মুম্বাই: বিভিন্ন সংশোধনসমূহৰ মাজৰ পাৰ্থক্য

|format=[[PDF]]|archiveurl=http://web.archive.org/web/20110813081012/http://www.maharashtra.nic.in/htmldocs/Activity/mumbai_sub.pdf|archivedate=2011-08-13}}</ref> মূল চহৰাঞ্চলক ''দ্বীপচহৰ'' বা ''আইল্যাণ্ড চিটি'' নামেৰেও অভিহিত কৰা হয়।<ref>{{cite web |url=http://www.mmrdamumbai.org/projects_muip.htm |title=MMRDA Projects |accessdate=2007-12-06 |publisher=[[Mumbai Metropolitan Region Development Authority]] (MMRDA)}}</ref> মুম্বাইৰ মুঠ আয়তন ৬০৩.৪ বৰ্গকিলোমিটাৰ।<ref>{{cite web|title=Area and Density – Metropolitan Cities|url=http://urbanindia.nic.in/moud/theministry/subordinateoff/tcpo/AREA_POP/CHAPTER-4.PDF

|page=6|accessdate=2008-04-30|archiveurl=http://web.archive.org/web/20090410234437/http://darpg.nic.in/arpg-website/Conference/Pune/water%20supply%20initiatives.ppt|archivedate=2009-04-10}}</ref> তুলসী আৰু বিহাৰ হ্ৰদ চহৰৰ সীমাৰ মাজতই বোৰিবলি জাতীয় উদ্যান অৱস্থিত।<ref name="wt">{{cite journal

মুম্বাই ছটা [[লোকসভা]] (সংসদীয়) কেন্দ্ৰক লৈ গঠিত। এইবোৰ হ’ল: [[মুম্বাই উত্তৰ লোকসভা কেন্দ্ৰ|মুম্বাই উত্তৰ]], [[মুম্বাই উত্তৰ পশ্চিম লোকসভা কেন্দ্ৰ|মুম্বাই উত্তৰ পশ্চিম]], [[মুম্বাই উত্তৰ পূৰ্ব লোকসভা কেন্দ্ৰ|মুম্বাই উত্তৰ পূৰ্ব]], [[মুম্বাই উত্তৰ মধ্য লোকসভা কেন্দ্ৰ|মুম্বাই উত্তৰ মধ্য]], [[মুম্বাইদক্ষিণ মধ্য লোকসভা কেন্দ্ৰ|মুম্বাই দক্ষিণ মধ্য]] আৰু [[মুম্বাই দক্ষিণ লোকসভা কেন্দ্ৰ]]।<ref>{{cite web|url=http://eci.nic.in/miscellaneous_statistics/ListofPC.pdf|title=List Of Parliamentary Constituencies|publisher=[[Election Commission of India]]|format=PDF|page=7|accessdate=2009-09-04|archiveurl=http://web.archive.org/web/20090410011640/http://eci.nic.in/miscellaneous_statistics/ListofPC.pdf|archivedate=2009-04-10}}</ref> [[ভাৰতৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচন, ২০০৯|২০০৯ চনৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনত]] এই কেন্দ্ৰসমূহৰ মাজত পাঁচটাতে কংগ্ৰেছ আৰু এটাত এনচিপিয়ে জয়লাভ কৰে।<ref>{{cite news|url=http://www.mumbaimirror.com/index.aspx?Page=article&sectname=News%20-%20City&sectid=2&contentid=200905162009051615521355720c4812d|date=2009-05-16|publisher=''[[Mumbai Mirror]]''|title=Congress wins five seats in Mumbai, NCP wins the sixth seat|accessdate=2009-07-06}}</ref> অন্যহাতে মুম্বাইত মহাৰাষ্ট্ৰ বিধানসভাৰ ৩৬টা কেন্দ্ৰ অৱস্থিত।<ref>{{cite web|url=http://ceo.maharashtra.gov.in/acs.php|title= List of ACs and PCs|publisher=Chief Electoral Officer ([[Government of Maharashtra]])|accessdate=2009-09-04}}</ref> ২০০৯ চনৰ ৰাজ্য বিধানসভা নিৰ্বাচনত এই কেন্দ্ৰসমূহৰ মাজত ১৭টাত কংগ্ৰেছ, ৬টাত এমএনএচ, ৫টাত বিজেপি, ৪টাত শিবসেনা আৰু এটাত এচপিয়ে জয়লাভ কৰে।[http://web.archive.org/web/20091122084331/http://220.225.73.214/pdff/results.pdf][http://news.outlookindia.com/item.aspx?668230] [http://news.outlookindia.com/item.aspx?668219]<ref>{{cite web|url=http://www.rediff.com/election/2004/oct/16kbkmaha.htm|title=Maharashtra 2004 poll outcome|publisher=[[Rediff]]|date=2004-10-16|accessdate=2009-09-04}}</ref> বৃহন্মুম্বাই পৌৰসংস্থাৰ কৰ্পোৰেটসকল প্ৰতি পাঁচ বছৰৰ ব্যৱধানত নিৰ্বাচিত হয়।<ref>{{harvnb|The Mumbai Municipal Corporation Act, 1888|p=6|Ref=mumact}}</ref> এই পৌৰসংস্থা [[মুম্বাইৰ প্ৰশাসনিক বিভাগ|২৪টা মিউনিচিপ্যাল ওৱাৰ্ডৰ]] ২২৭ জন নিৰ্বাচিত জনপ্ৰতিনিধি, পৌৰপ্ৰশাসনৰ বিশেষ জ্ঞান আৰু অভিজ্ঞতাসম্পন্ন পাঁচ জন মনোনীত কাউন্সিলৰ আৰু এজন [[মুম্বাইৰ মেয়ৰ|মেয়ৰক]] লৈ গঠিত। মুম্বাইৰ মেয়ৰ পদটো প্ৰধানত: নামসৰ্বস্ব।<ref>{{cite web|url=http://www.mcgm.gov.in/irj/portal/anonymous/qlcorporation|publisher=[[Brihanmumbai Municipal Corporation]] (BMC)|title=Corporation|accessdate=2009-06-15}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.mcgm.gov.in/irj/portal/anonymous/qlmayoffice|publisher=[[Brihanmumbai Municipal Corporation]] (BMC)|title=Mayor - the First Citizen of Mumbai|accessdate=2009-05-12|quote=As the presiding authority at the Corporation Meetings, his/her role is confined to the four corners of the Corporation Hall. The decorative role, however, extends far beyond the city and the country to other parts of world}}</ref><ref>{{harvnb|The Mumbai Municipal Corporation Act, 1888|p=3|Ref=mumact}}</ref> ২০০৭ চনৰ পৌৰনিৰ্বাচনত ২২৭খন আসনৰ মাজত শিবসেনা-বিজেপি জোটে ১১১খন আসন সহ ক্ষমতা দখল কৰে। অন্যহাতে কংগ্ৰেছ-এনচিপি জোটে পায় ৮৫খন আসন।<ref>{{cite web|url=http://www.rediff.com/news/2007/feb/02poll.htm|title=Sena's hat-trick in BMC; Congress suffers setback|publisher=[[Rediff]]|date=2007-02-03|accessdate=2009-09-04}}</ref> মুম্বাইৰ মেয়ৰ, ডেপুটি মেয়ৰ আৰু মিউনিচিপ্যাল কমিছনাৰৰ কাৰ্যকালৰ মিয়াদ আঢ়ৈ বছৰ।<ref>{{harvnb|The Mumbai Municipal Corporation Act, 1888|p=27|Ref=mumact}}</ref>

|first=Urvashi|publisher=''[[MiD DAY]]''|date=2009-03-31|accessdate=2009-06-14}}</ref> মুম্বাই বিআৰটিএচ (বাচ ৰ‌্যাপিড ট্ৰানজিট চিষ্টেম)ৰ লেনবোৰ সমগ্ৰ মুম্বাইৰ সুবিধাৰ্থে পৰিকল্পিত হৈছে। ২০০৯ চনৰ মাৰ্চ মাহ অবধি এই ৰাষ্ট্ৰীয় সাতটা ৰুটত বাচ চলাচল আৰম্ভ কৰিছে।<ref name="routetalpdf">{{cite web|url=http://www.bestundertaking.com/TravelAsYouLike-Ticket.pdf|title=Bus Routes Under Bus Rapid Transit System|format=[[PDF]]|publisher=[[Brihanmumbai Electric Supply and Transport]] (BEST)|page=5|accessdate=2009-03-23|archiveurl=http://web.archive.org/web/20070110203942/http://www.bestundertaking.com/TravelAsYouLike-Ticket.pdf|archivedate=2007-01-10}}</ref> চহৰৰ ৮৮ শতাংশ যাত্ৰীয়ে জন পৰিবহণ মাধ্যমবোৰ ব্যৱহাৰ কৰিলেও মুম্বাইত [[যানজঁট]] এতিয়াও এক অন্যতম জটিল সমস্যা।<ref>{{cite news|url=http://www.businessworld.in/index.php/7-Questions-You-Wanted-to-Ask.html|last=Khanna|first=Gaurav|date=|accessdate=2009-08-28|title=7 Questions You Wanted to Ask About the Mumbai Metro|publisher=''[[Businessworld]]''|quote=Road congestion has worsened, though 88 per cent of journeys are made by public transport.}}</ref> মুম্বাই আজিও বিশ্বৰ সৰ্বাধিক যানজঁটবহুল চহৰসমূহৰ অন্যতম।<ref>{{harvnb|Executive Summary on Comprehensive Transportation Study for MMR|loc=p. 2-1: "The 137% increase in cars, a 306% increase in two wheelers, the 420% increase in autos and 128% increase in taxis during 1991-2005 has created a lethal dose of traffic congestion which has catagorised Mumbai as one of the congested cities in the world."|Ref=exe}}</ref>

উন্নয়নশীল দেশসমূহৰ দ্ৰুত বৰ্ধমান চহৰবোৰত যি যি সমস্যা দেখা যায়, তাৰ বেছিভাগেই মুম্বাইত বিদ্যমান। ব্যাপক দাৰিদ্ৰ্য আৰু বেকাৰত্ব, অনুন্নত স্বাস্থ্যব্যৱস্থা, অনুন্নত জীৱনযাত্ৰা আৰু শিক্ষাৰ মান এই চহৰৰ মূল সমস্যা। বসবাসৰ সুবন্দোবস্ত থকা সত্ত্বেও মুম্বাইবাসীসকলে অনেক সময়তেই কৰ্মস্থলৰ পৰা দূৰ জনাকীৰ্ণ আৰু তুলনামূলকভাবে ব্যয়বহুল আবাসত বাস কৰে। এই কাৰণে জন পৰিবহণ ব্যৱস্থাৰ মাধ্যমবোৰত সদায়ে প্ৰচুৰ ভীৰ থাকে আৰু যানজঁট নিত্যনৈমিত্তিক বিষয় হৈ উঠে। কোনো কোনোৱে বাচ অথবা ট্ৰেন ষ্টেচনৰ কাষতে বসবাস কৰে। যদিও উপনগৰৰ বাসিন্দাসকলৰ দক্ষিণলৈ প্ৰধান বাণিজ্য কেন্দ্ৰত গৈ পাবলৈ অনেক সময় লাগি যায়।<ref>{{harvnb|Datta|Jones|1999|loc=Low-Income Households and the Housing Problem in Mumbai, pp. 158–159}}</ref> এছিয়াৰ দ্বিতীয় বৃহত্তম [[বস্তি]] [[ধাৰাবি]] <ref>{{cite web | last=Jacobson|first=Marc|title= Dharavi: Mumbai's Shadow City| url= http://ngm.nationalgeographic.com/2007/05/dharavi-mumbai-slum/jacobson-text| work=[[National Geographic Magazine|National Geographic]] | publisher= [[National Geographic Society]]|month=May|year=2007 | accessdate=2009-04-28}}</ref> মধ্য মুম্বাইত অৱস্থিত; ইয়াত বসবাস কৰে প্ৰায় ৮০০,০০০ মানুহ।<ref>{{harvnb|Davis|2006|p=31}}</ref> ১৯৯১-২০০১ দশকত মহাৰাষ্ট্ৰৰ বাহিৰৰ পৰা অহা মুম্বাইত অভিনিবেশকাৰীৰ সংখ্যা আছিল ১,১২০,০০০ জন; যিটোৱে মুম্বাইৰ জনসংখ্যাৰ লগত আৰু ৫৪.৮ শতাংশ যোগ কৰে।<ref>{{cite web |url=http://maccia.org.in/ecoSmaha06.pdf |page=2|title=Highlights of Economic Survey of Maharashtra 2005-06 |accessdate=2008-02-13 |publisher=Directorate of Economics and Statistics, Planning Department ([[Government of Maharashtra]]) |format=PDF|archiveurl=http://web.archive.org/web/20060508220227/http://maccia.org.in/ecoSmaha06.pdf|archivedate=2006-05-08}}</ref> ২০০৭ চনত মুম্বাইৰ অপৰাধৰ হাৰ ([[ভাৰতীয় দণ্ডবিধি|ভাৰতীয় দণ্ডবিধিৰ]] ধাৰাত নথিভুক্ত) ১০০,০০০ জন ১৬২.৯৩<ref>http://timesofindia.indiatimes.com/articleshow/5823304.cms</ref> যিটো ৰাষ্ট্ৰীয় গড়ৰ (১৭৫.১) তুলনাত সামান্য কম হলেও ভাৰতৰ দহ লক্ষাধিক জনসংখ্যাযুক্ত চহৰসমূহৰ গড় হাৰৰ (৩১২.৩) তুলনাত অনেক কম।<ref name=crimerate>{{cite web|title=Crime in India-2007