ৰঙিয়া ৰাইজমেল: বিভিন্ন সংশোধনসমূহৰ মাজৰ পাৰ্থক্য

'''ৰঙিয়া ৰাইজমেল''' ({{Lang-en|Rangia Raijmel}}) ৰঙিয়া তহচিলৰ কৃষকসকলে বৃটিছৰ বৰ্দ্ধিত ভূমিকৰৰ বিৰুদ্ধে গঢ়ি তোলা এটা কৃষক বিদ্ৰোহ। এই বিদ্ৰোহ সংঘটিত হৈছিল ১৮৯৪ চনৰ ১০ জানুৱাৰীত। সেইদিনা প্ৰায় তিনিহাজাৰ খেতিয়কে লাঠি-টোকানসহ [[ৰঙিয়া]] থানাৰ সন্মুখত অৱস্থান কৰিছিল। বিদ্ৰোহীসকলৰ আক্ৰমণত কামৰূপৰ ডেপুটি কমিচনাৰ মেকাবি (R.B. Mecabe) চাহেবৰ মৃত্যু হয়। তেতিয়া পুলিছে গুলি চলায়। চৰকাৰীভাবে সেই গুলীচালনাত এজনো লোকৰ মৃত্যু হোৱা নাই বুলি কোৱা হৈছিল যদিও জনশ্ৰুতিমতে সোতৰজন লোকৰ মৃত্যু হৈছিল।<ref name="gagan">{{Cite journal |authorlink=গগণ কলিতা |year=২০১৬ |title=ৰাইজমেল: গগণ ডেকা |journal=বল্লভা প্ৰবাহ: ৰঙিয়া আলোচনী সভাৰ স্মৃতিগ্ৰন্থ, পৃঃ ১০০-১০৫}}</ref><ref name="ila">{{Cite journal |authorlink=ইলা দেৱী অধিকাৰী |year=২০১৬ |title=ৰঙিয়া থানাৰ কথা: ইলা দেৱী অধিকাৰী |journal=বল্লভা প্ৰবাহ: ৰঙিয়া আলোচনী সভাৰ স্মৃতিগ্ৰন্থ, পৃঃ ১১১-১১৩}}</ref>

মোগলৰ দিনত [[নামনি অসমকঅসম]]ক অৰ্থাৎ চৰকাৰ-কামৰূপক কিছুমান পৰগণাত ভাগ কৰি লৈছিল। চৰকাৰ-কামৰূপৰ শাসনভাৰ মোগলৰ পৰা [[আহোম ৰাজবংশ|আহোমৰ]] হাতলৈ অহাৰ পিচতো কেইটামান পৰগণা বিভাজন কৰি সৰু কৰি লোৱাৰ বাদে এই ব্যৱস্থাটোৰ বিশেষ সাল-সলনি কৰা নাছিল। ১৮২৬ত ইয়াণ্ডাবু সন্ধিৰ যোগে অসমৰ শাসনভাৰ বৃটিছলৈ হস্তান্তৰ হ’ল। ১৮৩৩-৩৪ চনত কামৰুপৰ শাসক কেপ্তেইন বগলচে প্ৰথমবাৰৰ বাবে বাৰ্ষিকভিত্তিত ভূমি পট্টনৰ ব্যৱস্থা আনিলে আৰু পুৰ্বৰ পৰগণাবোৰক সৰু কৰি ললে। এই পৰগণাবোৰক মৌজা বা মহলো (Circle) বোলা হৈছিল। এই পৰগণাবোৰৰ পৰা ৰাজহ আদায় কৰাৰ বাবে চৌধুৰী নামেৰে বিষয়া আৰু তেওঁক সহায় কৰিবলৈ পাটোৱাৰী, ঠাকুৰীয়া, কাকতি আৰু পিয়াদা পদৱীৰ সৃষ্টি কৰিলে।<ref name="kanak">{{Cite journal |authorlink=কণক শৰ্মা |year=২০১৬ |title=ৰঙিয়াৰ পুৰণি তথ্য বিচাৰি: কণক শৰ্মা |journal=বল্লভা প্ৰবাহ: ৰঙিয়া আলোচনী সভাৰ স্মৃতিগ্ৰন্থ, পৃঃ ১০৬-১১০}}</ref><ref>{{Cite web |title=Report on Assam by A. J. Moffatt Mills |url=https://books.google.co.in/books/about/Report_on_Assam.html?id=wN4dAAAAMAAJ&redir_esc=y |accessdate=14-10-2019}}</ref>

১৮৭০ চনত ভুমি বন্দোৱস্তী নিয়মাৱলী প্ৰস্তুত আৰু ৰাজহ নিৰ্দ্ধাৰণ আৰু ভুমি পট্টনৰ সুসংহত ব্যৱস্থাৰ প্ৰৱৰ্তন হয়। মৌজাদাৰ, মণ্ডল আদি বিভিন্ন ৰাজহ বিষয়াৰ পদৱী সৃষ্টি কৰা হয়। [[কামৰুপ জিলাৰজিলা]]ৰ ভূমি জৰীপ আৰু ভুমি শ্ৰেণীকৰণৰ কামো আৰম্ভ হয়। এই সময়তে ৰঙিয়াত ৮খন মৌজা বা পৰগণাক সামৰি এটা তহচিল গঠন কৰা হয়। তহচিলদাৰ হিচাপে নিযুক্তি দিছিল ৰাধানাথ বৰুৱাক। তেওঁ ১৮৮২ৰ পৰা ৰঙিয়াৰ তহচিলদাৰ আছিল।<ref name="kanak" /> ৰঙিয়া তহচিলৰ অন্তৰ্গত পৰগণাকেইটা হ’ল- ১) পাণ্ডুৰী, ২) পাণ্ডুৰী খেৰাজ, ৩) কাউৰবাহা ৪) কাউৰবাহা খেৰাজ, ৫) বড়িগোগ, ৬) পূব বনভাগ, ৭) পশ্চিম বনভাগ আৰু ৮) ধমধমা।<ref name="gagan" />

১৮৮৩ৰ এপ্ৰিল মাহৰ পৰা অসমৰ মূল জিলাকেইখনত (Assam proper) দহবছৰীয়া পট্টা দিয়াৰ বাবে আৰু খাজনাৰ হাৰ বৃদ্ধি কৰাৰ বাবে নতুনকৈ মাটিৰ শ্ৰেণী বিভাজন কৰি চৰকাৰে পুনৰ বন্দোৱস্তীৰ কাম আৰম্ভ কৰে। এই লৈ অসমৰ কৃষকসকলৰ মাজত অসন্তোষে গা কৰি উঠে।<ref name="kanak" /> ১৮৬১ চনত অসমত আফু খেতি নিষিদ্ধ কৰাৰ লগতে পান-তামোল আদিৰ ওপৰতো কৰ আৰোপ কৰিবলৈ যো-যা চলায়। চৰকাৰৰ এনে জনবিৰোধী নীতিৰ বাবে ১৮৬১ত ফুলগুৰি আৰু পাৰ্শ্বৱৰ্তী এলেকাত বিদ্ৰোহে গা কৰি উঠে। এয়ে বিখ্যাত [[ফুলগুৰি ধেৱা]]- [[বৃটিছ ৰাজ|বৃটিছৰ]] বিৰুদ্ধে অসমৰ প্ৰথম কৃষক বিদ্ৰোহ।<ref name="gagan" />

১৮৮৩ৰ ২০ ডিচেম্বৰৰ দিনা তহচিলদাৰ ৰাধানাথ বৰুৱা তামুলপৰুৰৰ[[তামুলপৰুৰ]]ৰ পৰা উভতি অহাৰ বাটত কেইজনমান কৃষকে আগচি ধৰি মাৰধৰ কৰে। চাৰে চাৰিদিন পিছত ২৪ ডিচেম্বৰৰ দিনা ৰঙিয়া থানাৰ ওচৰৰ হাটখোলাত কৃষকসকলৰ এখন প্ৰতিনিধিত্বমূলক সভা অনুষ্ঠিত হয়। তাতেই কিছু বিক্ষুব্ধ লোকে হাটখোলাৰ ঘৰবোৰ লণ্ডভণ্ড কৰে সুদখোৰ মাৰোৱাৰী মহাজনৰ পৰা মাট বন্ধকীৰ নথি-পত্ৰ লুটপাত কৰি আনে।<ref name="gagan" />