শ্ৰীলংকাৰ সংসদ
শ্ৰীলংকা গণতান্ত্ৰিক সমাজতান্ত্ৰিক গণৰাজ্যৰ সংসদ (ইংৰাজী: Parliament of the Democratic Socialist Republic of Sri Lanka; (সিংহলা: ශ් රී ලංකා පාර්ලිමේන්තුව Śrī Laṇkā Pārlimentuvā, তামিল: இலங்கை நாடாளுமன்றம் Ilaṅkai nāṭāḷumaṉṟam) হৈছে শ্ৰীলংকাৰ সৰ্বোচ্চ আইনী সংস্থা। ইয়াত কেৱল আইনী আধিপত্য আছে আৰু ইয়াৰ দ্বাৰা দ্বীপটোৰ আন সকলো ৰাজনৈতিক সংস্থাৰ ওপৰত চূড়ান্ত ক্ষমতা আছে।[1][2] শ্ৰীলংকাৰ সংসদ ব্ৰিটিছ সংসদৰ আৰ্হিত প্ৰস্তুত কৰা হৈছে। শ্ৰীলংকাৰ ১৭ তম সংসদ ২০২৪ চনৰ ২১ নৱেম্বৰত প্ৰথমবাৰৰ বাবে আহ্বান কৰা হ'য়।[3] শ্ৰীলংকাৰ সংসদত ২২৫ জন সদস্য থাকে যাক সাংসদ (সাংসদ) বুলি জনা যায়। সদস্যসকলক পাঁচ বছৰৰ ম্যাদৰ বাবে সমানুপাতিক প্ৰতিনিধিত্বৰ দ্বাৰা নিৰ্বাচিত কৰা হয়, সাৰ্বজনীন ভোটাধিকাৰৰ সৈতে।
শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতিৰ আইনী অধিৱেশন আহ্বান, নিলম্বন, স্থগিত বা বাতিল কৰাৰ আৰু সংসদ ভংগ কৰাৰ ক্ষমতা আছে। ৰাষ্ট্ৰপতিয়ে কেৱল ২+১⁄২ বছৰ অতিক্ৰম কৰাৰ পিছত বা সংসদৰ ২⁄৩ সংখ্যাগৰিষ্ঠ সদস্যই ভংগ কৰিবলৈ অনুৰোধ কৰিলেহে সংসদ ভংগ কৰিব পাৰে। ৰাষ্ট্ৰপতিয়ে সংসদ স্থগিত বা ভংগ কৰাৰ পদক্ষেপ শ্ৰীলংকাৰ উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ আইনী পৰীক্ষাসাপেক্ষ। অধ্যক্ষ বা, তেওঁৰ অনুপস্থিতিত, উপাধ্যক্ষ আৰু সমিতিৰ অধ্যক্ষ বা সমিতিৰ উপাধ্যক্ষ, সংসদৰ সভাপতিত্ব কৰে।
সংসদৰ স্থায়ী আদেশ
সম্পাদনা কৰকসংসদৰ স্থায়ী আদেশ হৈছে সন্মত নিয়ম যাৰ অধীনত সদনত সদস্য সকলৰ প্ৰক্ৰিয়া, বিতৰ্ক আৰু আচৰণ নিয়ন্ত্ৰণ কৰা হয়। ই সংসদৰ কাৰ্যপ্ৰণালীৰ প্ৰক্ৰিয়া নিৰ্ধাৰণ কৰে । সেয়ে সংসদীয় প্ৰক্ৰিয়াৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ উৎস হৈ পৰে। স্থায়ী আদেশবোৰ সংবিধানৰ অধীনত নিয়মৰ মৰ্যাদা আছে আৰু ১৯১২ চনত চিলনৰ বিধান পৰিষদে গ্ৰহণ কৰা স্থায়ী আদেশৰ প্ৰথম সংহতিৰ সময়ৰ গ্ৰেট ব্ৰিটেইনৰ সংসদৰ ওপৰত আধাৰিত। এইবোৰ একাধিকবাৰ সলনি কৰা হৈছে আৰু বৰ্তমানৰ ষ্টেণ্ডিং অৰ্ডাৰৰ ছেটটো ১৯৭৯ চনৰ পৰা আৰম্ভ হৈছে। [4]
ক্ষমতা
সম্পাদনা কৰকৱেষ্টমিনষ্টাৰ আৰ্হি অনুসৰণ কৰি, শ্ৰীলংকাৰ সকলো আইন সংসদৰ দ্বাৰা আইনত পৰিণত হ'বলৈ গৃহীত হ'ব লাগিব আৰু সংসদে কৰ আৰু চৰকাৰক ধন যোগান নিয়ন্ত্ৰণ কৰে। সংসদৰ আইন প্ৰস্তুত কৰাৰ সামৰ্থ্য থকা তথা অন্তৰ্ভুক্ত বিষয় হৈছে যিবোৰৰ পূৰ্বাৱৰ্তী প্ৰভাৱ আছে আৰু সংবিধানৰ যিকোনো ব্যৱস্থা বাতিল বা সংশোধন কৰা, বা সংবিধানত যিকোনো ব্যৱস্থা যোগ দিয়া। চৰকাৰী মন্ত্ৰীসকলে সংসদত নিয়মীয়াকৈ প্ৰশ্নৰ উত্তৰ দিব লাগে আৰু কেইবাখনো নিৰ্বাচিত সমিতি আছে যিয়ে নিৰ্দিষ্ট বিষয় আৰু চৰকাৰৰ কাম-কাজ পৰীক্ষা কৰে।
বিশেষাধিকাৰসমূহ
সম্পাদনা কৰকসংসদ (ক্ষমতা আৰু বিশেষাধিকাৰ) আইনৰ অধীনত, সংসদ আৰু ইয়াৰ সদস্যসকলে বাক স্বাধীনতা, অসামৰিক বিষয়ত গ্ৰেপ্তাৰৰ পৰা মুক্তি নিশ্চিত কৰিবলৈ আৰু সংসদৰ প্ৰতিবেদন, কাকত, মিনিট, ভোট বা কাৰ্যক্ৰম প্ৰকাশ নিশ্চিত কৰিবলৈ আইনী প্ৰতিৰোধৰ অধিকাৰ আছ। আইনৰ উল্লেখ কৰা বিশেষাধিকাৰৰ উপৰিও, সংসদ আৰু ইয়াৰ সদস্যসকল যুক্তৰাজ্যত একে সংসদীয় বিশেষাধিকাৰৰ অধিকাৰী। সংসদ আৰু যিকোনো সমিতিয়ে যিকোনো ব্যক্তিক মাতিব পাৰে বা সংসদ বা সমিতিৰ সন্মুখত যিকোনো ৰেকৰ্ড বা নথি পত্ৰ প্ৰস্তুত কৰিবলৈ অনুৰোধ কৰিব পাৰে।.[5]
ইতিহাস
সম্পাদনা কৰক
চিলনত স্থাপিত আইনসভাৰ কাৰ্যবাহী পৰিষদ আৰু বিধান পৰিষদ, যিবোৰ ক'লব্ৰুক-কেমেৰুন আয়োগৰ পৰামৰ্শ অনুসৰি ১৮৩৩ চনৰ ১৩ মাৰ্চ তাৰিখে স্থাপিত হৈছিল।কাৰ্যবাহী পৰিষদখন ঔপনিৱেশিক সচিব, সামৰিক বাহিনীৰ কমাণ্ডিং বিষয়া, এটৰ্নি জেনেৰেল, অডিটৰ-জেনেৰেল আৰু কোষাধ্যক্ষৰ দ্বাৰা গঠিত আছিল। পৰিষদৰ কৰ্তব্যসমূহ পৰামৰ্শদাতা আছিল আৰু চিলনৰ গৱৰ্ণৰ। গৱৰ্ণৰে আইন সভাত সভাপতিত্ব কৰিছিল আৰু আইনসভাৰ পৰা পৰামৰ্শ লৈছিল আৰু আইনসভাৰ পৰামৰ্শ অৱজ্ঞা কৰাৰ স্বাধীনতা আছিল। প্ৰথমতে এইটো কেৱল ব্ৰিটিছ বিষয়াসকলৰ দ্বাৰা গঠিত আছিল কিন্তু পিছত স্থানীয় নাগৰিকসকলক অন্তৰ্ভুক্ত কৰিছিল। আৰম্ভণিতে ১৬ জন, আৰু পিছত ৪৯ জন সদস্য বিধান পৰিষদৰ বাবে নিৰ্বাচিত হৈছিল, কিন্তু সীমিত সংখ্যক লোক ভোট দিবলৈ যোগ্য আছিল। ১৯৩১ চনত বিধান পৰিষদ ভংগ কৰা হয় আৰু ইয়াৰ ঠাইত চিলনৰ এক অধিক শক্তিশালী ৰাজ্যিক পৰিষদ স্থাপন কৰা হয়, ইয়াৰ ১০১ জন সদস্য ডনফ'ৰ সংবিধানৰ দ্বাৰা প্ৰদান কৰা সাৰ্বজনীন প্ৰাপ্তবয়স্ক ভোটাধিকাৰৰ দ্বাৰা নিৰ্বাচিত হয়।
১৯৪৮ চনৰ ৪ ফেব্ৰুৱাৰীত স্বাধীনতা প্ৰদান আৰু চিলন ডমিনিয়ন স্থাপনৰ আগতে, ৰাজ্যিক পৰিষদ ভংগ হোৱাৰ পিছত ছৌলবাৰী আয়োগৰ পৰামৰ্শ অনুসৰি ১৯৪৭ চনত এখন নতুন দ্বিকক্ষীয় সংসদ স্থাপন কৰা হয়। এইটো ৱেষ্টমিনষ্টাৰ আৰ্হিৰ ওপৰত আধাৰিত আছিল যাৰ সদস্যসকলক উচ্চ সদন চিনেটত নিযুক্তি দিয়া হৈছিল আৰু সংসদৰ নিম্ন সদন, হাউচ অফ ৰিপ্ৰেজেণ্টেটিভছ, যাৰ সদস্যসকল পোনপটীয়াকৈ নিৰ্বাচিত হৈছিল। প্ৰতিনিধি সভাত ১০১ জন সদস্য আছিল (১৯৬০ চনত ১৫৭ লৈ বৃদ্ধি কৰা হৈছিল) আৰু চিনেটত ৩০ জন সদস্য আছিল, যাৰ ভিতৰত ১৫ জন প্ৰতিনিধি সভাৰ দ্বাৰা নিৰ্বাচিত হৈছিল আৰু ১৫ জন চিলনৰ গভৰ্ণৰ জেনেৰেলৰ দ্বাৰা মনোনীত হৈছিল।
সদস্য আৰু নিৰ্বাচন
সম্পাদনা কৰকসংসদৰ ২২৫ জন সদস্যৰ ভিতৰত, ১৯৬ জন ২২ খন নিৰ্বাচনী জিলাৰ পৰা নিৰ্বাচিত হয়। বাকী ২৯ জন সাংসদক তেওঁলোকৰ ৰাষ্ট্ৰীয় ভোটৰ অংশৰ অনুপাতত দলবোৰক (আৰু স্বতন্ত্ৰ গোট) আৱণ্টন কৰা ৰাষ্ট্ৰীয় তালিকাৰ পৰা নিৰ্বাচিত কৰা হয়।
বিষয়া
সম্পাদনা কৰকযেতিয়া সাধাৰণ নিৰ্বাচনৰ পিছত সংসদৰ প্ৰথম বৈঠক অনুষ্ঠিত হয়। সংসদত অধ্যক্ষ, উপাধ্যক্ষ আৰু সমিতিৰ অধ্যক্ষ (সাধাৰণতে উপাধ্যক্ষ হিচাপে জনাজাত) আৰু সমিতিৰ উপাধ্যক্ষ হিচাপে কাম কৰিবলৈ তিনিজন সদস্য নিৰ্বাচিত কৰা হয়। সভাপতিত্ব কৰোঁতে, অধ্যক্ষ বা উপাধ্যক্ষে আনুষ্ঠানিক পোছাক পিন্ধে।
সংসদ সচিবালয়
সম্পাদনা কৰকসংসদৰ মহাসচিবৰ নেতৃত্বত সংসদ সচিবালয়ৰ সকলো প্ৰশাসনিক দায়িত্ব আছে। ১৯৭২ চনলৈকে, এই পদটো সংসদৰ কেৰাণী হিচাপে জনাজাত আছিল। সাংবিধানিক পৰিষদৰ অনুমোদন সাপেক্ষে ৰাষ্ট্ৰপতিয়ে মহাসচিব নিযুক্ত কৰে। বৰ্তমান, সংসদ সচিবালয় প্ৰশাসন নটা বিভাগত বিভক্ত।
এই বিভাগবোৰ হৈছে:
- চেৰজেণ্ট-এট-আৰ্মচ বিভাগ
- প্ৰশাসন বিভাগ
- হানচাৰ্ড বিভাগ
- কো-অৰ্ডিনেটিং অভিযন্তা বিভাগ
- কেটাৰিং আৰু হাউচকিপিং বিভাগ
- তথ্য প্ৰণালী আৰু ব্যৱস্থাপনা বিভাগ
- আইনী সেৱা বিভাগ
- বিত্ত আৰু যোগান বিভাগ
- যোগাযোগ বিভাগ
সংসদ ভৱন
সম্পাদনা কৰক
ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক চৰকাৰৰ অধীনত ১৮৩৩ চনত কাৰ্যবাহী পৰিষদ আৰু বিধান পৰিষদ স্থাপন কৰা হৈছিল। গৰ্ডন গাৰ্ডেনৰ বিপৰীতে এটা ভৱনত আইনসভা মিলিত হৈছিল। যিটো এতিয়া বৈদেশিক পৰিক্ৰমা মন্ত্ৰালয়ৰ দ্বাৰা অধিকৃত "গণৰাজ্য ভৱন" বুলি কোৱা হয়। ১৯৩০ চনৰ ২৯ জানুৱাৰীত চিলনৰ ব্ৰিটিছ গভৰ্ণৰ ছাৰ হাৰ্বাৰ্ট ষ্টেনলীয়ে (১৯২৭-১৯৩১) কলম্বোৰ গালে ফেচত সাগৰৰ সন্মুখত এটা ভৱন মুকলি কৰে, যিটো বিধান পৰিষদৰ বৈঠকৰ বাবে নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল। ১৯৬৭ চনত অধ্যক্ষ এলবাৰ্ট এফ পেৰিছৰ অধীনত ৰাজনৈতিক দলসমূহৰ নেতাসকলে সৰ্বসন্মতিক্ৰমে সংকল্প লয় যে গালে ফেচত বৰ্তমানৰ সংসদৰ পৰা বেইৰা হ্ৰদৰ বিপৰীত দিশত এটা নতুন সংসদ ভৱন নিৰ্মাণ কৰা হ'ব, কিন্তু পৰৱৰ্তী কোনো ব্যৱস্থা লোৱা হোৱা নাছিল। ষ্টেনলী টিলেকেৰাটন অধ্যক্ষ থকাৰ সময়তে (১৯৭০-১৯৭৭), ৰাজনৈতিক দলবোৰৰ নেতাসকলে স্থপতিবিদসকলক এটা নতুন সংসদ ভৱনৰ পৰিকল্পনা প্ৰস্তুত কৰাৰ দায়িত্ব দিছিল, কিন্তু পৰৱৰ্তী সময়ত প্ৰকল্পটো পৰিত্যাগ কৰা হৈছিল। ১৯৭৯ চনৰ ৪ জুলাইত প্ৰধানমন্ত্ৰী ৰাণাসিংহে প্ৰেমদাসে কলম্বোৰ পূবত প্ৰায় ১৬ কিলোমিটাৰ (৯.৯ মাইল) দূৰত্বত থকা দিয়াৱানা অয়া (বাডডেগানা ৰোডৰ ওচৰত, পিতা শ্ৰী জয়বৰ্ধনেপুৰা কোটে)ৰ ৫ হেক্টৰ (১২ একৰ) দ্বীপ দুৱাত এখন নতুন সংসদ ভৱন নিৰ্মাণৰ বাবে সংসদৰ পৰা অনুমোদন লাভ কৰে। এই দ্বীপটো ৰজা বিক্ৰমাবাহু তৃতীয়ৰ শক্তিশালী মন্ত্ৰী নিচাকা আলাকেচভাৰাৰ প্ৰাসাদ অৱস্থিত আছিল। ভৱনটো স্থপতিবিদ দেশমান্য জেফ্ৰি বাৱাৰ দ্বাৰা ডিজাইন কৰা হৈছিল আৰু শ্ৰীলংকাৰ পুঁজিৰে নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল। ১৯৮২ চনৰ ২৯ এপ্ৰিলত ৰাষ্ট্ৰপতি জে আৰ জয়ৱাৰ্দেনে নতুন সংসদীয় কমপ্লেক্স মুকলি ঘোষণা কৰে।[6]
তথ্যউৎস
সম্পাদনা কৰক- ↑ "Welcome to GOV.LK :: Government". www.gov.lk. https://www.gov.lk/sri-lanka/government?। আহৰণ কৰা হৈছে: 19 November 2024.
- ↑ "Constitution of the Democratic Socialist Republic of Sri Lanka with Amendments incorporated up to the 21st Amendment". www.parliament.lk. https://www.parliament.lk/files/pdf/constitution.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 19 November 2024.
- ↑ Walpola, Thilina (18 November 2024). "New Parliament meets on 21 Nov.". The Island. https://island.lk/new-parliament-meets-on-21-nov/.
- ↑ "History and roles". Parliament of Sri Lankaparliament.lk. https://www.parliament.lk/en/history-and-roles। আহৰণ কৰা হৈছে: 12 February 2024.
- ↑ "Parliament (Powers and Privileges) Act". ICNLicnl.org. https://www.icnl.org/resources/library/parliament-powers-and-privileges-act। আহৰণ কৰা হৈছে: 12 February 2024.
- ↑ https://www.parliament.lk/