আল-আকছা

আল-আকছা ( আৰবী : الأَقْصَى ) বা আল-মছজিদ আল-আকছা ( আৰবী : المسجد الأقصى ) হৈছে জেৰুজালেমৰ পুৰণি চহৰৰ মছজিদ পৰ্বতৰ ওপৰত বহি থকা ইছলামিক ধৰ্মীয় ভৱনসমূহৰ চৌহদ, যাক হাৰাম আল-শ্বৰীফ বুলিও কোৱা হয় । বহুতো মছজিদ আৰু প্ৰাৰ্থনা কোঠা , মাদ্ৰাছা, জাৱিয়া, খালৱা আৰু অন্যান্য গম্বুজ আৰু ধৰ্মীয় গঠনৰ লগতে চাৰিটা আগুৰি থকা মিনাৰ। ইছলামৰ তৃতীয় পবিত্ৰ স্থান বুলি গণ্য কৰা হয়। চৌহদৰ মূল জমা মছজিদ বা প্ৰাৰ্থনা ঘৰক বিভিন্ন ধৰণে আল-আকছা মছজিদ, কিবলি মছজিদ বা আল-জামিআল-আকছা বুলি জনা যায়। আনহাতে কিছুমান উৎসত ইয়াক আল-মছজিদ আল-আকছা বুলিও কোৱা হয়। বিভ্ৰান্তিৰ পৰা হাত সাৰিবলৈ বহল চৌহদটোক কেতিয়াবা আল-আকছা মছজিদ চৌহদ বুলিও কোৱা হয়।

আল-আকছা
পৰ্বতৰ ওপৰত থকা আল-আকছা মছজিদৰ চৌহদৰ আকাশী দৃশ্য
সাধাৰণ তথ্য
স্থান	জেৰুজালেম
ধৰ্মীয় আনুগত্য	ইছলাম
ৰাজ্য	জোৰদান 🇯🇴
অভিষেক বৰ্ষ	৬৮৫ খ্ৰীষ্টাব্দ
ৱেবছাইট	https://www.visitmasjidalaqsa.com/
প্ৰতিষ্ঠাতা	আবদ-আল মালিক
সম্পূৰ্ণ	৭১৫ খ্ৰীষ্টাব্দত
নিৰ্দিষ্টকৰণ
ক্ষমতা	৪০০,০০০
Designated as NHL:	আবদ-আল মালিক

ৰছিদুন খলিফা উমৰ (ৰাজ্য ৬৩৪–৬৪৪) বা প্ৰথম উমাইয়াদ খলিফা মুআৱিয়া (ৰাজ্য ৬৬১–৬৮০)ৰ শাসনকালত মছজিদ স্থানৰ ওচৰত চৌহদত এটা সৰু নামাজ ঘৰ স্থাপন কৰা হৈছিল। চৌহদৰ দক্ষিণ দেৱালত অৱস্থিত বৰ্তমানৰ মছজিদটো প্ৰথমে পঞ্চম উমাইয়াদ খলিফা আব্দ আল-মালিক (ৰাজ্য ৬৮৫–৭০৫) বা তেওঁৰ উত্তৰাধিকাৰী প্ৰথম আল-ৱালিদ (ৰাজ্য ৭০৫–৭১৫) (বা... দুয়োটা) ড'ম অৱ দ্য ৰক। এটা স্মৃতিসৌধ ইছলামিক স্মৃতিসৌধৰ সৈতে একেটা অক্ষত থকা এটা জামাতৰ মছজিদ হিচাপে। ৭৪৬ চনত ভূমিকম্পত ধ্বংস হোৱাৰ পিছত ৭৫৮ চনত আব্বাছি খলিফা আল-মানছুৰে (ৰ. ৭৫৪–৭৭৫) এই মছজিদটো পুনৰ নিৰ্মাণ কৰে। ৭৮০ চনত আব্বাছি খলিফা আল-মাহদীয়ে (ৰাজ্য ৭৭৫–৭৮৫) ইয়াক আৰু অধিক সম্প্ৰসাৰিত কৰে। তাৰ পিছত ইয়াত পোন্ধৰটা আইলেণ্ড আৰু এটা কেন্দ্ৰীয় গম্বুজ আছিল। কিন্তু ১০৩৩ চনৰ জৰ্ডান ৰিফ্ট ভেলীৰ ভূমিকম্পৰ সময়ত পুনৰ ধ্বংস হয়। মছজিদটো ফাতিমিদ খলিফা আল-জাহিৰে (ৰাজ্য ১০২১–১০৩৬) পুনৰ নিৰ্মাণ কৰিছিল। যিয়ে ইয়াক সাতটা আইলেণ্ডলৈ হ্ৰাস কৰিছিল যদিও ইয়াৰ ভিতৰৰ অংশত উদ্ভিদ মোজাইকেৰে আবৃত এটা বিশৃংখল কেন্দ্ৰীয় তোৰণেৰে সজাইছিল। বৰ্তমানৰ গঠনে একাদশ শতিকাৰ ৰূপৰেখাখন সংৰক্ষণ কৰি ৰাখিছে।

সময়ে সময়ে কৰা সংস্কাৰৰ সময়ত শাসকীয় ইছলামিক বংশসমূহে মছজিদ আৰু ইয়াৰ চৌহদসমূহত সংযোজন নিৰ্মাণ কৰিছিল। যেনে ইয়াৰ গম্বুজ, মুখাৱয়ব, মিনাৰ, আৰু মিনবাৰ আৰু অভ্যন্তৰীণ গঠন। ১০৯৯ চনত ক্ৰুছেডাৰসকলে ইয়াক দখল কৰাৰ লগে লগে মছজিদটোক ৰাজপ্ৰসাদ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ইয়াৰ উপৰিও ই নাইটছ টেম্পলাৰৰ ধৰ্মীয় সংগঠনৰ মুখ্য কাৰ্যালয় আছিল। ১১৮৭ চনত চালাদিনে (ৰাজ্য ১১৭৪–১১৯৩) এই অঞ্চল দখল কৰাৰ পিছত এই গঠনৰ মছজিদ হিচাপে কাম পুনৰুদ্ধাৰ কৰা হয়। পিছৰ শতিকাবোৰত আয়ুবী, মামলুক, অট্টোমান, ব্ৰিটিছ পেলেষ্টাইনৰ সৰ্বোচ্চ মুছলমান পৰিষদ আৰু পশ্চিম পাৰ জৰ্ডানৰ অন্তৰ্ভুক্তিৰ সময়ত অধিক সংস্কাৰ, মেৰামতি আৰু সম্প্ৰসাৰণ প্ৰকল্প হাতত লৈছিল। ইজৰাইলে পশ্চিম পাৰত চলি থকা দখলৰ আৰম্ভণিৰ পৰাই এই মছজিদটো জেৰুজালেম ৱাকফৰ স্বতন্ত্ৰ প্ৰশাসনৰ অধীনত আছে।

সংজ্ঞা

প্ৰথমটোৱে (আল-মছজিদ আল-আকছা) কোৰআনৰ ছূৰা ১৭ – "আটাইতকৈ দূৰৈৰ মছজিদ"ক বুজায় – পৰম্পৰাগতভাৱে মছজিদৰ চৌহদৰ সমগ্ৰতাক বুজায়।

মছজিদ আল-আকছা

আল-আকছা মছজিদৰ গম্বুজ

আনহাতে পিছৰ নামটো (জামিয়া আল-আকছা) ৰূপৰ বাবে বিশেষভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হয় গম্বুজযুক্ত জামাতৰ মছজিদ ভৱন। আৰবী আৰু পাৰ্চী লেখক যেনে দশম শতিকাৰ ভূগোলবিদ আল-মুকাদ্দাছি, একাদশ শতিকাৰ পণ্ডিত নাছিৰ খুছৰাও। দ্বাদশ শতিকাৰ ভূগোলবিদ আল-ইদ্ৰিচি আৰু পঞ্চদশ শতিকাৰ ইছলামিক পণ্ডিত মুজিৰ আল-দিন, লগতে ১৯ শতিকাৰ আমেৰিকান আৰু ব্ৰিটিছ প্ৰাচ্যবিদ এডৱাৰ্ড ৰবিনছন। গাই লে ষ্ট্ৰেঞ্জ আৰু এডৱাৰ্ড হেনৰী পামৰে বুজাই দিলে যে মছজিদ আল-আকছা শব্দটোৱে টেম্পল মাউণ্ট বা হাৰাম আল-শ্বৰীফ (‘উন্নত অভয়াৰণ্য’) বুলিও জনাজাত সমগ্ৰ এস্প্লেনেড প্লাজাটোক বুজায় । অৰ্থাৎ ড’ম অৱ দ্য ৰককে ধৰি সমগ্ৰ অঞ্চলটোক ফোয়াৰা, দুৱাৰ আৰু চাৰিটা মিনাৰ ।‌ কাৰণ কোৰআন লিখাৰ সময়ত এই অট্টালিকাবোৰৰ কোনোটোৱেই নাছিল। আল-মুকাদ্দাচীয়ে দক্ষিণৰ অট্টালিকাটোক (এই লেখাৰ বিষয়বস্তু) আল মুঘাট্টা ("আবৃত-অংশ") বুলি উল্লেখ কৰিছিল আৰু নাছিৰ খুছৰাৱে ইয়াক পাৰ্চী শব্দ পুছিছ ("আবৃত অংশ"ও" বুলি উল্লেখ কৰিছিল, হুবহু "আল মুগাত্তা" ") বা মকছুৰা (এটা অংশ-সমগ্ৰ ছিনেকডোচ)। মামলুক (১২৫০–১৫১৭) আৰু অট্টোমান শাসন (১৫১৭–১৯১৭)ৰ সময়ছোৱাত বহল চৌহদটোক জনপ্ৰিয়ভাৱে হাৰাম আল-শ্বৰীফ বা আল-হাৰাম এছ-শ্বৰীফ (আৰবী ভাষাত: اَلْـحَـرَم الـشَّـرِيْـف) নামেৰেও জনাজাত হ’বলৈ আৰম্ভ কৰে, যিটো... অনুবাদ কৰে যেনে "নোবেল অভয়াৰণ্য"। ই মক্কাৰ মছজিদ আল-হাৰামৰ পৰিভাষা প্ৰতিফলিত কৰে। এই শব্দটোৱে চৌহদটোক হাৰামৰ মৰ্যাদালৈ উন্নীত কৰিলে। যিটো পূৰ্বে কেৱল মক্কাৰ মছজিদ আল-হাৰাম আৰু মদীনাৰ আল-মছজিদ আন-নবৱীৰ বাবে সংৰক্ষিত আছিল। আন ইছলামিক ব্যক্তিসকলে এই স্থানৰ হাৰামৰ মৰ্যাদাক লৈ বিতৰ্ক কৰিছিল। স্থানীয় পেলেষ্টাইনীসকলে হাৰাম আল শ্বৰীফ নামটোৰ ব্যৱহাৰ যোৱা দশকবোৰত কমি আহিছে। আল-আকছা মছজিদৰ পৰম্পৰাগত নামটোৰ সপক্ষে।

ইতিহাস

৬৯১ চনত খলিফা আব্দ আল-মালিকে ফাউণ্ডেশ্যন ষ্টোনৰ চাৰিওফালে গম্বুজৰ সৈতে এটা অষ্টভুজ ইছলামিক অট্টালিকা নিৰ্মাণ কৰিছিল। অসংখ্য ৰাজনৈতিক, বংশগত আৰু ধৰ্মীয় কাৰণত, স্থানীয় আৰু কোৰআন পৰম্পৰাৰ ওপৰত নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল যিয়ে ঠাইখনৰ পবিত্ৰতাক উল্লেখ কৰে। যিটো এটা প্ৰক্ৰিয়া সৃষ্টি । যিবোৰ পাঠ্য আৰু স্থাপত্যৰ আখ্যানে ইটোৱে সিটোক শক্তিশালী কৰি তুলিছিল। এই মছজিদটো শিলৰ গম্বুজ (قبة الصخرة, Qubbat as-Sakhra) নামেৰে পৰিচিত হৈ পৰে। (গম্বুজটো নিজেই ১৯২০ চনত সোণেৰে আবৃত কৰা হৈছিল।) ৭১৫ চনত প্ৰথম খলিফা আল-ৱালিদৰ নেতৃত্বত উমাইয়াদসকলে আল-আকছা মছজিদ (المسجد الأقصى আল-মছজিদ আল-আকছা "আটাইতকৈ দূৰত মছজিদ") নিৰ্মাণ কৰে। কোৰআন আৰু হাদীছত বৰ্ণনা কৰা মহম্মদৰ অলৌকিক নিশা যাত্ৰাৰ ইছলামিক বিশ্বাসৰ সৈতে মিল থকা। "উন্নত অভয়াৰণ্য" বা "হাৰাম আল-শ্বৰীফ" শব্দ। পিছলৈ মামলুক আৰু অট্টোমানসকলে ইয়াক কোৱাৰ দৰে। সেই শিলটোক আগুৰি থকা গোটেই অঞ্চলটোক বুজায়। স্থাপত্য আৰু মোজাইকসমূহ ওচৰৰ বাইজেন্টাইন গীৰ্জা আৰু প্ৰাসাদৰ আৰ্হিত নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল যদিও ইয়াৰ বাহিৰৰ ৰূপ অট্টোমান যুগত আৰু পুনৰ আধুনিক যুগত যথেষ্ট সলনি হৈছিল। বিশেষকৈ ১৯৫৯–৬১ চনত আৰু পুনৰ ১৯৯৩ চনত সোণৰ চাল সংযোজনৰ ফলত। এই গঠনৰ অষ্টভুজ পৰিকল্পনা হয়তো বাইজেন্টাইন যুগৰ চাৰ্চ অৱ দ্য ছিট অৱ মেৰী (যাক... গ্ৰীক ভাষাত কাথিছমা আৰু আৰবী ভাষাত আল-কাদিছমু), যিটো ৪৫১ৰ পৰা ৪৫৮ চনৰ ভিতৰত জেৰুজালেম আৰু বেথলেহমৰ মাজৰ পথত নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল। গম্বুজটো সামান্য ওখ মঞ্চত বহি আছে, য’ত আঠটা চিৰিৰে প্ৰৱেশ কৰিব পাৰি, যাৰ প্ৰতিটোৰ ওপৰত আৰবী ভাষাত কানাতিৰ বা মাৱাজিন নামেৰে জনাজাত এটা মুক্তভাৱে থিয় হৈ থকা আৰ্কেড আছে। দশম শতিকাৰ পৰা পঞ্চদশ শতিকাৰ বিভিন্ন সময়ত এই আৰ্কেডসমূহ স্থাপন কৰা হৈছিল। ডম অৱ দ্য ৰকৰ গঠন মূলতঃ অষ্টভুজ। ইয়াৰ কেন্দ্ৰত প্ৰায় ২০ মিটাৰ (৬৬ ফুট) ব্যাসৰ গম্বুজ এটাৰে আবৃত, যিটো ১৬টা সমৰ্থনত (৪টা স্তৰ আৰু ১২টা স্তম্ভ) থিয় হৈ থকা এটা উচ্চ বৃত্তাকাৰ ড্ৰামত স্থাপন কৰা হয়। এই বৃত্তটোৰ চাৰিওফালে ২৪টা ঘাট আৰু স্তম্ভৰ অষ্টভুজ আৰ্কেড আছে। অষ্টভুজ আৰ্কেড আৰু ভিতৰৰ বৃত্তাকাৰ ড্ৰামটোৱে পবিত্ৰ শিলটোক আগুৰি থকা এটা ভিতৰৰ এম্বুলেটৰিয়ামৰ সৃষ্টি কৰে। বাহিৰৰ বেৰবোৰো অষ্টভুজ। ইহঁতৰ প্ৰত্যেকৰে জোখ প্ৰায় ১৮ মিটাৰ (৬০ ফুট) বহল আৰু ১১ মিটাৰ (৩৬ ফুট) উচ্চতা। বাহিৰৰ আৰু ভিতৰৰ অষ্টভুজটোৱে ভিতৰৰটোক আগুৰি থকা দ্বিতীয়টো, বাহিৰৰ এম্বুলেটৰিয়াম সৃষ্টি কৰে। বৃত্তাকাৰ ঢোল আৰু বাহিৰৰ বেৰ দুয়োটাতে বহুতো খিৰিকী আছে। গম্বুজৰ ভিতৰৰ অংশ মোজাইক, ফেইয়েন্স আৰু মাৰ্বলেৰে আড়ম্বৰপূৰ্ণভাৱে সজাই তোলা হৈছে, যাৰ বহুখিনি সম্পূৰ্ণ হোৱাৰ কেইবা শতিকাৰ পিছত সংযোজন কৰা হৈছিল। ইয়াত কোৰআনৰ শিলালিপিও আছে। আজিৰ মানক গ্ৰন্থৰ পৰা ইয়াৰ ভিন্নতা (মূলতঃ প্ৰথম ব্যক্তিৰ পৰা তৃতীয় ব্যক্তিলৈ পৰিৱৰ্তন) আৰু কোৰআনত নথকা ধৰ্মপৰায়ণ শিলালিপিৰ সৈতে মিহলি কৰা হয়। বাহিৰৰ দেৱালৰ সজ্জা দুটা ডাঙৰ পৰ্যায়ৰ মাজেৰে গৈছিল: প্ৰাৰম্ভিক উমাইয়াদ আঁচনিখনত ভিতৰৰ দেৱালৰ দৰেই মাৰ্বল আৰু মোজাইক আছিল। ষোড়শ শতিকাৰ অট্টোমান চুলতান চুলেমান দ্য মেগনিফিচেণ্টে ইয়াৰ ঠাইত তুৰ্কী ফেইয়েন্স টাইলছ ব্যৱহাৰ কৰে। ১৯৬০ চনত অট্টোমান টাইলছৰ সজ্জাৰ ঠাইত ইটালীত নিৰ্মিত বিশ্বাসী কপি নিৰ্মাণ কৰা হয়।

তথ্য উৎস

১. আল-আকছা মছজিদৰ ইতিহাস : https://www.britannica.com/topic/Al-Aqsa-Mosque

২. আল-আকছা বাতৰি কাকত ২০২৩ : https://www.indiatoday.in/amp/education-today/gk-current-affairs/story/why-al-aqsa-mosque-is-important-in-the-israel-palestine-conflict-explained-2447607-2023-10-11

https://www.reuters.com/world/middle-east/where-is-al-aqsa-mosque-why-is-it-so-important-islam-2023-04-05/

আল-আকছা ৱিকিপিডিয়া https://en.wikipedia.org/wiki/Al-Aqsa

আৰৱ বাতৰি ১৩ অক্টোবৰ ২০২৪ https://www.arabnews.com/node/2579066/middle-east

https://infopediapk.weebly.com/-al-masjid-al-aqsa.html

https://g.co/kgs/YC1oLun Al-Aqsa Art and culture

https://www.timesofisrael.com/topic/al-aqsa-mosque/ Israel News

website https://www.visitmasjidalaqsa.com/ Al-Aqsa