃ পুৰুষৰ বেছিভাগ গুণেই উত্তৰ পুৰুষলৈ প্ৰবাহিত হয়|হয়। বংশগত কাৰণৰ ওপৰিও বৰ্তমান যুগৰ মানুহে গ্ৰহণ কৰা আধুনিক জীৱন শৈলীকো ডায়েবেটিচ ৰোগৰ অন্যতম কাৰণ হিচাপে বিজ্ঞানীসকলে চিনাক্ত কৰিছে|কৰিছে। আমাৰ সু-স্বাস্থ্যৰ বাবে শৰীৰৰ অন্তৰ্ভাগত চলা সকলো শৰীৰ ক্ৰিয়া যেনে-ৰক্ত -সঞ্চালন, ৰেচন, শ্বাস-প্ৰশ্বাস, হৰম’ন গ্ৰন্থিৰ হৰম’ন নি:সৰন কাৰ্য্য ইত্যাদি সঠিকভাৱে চলাটো অতি প্ৰয়োজনীয়|প্ৰয়োজনীয়। শৰীৰ ক্ৰিয়াসমূহ এক স্বয়ংক্ৰিয় পদ্ধতিত চলি থাকে|থাকে। দেখা গৈছে মানুহৰ চিন্তাধাৰা যোগাত্মক দিশত ধাবিত হ’লে মগজুৰ ক্ৰিয়া সুস্থিৰ অৱস্থাত থাকে আৰু এনে অৱস্থাত শৰীৰ কাৰ্য্যসমূহ সঠিকভাৱে চলি থাকে|থাকে। কিন্তু বিভিন্ন কাৰকৰ প্ৰভাৱত যেনে- খং বা ক্ৰোধ, মানসিক উদ্বিগ্নতা আদি ঋণাত্মক কাৰকৰ প্ৰভাৱত মানুহৰ মগজুৰ ক্ৰিয়া বা মানসিক অৱস্থা অস্থিৰ হৈ পৰিলে শৰীৰ ক্ৰিয়া সমূহত বিসঙ্গতিয়ে দেখা দিয়ে আৰু বিভিন্ন ৰোগৰ সৃষ্টি হয়|হয়। আধুনিক জীৱন শৈলী মানেই হৈছে- ভোগবাদী মানসিকতা|মানসিকতা। ভোগবাদী মানসিকতাৰ বাবে আমাৰ জীৱনত উদ্বিগ্নতাৰ সৃষ্টি হয় আৰু তাৰ ফলত মগজুৱে শৰীৰৰ অন্ত:ক্ষৰা গ্ৰন্থিসমূহৰ কৰণ কৰ্ম পৰিচালনা কৰাত বিসঙ্গতিয়ে দেখা দিয়ে|দিয়ে। ফলস্বৰূপে অন্ত:ক্ষৰা গ্ৰন্থিৰ হৰম’ন নি:সৰন প্ৰক্ৰিয়া অনিয়মীয়া হয় বাবে এনে হৰম’নজনিত ৰোগৰ উত্পত্তি হয়|হয়। চিকিত্সা বিজ্ঞানী সকলৰমতে অগ্নাশয় বা পেন্ক্ৰিয়াছ গ্ৰন্থিত থকা এক বিশেষ ধৰণৰ কোষে ইন্চুলিন নি:সৰন কৰে|কৰে। এই কোষবোৰক বিটা-কোষ (B-Cell) নামাকৰণ কৰা হৈছে|হৈছে। প্ৰকৃততে এই বিটা কোষবোৰ ধ্বংস হোৱাৰ ফলতে ইন্চুলিন নি:সৰন প্ৰক্ৰিয়া বিসঙ্গতিপূৰ্ণ হৈ পৰে|পৰে। শাৰীৰিক শ্ৰম নকৰাকৈ অতিভোজন কৰাটোও ডায়েবেটিচ ৰোগৰ অন্য এক কাৰণ বুলি বিজ্ঞানীসকলে ঠাৱৰ কৰিছে|কৰিছে।
== চিকিৎসা ==
ডায়েবেটিচ ৰোগীয়ে নিয়মীয়াভাৱে চিকিৎসা গ্ৰহণ কৰি থাকিলে ৰোগীৰ অৱস্থা শোচনীয় নোহোৱাকৈ ৰাখিব পাৰি|পাৰি। এই ৰোগ যিহেতু ইনচুলিন নামৰ হৰম’নৰ অভাৱত হয়|হয়। সেয়েহে এই ৰোগৰ চিকিৎসা হৈছে টাইপ-১ প্ৰকাৰৰ ৰোগীৰ ক্ষেত্ৰত বাহিৰৰ পৰা ইন্চুলিন যোগান ধৰা আৰু টাইপ-২ ৰোগীৰ ক্ষেত্ৰত ইন্চুলিনৰ উত্পাদন আৰু নি:সৰন নিয়মীয়া কৰণৰ বাবে নিয়মীয়াকৈ ঔষধ সেৱন কৰা|কৰা। চিকিৎসা বিজ্ঞানীসকলৰ চেষ্টাত কৃত্ৰিম ইন্চুলিন তৈয়াৰ কৰিবলৈ সমৰ্থ হোৱা গৈছে আৰু এই ইন্চুলিন টাইপ-১ ডায়েবেটিচ ৰোগীৰ প্ৰয়োজন অনুসৰি প্ৰয়োগ কৰি থকা হয়|হয়। এনেদৰে ৰোগীৰ শৰীৰত এক পৰিপূৰক ব্যৱস্থাৰ কাৰ্বোহাইড্ৰেট বা শৰ্কৰা ধৰি ৰাখি শক্তি উত্পাদন কৰা হয় আৰু ৰোগীৰ শৰীৰক কাৰ্য্যক্ষম কৰি তোলা হয়|হয়।
বৰ্তমান যুগত চিকিৎসা বিজ্ঞানে আশাতীতভাৱে উন্নতি কৰিছে যদিও ডায়েবেটিচ ৰোগৰ চিকিৎসাৰ ক্ষেত্ৰত বিশেষভাৱে একো উন্নত চিকিৎসা উদ্ভাৱন কৰাটো পৰিলক্ষিত হোৱা নাই|নাই। অৱশ্যে শেহতীয়া খবৰ মতে এদল আমেৰিকাৰ বিজ্ঞানীয়ে চলোৱা গৱেষণাত পুৰুষৰ শুক্ৰস্থলীৰ পৰা আহৰণ কৰা ষ্টেম চেল বা শিপা কোষৰ দ্বাৰা অগ্নাশয়ৰ ধ্বংস প্ৰাপ্ত বিটা কোষৰ নিচিনাকৈ ইন্চুলিন নি:সৰন কৰোৱাত কৃতকাৰ্য্যতা লাভ কৰিছে|কৰিছে। আকৌ কানাডাৰ এড্মণ্টন চহৰত অনুষ্ঠিত ডায়েবেটিচ ৰোগৰ বিশেষজ্ঞসকলৰ সন্মিলনত এগৰাকী সদ্যমৃত স্বাভাৱিক অৱস্থাযুক্ত অগ্নাশয় থকা ব্যক্তিৰ দেহৰ পৰা স্বাভাৱিক ধৰণৰ বিটা কোষবোৰ উঠাই নি ডায়েবেটিচ ৰোগীৰ দেহত সংস্থাপনেৰে ইন্চুলিন নি:সৰন প্ৰক্ৰিয়া পুনৰ জীৱিত কৰাৰ বিষয়ে চিন্তা চৰ্চা কৰা হয়|হয়। বিজ্ঞানীসকলৰ এনে গৱেষণা আৰু চিন্তাই ভৱিষ্যতে ডায়েবেটিচ ৰোগীলৈ আশাৰ ৰেঙনি কঢ়িয়াই অনাৰ সম্ভাৱনা আছে|আছে। <ref>অসমীয় খবৰ, তাং: ২৮/০৭/২০১১</ref>
== নিয়ন্ত্ৰণ ==
প্ৰকৃততে ডায়েবেটিচ ৰোগৰ চিকিৎসা ব্যৱস্থাত ৰোগীক সম্পূৰ্ণৰূপে আৰোগ্য কৰাতকৈ ৰোগৰ নিয়ন্ত্ৰণ কৰি ৰখাৰহে চিকিৎসা চলে|চলে। নিয়মিত ভাৱে চিকিৎসা গ্ৰহণ কৰি থাকিলে ডায়েবেটিচ নিয়ন্ত্ৰণত থাকে যদিও ৰোগী সকলে এক দোদুল্যমান অৱস্থাত জীৱন কটাবলগীয়া হয়|হয়। ইয়াৰ চিকিৎসা পদ্ধতি দীঘলীয়া হোৱাত বহুতো ৰোগীয়ে চিকিৎসা গ্ৰহণ প্ৰক্ৰিয়া চলাই লৈ যোৱাটো টান হৈ পৰে|পৰে। ইয়াৰ ফলতে ৰোগীৰ অৱস্থা সংকটজনক হৈ পৰে বা মৃত্যু মুখত পৰে|পৰে। ডায়েবেটিচ যিহেতু হৰম’ন জনিত ৰোগ আৰু হৰম’ন নিঃসৰন কাৰ্য্য মগজুৰ নিৰ্দেশতে পৰিচালিত হয়, গতিকে আমি আমাৰ মগজুক অৰ্থাত্ মনটোক উদ্বিগ্নতা, ক্ৰোধ বা খং আদি ঋণাত্মক কাৰকৰ প্ৰভাৱৰ পৰা আঁতৰাই ৰাখিব পাৰিলেহে মগজুৰ কাৰ্য্যকাৰিতা সঠিক অৱস্থাত ৰাখিব পৰাটো সম্ভৱ হয়|হয়। কিয়নো সুস্থিৰ মন হৈছে সু-স্বাস্থ্যৰ চাবি কাঠি|কাঠি। গতিকে ভোগবাদী মানসিকতাই হওক বা অন্য কাৰণতেই হওক উদ্বিগ্নতা সৃষ্টি কৰিব পৰা কাৰকসমূহ এৰাই চলিলে নিশ্চয় ডায়েবেটিচৰ নিচিনা মহাব্যাধিৰ কবলত পৰিব লগা নহব|নহব।
প্ৰায় ছয়হেজাৰ বছৰৰ পূৰ্বে ভাৰতীয় ঋষিমুনিসকলে মানুহৰ মন সুস্থিৰ অৱস্থাত ৰাখিব পৰা ’যোগ’ পদ্ধতিৰ উদ্ভাৱন কৰি থৈ গৈছে|গৈছে। পৰৱৰ্তী সময়ত এই যোগ পদ্ধতি ’যোগ চিকিৎসা’ বা’ প্ৰাকৃতিক চিকিৎসা’ পদ্ধতি হিছাপে আজিও চলি আছে|আছে। এই চিকিৎসা পদ্ধতিৰ জৰিয়তে মানুহৰ লোভ, মোহ, কাম, ক্ৰোধ এই চাৰি ৰিপুক দমন কৰি মনটোক নিজৰ নিয়ন্ত্ৰণত ৰখা হয়|হয়। যোগ বা প্ৰাকৃতিক চিকিৎসাত ’প্ৰাণায়াম’ হৈছে বৰ্তমান সময়ত অতি জনপ্ৰিয় আৰু ফলপ্ৰসু পদ্ধতি|পদ্ধতি। প্ৰাণায়ামৰ জৰিয়তে মন স্থিৰ কৰি ৰখাৰ লগতে বায়ুৰ পৰা মুক্ত [[অক্সিজেন]] গ্ৰহণ কৰা হয়|হয়। এই অক্সিজেন ৰক্ত প্ৰবাহৰ জৰিয়তে শৰীৰৰ সকলো কলা-কোষলৈ যোগান ঘৰা হয়|হয়। মনৰ সুস্থিৰ অৱস্থাত অতিৰিক্ত অক্সিজেনৰ যোগান শৰীৰৰ সকলো কলা-কোষ আৰু গ্ৰন্থিত চলা শৰীৰ কাৰ্য্যসমূহ অধিক কাৰ্য্যক্ষম কৰি তোলে|তোলে। ইয়াৰ ফলস্বৰূপে শৰীৰৰ [[ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা]] (Immunity) শক্তিশালী হৈ উঠে, যাৰ বাবে সহজে কোনো ৰোগে আক্ৰমণ কৰিব নোৱাৰে|নোৱাৰে।
ডায়েবেটিচ ৰোগৰ চিকিৎসাৰ বাবে যিদৰে চিকিৎসালয় স্থাপন কৰা হৈছে, তাৰ সমান্তৰাল ভাবে জনসাধাৰণৰ মাজত এই ৰোগ সম্পৰ্কে সজাগতা সৃষ্টি কৰিব পাৰিলেহে ডায়েবেটিচ ৰোগক প্ৰতিৰোধ কৰাটো সম্ভৱ হৈ উঠিব|উঠিব। এই ক্ষেত্ৰত মানুহৰ মন অস্থিৰ কৰি তুলিব পৰা জীৱন শৈলী পৰিহাৰ কৰি এক সু-শৃংখলাবদ্ধ জীৱন যাপনেৰে জীৱনৰ বাটত অগ্ৰসৰ হ’লেহে আমি নিশ্চয় ডায়েবেটিচৰ বিচিনা মাহা ব্যাধিক দূৰতে বিদুৰ কৰিব পাৰিম বুলি আশা কৰিব পাৰো|পাৰো।
== ভাৰতবৰ্ষত বহুমুত্ৰ ৰোগৰ প্ৰভাৱ ==
[[ভাৰতবৰ্ষ]]ত যোৱা দুটামান দশকৰ পৰা ডায়েবেটিচ ৰোগীৰ সংখ্যা দ্ৰুতগতিত বৃদ্ধি পাইছে|পাইছে। এক সমীক্ষামতে ২০০০ চনত বিশ্বত ডায়েবেটিচ ৰোগীৰ সংখ্যা আছিল প্ৰায় ১৭১ নিযুত|নিযুত। কিন্তু ২০৩০ চনলৈ এই পৰিসংখ্যা বিশেষজ্ঞসকলে দুগুণলৈ বৃদ্ধি পোৱাৰ আশংকা ব্যক্ত কৰিছে<ref>Davidson’s Principles & Practice of Medicine</ref>|। [[পৃথিৱী]]ৰ সকলো ঠাইৰ মানুহৰে এইবিধ ৰোগ হয় যদিও ভাৰতৰ দৰে উন্নয়নশীল দেশৰ মানুহ এই ৰোগত বেছি আক্ৰান্ত হোৱা দেখা যায়|যায়। ইণ্টাৰনেচনেল ডায়েবেটিচ ফেডাৰেচনে প্ৰকাশ কৰা মতে ভাৰতবৰ্ষত বৰ্তমান প্ৰায় ৫০.৮ নিযুত লোকেই ডায়েবেটিচ ৰোগত ভুগি আছে<ref name="Gale">{{cite news|url=http://www.bloomberg.com/news/2010-11-07/india-s-deadly-diabetes-scourge-cuts-down-millions-rising-to-middle-class.html|title=India’s Diabetes Epidemic Cuts Down Millions Who Escape Poverty|last=Gale|first=Jason|date=November 7, 2010|work=Bloomberg|accessdate=8 June 2012}}</ref>|। ডায়েবেটিচ ৰোগীৰ এই পৰিসংখ্যাত ভাৰতৰ স্থান প্ৰথম|প্ৰথম। সেয়ে, ভাৰতবৰ্ষক ডায়েবেটিচৰ ৰাজধানী বুলি কোৱা হয়|হয়। বৰ্তমান ভাৰতত বিভিন্ন ঠাইত ব্যক্তিগত খণ্ডত ডায়েবেটিচ ৰোগৰ চিকিৎসাৰ বাবে বহুতো চিকিৎসালয় স্থাপন কৰা হৈছে|হৈছে।
| 