বাষ্প উদ্ভাৱক: বিভিন্ন সংশোধনসমূহৰ মাজৰ পাৰ্থক্য

'''বাষ্প উদ্ভাৱক''' (ইংৰাজী: Boiler) হৈছে পানীৰ[[পানী]]ৰ পৰা বাষ্প বা ভাপ উদ্ভাৱনৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা এক প্ৰকাৰৰ বিশেষ সঁজুলি। বাষ্প উদ্ভাৱকক বৃহদাকাৰৰবৃহাদাকাৰ বন্ধ পাত্ৰৰ লগত ৰিজাব পাৰি। ইন্ধনৰ দহন কৰি পানীক বাষ্পলৈ ৰূপান্তৰিত কৰি এই বাষ্প ভাগ প্ৰয়োজনীয় কাম-কাজত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। বিভিন্ন ধৰণৰ ৰাসায়নিক কল-কাৰখানা, বস্ত্ৰ উদ্যোগ, চেনীকল, বাষ্প চালিত ইঞ্জিন আদি চলোৱাৰ কামত বাষ্প উদ্ভাৱকৰ ব্যৱহাৰ অপৰিহাৰ্য্য। <ref> T.S. Rajan, Basic Mechanical Engineering </ref>

===অনুভূমিক, উলম্ব অৰু কৌণিক বাষ্প উদ্ভাৱক ===
(ইংৰাজী: Horizontal, Vertical & Inclined Boiler) বাষ্প উদ্ভাৱকৰ অক্ষৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি এই শ্ৰেণীবিভাজন কৰা হৈছে। ভূ পৃষ্ঠৰ সমান্তৰাল হিচাপে থকা বাষ্প উদ্ভাৱকক অনুভূমিক, লম্ব ভাৱে থকা অনুযায়ী উলম্ব আৰু হেলনীয়াকৈ থকা বাষ্প উদ্ভাৱকক কৌণিক বাষ্প উদ্ভাৱক নামাকৰণ কৰা হৈছে।

===অগ্নি নলীকা আৰু জল নলীকা বাষ্প উদ্ভাৱক: (ইংৰাজী: Fire tube and water tube Boiler)===

(ইংৰাজী: Fire tube and water tube Boiler) অগ্নি নলীকা বাষ্প উদ্ভাৱকত নলীকাৰ মাজেৰে উত্তপ্ত গেছীয় পদাৰ্থ পৰিবাহিত কৰা হয় আৰু এই নলীকা সমূহ আৱৰি ৰাখে ভাপলৈ ৰূপান্তৰিত কৰিব বিচৰা পানীভাগে। নলীকাৰ পৰা তাপ শোষণ কৰি পানীভাগ ভাপলৈ পৰিৱৰ্তন হয়। উদাহৰণ: কোক্ৰাণ, লেনকাচায়াৰ, লোকোমটিভ (ইংৰাজী: Cochran, Lancashire, Locomotive)

[[চিত্ৰ:Steam Boiler 3 english.png|right|thumb|300px100px|জল নলীকা বাষ্প উদ্ভাৱক]]

===অন্তৰ্দাহী আৰু বহিৰ্দাহী বাষ্প উদ্ভাৱক (ইংৰাজী: Internally Fired and Externally Fired Boiler)===

(ইংৰাজী: Internally Fired and Externally Fired Boiler) অন্তৰ্দাহী বাষ্প উদ্ভাৱকবোৰত ইন্ধনৰ দহন মূল পাত্ৰৰ ভিতৰতে সম্পাদন কৰা হয়। উদাহৰণ স্বৰূপে, বেবকক অৰু উইলকক্স, ষ্টায়াৰ্লিং বাষ্প উদ্ভাবক।

অন্যহাতে বহিৰ্দাহী বাষ্প উদ্ভাৱকবোৰত ইন্ধনৰ দহনৰ বাবে সুকীয়াকৈ ঠাই ৰখা হয় আৰু এই ইন্ধন দহনৰ ফলত উদ্ভৱ হোৱা তাপ পৰিবহন কৰি বাষ্প উদ্ভাৱনৰ কামত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। উদাহৰণ: কোক্ৰাণ, লেনকাচায়াৰ ।লেনকাচায়াৰ।