কৃত্ৰিম উপগ্ৰহ

কৃত্ৰিম উপগ্ৰহ (ইংৰাজী: satellite) হৈছে মহাকাশলৈ বৈজ্ঞানিক পদ্ধতিৰে উৎক্ষেপণ কৰা উপগ্ৰহ। বিভিন্ন বৈজ্ঞানিক পৰীক্ষা-নিৰীক্ষা আৰু বৈজ্ঞানিক সা-সুবিধা লাভৰ বাবে ইয়াক উৎক্ষেপণ কৰা হয়। মহাকাশলৈ প্ৰথমে কৃত্ৰিম উপগ্ৰহ উৎক্ষেপণ কৰিছিল ছোভিয়েট ইউনিয়নে। ১৯৫৭ চনৰ ৪ অক্টোবৰত উৎক্ষেপণ কৰা স্পুটনিক-১ নামৰ উপগ্ৰহটোৱেই প্ৰথমটো কৃত্ৰিম উপগ্ৰহ।

NASA's Earth-observing fleet as of June 2012.

দেশভিত্তিক প্ৰথম উৎক্ষেপণ সমূহ

দেশভিত্তিক প্ৰথম উৎক্ষেপিত কৃত্ৰিম উপগ্ৰহ

ক্ৰম	দেশ	বছৰ	ৰকেটৰ নাম	কৃত্ৰিম উপগ্ৰহৰ নাম
1	ছ'ভিয়েট সংঘ	১৯৫৭	স্পুটনিক-পিএচ (ৰকেট)	স্পুটনিক-১
2	আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ	১৯৫৮	জুনো-১	এক্সপ্লোৰাৰ-১
3	ফ্ৰান্স	১৯৬৫	ডায়ামাণ্ট	এষ্টাৰিস্ক
4	জাপান	১৯৭০	ল্যাম্বডা-৪এচ (ৰকেট)	ওচুমি
5	চীন	১৯৭০	লং মাৰ্চ-১	ডং ফ্যাং হং-১
6	যুক্তৰাজ্য	১৯৭১	ব্ল্যাক এযাৰো	প্ৰোচপেৰো এক্স-৩
7	ভাৰত	১৯৮০	চেটেলাইট লাঞ্চ ভিহাইকেল (এচএলভি)	ৰোহিণী
8	ইজৰাইল	১৯৮৮	চ্যভিত	ওফেক-১
_	ৰাছিয়া	১৯৯২	সোয়ুজ-ইউ	ক'চ'ম'চ 2175
9	ইউক্ৰেইন	১৯৯২	চাইক্লোন-৩	ষ্ট্ৰেলা
10	ইৰান	২০০৯	ছাফিৰ-২	অ'মিড

An animation depicting the orbits of GPS satellites in medium Earth orbit.

A full-size model of the Earth observation satellite ERS 2

ভাৰতৰ কৃত্ৰিম উপগ্ৰহ

ভাৰতৰ কৃত্ৰিম উপগ্ৰহসমূহ প্ৰধানকৈ তিনি প্ৰকাৰৰ :

1. বৈজ্ঞানিক অনুসন্ধানমূলক
2. ভাৰতীয় জাতীয় কৃত্ৰিম উপগ্ৰহ (INSAT)
3. দূৰসংবেদী উপগ্ৰহ (IRS)

ভাৰতৰ কৃত্ৰিম উপগ্ৰহসমূহ

ক্ৰম	উপগ্ৰহৰ নাম	প্ৰক্ষেপণ যান	তাৰিখ	কাৰ্য বা উপগ্ৰহৰ শ্ৰেণী	ফলাফল	ISROৰ লিংক
১	আৰ্য্যভট্ট	USSR	১৯-৪-৭৬	বৈজ্ঞানিক	সফল	[1]
২	ভাস্কৰ-১	USSR	৭-৬-৭৯	পৃথিৱী পৰ্যবেক্ষণ	সফল	[2]
৩	ৰোহিণী	SLV-3	১০-৮-৭৯	পৃথিৱী পৰ্যবেক্ষণ	ব্যৰ্থ	[3]
৪	ৰোহিণী	SLV-3	১৮-৭-৮০	পৃথিৱী পৰ্যবেক্ষণ	সফল	[4]
৫	ৰোহিণী	SLV-3	৩১-৫-৮১	বৈজ্ঞানিক অধ্যয়ন	সফল	[5] Archived 2010-09-26 at the Wayback Machine
৬	এপল্	Ariane	১৯-৬-৮১	যোগাযোগ	সফল	[6]
৭	ভাস্কৰ-২	USSR	২০-১১-৮১	পৃথিৱী পৰ্যবেক্ষণ	সফল	[7]
৮	INSAT-1A	BLTA	১০-৪-৮২	বহুমুখী	ব্যৰ্থ	[8]
৯	ৰোহিণী	SLV-3	১৭-৪-৮৩	বৈজ্ঞানিক	সফল	[9]
১০	INSAT-1B	Space shuttle	৩০-৮-৮৩	বহুমুখী	সফল	[10]
১১	SROSS-I	ASLV	২৪-৩-৮৭	প্ৰযুক্তিমূলক	ব্যৰ্থ	[11]
১২	IRS-1A	USSR	১৭-৩-৮৮	দূৰসংবেদী	সফল	[12]
১৩	SROSS-II	ASLV	১৩-৭-৮৮	প্ৰযুক্তিমূলক	ব্যৰ্থ	[13]
১৪	INSAT-1C	Ariane	২১-৭-৮৮	বহুমুখী	ব্যৰ্থ	[14]
১৫	INSAT-1D	DELTA	১২-৬-৯০	বহুমুখী	সফল	[15] Archived 2014-10-17 at the Wayback Machine
১৬	IRS-1B	USSR	২৯-৮-৯১	দূৰসংবেদী	সফল	[16]
১৭	INSAT-2DT	Ariane-44L H10	২৬-২-৯২		সফল	[17]
১৮	SROSS-C	ASLV	২০-৫-৯২	বৈজ্ঞানিক	সফল	[18] Archived 2011-03-20 at the Wayback Machine
১৯	INSAT-2A	DELTA	১০-৭-৯২	বহুমুখী	সফল	[19]
২০	INSAT-2B	Ariane	২৩-৭-৯৩	বহুমুখী	সফল	[20] Archived 2011-03-19 at the Wayback Machine
২১	IRS-1E	PSLV-D1	২০-৯-৯৩	দূৰসংবেদী	ব্যৰ্থ	[21] Archived 2011-03-17 at the Wayback Machine
২২	SROSS-C2	ASLV	৪-৫-৯৪	বৈজ্ঞানিক	সফল	[22] Archived 2011-03-19 at the Wayback Machine
২৩	IRS-P2	PSLV-D2	১৫-১০-৯৪	দূৰসংযোগ	সফল	[23]
২৪	INSAT-2C	Ariane-44L H10-3	০৭-১২-১৯৯৫	বহুমুখী	সফল	[24]
২৫	IRS-1C	USSR	২৮-১২-৯৫	দূৰসংবেদী	সফল	[25]
২৬	IRS-P3	PSLV-D3	২১-৩-৯৬	দূৰসংবেদী	সফল	[26]
২৭	INSAT-2D	Ariane	৪-৬-৯৭	দূৰসংযোগ	সফল	[27]
২৮	IRS-1D	PSLV	২৯-৯-৯৭	দূৰসংবেদী	সফল	[28]
২৯	INSAT-2E	Ariane	৩-৪-৯৯	বহুমুখী	সফল	[29]
৩০	IRS-P4	PSLV-C2	২৬-৫-৯৯	সাগৰীয় অধ্যয়ন	সফল	[30]
৩১	INSAT-3B	Ariane-5	২২-৩-২০০০	বহুমুখী	সফল	[31]
৩২	GSAT-1	GSLV-D1	১৮-৪-২০০১		সফল	[32] Archived 2014-01-13 at the Wayback Machine
৩৩	TES	PSLV-C3	২২-১০-২০০১		সফল	[33] Archived 2010-06-12 at the Wayback Machine
৩৪	INSAT-3C	Ariane-42L H10-3	২৪-১-২০০২		সফল	[34]
৩৫	Kalpana-1 (METSAT)	PSLV-C4	১২-৯-২০০২		সফল	[35]
৩৬	INSAT-3A	Ariane-5G	১০-৪-২০০৩		সফল	[36]
৩৭	GSAT-2	GSLV-D2	০৮-৫-২০০৩		সফল	[37] Archived 2009-10-12 at the Wayback Machine
৩৮	INSAT-3E	Ariane-5G	২৮-৯-২০০৩		সফল	[38]
৩৯	RESOURCESAT-1 (IRS-P6)	PSLV-C5	১৭-১০-২০০৩		সফল	[39] Archived 2010-11-25 at the Wayback Machine
৪০	EDUSAT	GSLV-F01	২০-১০-২০০৪		সফল	[40]
৪১	HAMSAT	PSLV-C6	০৫-৫-২০০৫		সফল	[41] Archived 2010-09-26 at the Wayback Machine
৪২	CARTOSAT-1	PSLV-C6	০৫-৫-২০০৫		সফল	[42]
৪৩	INSAT-4A	Ariane-5GS	২২-১২-২০০৫		সফল	[43]
৪৪	INSAT-4C	GSLV-F02	১০-৭-২০০৬		ব্যৰ্থ	[44] Archived 2010-11-25 at the Wayback Machine
৪৫	CARTOSAT-2	PSLV-C7	১০-১-২০০৭		সফল	[45] Archived 2010-11-25 at the Wayback Machine
৪৬	(SRE-1)	PSLV-C7	১০-১-২০০৭		সফল	[46]
৪৭	INSAT-4B	Ariane-5ECA	১২-৩-২০০৭		সফল	[47]
৪৮	INSAT-4CR	GSLV-F04	২-৯-২০০৭		সফল	[48]
৪৯	CARTOSAT-2A	PSLV-C9	২৮-৪-২০০৮		সফল	[49] Archived 2012-01-06 at the Wayback Machine
৫০	IMS-1	PSLV-C9	২৮-৪-২০০৮		সফল	[50]
৫১	Chandrayaan-1	PSLV-C11	২২-১০-২০০৮		সফল	[51] Archived 2011-03-17 at the Wayback Machine
৫২	RISAT-2	PSLV-C12	২০-৪-২০০৯		সফল	[52] Archived 2010-06-12 at the Wayback Machine
৫৩	ANUSAT	PSLV-C12	২০-৪-২০০৯		সফল	[53] Archived 2011-03-17 at the Wayback Machine
৫৪	Oceansat-2 (IRS-P4)	PSLV-C14	২৩-৯-২০০৯		সফল	[54] Archived 2009-09-26 at the Wayback Machine
৫৫	GSAT-4	GSLV-D3	১৫-৪-২০১০		ব্যৰ্থ	[55]
৫৬	CARTOSAT-2B	PSLV-C15	১২-৭-২০১০		সফল	[56] Archived 2013-01-21 at the Wayback Machine
৫৭	GSAT-5P / INSAT-4D	GSLV-F06	২৫-১২-২০১০		ব্যৰ্থ	[57]
৫৮	RESOURCESAT-2	PSLV-C16	২০-৪-২০১১		সফল	[58]
৫৯	GSAT-8 / INSAT-4G	Ariane-5 VA-202	২১-৫-২০১১		সফল	[59]
৬০	GSAT-12	PSLV-C17	১৫-৭-২০১১		সফল	[60]
৬১	Megha-Tropiques	PSLV-C18	১২-১০-২০১১		সফল	[61] Archived 2011-10-15 at the Wayback Machine
৬২	RISAT-1	PSLV-C19	২৬-৪-২০১২		সফল	[62] Archived 2013-10-29 at the Wayback Machine
৬৩	GSAT-10	Ariane-5 VA-209	২৯-৯-২০১২		সফল	[63]

বাহ্যিক সংযোগ

• কৃত্ৰিম উপগ্ৰহ বিষয়ে Curlie (DMOZ)-ত থকা তথ্য
• Satellite Ground Tracks Real time satellite tracks (Full catalog of satellite orbit)
• Real Time Satellite Tracking provides real-time tracks for about 17000 satellites, as well as 5-day predicitions of visibility
• Heavens Above provides 10-day predictions of satellite visibility
• 'Eyes in the Sky' Free video by the Vega Science Trust and the BBC/OU Satellites and their implications over the last 50 years.
• UCS Satellite Database Lists operational satellites currently in orbit around the Earth. Updated quarterly.
• Current and Historical Launch Calendar Archived 2013-02-03 at the Wayback Machine
• Satellite launch schedule