চট্টগ্ৰাম

চট্টগ্ৰাম (ঐতিহাসিক নাম: পৰ্টো গ্ৰেণ্ডে আৰু ইছলামবাদ) বাংলাদেশৰ দ্বিতীয় বৃহত্তম চহৰ। বন্দৰনগৰী নামেৰে পৰিচিত^[1] এই চহৰখন বাংলাদেশৰ দক্ষিণ-পূব অংশৰ চট্টগ্ৰাম জিলাত অৱস্থিত। বাণিজ্যিক ৰাজধানী হিচাপে পৰিচিত, লগতে পাহাৰ, সাগৰ আৰু উপত্যকাৰে আগুৰি থকা চট্টগ্ৰাম চহৰ প্ৰাকৃতিক সৌন্দৰ্য্যৰ বাবে পূবৰ ৰাণী হিচাপে বিখ্যাত।^[2]

ব্যুৎপত্তি

চট্টগ্ৰামৰ ব্যুৎপত্তি অনিশ্চিত। এটা ব্যাখ্যাই প্ৰথম আৰব ব্যৱসায়ীসকলক শট্ট ঘাঙ (আৰবী: شط غنغ)ৰ বাবে কৃতিত্ব দিয়ে য'ত "শট্ট" শব্দৰ অৰ্থ ব-দ্বীপ আৰু "ঘাঙ" এ গংগা নদীক বুজাইছিল।^[3]^[4]

ভৌগোলিক অৱস্থান

উত্তৰে চিলেট সংমণ্ডল আৰু ভাৰতৰ ত্ৰিপুৰা আৰু মিজোৰাম আৰু মেঘনা নদী, দক্ষিণে বংগ উপসাগৰ, পূবে ভাৰতৰ মিজোৰাম, ত্ৰিপুৰা আৰু ম্যানমাৰ ৰাজ্য আৰু পশ্চিমে মিজোৰাম, ত্ৰিপুৰা আৰু ম্যানমাৰ ৰাজ্য মেঘনা নদী, ঢাকা আৰু বৰিশাল সংমণ্ডল। পূবে চট্টগ্ৰাম পাহাৰীয়া জিলা আৰু দক্ষিণে কক্সবজাৰ জিলাও আছে। উত্তৰে ফৌজদাৰহাট, দক্ষিণে কালুৰঘাট আৰু পূবে হাথাজাৰীলৈকে চট্টগ্ৰাম চহৰ বিস্তৃত।^[5]

ই বাংলাদেশৰ দক্ষিণ-পূবত ২০°৩৫'ৰ পৰা ২২°৫৯' উত্তৰ অক্ষাংশ আৰু ৯১°২৭'ৰ পৰা ৯২°২২' পূব দ্ৰাঘিমাংশত অৱস্থিত। ই চট্টগ্ৰাম পাহাৰীয়া উপকূলীয় পাদদেশত বিস্তৃত হৈ আছে। কৰ্ণফুলি নদী চট্টগ্ৰাম চহৰৰ দক্ষিণ পাৰ আৰু ব্যৱসায়িক জিলাৰ কাষেৰে বৈ গৈছে। এই নদীখন বংগোপসাগৰলৈ খালী হৈ যায় আৰু মূল চহৰ চট্টগ্ৰাম ১২ কিলোমিটাৰ দৈৰ্ঘ্যৰ মোহনালৈকে বিস্তৃত হৈ আছে। সীতাকুণ্ডা পাহাৰ, চট্টগ্ৰাম জিলাৰ সৰ্বোচ্চ শৃংগ। এই শৃংগটোৰ সৰ্বোচ্চ উচ্চতা ৩৫১ মিটাৰ (১,১৫২ ফুট)। ১৯২৪ চনত অসম বেংগল ৰে'লৱেৰ এটা অভিযান্ত্ৰিক দলে ফয়েছ হ্ৰদ খনন কৰে।

তথ্য সংগ্ৰহ

↑ Muzzini, E.; Aparicio, G. (2013). Bangladesh: The Path to Middle-Income Status from an Urban Perspective. Directions in Development. World Bank Publications. পৃষ্ঠা. 100. ISBN 978-0-8213-9865-4. https://books.google.co.in/books?id=u4qtjurg11oC&pg=PA100। আহৰণ কৰা হৈছে: 2024-11-19.
↑ Thornton, I. (2019). The Deaths and Afterlife of Aleister Crowley. Unbound. পৃষ্ঠা. 390. ISBN 978-1-78352-784-7. https://books.google.co.in/books?id=wzmIDwAAQBAJ&pg=PT390। আহৰণ কৰা হৈছে: 2024-11-19.
↑ Osmany, Shireen Hasan (2012). "Chittagong City". In Islam, Sirajul; Jamal, Ahmed A.. Banglapedia: National Encyclopedia of Bangladesh (Second সম্পাদনা). Asiatic Society of Bangladesh. http://en.banglapedia.org/index.php?title=Chittagong_City.
↑ Bernoulli, Jean; Rennell, James; Anquetil-Duperron, M.; Tieffenthaller, Joseph (1786) (fr ভাষাত). view=image; seq=544 Description historique et géographique de l'Inde. 2. প্ৰকাশক Berlin: C. S. Spener. পৃষ্ঠা. 408. http://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=nyp.33433003306010; view=image; seq=544। আহৰণ কৰা হৈছে: 8 August 2015.
↑ Sircar, D. (1971). Studies in the Geography of Ancient and Medieval India. History and Culture Series. Motilal Banarsidass. পৃষ্ঠা. 131. ISBN 978-81-208-0690-0. https://books.google.co.in/books?id=AqKw1Mn8WcwC&pg=PA131। আহৰণ কৰা হৈছে: 2024-11-19.

[1] Muzzini, E.; Aparicio, G. (2013). Bangladesh: The Path to Middle-Income Status from an Urban Perspective. Directions in Development. World Bank Publications. পৃষ্ঠা. 100. ISBN 978-0-8213-9865-4. https://books.google.co.in/books?id=u4qtjurg11oC&pg=PA100। আহৰণ কৰা হৈছে: 2024-11-19.

[2] Thornton, I. (2019). The Deaths and Afterlife of Aleister Crowley. Unbound. পৃষ্ঠা. 390. ISBN 978-1-78352-784-7. https://books.google.co.in/books?id=wzmIDwAAQBAJ&pg=PT390। আহৰণ কৰা হৈছে: 2024-11-19.

[banglapedia.org-3] Osmany, Shireen Hasan (2012). "Chittagong City". In Islam, Sirajul; Jamal, Ahmed A.. Banglapedia: National Encyclopedia of Bangladesh (Second সম্পাদনা). Asiatic Society of Bangladesh. http://en.banglapedia.org/index.php?title=Chittagong_City.

[4] Bernoulli, Jean; Rennell, James; Anquetil-Duperron, M.; Tieffenthaller, Joseph (1786) (fr ভাষাত). view=image; seq=544 Description historique et géographique de l'Inde. 2. প্ৰকাশক Berlin: C. S. Spener. পৃষ্ঠা. 408. http://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=nyp.33433003306010; view=image; seq=544। আহৰণ কৰা হৈছে: 8 August 2015.

[5] Sircar, D. (1971). Studies in the Geography of Ancient and Medieval India. History and Culture Series. Motilal Banarsidass. পৃষ্ঠা. 131. ISBN 978-81-208-0690-0. https://books.google.co.in/books?id=AqKw1Mn8WcwC&pg=PA131। আহৰণ কৰা হৈছে: 2024-11-19.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]