ফুটুকী টুনি
ফুটুকী টুনি, (ইংৰাজী: Scaly-breasted Munia বা Spotted Munia , বৈজ্ঞানিক নাম-Lonchura punctulata) এটা ঘনচিৰিকাৰ আকাৰৰ চৰাইৰ প্ৰজাতি। ই এছিয়াৰ স্থানীয় চৰাই। ইয়াৰ বুকু আৰু পেট অংশত থকা ফুটুকীয়া ৰঙৰ বাবেই ইয়াক ফুটুকী টুনি বুলি কোৱা হয়। এই প্ৰজাতিৰ এঘাৰটা উপ-প্ৰজাতি থকা বুলি জনা যায়।
| ফুটুকী টুনি (Scaly-breasted Munia) | |
|---|---|
| |
| Adult L. p. punctulata in Kolkata, India | |
| সংৰক্ষণ স্থিতি | |
| জীৱবৈজ্ঞানিক শ্ৰেণীবিভাজন | |
| জগৎ/ৰাজ্য: | Animalia |
| পৰ্ব: | Chordata |
| শ্ৰেণী: | Aves |
| বৰ্গ: | Passeriformes |
| পৰিয়াল: | Estrildidae |
| গণ: | Lonchura |
| প্ৰজাতি: | L. punctulata |
| বৈজ্ঞানিক নাম | |
| Lonchura punctulata (Linnaeus, 1758) | |
| |
| Map showing the breeding areas in Asia and Oceania | |
| সমাৰ্থক | |
|
Loxia punctulata | |
টেক্স'নমি সম্পাদনা কৰক
ফুটুকী টুনিৰ প্ৰথম বৰ্ণনা ১৭৫৮ চনত প্ৰকাশিত কেৰ'লাছ লিনিয়াছ (Carl Linnaeus)ৰ 'চিষ্টেমা নেচুৰী(Systema Naturae)' নামৰ গ্ৰন্থখনত পোৱা যায়। এই গ্ৰন্থখনিত ফুটুকী টুনিৰ বৈজ্ঞানিক নাম-Loxia punctulata বুলি উল্লেখ কৰা হৈছিল। [2]
বৰ্ত্তমানলৈকে ফুটুকী টুনিৰ মুঠ এঘাৰ (১১)টা উপ-প্ৰজাতি চিনাক্ত কৰা হৈছে-
- L. p. punctulata (Carl Linnaeus|Linnaeus, 1758) – উত্তৰ পাকিস্তান ভাৰত, নেপাল তথা শ্ৰীলংকা। * L. p. subundulata (Henry Haversham Godwin-Austen, 1874) – ভূটান, বাংলাদেশ, উত্তৰ-পূব ভাৰত তথা পশ্চিম ম্যানমাৰ
- L. p. yunnanensis (Parkes, 1958) – দক্ষিণ চীন আৰু উত্তৰ ম্যানমাৰ
- L. p. topela (Robert Swinhoe, 1863) – দক্ষিণ ম্যানমাৰ, থাইলেণ্ড, দক্ষিণ চীন, টাইৱান, কম্বোডিয়া আৰু ভিয়েটনাম।
- L. p. cabanisi (Richard Bowdler Sharpe, 1890) – ফিলিপাইনছ, উত্তৰ বৰ্ণিঅ'
- L. p. fretensis (Cecil Boden Kloss, 1931) – চিংগাপুৰ, সুমাত্ৰা
- L. p. nisoria (Coenraad Jacob Temminck, 1830) –দক্ষিণ বৰ্ণিঅ', জাভা
- L. p. particeps (Joseph Harvey Riley, 1920) – Sulawesi
- L. p. baweana (Andries Hoogerwerf, 1963) – Bawean দ্বীপপূঞ্জ, উত্তৰ জাভা
- L. p. sumbae (Ernst Mayr, 1944 ) – Sundas.
- L. p. blasii (Erwin Stresemann, 1912) – Sundas
বিৱৰণ সম্পাদনা কৰক
-_Kolkata-_I_IMG_3535.jpg)
ফুটুকী টুনিৰ দেহৰ দৈৰ্ঘ্য সাধাৰণতে ১১-১২ ছে:মি: আৰু ওজন ১২-১৬ গ্ৰাম হয়। পূৰ্ণবয়স্ক ফুটুকী টুনিৰ ঠোঁটটো চুটি আৰু জোঙা হয়। ইয়াৰ দেহৰ ওপৰৰ অংশ মটিয়া আৰু মূৰটো গাঢ় মটীয়া হোৱা দেখা যায়। ইয়াৰ বুকু অংশত ডাঠ আঁচেৰে ফুটুকীয়া হয়। মতা-মাইকী উভয়ে দেখাত প্ৰায় একে। অৱশ্যে মতা ফুটুকী টুনিৰ ডিঙি আৰু বুকু অংশৰ আঁচবোৰ মাইকীজনীতকৈ বেছি ডাঠ ৰঙৰ হয়।[3]
পোৱালি ফুটুকী টুনিৰ দেহৰ ওপৰৰ অংশ পাতল মটিয়া ৰঙৰ হয়। ইহঁতৰ মূৰ অংশ পূৰ্ণবয়স্ক চৰাইৰ দৰে গাঢ় ৰঙৰ হয়।[3][4] অৱশ্যে ঠাইভেদে ইয়াৰ দেহৰ ৰঙ তথা সজ্জাৰো কিছু পৰিৱৰ্ত্তন হোৱা দেখা পোৱা যায়।
বিতৰণ সম্পাদনা কৰক
ফুটুকী টুনি বহু ধৰণৰ বাসস্থানতে পোৱা যায় যদিও ইয়াক প্ৰধানকৈ জলাশয়ৰ দাঁতিকাষৰীয়া তথা ঘাঁহনি অঞ্চলত অধিক দেখা পোৱা যায়। ভাৰতবৰ্ষত ইয়াক ঘাইকৈ খেতি-পথাৰত ধান খোৱাৰ বাবে অপবাদ দিয়া হয়। এই চৰাইবিধ সমতল ভূমিত অধিক দেখা যায় যদিও হিমালয়ৰ পাদদেশতো ই সমানেই বিস্তৃত। এনে অঞ্চলসমূহৰ সাগৰ পৃষ্ঠৰ পৰা উচ্চতা প্ৰায় ২,৫০০ মিটাৰ পৰ্যন্ত হ'ব পাৰে।
আচৰণ সম্পাদনা কৰক
ফুটুকি টুনিয়ে শতাধিক চৰাইৰ বৃহৎ জাকত বাস কৰে। ইয়াৰ মাতটো চুটি হুইছেলৰ দৰে,কিটি-কিটি-কিটি যেন শুনা যায়। অৱশ্যে ইহঁতে বিপদৰ সংকেত (alarm) দিবৰ সময়ত কিচিৰ মিচিৰ কৈ তীক্ষ্ণ মাত এটা উলিয়ায়।[4][6]
খাদ্য সম্পাদনা কৰক
ফুটুকি টুনিয়ে সাধাৰণতে গুটি খায়। অৱশ্যে গুটিৰ উপৰিও ই সৰু বেৰীজাতীয় ফল যেনে Lantana [7] আদিও খোৱা দেখা যায়।
প্ৰজনন সম্পাদনা কৰক
ফুটুকি টুনিয়ে গ্ৰীষ্মকালত প্ৰজনন কৰে। ইয়াৰ প্ৰজননকাল বাৰিষাকালত অৰ্থাৎ জুনৰ পৰা আগষ্টৰ ভিতৰত আৰম্ভ হয়। অৱশ্যে ঠাইভেদে ইয়াৰ পৰিৱৰ্ত্তন হোৱাও দেখা যায়। ইয়াৰ বাহটো ঘাঁ-পাতেৰে বনোৱা আৰু ঘূৰণীয়া আকাৰৰ হয়। ইহঁতে সাধাৰণতে গছ বা ঘৰৰ মুধচৰ সুৰুঙাত বাঁহ সাজে।[8]
ফুটুকি টুনিয়ে সাধাৰণতে ৪-৬ টাকৈ কণী পাৰে। বাহ সজা আৰু উমনি দিয়া আদি কামত মতা-মাইকী দুয়ো অংশ লয়। কণী পৰাৰ ১০-১৬ দিনৰ উমনিৰ পিছত পোৱালি জগে।[9][10] তিনি সপ্তাহমানৰ ভিতৰত পোৱালিৰ পাখি গজে। ইহঁতে জন্মৰ সাতমাহৰ পিছতে পূৰ্ণবয়স্ক অৱস্থা পায়।[11][12]
তথ্য সংগ্ৰহ সম্পাদনা কৰক
- ↑ BirdLife International (2012). "Lonchura punctulata". IUCN Red List of Threatened Species. Version 2012.1. International Union for Conservation of Nature. http://www.iucnredlist.org/apps/redlist/details/106008709। আহৰণ কৰা হৈছে: 16 July 2012.
- ↑ Linnaeus, Carl (1758) (Latin ভাষাত). Systema Naturae per Regna Tria Naturae, Secundum Classes, Ordines, Genera, Species, cum Characteribus, Differentiis, Synonymis, Locis. Tomus I. Editio decima, reformata. প্ৰকাশক Holmiae (Stockholm, Sweden): Laurentius Salvius. পৃষ্ঠা. 145. http://www.archive.org/stream/carolilinnaeisy00gesegoog#page/n154/mode/1up.
- ↑ 3.0 3.1 Rasmussen PC and JC Anderton (2005). Birds of South Asia. The Ripley Guide. Volume 2. Smithsonian Institution and Lynx Edicions. পৃষ্ঠা. 673. ISBN 84-87334-66-0.
- ↑ 4.0 4.1 Restall, Robin (1997). Munias and Mannikins. Yale University Press. পৃষ্ঠা. 97–105. ISBN 0-300-07109-4.
- ↑ Forshaw J; Mark Shephard, Anthony Pridham. Grassfinches in Australia. Csiro Publishing. পৃষ্ঠা. 267–268.
- ↑ Moynihan, M & M F Hall (1954). "Hostile, Sexual, and Other Social Behaviour Patterns of the Spice Finch (Lonchura punctulata) in Captivity". Behaviour খণ্ড 7 (1): 33–76. doi:10.1163/156853955X00021.
- ↑ Mehta, P (1997). "Spotted Munia Lonchura punctulata feeding on scat?". Newsletter for Birdwatchers খণ্ড 37 (1): 16. http://www.archive.org/stream/NLBW37_1#page/n17/mode/1up.
- ↑ Sharma RC; Bhatt D; Sharma RK (2004). "Breeding success of the tropical Spotted Munia Lonchura punctulata in urbanized and forest habitats". Ornithological Science খণ্ড 3 (2): 113–117. doi:10.2326/osj.3.113. http://www.jstage.jst.go.jp/article/osj/3/2/3_113/_article.[সংযোগবিহীন উৎস]
- ↑ Ali, S and Ripley, SD (1999). Handbook of the Birds of India and Pakistan. Volume 10 (2 সম্পাদনা). প্ৰকাশক New Delhi: Oxford University Press. পৃষ্ঠা. 119–121. ISBN 0-19-563708-9.
- ↑ Lamba, BS (1974). "Nest construction technique of the Spotted Munia, Lonchura punctulata". J. Bombay Nat. Hist. Soc. খণ্ড 71 (3): 613–616.
- ↑ Burton, M., R. Burton (2002). International Wildlife Encyclopedia. প্ৰকাশক New York, NY: Marshal Cavendish.
- ↑ Roy, Beckham. "Spice Finch – Lonchura punctulata". efinch.com. http://www.efinch.com/species/spice.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: 17 December 2012.
বাহ্যিক সংযোগ সম্পাদনা কৰক
| ৱিকিমিডিয়া কমন্সত Lonchura punctulata সম্পৰ্কীয় মিডিয়া ফাইল আছে। |