বহুমূত্ৰ ৰোগ: বিভিন্ন সংশোধনসমূহৰ মাজৰ পাৰ্থক্য

সাম্প্ৰতিক সময়ত বহুলভাৱে চৰ্চিত ৰোগবিধেই হ’ল ডায়েবেটিচ বা বহুমূত্ৰ ৰোগ| কিয়নো যোৱা দুটামান দশকৰ পৰা ডায়েবেটিচ ৰোগীৰ সংখ্যা দ্ৰুতগতিত বৃদ্ধি পাইছে| এক সমীক্ষামতে ২০০০ চনত বিশ্বত ডায়েবেটিচ ৰোগীৰ সংখ্যা আছিল প্ৰায় ১৭১ নিযুত| কিন্তু ২০৩০ চনলৈ এই পৰিসংখ্যা বিশেষজ্ঞসকলে দুগুণলৈ বৃদ্ধি পোৱাৰ আশংকা ব্যক্ত কৰিছে| ( এই তথ্য Davidson’s Principles & Practice of Medicine নামৰ গ্ৰন্থৰ পৰা লোৱা হৈছে)| পৃথিৱীৰ সকলো ঠাইৰ মানুহৰে এইবিধ ৰোগ হয় যদিও ভাৰতৰ দৰে উন্নয়নশীল দেশৰ মানুহ এই ৰোগত বেছি আক্ৰান্ত হোৱা দেখা যায়| ইণ্টাৰনেচনেল ডায়েবেটিচ ফেডাৰেচনে প্ৰকাশ কৰা মতে ভাৰতবৰ্ষত বৰ্তমান প্ৰায় ৫০.৮ নিযুত লোকেই ডায়েবেটিচ ৰোগত ভুগি আছে| (ইণ্টাৰনেটত পোৱা তথ্য মতে) ডায়েবেটিচ ৰোগীৰ এই পৰিসংখ্যাত ভাৰতৰ স্থান প্ৰথম| সেয়ে, ভাৰতবৰ্ষক ডায়েবেটিচৰ ৰাজধানী বুলি কোৱা হয়|

..বৰ্তমানে আমাৰ দেশৰ বিভিন্ন ঠাইত ব্যক্তিগত খণ্ডত (Private) ডায়েবেটিচ ৰোগৰ চিকিত্‌সাৰ বাবে বহুতো চিকিত্‌সালয় স্থাপন কৰা হৈছে| একমাত্ৰ ডায়েবেটিচ ৰোগৰ চিকিত্‌সাৰ নামত চিকিত্‌সালয় স্থাপন কৰা বিষয়টোৰ পৰাই আমাৰ দেশত যে ডায়েবেটিচ ৰোগীৰ সংখ্যা সৰহ তাক সহজে অনুমান কৰিব পাৰি| ডায়েবেটিচ ৰোগ এটি হৰম’নজনিত ৰোগ| এইবিধ ৰোগ সাধাৰণতে চল্লিছোৰ্ধ বয়সৰ লোকৰ ক্ষেত্ৰত হোৱা ৰোগ যদিও শিশু আৰু গৰ্ভৱতী মহিলাও এই ৰোগত আক্ৰান্ত হোৱা দেখা যায়| ডায়েবেটিচ ৰোগ চিকিত্‌সাৰ দ্বাৰ আৰোগ্য বা নিয়ন্ত্ৰণ হয় যদিও ইয়াৰ চিকিত্‌সা বহু দীঘলীয়া| আমাৰ পাচনতন্ত্ৰৰ লগত জড়িত পেন্‌ক্ৰিয়াছ বা অগ্নাশয় নামৰ গ্ৰন্থিৰ ইন্‌চুলিন নামৰ হৰম’ন নি:সৰনত হোৱা বিসঙ্গতিৰ বাবেই ডায়েবেটিচ ৰোগ হয়|

..ডায়েবেটিচ যিহেতু গ্ৰন্থিৰ ৰোগ, গতিকে ই বংশগত কাৰণতে হোৱাৰ সম্ভাৱনা বেছি থাকে| কিয়নো বংশগতিৰ জৰিয়তে পিতৃ পুৰুষৰ বেছিভাগ গুণেই উত্তৰ পুৰুষলৈ প্ৰবাহিত হয়| বংশগত কাৰণৰ ওপৰিও বৰ্তমান যুগৰ মানুহে গ্ৰহণ কৰা আধুনিক জীৱন শৈলীকো ডায়েবেটিচ ৰোগৰ অন্যতম কাৰণ হিচাপে বিজ্ঞানীসকলে চিনাক্ত কৰিছে| আমাৰ সু-স্বাস্থ্যৰ বাবে শৰীৰৰ অন্তৰ্ভাগত চলা সকলো শৰীৰ ক্ৰিয়া যেনে-ৰক্ত -সঞ্চালন, ৰেচন, শ্বাস-প্ৰশ্বাস, হৰম’ন গ্ৰন্থিৰ হৰম’ন নি:সৰন কাৰ্য্য ইত্যাদি সঠিকভাৱে চলাটো অতি প্ৰয়োজনীয়| শৰীৰ ক্ৰিয়াসমূহ এক স্বয়ংক্ৰিয় পদ্ধতিত চলি থাকে| দেখা গৈছে মানুহৰ চিন্তাধাৰা যোগাত্মক দিশত ধাবিত হ’লে মগজুৰ ক্ৰিয়া সুস্থিৰ অৱস্থাত থাকে আৰু এনে অৱস্থাত শৰীৰ কাৰ্য্যসমূহ সঠিকভাৱে চলি থাকে| কিন্তু বিভিন্ন কাৰকৰ প্ৰভাৱত যেনে- খং বা ক্ৰোধ, মানসিক উদ্বিগ্নতা আদি ঋণাত্মক কাৰকৰ প্ৰভাৱত মানুহৰ মগজুৰ ক্ৰিয়া বা মানসিক অৱস্থা অস্থিৰ হৈ পৰিলে শৰীৰ ক্ৰিয়া সমূহত বিসঙ্গতিয়ে দেখা দিয়ে আৰু বিভিন্ন ৰোগৰ সৃষ্টি হয়| আধুনিক জীৱন শৈলী মানেই হৈছে- ভোগবাদী মানসিকতা| ভোগবাদী মানসিকতাৰ বাবে আমাৰ জীৱনত উদ্বিগ্নতাৰ সৃষ্টি হয় আৰু তাৰ ফলত মগজুৱে শৰীৰৰ অন্ত:ক্ষৰা গ্ৰন্থিসমূহৰ কৰণ কৰ্ম পৰিচালনা কৰাত বিসঙ্গতিয়ে দেখা দিয়ে| ফলস্বৰূপে অন্ত:ক্ষৰা গ্ৰন্থিৰ হৰম’ন নি:সৰন প্ৰক্ৰিয়া অনিয়মীয়া হয় বাবে এনে হৰম’নজনিত ৰোগৰ উত্‌পত্তি হয়| চিকিত্‌সা বিজ্ঞানী সকলৰমতে অগ্নাশয় বা পেন্‌ক্ৰিয়াছ গ্ৰন্থিত থকা এক বিশেষ ধৰণৰ কোষে ইন্‌চুলিন নি:সৰন কৰে| এই কোষবোৰক বিটা-কোষ (B-Cell) নামাকৰণ কৰা হৈছে| প্ৰকৃততে এই বিটা কোষবোৰ ধ্বংস হোৱাৰ ফলতে ইন্‌চুলিন নি:সৰন প্ৰক্ৰিয়া বিসঙ্গতিপূৰ্ণ হৈ পৰে| শাৰীৰিক শ্ৰম নকৰাকৈ অতিভোজন কৰাটোও ডায়েবেটিচ ৰোগৰ অন্য এক কাৰণ বুলি বিজ্ঞানীসকলে ঠাৱৰ কৰিছে|

..চিকিত্‌সা বিজ্ঞানীসকলৰ মতে ডায়েবেটিচ ৰোগ দুই প্ৰকাৰৰ-টাইপ-১ আৰু টাইপ-২| টাইপ-১ ৰোগীয়ে বাহিৰৰ পৰা ইন্‌চুলিন গ্ৰহণ কৰিব লগা হয় বাবে ইন্‌চুলিন নিৰ্ভৰশীল ডায়েবেটিচ ৰোগী বুলি কোৱা হয়| কিন্তু টাইপ-২ শ্ৰেণীৰ ডায়েবেটিচ ৰোগীয়ে বাহিৰৰ পৰা ইন্‌চুলিন গ্ৰহণ কৰিব লগা নহয় যদিও এই প্ৰকাৰৰ ৰোগীয়ে নিজৰ শৰীৰত নি:সৰন হোৱা ইন্‌চুলিনৰ পৰিমাণ বৃদ্ধি কৰিবলৈ বা নি:সৰিত ইন্‌চুলিনৰ সঠিক ব্যৱহাৰৰ বাবে ঔষধ খাই থাকিব লাগে| ইয়াৰ ওপৰিও গৰ্ভাৱস্থাত কোনো কোনো মহিলাৰ একপ্ৰকাৰৰ ডায়েবেটিচ ৰোগ হয়| ইয়াক গেষ্টেচনেল (Gastetional) ডায়েবেটিচ ৰোগ বুলি কোৱা হয়| অৱশ্যে প্ৰসৱৰ পাছত এনে ডায়েবেটিচ নিজে নিজে ভাল হৈ যায়| সাধাৰণতে ডায়েবেটিচ ৰোগৰ লক্ষণসমূহ হ’ল শৰীৰ দুৰ্বল অনুভৱ কৰা আৰু সামান্য পৰিশ্ৰমতে ভাগৰ লগা, হাত ভৰি জিন্‌জিনোৱা, কাটিলে বা যিকোনো কাৰণতে হোৱা ঘাঁ সোন্কালে নুশুকুৱা, দৃষ্টিশক্তি কমি যোৱা, শৰীৰৰ ওজন কমি যোৱা, বেছিকৈ পিয়াহ লগা বা ভোক লগা, সঘনাই প্ৰসাৱ কৰিব লগা ইত্যাদি| এনেবোৰ লক্ষণে দেখা দিলে তত্‌ক্ষণাত চিকিত্‌সকৰ পৰামৰ্শ ল’ব লাগে| মন কৰিব লগা কথা যে ৰোগৰ আৰম্ভণিতে এই লক্ষণসমূহক গুৰুত্ব নিদিয়াৰ পৰিণতিতেই ৰোগীৰ শৰীৰত ডায়েবেটিচ ৰোগে জটিল ৰূপ ধাৰণ কৰিবলৈ সুবিধা পায়| কিন্তু আৰম্ভণিতে ৰোগ নিৰ্ণয় হ’লে, চিকিত্‌সকৰ দ্বাৰা ৰোগীৰ অৱস্থা সংকটজনক নোহোৱাকৈ ৰাখিব পাৰি|

..সকলো মানুহে জীৱনত কম বেছি পৰিমাণে পৰিশ্ৰম কৰিব লাগে আৰু পৰিশ্ৰম কৰিবলৈ শৰীৰক শক্তিৰ প্ৰয়োজন হয়| এই শক্তি কাৰ্বোহাইড্ৰেট বা শৰ্কৰা জাতীয় খাদ্যৰ পৰা পোৱা যায়| ভাত , ৰুটি, আলু, চেনি ইত্যাদি হ’ল কাৰ্বোহাইড্ৰেট বা শৰ্কৰা জাতীয় খাদ্য| এইবোৰ খাদ্য গ্ৰহণ কৰাৰ পাছত ইয়াৰ শৰ্কৰা ভাগ তেজত জমা হয় আৰু অগ্নাশয় গ্ৰন্থিয়ে নি:সৰন কৰা ইন্‌চুলিন নামৰ হৰম’ন বিধে তেজৰ শৰ্কৰা (Sugar) ভাগ শৰীৰে অৰ্থাত্‌ কোষে গ্ৰহণ কৰাত সহায় কৰি দিয়ে| এনেদৰে ইন্‌চুলিনৰ সহায়ত কাৰ্বোহাইড্ৰেট গ্ৰহণ প্ৰক্ৰিয়াৰ দ্বাৰা শৰীৰত শক্তি উত্‌পন্ন হয় আৰু শৰীৰ কাৰ্য্যক্ষম হৈ উঠে| কিন্তু ডয়েবেটিচ ৰোগীৰ ক্ষেত্ৰত অগ্নাশয় গ্ৰন্থিয়ে ইন্‌চুলিন হৰম’ন নি:সৰন কৰাত অনিয়মীয়া হোৱা বাবে খাদ্যৰ পৰা তেজত জমা হোৱা শৰ্কৰা ভাগ শৰীৰে গ্ৰহণ কৰিব নোৱাৰা হয় আৰু তেজত জমা হোৱা এই কাৰ্বোহাইড্ৰেট বা শৰ্কৰা প্ৰসাৱৰ দ্বাৰা শৰীৰৰ পৰা ওলায় যায়| এনেদৰে শৰীৰ শৰ্কৰাৰ অভাৱত ভুগিব লগা হয় আৰু ইয়াৰ অভাৱত শৰীৰ শক্তিহীনতাত ভুগিব লগা হয়| ৰোগ কিছুদিন আগবঢ়াৰ লগে লগে চকুৰ দৃষ্টিশক্তিও কমিবলৈ ধৰে আৰু লাহে লাহে শৰীৰত ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা কমি যায়| শৰীৰৰ ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা কমি যোৱাত বিভিন্ন ৰোগ ব্যাধিয়ে আগুৰি ধৰে| এনেদৰে ৰোগ ক্ৰমে জটিল হৈ গৈ থাকে|

..তেজৰ শৰ্কৰাভাগ শৰীৰে গ্ৰহণ কৰিব নোৱাৰাৰ ফলত শৰ্কৰাভাগ পোনে পোনে কিড্‌নী পায়গৈ আৰু কিড্‌নী চেকন প্ৰক্ৰিয়াৰ দ্বাৰা প্ৰসাৱ আকাৰে ওলায় যায়| অনবৰতে শৰ্কৰাৰ এটি অতিৰিক্ত চাপ পাই থাকিবলগীয়া হয় বাবে কিড্‌নীত ক্ৰমে শৰ্কৰাৰ গেদ্‌ বহিবলৈ আৰম্ভ কৰে| এনে অৱস্থাতে ৰোগীৰ শৰীৰ ওখহিবলৈ আৰম্ভ কৰে| এনেদৰে ৰোগীৰ অৱস্থা ক্ৰমে জটিলৰ পৰা জটিলতৰ হৈ পৰে|

..ডায়েবেটিচ ৰোগীয়ে নিয়মীয়াভাৱে চিকিত্‌সা গ্ৰহণ কৰি থাকিলে ৰোগীৰ অৱস্থা শোচনীয় নোহোৱাকৈ ৰাখিব পাৰি| এই ৰোগ যিহেতু ইন্‌চুলিন নামৰ হৰম’নৰ অভাৱত হয়| সেয়েহে এই ৰোগৰ চিকিত্‌সা হৈছে টাইপ-১ প্ৰকাৰৰ ৰোগীৰ ক্ষেত্ৰত বাহিৰৰ পৰা ইন্‌চুলিন যোগান ধৰা আৰু টাইপ-২ ৰোগীৰ ক্ষেত্ৰত ইন্‌চুলিনৰ উত্‌পাদন আৰু নি:সৰন নিয়মীয়া কৰণৰ বাবে নিয়মীয়াকৈ ঔষধ সেৱন কৰা| চিকিত্‌সা বিজ্ঞানীসকলৰ চেষ্টাত কৃত্ৰিম ইন্‌চুলিন তৈয়াৰ কৰিবলৈ সমৰ্থ হোৱা গৈছে আৰু এই ইন্‌চুলিন টাইপ-১ ডায়েবেটিচ ৰোগীৰ প্ৰয়োজন অনুসৰি প্ৰয়োগ কৰি থকা হয়| এনেদৰে ৰোগীৰ শৰীৰত এক পৰিপূৰক ব্যৱস্থাৰ কাৰ্বোহাইড্ৰেট বা শৰ্কৰা ধৰি ৰাখি শক্তি উত্‌পাদন কৰা হয় আৰু ৰোগীৰ শৰীৰক কাৰ্য্যক্ষম কৰি তোলা হয়|

..বৰ্তমান যুগত চিকিত্‌সা বিজ্ঞানে আশাতীতভাৱে উন্নতি কৰিছে যদিও ডায়েবেটিচ ৰোগৰ চিকিত্‌সাৰ ক্ষেত্ৰত বিশেষভাৱে একো উন্নত চিকিত্‌সা উদ্ভাৱন কৰাটো পৰিলক্ষিত হোৱা নাই| অৱশ্যে শেহতীয়া খবৰ মতে এদল আমেৰিকাৰ বিজ্ঞানীয়ে চলোৱা গৱেষণাত পুৰুষৰ শুক্ৰস্থলীৰ পৰা আহৰণ কৰা ষ্টেম চেল বা শিপা কোষৰ দ্বাৰা অগ্নাশয়ৰ ধ্বংস প্ৰাপ্ত বিটা কোষৰ নিচিনাকৈ ইন্‌চুলিন নি:সৰন কৰোৱাত কৃতকাৰ্য্যতা লাভ কৰিছে| আকৌ কানাডাৰ এড্‌মণ্টন চহৰত অনুষ্ঠিত ডায়েবেটিচ ৰোগৰ বিশেষজ্ঞসকলৰ সন্মিলনত এগৰাকী সদ্যমৃত স্বাভাৱিক অৱস্থাযুক্ত অগ্নাশয় থকা ব্যক্তিৰ দেহৰ পৰা স্বাভাৱিক ধৰণৰ বিটা কোষবোৰ উঠাই নি ডায়েবেটিচ ৰোগীৰ দেহত সংস্থাপনেৰে ইন্‌চুলিন নি:সৰন প্ৰক্ৰিয়া পুনৰ জীৱিত কৰাৰ বিষয়ে চিন্তা চৰ্চা কৰা হয়| বিজ্ঞানীসকলৰ এনে গৱেষণা আৰু চিন্তাই ভৱিষ্যতে ডায়েবেটিচ ৰোগীলৈ আশাৰ ৰেঙনি কঢ়িয়াই অনাৰ সম্ভাৱনা আছে| (অসমীয় খবৰ ২৮/০৭/২০১১)

..প্ৰকৃততে ডায়েবেটিচ ৰোগৰ চিকিত্‌সা ব্যৱস্থাত ৰোগীক সম্পূৰ্ণৰূপে আৰোগ্য কৰাতকৈ ৰোগৰ নিয়ন্ত্ৰণ কৰি ৰখাৰহে চিকিত্‌সা চলে| নিয়মিত ভাৱে চিকিত্‌সা গ্ৰহণ কৰি থাকিলে ডায়েবেটিচ নিয়ন্ত্ৰণত থাকে যদিও ৰোগী সকলে এক দোদুল্যমান অৱস্থাত জীৱন কটাবলগীয়া হয়| ইয়াৰ চিকিত্‌সা পদ্ধতি দীঘলীয়া হোৱাত বহুতো ৰোগীয়ে চিকিত্‌সা গ্ৰহণ প্ৰক্ৰিয়া চলাই লৈ যোৱাটো টান হৈ পৰে| ইয়াৰ ফলতে ৰোগীৰ অৱস্থা সংকটজনক হৈ পৰে বা মৃত্যু মুখত পৰে| সেয়ে ডায়েবেটিচ ৰোগৰ প্ৰতিৰোধ ব্যৱস্থা গঢ়ি তুলিব পাৰিলেহে মানৱ জাতিৰ বাবে অধিক মঙ্গলজনক হ’লহেতন| কিয়নো ৰোগ হোৱাৰ পিছত চিকিত্‌সাৰ দ্বাৰা আৰোগ্য হোৱাতকৈ ৰোগ নোহোৱাকৈ থাকিব পাৰিলেহে বেছি ভাল (Prevention is better than cure)| ডায়েবেটিচ যিহেতু হৰম’ন জনিত ৰোগ আৰু হৰম’ন নি:সৰন কাৰ্য্য মগজুৰ নিৰ্দেশতে পৰিচালিত হয়, গতিকে আমি আমাৰ মগজুক অৰ্থাত্‌ মনটোক উদ্বিগ্নতা , ক্ৰোধ বা খং আদি ঋণাত্মক কাৰকৰ প্ৰভাৱৰ পৰা আঁতৰাই ৰাখিব পাৰিলেহে মগজুৰ কাৰ্য্যকাৰিতা সঠিক অৱস্থাত ৰাখিব পৰাটো সম্ভৱ হয়| কিয়নো সুস্থিৰ মন হৈছে সু-স্বাস্থ্যৰ চাবি কাঠি| গতিকে ভোগবাদী মানসিকতাই হওক বা অন্য কাৰণতেই হওক উদ্বিগ্নতা সৃষ্টি কৰিব পৰা কাৰকসমূহ এৰাই চলিলে আমি নিশ্চয় ডায়েবেটিচৰ নিচিনা মহাব্যাধিৰ কবলত পৰিব লগা নহব|

..প্ৰায় ছয়হেজাৰ বছৰৰ পূৰ্বে ভাৰতীয় ঋষিমুনিসকলে মানুহৰ মন সুস্থিৰ অৱস্থাত ৰাখিব পৰা ’যোগ’ পদ্ধতিৰ উদ্ভাৱন কৰি থৈ গৈছে| পৰৱৰ্তী সময়ত এই যোগ পদ্ধতি ’যোগ চিকিত্‌সা’ বা’ প্ৰাকৃতিক চিকিত্‌সা’ পদ্ধতি হিছাপে আজিও চলি আছে| এই চিকিত্‌সা পদ্ধতিৰ জৰিয়তে মানুহৰ লোভ, মোহ, কাম, ক্ৰোধ এই চাৰি ৰিপুক দমন কৰি মনটোক নিজৰ নিয়ন্ত্ৰণত ৰখা হয়| যোগ বা প্ৰাকৃতিক চিকিত্‌সাত ’প্ৰাণায়াম’ হৈছে বৰ্তমান সময়ত অতি জনপ্ৰিয় আৰু ফলপ্ৰসু পদ্ধতি| প্ৰাণায়ামৰ জৰিয়তে মন স্থিৰ কৰি ৰখাৰ লগতে বায়ুৰ পৰা মুক্ত অক্সিজেন গ্ৰহণ কৰা হয়| এই অক্সিজেন ৰক্ত প্ৰবাহৰ জৰিয়তে শৰীৰৰ সকলো কলা-কোষলৈ যোগান ঘৰা হয়| মনৰ সুস্থিৰ অৱস্থাত অতিৰিক্ত অক্সিজেনৰ যোগান শৰীৰৰ সকলো কলা-কোষ আৰু গ্ৰন্থিত চলা শৰীৰ কাৰ্য্যসমূহ অধিক কাৰ্য্যক্ষম কৰি তোলে| ইয়াৰ ফলস্বৰূপে শৰীৰৰ ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা (Immunity) শক্তিশালী হৈ উঠে, যাৰ বাবে সহজে কোনো ৰোগে আক্ৰমণ কৰিব নোৱাৰে|

..ডায়েবেটিচ ৰোগৰ চিকিত্‌সাৰ বাবে যিদৰে চিকিত্‌সালয় স্থাপন কৰা হৈছে, তাৰ সমান্তৰাল ভাবে জনসাধাৰণৰ মাজত এই ৰোগ সম্পৰ্কে সজাগতা সৃষ্টি কৰিব পাৰিলেহে ডায়েবেটিচ ৰোগক প্ৰতিৰোধ কৰাটো সম্ভৱ হৈ উঠিব| এই ক্ষেত্ৰত মানুহৰ মন অস্থিৰ কৰি তুলিব পৰা জীৱন শৈলী পৰিহাৰ কৰি এক সু-শৃংখলাবদ্ধ জীৱন যাপনেৰে জীৱনৰ বাটত অগ্ৰসৰ হ’লেহে আমি নিশ্চয় ডায়েবেটিচৰ বিচিনা মাহা ব্যাধিক দূৰতে বিদুৰ কৰিব পাৰিম বুলি আশা কৰিব পাৰো|