লাল সিং
ৰাজা লাল সিং(ইংৰাজী: Lal singh) (মৃত্যু ১৮৬৬) প্ৰথম এংলো-শিখ যুদ্ধৰ সময়ৰ শিখ সাম্ৰাজ্যৰ উজীৰ আৰু শিখ খালছা সেনাবাহিনীৰ সেনাপতি আছিল। তেজ সিঙৰ লগতে লাল সিং গোপনে যুদ্ধৰ কালছোৱাত ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানীৰ চাকৰিত থকা বুলি ধাৰণা কৰা হৈছে। লাল সিঙে নিয়মিতভাৱে তথ্য যোগান ধৰিছিল আৰু আনকি কোম্পানী বিষয়াৰ পৰাও নিৰ্দেশনা লাভ কৰিছিল; তেওঁ কেপ্তেইন পিটাৰ নিকোলছনৰ জৰিয়তে যোগাযোগ কৰিছিল।[1][2]
লাল সিং | |
|---|---|
 Sole existing photograph of Lal Singh, circa 1855-1860, Agra or Dera Doon, India | |
| শিখ সাম্ৰাজ্যৰ উজীৰ | |
| কাৰ্যকাল 8 November 1845 – 31 January 1846 | |
| ৰাজশাসক | দুলীপ সিং |
| পূৰ্বসূৰী | জৱাহৰ সিং |
| উত্তৰসূৰী | গুলাব সিং |
| লাহোৰ প্ৰদেশৰ উজীৰ | |
| ব্যক্তিগত তথ্য | |
| মৃত্যু | ১৮৬৬ ডেৰাডুন, বৃটিছ ভাৰত (বৰ্তমান উত্তৰাখণ্ড, ভাৰত) |
| বাসস্থান | লাহোৰ, |
| পেচা | উজীৰ |
| Agency | খালছা সাম্ৰাজ্য, জালেম জিলা |
| মহাৰাজা | মহাৰাজা দুলীপ সিং |
জীৱনী
সম্পাদনা কৰকপ্ৰাথমিক জীৱন
সম্পাদনা কৰকলাল সিং আছিল, ঝেলুম জিলাৰ সাহগোলত বাস কৰা এজন দোকানী।[3] ১৮৩২ চনত তেওঁ শিখ চৰকাৰৰ সেৱাত যোগদান কৰে, কোষাগাৰত লেখক হিচাপে কাম কৰে আৰু কিছুমান সূত্ৰৰ মতে আদালতত স্থান লাভ কৰিবলৈ তেওঁৰ মূল হিন্দু ধৰ্মৰ পৰা শিখ ধৰ্মলৈ ধৰ্মান্তৰিত হয়।[4] উজীৰ ধিয়ান সিং ডোগ্ৰা আৰু হীৰা সিং ডোগ্ৰাৰ পৃষ্ঠপোষকতাত তেওঁ কাম কৰাৰ পৰিৱেশ লাভ কৰি ১৮৪৩ চনত বেলি ৰাম (মিছৰ দিৱান চান্দৰ পুত্ৰ আৰু লাল সিঙৰ আন এজন উপকাৰী) আৰু ভাই গুৰমুখ সিঙৰ হত্যাকাণ্ডত জড়িত হৈছিল, দুয়োজনকেই হীৰা সিঙে বেয়া পাইছিল।
হীৰাই লালক সামৰিক আদেশ দি ৰোহতাছত ৰাজা উপাধি আৰু অসংখ্য জাগীৰ প্ৰদান কৰি দুলীপৰ ককাক জৱাহৰ সিঙৰ ঠাইত মহাৰাজ দুলীপ সিংহৰ প্ৰশিক্ষক নিযুক্তি দিয়ে। তথাপি যেতিয়া মহাৰাণী জিন্দ কৌৰে হীৰা সিঙৰ বিৰুদ্ধে থিয় দিছিল, তেতিয়া লাল সিঙে মহাৰাণী আৰু তেওঁৰ ভাতৃ জৱাহৰক হীৰা সিঙক হাৰাশাস্তি কৰাত সহায় কৰিছিল।[3]
লালে মহাৰাণীৰ আস্থা সোনকালে লাভ কৰে আৰু তেওঁৰ ঘনিষ্ঠ উপদেষ্টা হৈ পৰে - সমসাময়িকসকলে তেওঁক তেওঁৰ প্ৰেমিক বুলি ধৰি লৈছিল, যদিও লালে পিছৰ জীৱনত[5] - কাউন্সিল অৱ ৰিজেন্সিত নিযুক্তি পোৱাৰ কথা অস্বীকাৰ কৰিছিল। ১৮৪৫ চনৰ ফেব্ৰুৱাৰী মাহত তেওঁক গুলাব সিঙৰ সৈতে আলোচনা কৰিবলৈ সেনাবাহিনীৰ নেতৃত্বত জম্মুলৈ পঠিওৱা হয়।[5] ১৮৪৫ চনৰ ২১ ছেপ্টেম্বৰত যেতিয়া তাৰ পিছত ৱাজিৰ নিযুক্তি দিয়া জৱাহৰ সিঙক শিখ খালছা সেনাই হত্যা কৰে, তেতিয়া ৮ নৱেম্বৰত তেওঁৰ ঠাইত লাল সিঙক শিখ সাম্ৰাজ্যৰ উজীৰ নিযুক্তি দিয়া হয়।[3]
প্ৰথম এংলো-শিখ যুদ্ধ
সম্পাদনা কৰক
১৮৪৫-১৮৪৬ চনৰ প্ৰথম এংলো-শিখ যুদ্ধৰ সময়ত লাল সিঙে খালছাৰ ব্যক্তিগত কমাণ্ড চম্ভালিছিল যদিও তেজ সিঙৰ সৈতে তেওঁ গোপনে ব্ৰিটিছৰ সৈতে কাম কৰি আছিল, ফিৰোজপুৰত নিয়োজিত বিষয়া কেপ্তেইন পিটাৰ নিকোলছনলৈ তথ্য প্ৰেৰণ কৰিছিল আৰু আদেশ লাভ কৰিছিল।[3] এই সময়ত লাহোৰত থকা আলেকজেণ্ডাৰ গাৰ্ডনাৰৰ মতে মহাৰাণী, লাল আৰু তেজে যুদ্ধক সুযোগ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰি বিদ্ৰোহী হৈ পৰা খালছাসকলৰ ক্ৰমবৰ্ধমান ভাবুকি নিষ্ক্ৰিয় কৰিব বিচাৰিছিল।[5] যুদ্ধৰ আৰম্ভণিতে ফিৰোজপুৰৰ ব্ৰিটিছ গেৰিছন আক্ৰমণৰ বাবে মুকলি হৈ থকাৰ সময়তো লালে ফিৰোজেশ্বাহত নিজৰ ডিভিজনবোৰ শিপাই ৰাখিছিল, যাৰ ফলতজন হাণ্টাৰ লিটলাৰে গাঁৱৰ পৰা পিছুৱাই আহি হিউ গফৰ সৈতে একত্ৰিত হ’ব পাৰিছিল। ইয়াৰ পিছত গফৰ ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানী সেনাই মুডকি যুদ্ধত খালছাক পৰাস্ত কৰে, য'ৰ পৰা লালে একক গুলীৰ আদান-প্ৰদানৰ পিছত পলায়ন কৰে আৰু ফিৰোজেশ্বাহ যুদ্ধত, যিটো যুদ্ধত কেৱল তেজ সিঙৰ বিশ্বাসঘাতকতাৰ সহায়তহে জয়ী হয়।[5][3] যুদ্ধৰ সময়ত লালে নিজেই কথিতভাৱে এটা খাৱৈত আশ্ৰয় লৈছিল।
_5588_013_(cropped).jpg)
নিজৰ অধীনস্থ লোকসকলক সন্দেহ কৰি নিজৰ বিশ্বাসঘাতকতাৰ বাবে লাল সিঙে আকৌ এবাৰ নিজৰ অনিয়মিত অশ্বাৰোহী সৈন্যৰ সৈতে পলায়ন কৰি লাহোৰলৈ ৰাওনা হ’ল, য’ত তেওঁ খালছাৰ আগত নিজৰ পদ ত্যাগ কৰিবলৈ প্ৰস্তাৱ দিলে। যদিও ১৮৪৬ চনৰ ৩১ জানুৱাৰীত তেওঁৰ ঠাইত গুলাব সিংহক ৱাজিৰৰ পদৰ পৰা অব্যাহতি দিয়া হয়, তথাপিও তেওঁ সামৰিক কমাণ্ড অক্ষুণ্ণ ৰাখিছিল, আৰু ১০ ফেব্ৰুৱাৰীত সোব্ৰাউনৰ যুদ্ধত উপস্থিত আছিল। যুদ্ধৰ পূৰ্বে লাল সিঙে পুনৰবাৰ খালছাক বিশ্বাসঘাতকতা কৰি শিখৰ শিখৰৰ মানচিত্ৰ নিকোলছনলৈ পঠিয়াইছিল বুলি অভিযোগ উঠিছে। যুদ্ধৰ সময়তে লালে নিজৰ আৰ্টিলাৰী আৰু অশ্বাৰোহী বাহিনীক খেলপথাৰৰ পৰা আঁতৰাই ৰাখিছিল আৰু পুনৰবাৰ লাহোৰলৈ আহি অৱসৰ গ্ৰহণ কৰিছিল।[3]
যুদ্ধৰ পৰিণতি আৰু মৃত্যু
সম্পাদনা কৰকপ্ৰথম এংলো-শিখ যুদ্ধৰ পিছত লাল সিঙক হেনৰী লৰেন্সৰ অধীনত লাহোৰ ৰাজ্যৰ উজিৰ হিচাপে নিশ্চিত কৰি ব্ৰিটিছে পুৰস্কৃত কৰিছিল। কিন্তু অমৃতসৰ সন্ধিৰ অধীনত ইংৰাজে অনুমোদন জনোৱা কাশ্মীৰ উপত্যকা দখল কৰিবলৈ গুলাব সিংহই কৰা চেষ্টাক বিফল কৰিবলৈ কাশ্মীৰৰ ৰাজ্যপাললৈ লিখিত নিৰ্দেশনা পঠিয়াই দিয়াৰ কথা গম পাই তেওঁ সেই সন্মানৰ পৰা সৰি পৰিল। তদন্তত লালক আদালতে বিচাৰ কৰি দোষী সাব্যস্ত কৰি বছৰি ১২ হাজাৰ টকা পেঞ্চন দি আগ্ৰালৈ নিৰ্বাসিত কৰে।
তেওঁৰ সাংবাদিক জন লেঙে সাক্ষাৎকাৰ লৈছিল আৰু তেওঁ দেখিছিল যে, তেওঁৰ পৰিস্থিতিৰ বিষয়ে কোনো অভিযোগ নাই আৰু তেওঁ পুৰাতত্ত্ব আৰু অস্ত্ৰোপচাৰক প্ৰিয় বিষয় হিচাপে লৈছিল।[5] পিছলৈ তেওঁক ডেৰা ডুনলৈ স্থানান্তৰ কৰা হয় আৰু অৱশেষত ১৮৬৬ চনত তেওঁৰ মৃত্যু হয়।[3]
তথ্য সূত্ৰ
সম্পাদনা কৰক- ↑ "Battle of Sobraon - the Sikh Wars". Archived from the original on 2007-02-25. https://web.archive.org/web/20070225063633/http://www.britishbattles.com/first-sikh-war/sobraon.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: 2007-02-25.
- ↑ "..:: Panjab Digital Library ::". http://www.panjabdigilib.org/webuser/searches/displayPageContent.jsp?ID=9143&page=131&CategoryID=1&pagetype=1&Searched=W3GX.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 Singh, Harbans (2011) Encyclopaedia of Sikhism: Volume II, E-L. Punjab University, Patiala. p. 563-564. আই.এচ.বি.এন. 9788173805301
- ↑ Bansal, Bobby Singh (2015) Remnants of the Sikh Empire: Historical Sikh Monuments in India & Pakistan. May House, Inc.. আই.এচ.বি.এন. 9789384544935
- ↑ 5.0 5.1 5.2 5.3 5.4 Keay, John (2017) The Tartan Turban: In Search of Alexander Gardner. Kashi House. আই.এচ.বি.এন. 9781911271000