অসমীয়া–বঙালী লিপি: বিভিন্ন সংশোধনসমূহৰ মাজৰ পাৰ্থক্য

|languages=[[অসমীয়া ভাষা|অসমীয়া]]<br />[[বঙালী ভাষা|বঙালী]]<br />[[বিষ্ণুপ্ৰিয়া মণিপুৰী ভাষা|বিষ্ণুপ্ৰিয়া মণিপুৰী]]<br />[[মেইতেই ভাষা|মেইতেই মণিপুৰী]]<br />[[ছিলঠীয়া ভাষা|ছিলঠীয়া]]<br />[[চাওতালীচাওঁতালী ভাষা|চাওতালীচাওঁতালী]]<br />[[খাচী ভাষা|খাচী]]<br />[[ককবৰক ভাষা|ককবৰক]]<br />[[গাৰো ভাষা|গাৰো]]<br /> [[হাজং ভাষা|হাজং]]<br />[[চট্টগ্ৰামীয়া ভাষা|চট্টগ্ৰামীয়া]]<br/> আৰু অন্যান্য।

|footnotes=[a] ব্ৰাহ্মীয়া লিপিবিলাক চেমিটিয়া মূলৰ বুলি সকলোৱে নামানে।

|daughters=[[অসমীয়া বৰ্ণমালা|অসমীয়া]], [[বঙালী বৰ্ণমালা|বঙালী]], [[অংগ লিপি]], [[তিৰহুতা লিপি]]

|unicode = [http://www.unicode.org/charts/PDF/U0980.pdf U+0980–U+09FF]

'''অসমীয়া–বঙালী লিপি''' হৈছে [[অসমীয়া বৰ্ণমালা|অসমীয়া]] আৰু [[বঙালী বৰ্ণমালা]]ৰ ভেটি। ই প্ৰধানকৈ দুবিধ প্ৰধান ভাষাৰ বাবে ব্যৱহাৰ হয়: [[অসমীয়া ভাষা|অসমীয়া]] আৰু [[বঙালী ভাষা|বঙালী]]। এই দুবিধৰ বাহিৰেও ইয়াক বহুতো ভাষা যেনে [[বিষ্ণুপ্ৰিয়া মণিপুৰী ভাষা|বিষ্ণুপ্ৰিয়া মণিপুৰী]], [[মেইতেই ভাষা|মেইতেই মণিপুৰী]], [[ককবৰক ভাষা|ককবৰক]] আৰু আন আন [[অসমীয়া-বঙালী ভাষা]]ৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। অতীতত ই [[খাচী ভাষা|খাচী]], [[বড়ো ভাষা|বড়ো]], [[কাৰ্বি ভাষা|কাৰ্বি]], [[মিছিং ভাষা|মিছিং]] আদি ভাষাৰ বাবেও ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল। [[ছিলঠীয়া ভাষা|আধুনিক ছিলঠীয়া ভাষাৰ]] কাৰণেও মাজে মাজে এই লিপি ব্যৱহাৰ কৰা হয়। সেইবাবে ই পৃথিৱীৰ ৫ম আটাইতকৈ বেছি ব্যৱহাৰ হোৱা লিপি।

[[File:Siva-1.JPG|right|thumb|400px|ইয়াত থকা লিখনিত [[অসমীয়া বৰ্ণমালা|অসমীয়াত]] লিখা আছে আছে: "{{lang|as|শ্ৰীশ্ৰীমত্‌শিৱসিংহমহাৰাজাশ্ৰীশ্ৰীমত্‌শিৱসিংহমহাৰাজ}}" "Sri Sri Môt Xiwô

Xinghô Môharaza" বুলি (লগতে চাওক [[শিৱ সিংহ]])। এই ১৮ শতিকাৰ [[আহোম ৰাজ্য|আহোম যোগীয়া]] পাণ্ডুলিপিত আধুনিক অসমীয়া "ৱ"ৰ সলনি পুৰণি অসমীয়া "ৰ" ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে। ]]

পূৰ্বী নাগৰী লিপিৰ আখৰবিলাক খুব কম ব্লকী কিন্তু বহুত সৰ্পিলাকাৰ। ই [[সিদ্ধম লিপি]]ৰ পৰা উদ্ভৱ হৈছে। ১৭৭৮ চনত যেতিয়া [[চাৰ্লছ ৱিকিঞ্চ]] পূৰ্বী নাগৰী লিপিৰ প্ৰথম আখৰস্থাপক আছিল, তেতিয়া ইয়াৰ আধুনিক ৰূপ বিধিবদ্ধ কৰা হয়। বেলেগ বেলেগ ভাষাত বৰ্ণবিলাক কিদৰে উচ্চাৰণ কৰা হয় তাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি অসমীয়া আৰু বঙালী ভাষাত পূৰ্বী নাগৰী লিপিৰ একে আখৰৰে বেলেগ বেলেগ ৰূপ দেখা যায়।

আগতে পূৰ্বী নাগৰী লিপি কোনো নিৰ্দিষ্ট অঞ্চলৰ ভাষাৰ সৈতে যুক্ত নাছিল। তেও মধ্যযুগত [[ভাৰত|ভাৰতবৰ্ষৰ]] পূৰ্বাঞ্চলৰ প্ৰধান লিপি হিচাপে প্ৰভাৱ বিস্তাৰ কৰিছিল। এই লিপিৰে [[সংস্কৃত ভাষা|সংস্কৃত ভাষাও]] লিখা হৈছিল। [[হিন্দু ধৰ্ম|হিন্দু ধৰ্মৰ]] মহাকাব্য যেনেঃ [[মহাভাৰত]] আৰু [[ৰামায়ণ]] অতীজৰ পূৰ্বী নাগৰী লিপিত লিখা হৈছিল।

অসমীয়া লিপিৰ সকলোতকৈ পুৰণি প্ৰমাণ পোৱা যায় খ্ৰীষ্টিয় ৪ৰ্থ-৫ম শতিকাৰ ডুবৰণি শাসনত। খ্ৰী:পঞ্চম শতিকাৰ আগভাগৰ নগাজৰী খনিকৰ গাঁৱৰ প্ৰস্তৰ খণ্ড লিপি আৰু একে শতিকাৰ শেষভাগৰ উমাচল লিপি অসমীয়া লিপিৰ প্ৰাচীনত্বৰ দুটা উল্লেখযোগ্য উদাহৰণ। পৰৱৰ্তী কালত বৌদ্ধ ধৰ্ম সাধনাৰ গীত "[[চৰ্যাপদ]]ত অসমীয়া লিপিৰ বিকশিত ৰূপ দেখিবলৈ পোৱা যায়<ref>শৰ্মা, সত্যেন্দ্ৰনাথ (১৯৯৬); অসমীয়া সাহিত্যৰ সমীক্ষাত্মক ইতিবৃত্ত, সৌমাৰ প্ৰকাশ</ref>। চৰ্যাপদসমূহ ৮ম-১২ শতিকামানত ৰচনা কৰা হৈছিল। [[বঙালী ভাষা]] আৰু [[উড়িয়া ভাষা]]ৰো পুৰণি ৰূপ চৰ্যাপদত দেখিবলৈ পোৱা যায়। ১৪ শতিকাত [[মাধৱ কন্দলী]]য়ে অসমীয়া লিপি ব্যৱহাৰ কৰি "[[ৰামায়ণ]]" লিখি উলিয়ায়। উল্লেখযোগ্য যে [[সংস্কৃত]] ভাষাৰ [[বাল্মীকি]]ৰ [[ৰামায়ণ]]ৰ অনুবাদৰ ভিতৰত মাধৱ কন্দলীৰ ৰামায়ণখনেই হ'ল যিকোনো উত্তৰ ভাৰতীয় স্থানীয় ভাষালৈ অনূদিত প্ৰথম ৰামায়ণ। ১৫ আৰু ১৬ শতিকাত মহাপুৰুষ [[শ্ৰীমন্ত শঙ্কৰদেৱ|শ্ৰীমন্ত শঙ্কৰদেৱে]] অসমীয়া আৰু মৈথিলী ভাষাৰ সংমিশ্ৰণ [[ব্ৰজাৱলী]] ভাষাৰে তেওঁৰ কাব্যসমূহ ৰচনা কৰে। [[আহোম সাম্ৰাজ্য]]ত [[বুৰঞ্জী]] লিখিবৰ বাবে অসমীয়া ভাষা আৰু লিপিৰ ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল। [[আহোম]] ৰজা [[চক্ৰধ্বজ সিংহ]]ই (১৬৬৩-১৬৭০ খ্ৰীষ্টাব্দ) তেওঁৰ শাসনকালত অসমীয়া মুদ্ৰাৰ প্ৰচলন আৰম্ভ কৰে<ref name=bora></ref>।

লিপিবিদসকল অসমীয়া লিপিৰ উৎপত্তি সম্পৰ্কে দুটা মতত বিভক্ত। প্ৰথম মত অনুসৰি ব্ৰাহ্মী লিপিৰ পৰা গুপ্ত লিপি, কুটিল লিপি আৰু পুৰণি অসমীয়া লিপিৰ মাজেৰে বৰ্তমানৰ ৰূপ পাইছে<ref name=neog1></ref>। দ্বিতীয় মত অনুসৰি ব্ৰাহ্মী লিপিৰ পৰা প্ৰাচীন কামৰূপী লিপি আৰু পুৰণি অসমীয়া লিপি হৈ বৰ্তমানৰ ৰূপ পাইছে<ref name=goswami></ref>। ৫ম শতিকাৰ '''উমাচলৰ শিলালিপি''' আৰু '''নগাজৰী-খনিকৰ গাওঁৰগাঁৱৰ প্ৰস্তৰখণ্ডৰ লিপি'''য়েই এই অঞ্চলত অসমীয়া লিপিৰ ব্যৱহাৰৰ প্ৰথম প্ৰমাণ<ref name=gov></ref><ref name=bora></ref>। তাৰ পিছৰ কালৰ শিলালিপি, তামৰ ফলিৰ লিপি আৰু [[সাঁচিপাত]]ৰ পুথিসমূহে ১৮-১৯ শতিকা মানলৈকে অসমীয়া লিপিৰ বিকাশ সূচায়। কানাই বৰশীবোৱা শিলালিপিয়ে ইয়াকো প্ৰমাণ কৰে যে ১২ শতিকামানতে প্ৰাক্‌-অসমীয়া ৰূপ বা মধ্যযুগীয় বা '''কামৰূপী লিপি'''ৰ বিকাশ ঘটে<ref>goswami, Upendrantha; An introduction to Assamese(1978), Mani Manik publications</ref>। মধ্যযুগীয় অসমীয়া লিপিৰ তিনিটা শৈলী দেখিবলৈ পোৱা যায়: ''কাইথেলী/লহকৰি লিপি'' (কায়স্থসকলৰ দ্বাৰা পুথি ৰচনা, নকল কৰাৰ বাবে ব্যৱহৃত লিপি), ''গড়গঞা লিপি'' (আহোমসকলৰ দ্বাৰা প্ৰথমে বুৰঞ্জীৰ নকলৰ বাবে ব্যৱহৃত হৈছিল) আৰু ''বামুণীয়া লিপি'' (সংস্কৃত ভাষাৰ পৰা পুথি নকল কৰিবৰ বাবে [[ব্ৰাহ্মণ]] সকলৰ দ্বাৰা ব্যৱহৃত)। ১৯ শতিকাৰ প্ৰথম ভাগত [[আত্মাৰাম শৰ্মা]]ই পঞ্চানন কৰ্মকাৰে সাজি উলিওৱা ছপা আখৰ ব্যৱহাৰ কৰি শ্ৰীৰামপুৰত প্ৰকাশ কৰা 'ধৰ্মপুস্তক' ([[বাইবেল]]ৰ অসমীয়া অনুবাদ)ত ছপা আখৰত প্ৰথম আধুনিক অসমীয়া লিপি দেখা পোৱা যায়<ref name=gov>[http://online.assam.gov.in/web/guest/historyofassam?webContentId=109386]History of Assam#Social and literacy consciousness in Assam, আহৰণ ১৩.১০.২০১১</ref>। উল্লেখযোগ্য যে, এই পুথিত ব্যৱহাৰ কৰিবৰ বাবে সাজি লোৱা আখৰৰ গঢ় পূৰ্বে উল্লেখ কৰা বামুণীয়া শৈলীৰ আছিল। বৰ্তমান পুথিখনি পুনৰ মুদ্ৰিত হৈছে। পুনৰ মুদ্ৰণত লিপিৰ পূৰ্বৰ ৰূপ অক্ষুন্নঅক্ষুণ্ণ ৰাখি ফটোগ্ৰাফিক ৰূপত প্ৰকাশ কৰা হৈছে।

|ref=harv

|last=Bora

|first=Mahendra

|title=The Evolution of Assamese Script

|publisher=[[Axom Xahitya Xabha|Assam Sahitya Sabha]]

|year=1981

|location=Jorhat, Assam}}