ব্ৰাহ্ম সমাজ
ব্ৰাহ্ম সমাজ (ইংৰাজী: Brahmo Samaj, IPA: [bram.ho ʃɔ.b̤a]) বা ব্ৰাহ্ম সভা ঊনবিংশ শতিকাত বংগত স্থাপিত এক সামাজিক আৰু ধৰ্মীয় আন্দোলন। ইয়াক বংগৰ নৱজাগৰণৰ আৰম্ভণি বুলি কোৱা হয়। ১৮২৮ চনৰ ২০ আগষ্টত সমাজ সংস্কাৰক ৰাজা ৰামমোহন ৰায় (১৭৭২-১৮৩৩) আৰু তেওঁৰ বন্ধুসকলে কলকাতাত এক সৰ্বজনীন উপাসনাৰে ব্ৰাহ্ম সমাজ আৰম্ভ কৰে। তেওঁলোকৰ উপাস্য দেৱতা "নিৰাকাৰ ব্ৰহ্ম"ৰ নামেৰে ইয়াৰ নাম ব্ৰাহ্ম ৰখা হৈছিল। পিছলৈ ব্ৰাহ্ম সমাজ ব্ৰাহ্ম ধৰ্মৰ মূল সামাজিক উপাদান হিচাপে পৰিগণিত হয়। হিন্দু ধৰ্মৰ সংস্কাৰবাদী আন্দোলন হিচাপে আৰম্ভ হৈছিল ইয়াৰ জন্ম হৈছিল। ১৮৩৯ চনত তত্ত্ববোধনী সভাৰ পদবীৰ পৰা প্ৰস্থানকৰাৰ ফলস্বৰূপে বংগত গ্ৰহণৰ পিছত ইয়াক বৰ্তমানৰ আদি ধৰ্ম হিচাপে প্ৰচলিত কৰা হয়। প্ৰথম ব্ৰাহ্ম সমাজ ১৮৬১ চনত লাহোৰত পণ্ডিত নবীন চন্দ্ৰ ৰায়ে প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল।
ই ভাৰতৰ আটাইতকৈ প্ৰভাৱশালী ধৰ্মীয় আন্দোলনসমূহৰ ভিতৰত অন্যতম আছিল[1] আৰু আধুনিক ভাৰত নিৰ্মাণত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ অৱদান আগবঢ়াইছিল।[2] ১৮২৮ চনৰ ২০ আগষ্টত কলিকতাত ৰাজা ৰাম মোহন ৰায় আৰু দ্বাৰকানাথ ঠাকুৰে সেই সময়ৰ প্ৰচলিত ব্ৰহ্মধৰ্মৰ সংস্কাৰ হিচাপে (বিশেষকৈ কুলিন প্ৰথা) আৰম্ভ কৰিছিল আৰু ঊনবিংশ শতিকাত হিন্দু সম্প্ৰদায়ৰ সকলো ধৰ্মীয়, সামাজিক আৰু শৈক্ষিক অগ্ৰগতিৰ বাবে অগ্ৰণী হৈ ঊনবিংশ শতিকাৰ বংগ নৱজাগৰণ আৰম্ভ কৰিছিল। ইয়াৰ ন্যাসপত্ৰ ১৮৩০ চনত প্ৰস্তুত কৰা হৈছিল আৰু ইয়াক ১৮৩০ চনৰ জানুৱাৰীত প্ৰাৰ্থনাৰ প্ৰথম কক্ষ সজ্জাৰ দ্বাৰা যথাযথ আৰু ৰাজহুৱাভাৱে উদ্বোধন কৰা হৈছিল। ইয়াক বৰ্তমান আদি ব্ৰহ্ম সমাজ বুলি জনা যায়।[3] ব্ৰাহ্ম সমাজৰ পৰা ব্ৰাহ্মধৰ্ম ভাৰত আৰু বাংলাদেশৰ আইনীভাৱে স্বীকৃত ধৰ্মসমূহৰ আটাইতকৈ নবীন আৰু ইহুদী-ইছলামধৰ্ম আৰু অনুশীলনৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ উপাদানৰ সৈতে সংস্কাৰিত আধ্যাত্মিক হিন্দু ধৰ্মৰ ওপৰত ইয়াৰ ভেটি প্ৰতিফলিত কৰে।[4][5]
নামৰ অৰ্থ সম্পাদনা কৰক
ব্ৰাহ্ম সমাজে আক্ষৰিক ভাৱে ব্ৰহ্মক সৰ্বোচ্চ বাস্তৱতাৰ প্ৰতীক হিচাপে উপাসনা কৰা মানুহৰ সম্প্ৰদায়ক বুজায়।[6] বাস্তৱত ব্ৰহ্ম সমাজে জাতি, ধৰ্ম বা ধৰ্মৰ মাজত বৈষম্য নকৰে আৰু ই হৈছে সকলো ধৰণৰ সমাবেশ আৰু পাৰ্থক্য হীন লোকৰ বৰ্ণনা মতে, "বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ডৰ স্ৰষ্টা আৰু সংৰক্ষক"ৰ শান্ত, শৃংখলাবদ্ধ, ধৰ্মীয় আৰু ভক্তিপূৰ্ণ আৰাধনাৰ বাবে ৰাজহুৱাভাৱে একলগ হোৱা ঠাই।[7]
মতবাদ সম্পাদনা কৰক
হিন্দু ধৰ্মৰ নৱজাগৰণত উল্লেখ কৰা অনুসৰি নিম্নলিখিত মতবাদবোৰ ব্ৰাহ্ম সমাজৰ সকলো প্ৰকাৰ আৰু শাখাৰ বাবে সচৰাচৰ দেখা যায়:[8]
- ব্ৰাহ্ম সমাজবাদীসকলৰ কৰ্তৃত্ব হিচাপে কোনো শাস্ত্ৰৰ ওপৰত কোনো বিশ্বাস নাই।
- ব্ৰাহ্ম সমাজবাদীসকলৰ অৱতাৰৰ ওপৰত কোনো বিশ্বাস নাই
- ব্ৰাহ্ম সমাজবাদীসকলে বহুধৰ্ম আৰু মূৰ্তি-উপাসনাক নিন্দা কৰে।
- ব্ৰাহ্ম সমাজবাদীসকল জাতিগত নিষেধাজ্ঞাৰ বিৰোধী।
- ব্ৰাহ্ম সমাজবাদীসকলে কৰ্ম আৰু পুনৰ্জন্মৰ মতবাদৰ ওপৰত বিশ্বাস বৈকল্পিক কৰে।
সামাজিক আৰু ধৰ্মীয় সংস্কাৰ সম্পাদনা কৰক
কেশৱ চন্দ্ৰ সেনৰ জীয়েকৰ কম বয়সৰ বিবাহৰ বিতৰ্কৰ পিছত ছোৱালীৰ বিবাহৰ বাবে ন্যূনতম ১৪ বছৰ বয়স নিৰ্ধাৰণ কৰিবলৈ ১৮৭২ চনৰ বিশেষ বিবাহ আইন প্ৰণয়ন কৰা হৈছিল।[9] ইয়াৰ পিছত এই আইনৰ অধীনত সকলো ব্ৰাহ্ম বিবাহ সম্পন্ন কৰা হৈছিল। বহুতো ভাৰতীয়ই এই আইনৰ অধীনত বিবাহ সম্পন্ন কৰাৰ বাবে "মই হিন্দু নহয়, মুছলমান, বা খ্ৰীষ্টান নহয়" বুলি প্ৰতিশ্ৰুতি দিয়াৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ প্ৰতি অসন্তুষ্টি প্ৰকাশ কৰিছিল। এই ঘোষণাৰ প্ৰয়োজনীয়তা ব্ৰিটেইনৰ দ্বাৰা নিযুক্ত গভৰ্ণৰ জেনেৰেল পৰিষদৰ আইনী সদস্য হেনৰী জেমছ চুমাৰ মেইনে আৰোপ কৰিছিল। ১৮৭২ চনৰ আইনখন বিশেষ বিবাহ আইন, ১৯৫৪ৰ দ্বাৰা বাতিল কৰা হৈছিল যাৰ অধীনত যিকোনো ধৰ্মৰ যিকোনো ব্যক্তিয়ে বিবাহ কৰিব পাৰে। হিন্দু বিবাহ আইন, ১৯৫৫ ব্ৰাহ্ম সমাজৰ "অনুগামী" সহ সকলো হিন্দুৰ বাবে প্ৰযোজ্য কিন্তু ব্ৰহ্ম ধৰ্মৰ অনুসৰণকাৰীসকলৰ বাবে নহয়।
তথ্য উৎস সম্পাদনা কৰক
- ↑ J. N. Farquhar, Modern Religious Movements of India (1915), p. 29
- ↑ "Brahmo Samaj and the making of modern India, David Kopf, publ. 1979 Princeton University Press (USA)."
- ↑ "Modern Religious movements in India, J.N.Farquhar (1915)" page 29 etc.
- ↑ "Official Brahmo website". Brahmosamaj.in. http://brahmosamaj.in। আহৰণ কৰা হৈছে: 2012-10-15.
- ↑ "Bangladesh Law Commission". Archived from the original on 2016-03-03. https://web.archive.org/web/20160303202740/http://www.lawcommissionbangladesh.org/reports/36.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 2012-10-15.
- ↑ page 1 Chapter 1 Volume 1 History of the Brahmo Samaj by Sivanath Sastri, 1911, 1st edn. publisher R.Chatterji, Cornwallis St. Calcutta. Brahmo (ব্ৰাহ্ম bramho) literally means "one who worships Brahman", and Samaj (সমাজ shômaj) mean "community of men".
- ↑ Trust deed of Brahmo Sabha 1830
- ↑ Source: The Gazetteer of India, Volume 1: Country and people. Delhi, Publications Division, Government of India, 1965. CHAPTER VIII – Religion. HINDUISM by Dr. C.P.Ramaswami Aiyar, Dr. Nalinaksha Dutt, Prof. A.R.Wadia, Prof. M.Mujeeb, Dr.Dharm Pal and Fr. Jerome D'Souza, S.J.
- ↑ "Brahma Sabha". Banglapedia. http://en.banglapedia.org/index.php?title=Brahma_Sabha। আহৰণ কৰা হৈছে: 2015-07-23.