ইণ্ডোনেছিয়াত ধান উৎপাদন
ইণ্ডোনেছিয়াত ধান উৎপাদন ৰাষ্ট্ৰীয় অৰ্থনীতিৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ অংশ। ইণ্ডোনেছিয়া বিশ্বৰ ভিতৰতে তৃতীয় বৃহত্তম ধান উৎপাদনকাৰী দেশ।
ইণ্ডোনেছিয়াৰ খাদ্যত চাউল প্ৰধান খাদ্য, গড় খাদ্যৰ আধাতকৈ অধিক কেলৰিৰ পৰিমাণ আৰু ১৯৮০ চনৰ শেষৰ ফালে প্ৰায় ২ কোটি পৰিয়ালৰ অৰ্থাৎ প্ৰায় ১০ কোটি লোকৰ জীৱিকাৰ উৎস। সমগ্ৰ দ্বীপপুঞ্জটোত মূলতঃ চাৱাহত মুঠ প্ৰায় এক কোটি হেক্টৰ ধানৰ খেতি কৰা হৈছিল।[1] বিশেষকৈ উচ্চ উৎপাদনক্ষম বীজৰ জাত ৰোপণ কৰিলে ধানৰ মাটিৰ উৎপাদনশীলতাৰ বাবে পানীৰ যোগান আৰু নিয়ন্ত্ৰণ অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ। ১৯৮৭ চনত জলসিঞ্চিত চাৱাই মুঠ খেতি কৰা মাটিৰ ৫৮ শতাংশ, বৰষুণৰ চাৱাই ২০ শতাংশ আৰু লাডাং বা শুকান মাটিৰ খেতিৰ লগতে জলাশয় বা জোৱাৰ-ভাটাৰ খেতিই বাকী ২২ শতাংশ ধানৰ শস্যৰ মাটি সামৰি লৈছিল।[1]
ইতিহাস
সম্পাদনা কৰকসমসাময়িক ইণ্ডোনেছিয়াৰ সকলো শ্ৰেণীৰ লোকৰ বাবে চাউল এক প্ৰধান খাদ্য,[2][3] আৰু ই ইণ্ডোনেছিয়াৰ সংস্কৃতি আৰু ইণ্ডোনেছিয়ান খাদ্যৰ মূল উপকৰণ, ই প্ৰাকৃতিক দৃশ্যৰ শোভা বৃদ্ধি কৰে; বজাৰত বিক্ৰী কৰা হয়; আৰু বেছিভাগ খাদ্যতে টেঙা আৰু মিঠা দুয়োটা সোৱাদৰ খাদ্য হিচাপে পৰিবেশন কৰা হয়। ইণ্ডোনেছিয়াৰ সংস্কৃতিত প্ৰাচীন জাভা আৰু বালিৰ ধানৰ দেৱী দেৱী শ্ৰীৰ শ্ৰদ্ধাৰ বাবে ধানৰ গুৰুত্ব অধিক। পৰম্পৰাগতভাৱে ধান খেতিৰ সৈতে জড়িত কৃষি চক্ৰসমূহ আচাৰ-অনুষ্ঠানৰ জৰিয়তে উদযাপন কৰা হৈছিল, যেনে চুণ্ডানিজ চেৰেন টাউন ধান চপোৱা উৎসৱ। বালিত ধাননি পথাৰ বাবে পানী যোগান নিশ্চিত কৰিবলৈ পৰম্পৰাগত সুবাক জলসিঞ্চন ব্যৱস্থাপনা সৃষ্টি কৰা হৈছিল, ই পুৰোহিতৰ দ্বাৰা পৰিচালিত আৰু "জল মন্দিৰ"ৰ আশে-পাশে সৃষ্টি কৰা হৈছিল।
চাউল বেছিভাগেই সাধাৰণ ভাত হিচাপে খোৱা হয় আৰু মাত্ৰ কেইটামান প্ৰটিন আৰু শাক-পাচলিৰ খাদ্য চাইড ডিচ হিচাপে লোৱা হয়। ইয়াক অৱশ্যে নাচি উদুক (নাৰিকলৰ গাখীৰত ৰন্ধা চাউল), নাচি কুনিং (নাৰিকলৰ গাখীৰ আৰু হালধি দি ৰন্ধা চাউল), কেতুপাট (নাৰিকলৰ পাতেৰে বোৱা পেকেটত ভাপত দিয়া চাউল), লনটং (কলপাতত ভাপত দিয়া ভাত), ইনটিপ বা ৰেংগিনাং (চাউলৰ ক্ৰেকাৰ), ডেজাৰ্ট, ভাৰ্মিচেলি, নুডলছ, আৰক বেৰাছ (চাউলৰ ৱাইন), আৰু নাচি গোৰেং (ভাজি চাউল) হিচাপেও পৰিবেশন কৰা হয়।[4] ইণ্ডোনেছিয়াত নাচি গেৰেং সৰ্বব্যাপী আৰু ইয়াক ৰাষ্ট্ৰীয় খাদ্য হিচাপে গণ্য কৰা হয়।[5]
চুলাৱেছি দ্বীপত বনৰীয়া ধানৰ প্ৰমাণ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ৩০০০ চনৰ পৰাই পোৱা গৈছে। প্ৰাচীন খেতিৰ প্ৰমাণ অৱশ্যে কেন্দ্ৰীয় জাভা দ্বীপত পোৱা অষ্টম শতিকাৰ শিলৰ শিলালিপিৰ পৰা পোৱা যায়, য’ৰ পৰা জনা যায় যে, ৰজাসকলে ধানত কৰ আৰোপ কৰিছিল। ধান খেতি, ধানৰ ভঁৰাল, নিগনিৰ কীট-পতংগই ধাননি পথাৰত আক্ৰমণ কৰা ছবিবোৰ বড়োবুদুৰৰ কৰ্মৱীভাংগা বাছ-ৰিলিফত স্পষ্ট হৈ পৰে। ইণ্ডোনেছিয়াৰ ধান খেতিত এতিয়াও চলি থকা পুৰুষ, মহিলা আৰু জীৱ-জন্তুৰ মাজত শ্ৰম বিভাজন, মধ্য জাভাৰ নৱম শতিকাৰ প্ৰম্বানন মন্দিৰত ৰিলিফ ফ্ৰিজত খোদিত কৰা হৈছিল: নাঙলৰ লগত সংলগ্ন জলম'হ; ৰোৱনীসকলে কঠীয়া ৰোপণ কৰা আৰু শস্যৰ গুড়ি কৰা; আৰু কান্ধৰ ওপৰেৰে খুঁটাৰ প্ৰতিটো মূৰত ধানৰ গুটি (পিকুলান) লৈ যোৱা এজন মানুহ। ষোড়শ শতিকাত ইণ্ডোনেছিয়াৰ দ্বীপসমূহ ভ্ৰমণ কৰা ইউৰোপীয়সকলে ধানক অনুষ্ঠান আৰু ভোজৰ সময়ত অভিজাত শ্ৰেণীক পৰিবেশন কৰা নতুন প্ৰতিপত্তিৰ খাদ্য হিচাপে গণ্য কৰিছিল।[3]
ইণ্ডোনেছিয়াৰ ইতিহাসত ধান উৎপাদন লোহাৰ সঁজুলিৰ বিকাশ আৰু এছিয়াৰ বন্য জল ম’হক পথাৰত খেতিৰ বাবে ঘৰচীয়া কৰা আৰু সাৰৰ বাবে ইয়াৰ গোবৰ ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল। ধান উৎপাদনত ৰ’দৰ ্একান্ত প্ৰয়োজন। এসময়ত ঘন অৰণ্যৰে আবৃত ইণ্ডোনেছিয়াৰ বহু অংশ ক্ৰমান্বয়ে স্থায়ী পথাৰ আৰু বসতিস্থলৰ বাবে মুকলি কৰা হৈছে কাৰণ যোৱা পোন্ধৰশ বছৰত ধান খেতিৰ বিকাশ ঘটিছে।[3]
যোগান আৰু বাণিজ্যৰ নিয়ম
সম্পাদনা কৰকনগৰীয়া গ্ৰাহকৰ বাবে মূল্য সুস্থিৰ কৰাৰ বাবে আৰু ধান উৎপাদনত ৰাষ্ট্ৰীয় স্বাৱলম্বীতা লাভ কৰিবলৈ ঘৰুৱা উৎপাদন সম্প্ৰসাৰণৰ বাবে চৰকাৰে ধানৰ অৰ্থনীতিৰ সৈতে তীব্ৰভাৱে জড়িত আছিল।[1] বিভিন্ন চৰকাৰী নীতিৰ ভিতৰত আছিল চৰকাৰী পৃষ্ঠপোষকতাত সম্প্ৰসাৰণ কাৰ্যসূচীৰ জৰিয়তে উচ্চ উৎপাদনক্ষম বীজৰ জাতৰ প্ৰসাৰ, জলসিঞ্চনৰ সুবিধাসমূহত প্ৰত্যক্ষ বিনিয়োগ, চৰকাৰী ধান ব্যৱসায়ৰ একচেটিয়া অধিকাৰ ৰাষ্ট্ৰীয় লজিষ্টিক চাপ্লাই অৰ্গেনাইজেচন (বুলগ)ৰ জৰিয়তে ধানৰ ঘৰুৱা মূল্য নিয়ন্ত্ৰণ কৰা। ১৯৭০ চনত ইণ্ডোনেছিয়া ধানৰ প্ৰধান আমদানিকাৰক আছিল যদিও ১৯৮৫ চনলৈকে ছয় বছৰ ধৰি বছৰি ৭ শতাংশতকৈ অধিক বাৰ্ষিক বৃদ্ধিৰ হাৰ হোৱাৰ পিছত স্বাৱলম্বিতা লাভ কৰা হৈছিল। ১৯৬৮ চনৰ পৰা ১৯৮৯ চনলৈকে বাৰ্ষিক ধানৰ উৎপাদন ১ কোটি ২০ লাখৰ পৰা ৪ কোটি টনতকৈও অধিকলৈ বৃদ্ধি পাইছিল আৰু প্ৰতি হেক্টৰত ২.১৪ টন পাডি (ভিজা ধান খেতি কৰা)ৰ পৰা প্ৰতি হেক্টৰত ৪.২৩ টনলৈ উৎপাদন বৃদ্ধি পাইছিল।[6]
উৎপাদন আৰু উৎপাদনশীলতাৰ এই আকৰ্ষণীয় বৃদ্ধিৰ আটাইতকৈ উল্লেখযোগ্য কাৰক আছিল অধিক উৎপাদনক্ষম ধানৰ জাতৰ প্ৰসাৰ। ১৯৮০ চনৰ মাজভাগলৈকে ৮৫ শতাংশ ধান খেতিয়কে অধিক উৎপাদনক্ষম জাতৰ বীজ ব্যৱহাৰ কৰিছিল, ১৯৭৫ চনত ৫০ শতাংশই ব্যৱহাৰ কৰিছিল।[1] অধিক উৎপাদনক্ষম জাতসমূহক ৰাজসাহায্যযুক্ত সাৰ, কীটনাশক, আৰু ঋণৰ সৈতে একেলগে প্ৰচাৰ কৰা হৈছিল, "গণ নিৰ্দেশনা" বা বিমাছ ধান তীব্ৰকৰণ কাৰ্যসূচীৰ জৰিয়তে। এই সম্প্ৰসাৰণ কাৰ্যসূচীয়ে নতুন খেতি কৌশলৰ সৈতে নতুন কৃষকসকলকো কাৰিকৰী সহায় আগবঢ়াইছিল। নতুন প্ৰযুক্তিটো অৱশ্যে নিজস্ব সমস্যাবিহীন নাছিল। ৰাজসাহায্যযুক্ত কীটনাশকৰ প্ৰচুৰ ব্যৱহাৰৰ ফলত প্ৰাকৃতিক শিকাৰু নিৰ্মূল হোৱা ব্ৰাউন প্লেণ্টোপাৰৰ কেইবাটাও ডাঙৰ আক্ৰমণৰ ফলত ১৯৮৮ চনত সংহত কীট-পতংগ নিয়ন্ত্ৰণৰ কৌশল প্ৰয়োগ কৰাৰ নতুন কৌশলৰ সৃষ্টি হয়, য’ত নিয়ন্ত্ৰণ পোক-পৰুৱাৰ বাবে কীটনাশকৰ ব্যৱহাৰ সীমিত কৰাৰ বাবে বিভিন্ন পদ্ধতিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰা হয়, উদ্ভিদৰ ৰোগ আৰু ৰোডেণ্ট। কীটনাশকৰ ব্যৱহাৰ হ্ৰাস কৰাত সহায় কৰিবলৈ ১৯৮৯ চনত কীটনাশকৰ ওপৰত দিয়া ৰাজসাহায্য বন্ধ কৰা হয়।
ইণ্ডোনেছিয়াত ধানৰ উৎপাদন বৃদ্ধিত জলসিঞ্চনৰ ক্ষেত্ৰত চৰকাৰী বিনিয়োগেও যথেষ্ট অৰিহণা যোগাইছিল। ১৯৬৯ চনৰ পৰা ১৯৮৯ বিত্তীয় বৰ্ষলৈকে ২৫ লাখ হেক্টৰ বৰ্তমানৰ জলসিঞ্চিত ভূমি পুনৰুদ্ধাৰ কৰা হয় আৰু জলসিঞ্চনৰ ব্যৱস্থা প্ৰায় ১২ লাখ হেক্টৰ সামৰি লোৱা হয়।[1]
যিহেতু নগৰীয়া গ্ৰাহকৰ বাবে মূল্যৰ স্থিতিশীলতাৰ চৰকাৰী লক্ষ্যই ধানৰ শস্যৰ লাভজনকতা হ্ৰাস কৰি উৎপাদন বৃদ্ধিৰ প্ৰচেষ্টাক সম্ভাৱনাময়ভাৱে ক্ষতিগ্ৰস্ত কৰিব পাৰে, সেয়েহে উৎপাদকসকলৰ প্ৰৰোচনাৰ লগতে গ্ৰাহকৰ খৰচো বিবেচনা কৰি বুলগৰ কাৰ্য্যকলাপৰ বিকাশ ঘটিছিল। ১৯৭০ চনৰ ভিতৰত ঘৰুৱা চাউলৰ দাম ক্ৰমান্বয়ে বৃদ্ধি হ’বলৈ দিয়া হৈছিল যদিও সাধাৰণতে ইয়াক বিশ্বৰ চাউলৰ মূল্যতকৈ তলত ৰখা হৈছিল। কিন্তু আশীৰ দশকৰ ভিতৰত কেইবাটাও সময়ত ঘৰুৱা মূল্য বিশ্বৰ মূল্যৰ ওপৰত ৰখা হৈছিল। ১৯৮০ চনৰ ভিতৰত ২০ লাখ টনৰ বাফাৰ ষ্টক চলাই ঘৰুৱা ধানৰ মূল্যত বুলগে প্ৰভাৱ পেলাইছিল। যেতিয়া ঘৰুৱা দাম কমিছিল, তেতিয়া বুলগে গাঁৱৰ সমবায়ৰ জৰিয়তে চাউল ক্ৰয় কৰিছিল, আৰু যেতিয়া মূল্যৰ সীমাৰ ওপৰত মূল্য বৃদ্ধি পাইছিল, তেতিয়া বুলগে বাফাৰ যোগান মুকলি কৰিছিল। উৎপাদক ক্ষেত্ৰৰ মূল্য আৰু নগৰীয়া চিলিং মূল্যৰ মাজৰ মাৰ্জিন ব্যক্তিগত ব্যৱসায়ীসকলক লাভজনকভাৱে কাম কৰিবলৈ অনুমতি দিবলৈ যথেষ্ট আছিল আৰু বুলগৰ চাউলৰ বিতৰণ এটা নিৰ্দিষ্ট বছৰত ঘৰুৱাভাৱে খোৱা মুঠ চাউলৰ ১৫ শতাংশৰ তলত সীমাবদ্ধ আছিল।
তথ্য সূত্ৰ
সম্পাদনা কৰক- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 "Bangladesh: A Country Study:Rice". Library of Congress, Washington D.C.. September 1988. http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd/cstdy:@field(DOCID+id0097)। আহৰণ কৰা হৈছে: 21 March 2009.
- ↑ "Indonesian food." Belindo.com. Accessed July 2011.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 Taylor, Jean Gelman (2003). Indonesia: Peoples and Histories. প্ৰকাশক New Haven and London: Yale University Press. পৃষ্ঠা. 8–9. ISBN 0-300-10518-5. https://archive.org/details/indonesia00jean.
- ↑ Witton, Patrick (2002). World Food: Indonesia. প্ৰকাশক Melbourne: Lonely Planet. পৃষ্ঠা. 29. ISBN 1-74059-009-0.
- ↑ "Nasi Goreng: Indonesia's mouthwatering national dish". http://www.bali-travel-life.com/nasi-goreng.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 5 July 2010.
- ↑ "Archived copy". Archived from the original on 16 April 2014. https://web.archive.org/web/20140416192250/http://tcdc2.undp.org/GSSDAcademy/SIE/Docs/Vol5/Rice_self.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 7 July 2013.