'''উইলিয়াম জেমছ''' জেম্ছ ({{lang-en|William James}}) (১১ জানুৱাৰী, ১৮৪২– ২৬ আগষ্ট, ১৯১০)এগৰাকী আমেৰিকান দাৰ্শনিক, [[মনোবিজ্ঞানী]] আৰু [[আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ]]ত [[মনোবিজ্ঞান]]ৰ পাঠ্যক্ৰম আগবঢ়োৱা প্ৰথমজন শিক্ষাবিদ।<ref>T.L. Brink (2008) ''Psychology: A Student Friendly Approach''. [http://www.saylor.org/site/wp-content/uploads/2012/06/TLBrink_PSYCH01.pdf "Unit One: The Definition and History of Psychology"]. p. 10</ref>জেমছক জেম্ছক উনৈশ শতিকাৰ অন্তিম সময়ৰ এজন অগ্ৰণী চিন্তাবিদ বুলি গণ্য কৰা হয়, লগতে সৰ্বাধিক প্ৰভাৱশালী আমেৰিকান দৰ্শনবিদ আৰু ''আমেৰিকান মনোবিজ্ঞানৰ পিতৃ''ৰ মৰ্যাদা দিয়া হয়।<ref>{{cite web|url=http://www.loa.org/volume.jsp?RequestID=65 |title=William James: Writings 1878–1899 |publisher=[[The Library of America]] |date=1992-06-01 |accessdate=2013-09-21}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.loa.org/volume.jsp?RequestID=66 |title=William James: Writings 1902–1910 |publisher=The Library of America |date=1987-02-01 |accessdate=2013-09-21}}</ref><ref>{{cite web |author=Dr. Megan E. Bradley |url=http://faculty.frostburg.edu/mbradley/psyography/williamjames.html |title=William James |publisher=Faculty.frostburg.edu |work=PSYography |accessdate=2013-09-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141124184737/http://faculty.frostburg.edu/mbradley/psyography/williamjames.html |archive-date=2014-11-24 |url-status=dead }}</ref>
<ref>{{cite web|url=http://www.loa.org/volume.jsp?RequestID=65 |title=William James: Writings 1878–1899 |publisher=[[The Library of America]] |date=1992-06-01 |accessdate=2013-09-21}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.loa.org/volume.jsp?RequestID=66 |title=William James: Writings 1902–1910 |publisher=The Library of America |date=1987-02-01 |accessdate=2013-09-21}}</ref><ref>{{cite web |author=Dr. Megan E. Bradley |url=http://faculty.frostburg.edu/mbradley/psyography/williamjames.html |title=William James |publisher=Faculty.frostburg.edu |work=PSYography |accessdate=2013-09-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141124184737/http://faculty.frostburg.edu/mbradley/psyography/williamjames.html |archive-date=2014-11-24 |url-status=dead }}</ref>
ছাৰ্লছ ছেণ্ডাৰ্ছ পিয়েৰ্ছৰ সৈতে জেমছেজেম্ছে এখন ''দাৰ্শনিক বিদ্যালয়'' স্থাপন কৰিছিল, যাক কোৱা হৈছিল ''প্ৰৱণতা'' আৰু যাক ''কাৰ্যকৰী মনোবিজ্ঞান''ৰ এক প্ৰতিষ্ঠাপক বুলিও আখ্যা দিয়া হয়৷হয়। ২০০২ চনত প্ৰকাশিত হোৱা ''{{lang|en|Review of General Psychology}}''-ৰ বিশ্লেষণত জেমছকজেম্ছক বিংশ শতিকাৰ চতুৰ্দশ সৰ্বাধিক প্ৰখ্যাত মনোবিজ্ঞানী হিচাপে বিবেচিত কৰা হৈছে৷ হৈছে।<ref>{{cite journal |title=The 100 most eminent psychologists of the 20th century |journal=Review of General Psychology |volume=6 |issue=2 |year=2002 |pages=139–152 |doi=10.1037/1089-2680.6.2.139 |url=http://www.apa.org/monitor/julaug02/eminent.aspx |last1=Haggbloom |first1=Steven J. |last2=Warnick |first2=Renee |last3=Warnick |first3=Jason E. |last4=Jones |first4=Vinessa K. |last5=Yarbrough |first5=Gary L. |last6=Russell |first6=Tenea M. |last7=Borecky |first7=Chris M. |last8=McGahhey |first8=Reagan |last9=Powell III |first9=John L. |last10=Beavers |first10=Jamie |last11=Monte |first11=Emmanuelle|s2cid=145668721 }}</ref> ১৯৯১ চনত ''{{lang|en|American Psychologist}}''-ত প্ৰকাশিত এক জৰীপৰ মতে, জেমছৰজেম্ছৰ জনপ্ৰিয়তাক দ্বিতীয় স্থানত মানাংকিত কৰা হয়৷হয়।<ref>J. H. Korn, R. Davis, S. F. Davis: "Historians' and chairpersons' judgements of eminence among psychologists". ''American Psychologist'', 1991, Volume 46, pp. 789–792.</ref> তেওঁৰ স্থান আছিল উইলহেম ওয়ান্দটৰ পাছতেইওৱাণ্ড্ট ('{{lang|en|Wilhelm Wundt}})ৰ পাছতেই, যাক ''পৰীক্ষামূলক মনোবিজ্ঞান''ৰ প্ৰতিষ্ঠাতা হিচাপে জনা যায়৷ যায়।<ref name="plato.stanford.edu">[http://plato.stanford.edu/entries/wilhelm-wundt/ "Wilhelm Maximilian Wundt"] in ''Stanford Encyclopedia of Philosophy''.</ref><ref>Tom Butler-Bowdon: [https://books.google.com/books?id=wfjB9Blnk8kC&printsec=frontcover#PPA20,M1 ''50 Psychology Classics'']. Nicholas Brealey Publishing 2007. {{ISBN|1857884736}}. p. 2.</ref> জেমছেজেম্ছে একধৰণৰ দাৰ্শনিক দৃষ্টিভংগীও প্ৰৱৰ্তন কৰিছিল, যাক কোৱা হয়- "''{{lang|en|radical empiricism.(৷)}}''"। <ref name=SEP>{{cite encyclopedia|url=http://plato.stanford.edu/entries/james/ |title=William James |encyclopedia=[[Stanford Encyclopedia of Philosophy]] |publisher=[[Center for the Study of Language and Information]] (CSLI), [[Stanford University]] |accessdate=2013-09-21}}</ref>''
এটা প্ৰতিপত্তিশালী পৰিয়ালত জন্মগ্ৰহণ কৰা উইলিয়াম জেমছৰজেম্ছৰ পিতৃ আছিল হেনৰি জেমছজেম্ছ জ্যেষ্ঠ৷জ্যেষ্ঠ। তেখেত এজন ছুইডেনবৰ্গীয় ধৰ্মতত্ত্ববিদ আছিল৷আছিল। আনহাতে উইলিয়াম জেমছজেম্ছ ভ্ৰাতৃ আছিল বিখ্যাত ঔপন্যাসিক হেনৰি জেমছজেম্ছ আৰু দিনলিপি-লিখোঁতা এলিচ জেমছ৷জেম্ছ। জেমছেজেম্ছে এগৰাকী শৈল-চিকিৎসক হিচাপে প্ৰশিক্ষণ লৈছিল আৰু হাৰ্ভাৰ্ডত দেহবিদ্যা পঢ়াইছিল৷পঢ়াইছিল। কিন্তু তেখেতে নিজে কেতিয়াও চিকিৎসা-বিদ্যাৰ অনুশীলন কৰা নাছিল৷নাছিল। তাৰ পৰিৱৰ্তে তেখেতে মনোবিজ্ঞান আৰু দৰ্শনতহে ৰাপ দেখুৱাইছিল৷দেখুৱাইছিল। জেমছেজেম্ছে বহুতো বিষয়ত চৰ্চা কৰিছিল, লেখা-মেলা কৰিছিল৷কৰিছিল। তাৰে ভিতৰত শিক্ষা, মনোবিজ্ঞান, ধৰ্ম, মেটা-পদাৰ্থবিজ্ঞান, জ্ঞানতত্ত্ব, ৰহস্যবাদ আছিল প্ৰধান৷প্ৰধান। তেখেতৰ কেইখনমান প্ৰভাৱশালী গ্ৰন্থ হৈছে ''{{lang|en|The Principles of Psychology}}'' (মনোবিজ্ঞানৰ নীতি)৷। এইখন গ্ৰন্থ মনোবিজ্ঞানৰ ক্ষেত্ৰত এখন যুগান্তকাৰী গ্ৰন্থ হিচাপে বিবেচিত৷বিবেচিত। তাৰ উপৰি তেখেতে লিখা ''{{lang|en|Essays in Radical Empiricism}}'' গ্ৰন্থখন দৰ্শনৰ বাবে অতি প্ৰয়োজনীয় সমল হিচাপে পৰিচিত৷পৰিচিত। বিভিন্ন ধৰ্মৰ ধৰ্মীয় অভিজ্ঞতাৰ অনুসন্ধানেৰে সমৃদ্ধ তেখেতৰ আন এখন গুৰুত্বপূৰ্ণ গ্ৰন্থ হৈছে-''{{lang|en|The Varieties of Religious Experience}}''৷। এইখন গ্ৰন্থই মন-পৰিচৰ্যা বা '{{lang|en|mind-cureৰcure}}-ৰ বিষয়ে আলোচনা কৰে৷ কৰে।<ref name=James>{{cite book|last1=James|first1=William|title=The Varieties of Religious Experience|date=2009|publisher=The Library of America|isbn=978-1598530629|pages=74–120}}</ref>
