দুৰ্গা পূজা: বিভিন্ন সংশোধনসমূহৰ মাজৰ পাৰ্থক্য
Content deleted Content added
Courcelles (আলোচনা | বৰঙণি) অ File renamed: File:332 durga-alone.png → File:332 Durga-alone.png File renaming criterion #5: Correct obvious errors in file names (e.g. incorrect proper nouns or false histo... |
দিব্য দত্ত (আলোচনা | বৰঙণি) No edit summary |
||
1 নং শাৰী:
{{Expand article
{{Infobox Holiday
|holiday_name = দুৰ্গাপূজা
5 নং শাৰী:
|longtype = [[হিন্দু]] উৎসৱ <br /> (প্ৰধানত [[পশ্চিমবংগ]], [[অসম]] আৰু [[বিহাৰ]]ত উদযাপন কৰা হয়)
|image = Bagbazar Sarbojanin Arnab Dutta 2010.JPG
|caption = <sup>
|official_name =
|nickname =শাৰদোৎসৱ,
|observedby = [[হিন্দু]] সম্প্ৰদায়ে
|begins = সাধাৰণতে [[
|ends = [[
|date = আহিনৰ
|date2009 =
|celebrations = প্ৰথা অনুসাৰে পালন কৰা হয়, দহ বা পাঁচ দিন
|relatedto = [[মহালয়া]], [[দশেৰা]], [[জগদ্ধাত্ৰী|জগদ্ধাত্ৰী পূজা]]
}}
[[হিন্দু]] দেৱী [[দুৰ্গা|দুৰ্গাৰ]]
সাধাৰনতে আহিনৰ শুক্ল পক্ষৰ
==পৌৰাণিক
[[চিত্ৰ:Para-Mahashasthi.JPG|thumb|right|250px|কলকাতাৰ একোটা পূজামণ্ডপত মহাষষ্টীৰ
===ব্ৰহ্মবৈবৰ্ত পুৰাণ===
ব্ৰহ্মবৈবৰ্ত পুৰাণত উল্লেখ থকা অনুসাৰে এই দুৰ্গা পূজাৰ
===দেৱী ভাগৱত পুৰাণ===
দেৱী
[[File:Durga 1.jpg|thumb|250px|
==মূৰ্তি সমূহ==
দুৰ্গা দেৱীৰ
===দুৰ্গা===
‘দ’-আখৰে
১
১.“শৈলপুত্ৰী” :
মা দুৰ্গা নিজৰ প্ৰথম স্বৰূপত “শৈলপুত্ৰী” নামেৰে
২.“ব্ৰহ্মচাৰিণী” :
মাতৃ দুৰ্গাৰ ন শক্তিৰ দ্বিতীয় স্বৰূপটো হ’ল
▲মাতৃ দুৰ্গাৰ ন শক্তিৰ দ্বিতীয় স্বৰূপটো হ’ল ‘ব্ৰহ্মচাৰিণী’ৰ । ইয়াত ‘ব্ৰহ্ম’ শব্দৰ অৰ্থ হ’ল তপস্যা ।ব্ৰহ্মচাৰিণী অৰ্থাৎ তপচাৰিণী,তপস্যা কৰা তপস্বিনী ।“বেদস্তত্ত্ব তপো ব্ৰহ্ম ।’’এই ব্ৰহ্মচাৰণী দেৱীৰ স্বৰূপ পূৰ্ণ জ্যোতিৰ্ময় আৰু অত্যন্ত ভৱ্য ।এখেতৰ সোঁহাতত জপমালা আৰু বাওঁহাতত কমণ্ডলু বিদ্যমান । হিমালয়ৰ তাত পুত্ৰীৰূপে উৎপন্ন হোৱাত নিজৰ এই পৰৱৰ্ত্তী জন্মটো নাৰদৰ উপদেশ মতে ভগৱান শংকৰক পতিৰূপে পাবলৈ তেখেতে অতি প্ৰচণ্ড তপস্যা কৰিছিল । তেনে দুষ্কৰ তপস্যা কৰা বাবেহে তেখেতক “তপশ্চাৰিণী” বা “ব্ৰহ্মচাৰিণী”নামেৰে অভিহিত কৰা হৈছিল ।মা দুৰ্গাৰ এই দ্বিতীয় স্বৰূপটো ভক্ত আৰু সিদ্ধসকলৰ অনন্ত ফলপ্ৰদ ।ব্ৰহ্মচাৰিণীৰ উপাসনা কৰিলে মানুহৰ তপস্যা,যোগ,বৈৰাগ্য,সদাচাৰ আৰু সংযম বৃ্দ্ধি পায় । জীৱনৰ কঠিন সংঘাতবোৰতো তেওঁৰ মন কৰ্তব্য পথৰ পৰা বিচ্যুত নহয় ।দুৰ্গাপূজাৰ দ্বিতীয় দিৱসত এখেতৰে স্বৰূপৰ উপাসনা কৰা হয় ।
মা দুৰ্গাৰ তৃতীয় শক্তিৰ নাম হ’ল
▲৩-“চন্দ্ৰঘন্টা”:
▲মা দুৰ্গাৰ তৃতীয় শক্তিৰ নাম হ’ল ‘চন্দ্ৰঘণ্টা’ ।নৱৰাত্ৰি উপাসনাত তৃতীয় দিনা এখেতৰে বিগ্ৰহৰ পূজা-আৰাধনা কৰা হয় ।এখেতৰ এই স্বৰূপ পৰম শান্তিদায়ক আৰু কল্যাণকাৰী ।এখেতৰ মস্তকত ঘণ্টাৰ আকৃতিৰ অৰ্ধচন্দ্ৰ থাকে ।সেইকাৰণে তেখেতক ‘চন্দ্ৰঘণ্টাদেেৱী’ বোলা হয় ।এখেতৰ শৰীৰৰ বৰণ স্বৰ্ণৰ দৰে উজ্জ্বল ।এখেত দশভুজা ।এই দহোখন হাত খড্গ আদি শস্ত্ৰেৰে আৰু বাণ আদি অস্ত্ৰেৰে বিভূষিত ।এখেতৰ বাহন হ’ল,সিংহ । যুদ্ধৰ বাবে সদায় সাজু হৈ থকা-এখেতৰ ভাৱ-মুদ্ৰা ! ঘণ্টাৰ নিচিনা এখেতৰ প্ৰচণ্ড ধ্বনিৰে অত্যাচাৰী দানৱ-দৈত্য-ৰাক্ষস সদায় প্ৰকম্পিত হৈ থাকে ।নৱৰাত্ৰীৰ দুৰ্গা-উপাসনাত তৃতীয় দিনাৰ পূজাৰ মহত্ব অত্যধিক । নিজৰ মন,বচন,কৰ্ম আৰু কায়াক বিহিত বিধি-বিধান অনুসৰি পূৰ্ণৰূপ পৰিশুদ্ধ আৰু পবিত্ৰ কৰি আই চন্দ্ৰঘণ্টাৰ শৰণাগত হৈ তেখেতৰ উপাসনা-আৰাধনাত আমি তৎপৰ হোৱা উচিত ।
মা
▲৪-“কূষ্মাণ্ডা”:
▲মা দু্ৰ্গাৰ চতুৰ্থ স্বৰূপৰ নাম হ’ল-কূষ্মাণ্ডা ।নিজৰ মৃদু –মন্দ হাঁহিৰে অণ্ড অৰ্থাৎ ব্ৰহ্মাণ্ড উৎপন্ন কৰা হেতুকে তেখেতক দেৱী কূষ্মাণ্ডা নামেৰে অভিহিত কৰা হৈছে । সৃষ্টিৰ অস্তিত্বই যেতিয়া নাছিল ,চাৰিওপিনে অন্ধকাৰ ,কেৱল অন্ধকাৰ হে পৰিব্যাপ্ত হৈ আছিল –তেতিয়া এই দেৱীয়েই নিজৰ ‘ঈষৎ’ হাঁহিৰে ব্ৰহ্মাণ্ড ৰচনা কৰিছিল । গতিকে এখেত হে হ’ল সৃষ্টিৰ আদি স্বৰূপা,আদি শক্তি ।এখেতৰ আঠখন হাত থকা বাবে এখেত অষ্টভুজা দেৱী নামেৰেও বিখ্যাত ।এখেতৰ সাতোখন হাতত আছে ক্ৰমে কমণ্ডলু,ধেনু,কাঁড়,কমল পুষ্প,অমৃতপূৰ্ণ কলহ,চক্ৰ আৰু গদা ।সকলো সিদ্ধি আৰু নিধি প্ৰদান কৰোঁতা জপমালা থাকে এখেতৰ বাওঁহাতত ।এখেতৰ বাহন হ’ল সিংহ । সংস্কৃত ভাষাত কূষ্মাণ্ডৰ অৰ্থ হ’ল কোমোৰা ।বলি সমূহৰ ভিতৰত কোমোৰা-বলি এখেতৰ আটাইতকৈ প্ৰিয়। নৱৰাত্ৰীৰ চতুৰ্থ দিনত এই কূষ্মাণ্ডা দেৱীৰ স্বৰূপৰ উপাসনা কৰা হয় ।
মাতৃ দুৰ্গাদেৱীৰ পঞ্চম স্বৰূপটো ‘স্কন্দমাতা’ নামেৰে
▲৫-“স্কন্দমাতা”:
৬.“কাত্যায়নী”:
▲মাতৃ দুৰ্গাদেৱীৰ পঞ্চম স্বৰূপটো ‘স্কন্দমাতা’ নামেৰে জনাজাত ।ভগৱান স্কন্দ ‘কুমাৰ কাৰ্তিকেয়’ নামেৰেও জনাজাত । প্ৰসিদ্ধ দেৱাসুৰ সংগ্ৰামত এখেত দেৱ –সেনাপতি হৈছিল ।পুৰাণবোৰত ‘কুমাৰ’ আৰু ‘শক্তিধৰ’ আখ্যা দি এখেতৰ মহিমা বৰ্ণোৱা হৈছে ।এখেতৰ বাহন হ’ল, ‘ময়ূৰ’ বা ম’ৰা চৰাই ।সেইকাৰণে ‘ময়ূৰ-বাহন’ নামেৰেও অভিহিত ।এই ভগৱান স্কন্দৰ মাতৃ হোৱা বাবে মা দুৰ্গাদেৱীৰ উক্ত পঞ্চম স্বৰূপটো ‘স্কন্দমাতা’ নামেৰে জনাজাত ।এখেতৰ উপাসনা নৱৰাত্ৰী পূজাৰ পঞ্চম দিনা অনুষ্ঠিত হয় ।ভগৱান স্কন্দ শিশুৰূপে কোলাত বহি থকাটো এখেতৰ বিগ্ৰহত দৰ্শিত হয় ।স্কন্দমাতৃস্বৰূপিণী দেৱী চতুৰ্ভূজা ।
মা দুৰ্গাদেৱীৰ ষষ্ঠ স্বৰূপৰ নাম হ’ল,
৭.“কাল ৰাত্ৰি”:
▲মা দুৰ্গাদেৱীৰ ষষ্ঠ স্বৰূপৰ নাম হ’ল, “কাত্যয়নী” ।এখেতৰ নাম ‘কাত্যায়নী’হোৱাৰ আখ্যানটো হ’ল এনে ধৰণৰ—‘কত’ নামৰ এজন প্ৰসিদ্ধ মহৰ্ষি আছিল ।তেওঁৰ পুত্ৰ হ’ল,ঋষি কাত্য ।এই কাত্য গোত্ৰত বিশ্বপ্ৰসিদ্ধ মহৰ্ষি কাত্যায়ন উৎপন্ন হৈছিল ।ভগৱতৰ উপাসনাত বহু বছৰ ব্যাপী তেওঁ বৰ কঠিন তপস্যা কৰিছিল ।“আই ভগৱতী তেওঁৰ কোলাত পুত্ৰীৰূপে জন্ম লওক”-তেওঁৰ মনোকামনা এয়ে আছিল ।আই ভগৱতীয়ে তেওঁৰ প্ৰাৰ্থনা স্বীকাৰ কৰিছিল ।কিছু কালৰ পিছত পৃথিৱীত দানৱ মহিষাসুৰৰ অ্ত্যাচাৰ বৰকৈ বাঢ়ি যোৱাত ,ভগৱান বিষ্ণু,ব্ৰহ্মা আৰু মহেশ্বৰ এই তিনিও গৰাকীয়ে নিজ-নিজ তেজৰ অংশ প্ৰদান কৰি মহিষাসুৰ বিনাশ হেতু এগৰাকী দেৱীক উৎপন্ন কৰিলে । মহৰ্ষি কাত্যায়নে সৰ্বপ্ৰথমে এই দেৱীৰ পূজা-অৰ্চনা কৰিছিল ।তাৰ বাবে এখেতে ‘কাত্যায়নী’ আখ্যা পালে ।মহৰ্ষি কাত্যায়নৰ তাত পুত্ৰী ৰূপেও এখেত উপজিল ,বুলি আখ্যানো আছে ।আহিন মাহৰ কৃষ্ণপক্ষ চতুৰ্দ্দশী তিথিত জন্ম গ্ৰহণ কৰি,শুক্লপক্ষৰ সপ্তমী ,অষ্টমী আৰু নৱমী লৈ তিনিদিন তেখেতে কাত্যায়ন ঋষিৰ পূজা গ্ৰহণ কৰি দশমী তিথিৰ দিনা মহিষাসুৰক বধ কৰিছিল ।দুৰ্গাপূজাৰ ষষ্ঠ দিনা খন এখেতৰ স্বৰূপৰ উপাসনা কৰা হয় ।
মা দুৰ্গাৰ সপ্তম শক্তি ‘কালৰাত্ৰি’ ৰূপে
▲মা দুৰ্গাৰ সপ্তম শক্তি ‘কালৰাত্ৰি’ ৰূপে জনাজাত । এখেতৰ শৰীৰৰ বৰণ ঘন অন্ধকাৰৰ নিচিনা সম্পূৰ্ণৰূপে ক’লা ।মূৰৰ চুলিবোৰ অৱিন্যস্ত ।গলত বিদ্যুতৰ দৰে জিলিকি থাকে মালাধাৰি ।এখেত ত্ৰিনেত্ৰা,তিনিওটা চকু ব্ৰহ্মাণ্ডৰ নিচিনা ঘূৰণীয়া ।সেইবোৰৰ পৰা বিদ্যুতৰ নিচিনা উজ্জ্বল ৰশ্মি বিকীৰিত হৈ থাকে ।এখেতৰ নাসিকাৰ উশাহ-নিশাহৰ পৰা ভয়ংকৰ প্ৰচণ্ড অগ্নি শিখাবোৰ ওলাই থাকে ।এখেতৰ বাহন হ’ল-গৰ্দভ অৰ্থাৎ গাধ ।আই কালৰাত্ৰি’ৰ স্বৰূপ দেখাত অতি ভয়ংকৰ কিন্তু তেখেতে সদায় শুভফল হে প্ৰদান কৰে ।তাৰ কাৰণে এখেতৰ এটা নাম হ’ল ‘শুভংকৰী’ । গতিকে ভক্ত সকলে মাতৃ কালৰাত্ৰিৰ স্বৰূপ দেখি ভয়ভীত বা আতংকিত হব নালাগে ।দুৰ্গাপূজাৰ সপ্তম দিনা আই কালৰাত্ৰিৰ উপাসনাৰ বিধান আছে ।
মা দুৰ্গাদেৱীৰ অষ্টম শক্তিৰ নাম হ’ল
▲৮-“মহাগৌৰী”:
▲মা দুৰ্গাদেৱীৰ অষ্টম শক্তিৰ নাম হ’ল ‘মহাগৌৰী’ ।এখেত সম্পূৰ্ণৰূপে গৌৰ বৰ্ণা ।এই গৌৰ বৰণৰ গৌৰতাৰ উপমা শংখ,চন্দ্ৰ আৰু কুন্দ ফুলৰ সৈতে দিয়া হয় ।মান্যতা অনুসৰি,এখেত হ’ল আঠ বছৰীয়া ।এখেতৰ সকলো বস্ত্ৰ আৰু আ-অলংকাৰো শ্বেত বৰ্ণৰ । নিজৰ পাৰ্ৱতী ৰূপত এখেতে ভগৱান শিৱক পতি ৰূপে পাবলৈ বৰ কঠোৰ তপস্যা কৰিছিল ।এনে কঠোৰ তপস্যা কৰা হেতু এখেতৰ বৰণ সম্পূৰ্ণৰূপে ক’লা পৰি গ’ল ।এখেতৰ তপস্যাৰে প্ৰসন্ন আৰু সন্তুষ্ট হৈ যেতিয়া ভগৱান শিৱই এখেতৰ শৰীৰক ঘঁহি-ঘঁহি গংগাৰ পবিত্ৰ পানীৰে গা ধুৱালে,তেতিয়া তেখেতৰ শৰীৰ বিদ্যুত প্ৰভাৰ নিচিনা অতি কান্তিমান গৌৰ হৈ উঠিল ।তেতিয়ৰ পৰা এখেতৰ নাম ‘মহাগৌৰী’ হ’ল ।দুৰ্গাপূজাৰ অষ্টম দিনা ‘মহাগৌৰী’ৰ উপাসনাৰ বিধান আছে ।
মা দুৰ্গাদেৱীৰ নৱম শক্তিৰ নাম হ’ল,-
▲৯-“সিদ্ধিদাত্ৰী”:
১
▲মা দুৰ্গাদেৱীৰ নৱম শক্তিৰ নাম হ’ল-‘সিদ্ধিদাত্ৰী’ ।এখেতে সকলো প্ৰকাৰৰ সিদ্ধি প্ৰদান কৰে ।মাৰ্কণ্ডেয় পুৰাণৰ মতে অণিমা,মহিমা,গৰিমা,লঘিমা,প্ৰা্প্তি,প্ৰাকাম্য,ঈশিত্ব আৰু ৱশিত্ব-সিদ্ধি এই আঠবিধ ।ব্ৰহ্মৱৈৱৰ্ত্ত পুৰাণৰ শ্ৰীকৃষ্ণ জন্ম খণ্ডত এনে সিদ্ধিৰ সংখ্যা ওঠৰ বুলি কোৱা হৈছে ।সেইবোৰৰ নাম—-
ভক্ত আৰু
▲১ অণিমা ২ লঘিমা ৩ প্ৰাপ্তি ৪ প্ৰাকা্ম্য ৫ মহিমা ৬ ঈশিত্ব ৭ সৰ্ৱকামাৱসায়িতা ৮ সৰ্বজ্ঞত্ব ৯ দূৰশ্ৰৱণ ১০ পৰকায়প্ৰৱেশন ১১ বাক্ সিদ্ধি ১২ কল্পবৃক্ষত্ব ১৩ সৃষ্টি ১৪ সংহাৰকৰণসামৰ্থ্য ১৫ অমৰত্ব ১৬ সৰ্ব নায়কত্ব ১৭ ভাৱনা ১৮ সিদ্ধি ।
▲ভক্ত আৰু সাধকসকলক আই সিদ্ধিদাত্ৰীয়ে উক্ত সকলো ধৰণৰ সিদ্ধি প্ৰদান কৰিবলৈ সমৰ্থ ।দেবীপুৰাণৰ মতে এখেতৰে কৃপাত ভগৱন শিৱই এইবোৰ সিদ্ধি লাভ কৰিছিল ।এখেতৰে অনুকম্পাত ভগৱান শিৱৰ অৰ্ধ শৰীৰ দেৱীৰ হৈছিল আৰু তাৰে বাবে তেওঁ অৰ্ধ নাৰীশ্বৰ নামেৰে বিশ্ব প্ৰসিদ্ধ হৈছিল ।আই সিদ্ধিদাত্ৰী চতুৰ্ভুজা ।বাহন হ’ল,সিংহ ।নৱ দুৰ্গাৰ মাজত আই সিদ্ধিদাত্ৰী হ’ল অন্তিম ।অন্য অষ্ট দুৰ্গাৰ পূজা-উপাসনা শাস্ত্ৰীয় বিধি-বিধানেৰে কৰাৰ পিছত ভক্তই দুৰ্গা পূজাৰ নৱম দিনা এখেতৰ উপাসনাত প্ৰবৃত্ত হয় ।এই সিদ্ধিদাত্ৰী আইৰ উপাসনা পূৰ্ণ হোৱাত ভক্ত আৰু সাধকৰ সকলোবিধ মনোকামনা পূৰণ হৈ যায় ।
[[চিত্ৰ:332 Durga-alone.png|thumb|3oopx|right|উত্তৰ কলিকতাৰ কাশীপুৰৰ এটা মণ্ডপত তাপসীবেশীৰে সিংহবাহিনী
দেৱী দুৰ্গাৰ বাহন সিংহ ।
'''মহিষাসুৰ'''
মহিষাশুৰ এটা অসুৰ । তেওঁ দেৱী প্ৰতিমাৰ ভৰিৰ তলত থাকে । মহিষাশুৰ অসুৰ হলেও দুৰ্গোৎসবৰ সময়ত তেওঁক পূজা কৰাৰ স্থল আছে । <ref>''মহিষাসুৰ'', সঞ্জয় ভুঁইয়া, বৰ্তমান পত্ৰিকা (বৰ্তমান দেওবাৰ), ২৮ ছেপ্তেম্বৰ, ২০০৮ দ্ৰঃ</ref>▼
▲
===গণেশ===▼
গণেশ সিদ্ধিৰ দেৱতা । গণেশ পূজা নকৰাৰে অন্য পূজা কৰাৰ কোনো বিধান নাই ।▼
▲===লক্ষ্মী===
লক্ষ্মী হৈছে শ্ৰী, সমৃদ্ধি আৰু বিকাশৰ প্ৰতীক ।
সৰস্বতী জ্ঞানৰ প্ৰতীক ।
কাৰ্তিক
==তথ্য সংগ্ৰহ==
| |||
