বিশালাক্ষী

বিশালাক্ষী (সংস্কৃত: विशालाक्षी, 'যিগৰাকীৰ চকু বহল') হৈছে দুৰ্গাৰ এটা স্বৰূপ। মূলতঃ হিন্দু দেৱী পাৰ্বতীৰ এটা উপনাম। পাৰ্বতী হিমালয়ৰ পুত্ৰী আৰু ভগৱান শিৱৰ পত্নী। বিশালাক নামৰ উপৰিও দেৱী পাৰ্বতীক মেনকা, উমা, গৌৰী, অম্বিকা, ভৱানী আদি নামেৰেও জনা যায়। শিৱৰ আন এক নাম বিশ্বেশ্বৰৰ সৈতে দেৱী বিশালাক্ষী নাম উচ্চাৰণ কৰা হয়।

এই উপনামৰ প্ৰধান বাহক দেৱী পাৰ্বতীৰ মূৰ্তি

সাহিত্য

শিৱ পুৰাণ

শিৱ পুৰাণৰ এটা অধ্যায়ৰ (১২অধ্যায়) মতে যেতিয়া শিৱই প্ৰথমবাৰৰ বাবে পাৰ্বতীৰ ওপৰত চকু ৰাখিছে, পাৰ্বতীক বিশালাক্ষী বুলি বৰ্ণনা কৰা হৈছে:

তেতিয়া শিৱই যৌৱনৰ প্ৰথম স্বৰূপত দেৱীৰ ফালে চালে। তেওঁৰ বৰণ সম্পূৰ্ণ ফুলি উঠা নীলা পদুমৰ পাহিৰ দৰে আছিল। দেৱীৰ মুখখন পূৰ্ণিমাৰ জোনটোৰ দৰে দেখা গ’ল। দেৱীৰ শুভ সাজ-পোছাক আৰু বৈশিষ্ট্যই আছিল সকলো ৰূপৱতী মনোমোহাতাৰ ভঁৰাল। দেৱীৰ ডিঙিৰ আকৃতি শংখৰ খোলাৰ দৰে আছিল আৰু চকু দুটা ডাঙৰ হৈ পৰিছিল আৰু কাণ দুখন সুন্দৰকৈ জিলিকি উঠিছিল। দুয়োফালে পদুমৰ ডালৰ দৰে দীঘল ঘূৰণীয়া বাহু দুটা সুন্দৰকৈ জিলিকি উঠিছিল। পদুমৰ কলিৰ দৰে দেৱীৰ দুটা স্ফীত আৰু দৃঢ় স্তন আছিল। তেওঁৰ কঁকালটো খামুচিয়া আৰু কেকোৰা চুলিৰ কোঁচা তললৈ বৈ গৈছিল। তেওঁৰ ভৰি দুখন ভূমি পদ্মৰ দৰে আছিল আৰু চেহেৰাত সুন্দৰতা আছিল। ধ্যানত গভীৰভাৱে নিমগ্ন ঋষিসকলৰ মনকো জোকাৰিবলৈ দেৱী সক্ষম আছিল। পৃথিৱীৰ সকলো কুমাৰীৰ শিখৰ-মণি আছিল তেওঁ।

স্কন্দ পুৰাণ

স্কন্দ পুৰাণৰ কাশী খণ্ডৰ পূৰ্বাধ ১৩ অধ্যায়ত বিশালাক্ষীয়ে মেঘবাহন কল্পনাৰ সময়ত কুবেৰক বৰদানৰ বাবে বিশ্বনাথৰ সৈতে আবিৰ্ভাৱ হয়।

১৪১-১৪২। তাৰ পাছতেই বিশ্বালাক্ষী দেৱীৰ সৈতে স্বয়ং ভগৱান বিশ্বেশ্বৰ আনন্দিত মনেৰে আৱিৰ্ভাৱ হয়। তেওঁ অলকাৰ প্ৰভুৰ ফালে দৃষ্টি নিক্ষেপ কৰিলে, যি নিজৰ মনটোক লিংগৰ ওপৰত স্থাপিত কৰি এটা নিশ্চল পোষ্টৰ দৰে থিয় হৈ আছিল। প্ৰভুৱে ক’লে, “মই বৰ দানকাৰী। হে অলকা প্ৰভু তোমাৰ তপস্যা যথেষ্ট।”

কাশী খাণ্ডাৰ আন এটা অধ্যায়তো তেওঁৰ উপস্থিতি উল্লেখ কৰা হৈছে।

দেৱী ভাগৱত পুৰাণ

দেৱী ভাগৱত পুৰাণত বিশালাক্ষীক কাশীৰ শক্তিপিঠৰ দেৱী বুলি উল্লেখ কৰা হৈছে।

সৰস্বতী মন্ত্ৰ

আন এক মন্ত্ৰত বিদ্যাৰ দেৱী সৰস্বতীকো বিশালাক্ষী বুলি কোৱা হৈছেঃ
सरस्वति महाभागे विद्या कमललोचने।
विद्यारूपे विशालाक्षि विद्यां देहि नमोस्तुते॥

এই মন্ত্ৰৰ অৰ্থ হৈছেঃ পদ্মসদৃশ চকুৰে জ্ঞানৰ আটাইতকৈ শুভ দেৱী, দেৱী সৰস্বতী, ডাঙৰ চকুৰে জ্ঞানৰ মূৰ্তি, মোক জ্ঞানৰ আশীৰ্বাদ কৰক। মই আপোনাক প্ৰণাম জনাইছো।