চান্দ কৌৰ

চান্দ কৌৰ (জন্ম: ১৮০২ – মৃত্যু: ১১ জুন ১৮৪২) শিখ সাম্ৰাজ্যৰ চতুৰ্থ শাসক আছিল; তেওঁক ১৮৪০ চনৰ ২ ডিচেম্বৰত মালিকা মুকাদ্দিছা হিচাপে ঘোষণা কৰা হৈছিল। তেওঁ কানহাইয়া মিছলৰ চৰ্দাৰ জয়মল সিঙৰ ঘৰত জন্মগ্ৰহণ কৰে।

১৮১২ চনত মহাৰাজা ৰঞ্জিত সিং আৰু মহাৰাণী দাতৰ কৌৰৰ পুত্ৰ তথা উত্তৰাধিকাৰী ক্ৰাউন প্ৰিন্স খৰক সিঙৰ সৈতে চান্দ কৌৰৰ বিবাহ হয়। ১৮২১ চনত তেওঁলোকৰ একমাত্ৰ পুত্ৰ নৌ নিহাল সিঙৰ জন্ম হয় আৰু তেওঁ পঞ্জাৱৰ সিংহাসনৰ উত্তৰাধিকাৰীৰ শাৰীত দ্বিতীয় স্থানত আছিল।

স্বামীৰ ৰাজত্বকালত তেওঁ শিখ সাম্ৰাজ্যৰ ৰাজৰাণী হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল আৰু পুত্ৰই সিংহাসনত আৰোহণ কৰাৰ পিছত ৰাজমাতা হৈছিল।

স্বামী খৰক সিং আৰু পুত্ৰ নৌ নিহাল সিং দুয়োৰে মৃত্যুৰ পিছত নৌ নিহাল সিং আৰু তেওঁৰ গৰ্ভৱতী বিধৱা চাহিব কৌৰৰ গৰ্ভস্থ সন্তানৰ বাবে তেওঁ নিজকে সিংহাসনৰ প্ৰতিনিধি ঘোষণা কৰে। চাহিব কৌৰে মৃত সন্তান জন্ম দিয়াৰ পিছত তেওঁ নিজৰ দাবী পৰিত্যাগ কৰে আৰু প্ৰতিদ্বন্দ্বী শ্বেৰ সিঙে লাহোৰ আক্ৰমণ কৰে। পিছলৈ ১৮৪২ চনৰ ১১ জুনত তেওঁৰ দাসসকলে তেওঁক হত্যা কৰে।

জীৱনী

১৮০২ চনত পঞ্জাৱৰ গুৰদাসপুৰ জিলাৰ ফটেহগড় চুৰিয়ানৰ এটা জাট শিখ সন্ধু পৰিয়ালত চান্দ কৌৰৰ জন্ম হৈছিল। তেওঁৰ পিতৃ আছিল কানহাইয়া মিছলৰ মুৰব্বী চৰ্দাৰ জয়মল সিং। ১৮১২ চনৰ ফেব্ৰুৱাৰী মাহত দহ বছৰ বয়সত মহাৰাজ ৰঞ্জিত সিংহৰ জ্যেষ্ঠ পুত্ৰ কুঁৱৰ খৰক সিংহৰ লগত বিবাহপাশত আৱদ্ধ হয়। ১৮১৬ চনত মহাৰাজা ৰঞ্জিত সিঙে আনুষ্ঠানিকভাৱে খৰক সিংহক তেওঁৰ উত্তৰাধিকাৰী হিচাপে ঘোষণা কৰি তেওঁক "টিক্কা কানৱাৰ" (ৰাজকুমাৰ) অভিষেক কৰি চান্দ কৌৰক "টিক্কা ৰাণী চাহিবা" (ৰাজকুমাৰী) কৰি লয়।

১৮২১ চনৰ ২৩ ফেব্ৰুৱাৰীত তেওঁলোকৰ পুত্ৰ নৌ নিহাল সিঙৰ জন্ম হয় আৰু ১৮৩৭ চনৰ মাৰ্চ মাহত তেওঁ শাম সিং আটাৰীৱালাৰ কন্যা বিবি নানাকী কৌৰ চাহিবাৰ সৈতে বিবাহপাশত আৱদ্ধ হয়।

পুত্ৰৰ ৰাজত্ব

১৮৩৯ চনৰ ২৭ জুনত ৰঞ্জিত সিংহৰ মৃত্যুৰ পিছত খৰক সিংহক তেওঁৰ উত্তৰাধিকাৰী হয় আৰু ৰাজা ধিয়ান সিং ডোগ্ৰাক তেওঁৰ ৱাজিৰ (অবজিৰ) হিচাপে নিযুক্তি দিয়া হয়। ১৮৩৯ চনৰ অক্টোবৰ মাহলৈকে নতুন মহাৰাজে মাত্ৰ কেইমাহমানহে ৰাজত্ব কৰিছিল, তেতিয়া তেওঁৰ পুত্ৰ নৌ নিহাল সিং আৰু ধিয়ান সিংহই এক অভ্যুত্থানত তেওঁক উৎখাত কৰিছিল। ১৮৪০ চনৰ নৱেম্বৰ মাহত শীতল বিষক্ৰিয়াৰ ফলত মৃত্যু হোৱাৰ আগলৈকে তেওঁ লাহোৰত কাৰাগাৰত বন্দী হৈ থাকে। সমসাময়িক বুৰঞ্জীবিদসকলে এই বিষ ধিয়ান সিংঘৰ নিৰ্দেশত প্ৰয়োগ কৰা হৈছিল বুলি কয়।

৫ নৱেম্বৰত পিতৃৰ শ্মশানৰ পৰা উভতি আহি নৌ নিহাল সিংহই তেওঁৰ সংগী গুলাব সিঙৰ পুত্ৰ উদম সিং আৰু ধিয়ান সিঙৰ ভতিজাকক লৈ হাজাৰি বাগৰ দুৱাৰেদি সোমাই গৈছিল। গেটৰ মাজেৰে পাৰ হৈ যোৱাৰ লগে লগে ওপৰৰ পৰা শিল বাগৰি পৰিল, যাৰ ফলত উদম সিংহৰ মৃত্যু হয় আৰু ৰাজকুমাৰ আহত হয়। কেইখোজমান পিছ পৰি থকা ধিয়ান সিঙে লগে লগে ৰাজকুমাৰক দুৰ্গৰ ভিতৰলৈ নিয়াৰ ব্যৱস্থা কৰিলে। আন কাকো গড়টোত সোমাবলৈ দিয়া নহ’ল, আনকি প্ৰবল উদ্বিগ্নতাৰে খালী হাতেৰে গড়ৰ দুৱাৰত ঢকিয়াই থকা মাক চান্দ কৌৰকো সোমাবলৈ দিয়া নহ’ল। প্ৰত্যক্ষদৰ্শীয়ে কয় যে, তেওঁক দুৰ্গটোলৈ নিয়াৰ সময়ত ৰাজকুমাৰে সামান্য আঘাত পোৱা যেন লাগিছিল, সচেতন আছিল আৰু পানী বিচাৰিছিল। কিন্তু যেতিয়া তেওঁৰ মাক আৰু বন্ধুসকলক তেওঁক চাবলৈ ভিতৰলৈ সোমাবলৈ দিয়া হ'ল, তেতিয়া তেওঁৰ মূৰত গুৰুতৰভাৱে আঘাতপ্ৰাপ্ত অৱস্থাত মৃত্যু হৈছিল।

ৰাজত্ব

খৰক সিং আৰু নৌ নিহাল সিঙৰ মৃত্যুৰ পিছত ধিয়ান সিঙে ৰঞ্জিত সিঙৰ বিচ্ছেদিত প্ৰথমা পত্নী মেহতাব কৌৰৰ পুত্ৰ শ্বেৰ সিঙৰ সিংহাসনৰ দাবীক সমৰ্থন কৰে। চান্দ কৌৰে সমৰ্থনৰ বাবে গুলাব সিঙৰ ওচৰলৈ গৈছিল। চান্দ কৌৰে শ্বেৰ সিঙৰ পুত্ৰ প্ৰতাপ সিঙক দত্তক ল’ব লাগে বুলি এটা আপোচৰ প্ৰস্তাৱ দিছিল।

অৱশ্যে নৌ নিহালৰ বিধৱা মহাৰাণী চাহাব কৌৰ গৰ্ভৱতী আৰু হয়তো কোনো উচিত উত্তৰাধিকাৰী জন্ম দিব পাৰে বুলিও কয়। শ্বেৰ সিঙৰ দুই শক্তিশালী বিৰোধী চৰ্দাৰ আটাৰ সিং সন্ধাৱলিয়া আৰু চৰ্দাৰ অজিত সিং সন্ধাৱলিয়া লাহোৰত উপস্থিত হোৱাৰ লগে লগে বিষয়টো নিষ্পত্তি হয়। ১৮৪০ চনৰ ২ ডিচেম্বৰত চান্দ কৌৰক মালিকা মুকাদ্দাছা উপাধিৰে পঞ্জাবৰ মহাৰাণী ঘোষণা কৰা হয়।

১৩ জানুৱাৰীত শ্বেৰ সিং লাহোৰত উপস্থিত হয়। ৰেজিমেণ্টবোৰে চহৰৰ দেৱালৰ বাহিৰত তেওঁৰ কাষলৈ গৈ ২৬,০০০ পদাতিক, ৮,০০০ ঘোঁৰা আৰু ৪৫ বন্দুকৰ এক বিশাল বাহিনীৰ বিৰুদ্ধে চান্দ কৌৰক ৫,০০০ সৈন্য আৰু সীমিত পৰিমাণৰ বাৰুদ এৰি থৈ গ’ল। দুৰ্গটোত থকা চান্দ কৌৰৰ সৈন্যই দুদিন যুদ্ধ কৰিছিল যদিও ১৭ জানুৱাৰীৰ সন্ধিয়া ধিয়ান সিং আহি উপস্থিত হৈ যুদ্ধবিৰতিৰ ব্যৱস্থা কৰে। চান্দ কৌৰক অৱসৰ গ্ৰহণ কৰি সিংহাসনৰ দাবী ত্যাগ কৰিবলৈ বুজাই দিয়া হয় আৰু ২৭ জানুৱাৰীত শ্বেৰ সিঙক আনুষ্ঠানিকভাৱে মহাৰাজ হিচাপে অভিষিক্ত কৰা হয়।

অৱসৰ আৰু হত্যা

১৮৪১ চনৰ জুলাই মাহত চাহিব কৌৰৰ পুত্ৰৰ মৃত্যু হয়, যাৰ ফলত ৰাজ-প্ৰতিনিধিৰ ওপৰত নৱীকৃত দাবীৰ ন্যায্যতা শেষ হয়। বিধৱা মহাৰাণীয়ে পুত্ৰ নৌ নিহাল সিঙৰ লাহোৰস্থিত হাভেলীত অৱসৰ গ্ৰহণ কৰি ৯ লাখ টকাৰ পেঞ্চন লাভ কৰে। কিন্তু তেওঁৰ শত্ৰুসকলে তেওঁক এতিয়াও ভয়ৰ কাৰণ বুলি ভাবিছিল আৰু ১৮৪২ চনৰ ১১ জুনত তেওঁৰ দাসসকলে তেওঁক কাঠৰ পাইকেৰে আঘাত কৰি হত্যা কৰিছিল।

তেওঁৰ সমাধি জম্মুৰ গুমাতৰ সমীপত অৱস্থিত। একেটা চৌহদতে গুৰুদ্বাৰা মহাৰাণী চান্দ কৌৰ নামেৰে পৰিচিত এক গুৰুদ্বাৰাও আছে আৰু ইয়াৰ কাষৰ চুবুৰীটো চান্দ নগৰ নামেৰে জনাজাত। তেওঁৰ আন এটা সমাধি আছে, দ্য ৰয়েল লাহোৰ গাৰ্ডেনত৷ তেওঁৰ সমাধিৰ দক্ষিণে আছে তেওঁৰ শাহুৱেক মহাৰাণী দাতৰ কৌৰৰ সমাধি, যাক তেওঁৰ শহুৰেকে মৰমেৰে মাই নাকাইন বুলি কয়৷ ৰঞ্জিত সিঙৰ দুয়োগৰাকী মহাৰাণীৰ সমাধিৰ মাজত তেওঁৰ বোৱাৰী মহাৰাণী চাহাব কৌৰৰ তুলনামূলকভাবে সৰু সমাধি অৱস্থিত৷