প্ৰুনাছ আৰ্মেনিয়াকা
প্ৰুনাছ আৰ্মেনিয়াকা(ইংৰাজী: :Prunus armeniaca) হৈছে আটাইতকৈ বেছি খেতি কৰা এপ্ৰিকোট প্ৰজাতি। প্ৰাগঐতিহাসিক কালৰে পৰা ব্যাপক হাৰত ইয়াৰ খেতি কৰা হৈ আহিছে যদিও থলুৱা ভাবে প্ৰথমে ক’ত কৰিছিল তাৰ বিষয়ে উদ্ভিদবিদ সকল নিশ্চিত নহয়। আনুবংশিক অধ্যয়নৰ পৰা বুজা যায় যে মধ্য এছিয়া ইয়াৰ উৎপত্তিৰ কেন্দ্ৰ স্থল হব পাৰে।[4][5] বহু দেশত ইয়াৰ খেতি বহুলভাৱে কৰা হয় আৰু বহু ঠাইত ইয়াক খেতি হিচাবে নকৰিলেও হাবিৰ মাজতে পোৱা যায় ।[6][7][8]ইয়াৰ নিৰ্দিষ্ট উপনাম আৰ্মেনিয়াকা ই পশ্চিম এছিয়াৰ আৰ্মেনিয়া দেশক বুজায়।[9]
| প্ৰুনাছ আৰ্মেনিয়াকা | |
|---|---|
| |
| এপ্ৰিকোট ফল | |
| সংৰক্ষণ স্থিতি | |
বৈজ্ঞানিক শ্ৰেণীবিভাজন 
| |
| Unrecognized taxon (ঠিক কৰক): | প্ৰুনাছ |
| প্ৰজাতি: | প. আৰ্মেনিয়াকা |
| দ্বৈৰাশিক নামকৰণ | |
| প্ৰুনাছ আৰ্মেনিয়াকা L. | |
| সমাৰ্থক[2][3] | |
বিৱৰণ
সম্পাদনা কৰকপ্ৰুনাছ আৰ্মেনিয়াকা এবিধ সৰু গছ,ই ওখই ৮–১২ মিটাৰ (২৬–৩৯ ফুট), ডাল ৪০ চে.মি. (১৬ ইঞ্চি) পৰ্যন্ত ব্যাসৰ আৰু ঘনকৈ থাকে। উদ্ভিদৰ ওপৰ ভাগক পাতেৰে এখন বিস্তৃত চালি আকৃতিত আগুৰি থাকে। পাতবোৰ ডিম্বাকৃতিৰ, ৫–৯ চে.মি. (২.০–৩.৫ ইঞ্চি) দীঘল আৰু বহলে ৪–৮ চে.মি.। ফুলৰ ব্যাস ২–৪.৫ চে.মি. (০.৮–১.৮ ইঞ্চি) আৰু পাঁচটাকৈ বগাৰ পৰা গোলপীয়া ৰঙৰ পাহি থাকে; বসন্তৰ আৰম্ভণিৰ লগে লগে পাতৰ আগত ফলবোৰ একক বা যোৰকৈ উৎপন্ন হয়। ফল বিধৰ বাকলি পাতল আৰু নৰা বগৰীৰ দৰে , ১.৫–২.৫ চে.মি.মানৰ হয়। কিছুমান প্ৰজাতিৰ আকাৰ ইয়াতকৈ ডাঙৰ হয়। ইয়াৰ পৃষ্ঠভাগ মসৃণ (উদ্ভিদবিজ্ঞানৰ ফালৰ পৰা: ‘নোমহীন’বুলি বৰ্ণনা কৰা হৈছে ) বা অতি ক্ষুদ্ৰ ক্ষুদ্ৰ নোমৰ সৈতে মুগা হালধীয়াৰ পৰা কমলা ৰংৰ দৰে হ'ব পাৰে (উদ্ভিদবিজ্ঞানৰ ফালৰ পৰা: ‘লোমশ’বুলি বৰ্ণনা কৰা হৈছে )। ইয়াৰ মঙহাল অংশ (mesocarp) ৰসাল আৰু সোৱাদ মিঠা। কেতিয়াবা টেঙাও হ’ব পাৰে।
-
বেনহামা গাঁৱৰ এপ্ৰিকোট ফুল, কাশ্মীৰ -
কেচাঁ ফল -
এপ্ৰিকোট ফলৰ প্ৰস্থচ্ছেদ -
Luoyang ৰ এটা পুৰণি প্ৰজাতিৰ বাকলি।
বেলিমুৱা হৈ থকা অংশ ৰঙচুৱা হৈ থাকে। ফলৰ ভিতৰত মাত্ৰ এটা বীজ থাকে। একক বীজটো কঠিন,অতি টান শিলৰ দৰে খোলা এটাত আবদ্ধ হৈ থাকে, যাক প্ৰায়ে "শিল" বুলি কোৱা হয়, ইয়াৰ আকৃতি দানাযুক্ত, মসৃণ, তললৈ যোৱা তিনিটা শিৰ এঠাইত লগ হয়গৈ।[10][11]
প্ৰজাতি
সম্পাদনা কৰকচীনৰ জীৱন আৰু উদ্ভিদৰ তালিকা অনুসৰি প্ৰুনাছ আৰ্মেনিয়াকাৰ জাত বোৰ হলঃ
- প্ৰুনাছ আৰ্মেনিয়াকা ভা. ansu – ansu এপ্ৰিকোট (জাপানী: アンズ, anzu), গোলাপী ফুলৰ, পূব এছিয়ান
- প্ৰুনাছ আৰ্মেনিয়াকা ভা. armeniaca – সাধাৰণ এপ্ৰিকোট, মধ্য এছিয়া আৰু চীন, বহুলভাৱে খেতি কৰা হয়
- প্ৰুনাছ আৰ্মেনিয়াকা ভা. holosericea – তিব্বতী এপ্ৰিকোট, কিংহাই, ছানচি, ছিচুয়ান, আৰু তিব্বত
- প্ৰুনাছ আৰ্মেনিয়াকা ভা. meixianensis – মেই কাউন্টি এপ্ৰিকোট, দুটা ফুলৰ, Shaanxi
- প্ৰুনাছ আৰ্মেনিয়াকা ভা. xiongyueensis – Xiongyue এপ্ৰিকোট, Liaoning
- প্ৰুনাছ আৰ্মেনিয়াকা ভা. zhidanensis – Zhidan এপ্ৰিকোট, Ningxia, Qinghai, Shaanxi, আৰু Shanxi
খেতি আৰু ব্যৱহাৰ
সম্পাদনা কৰকউৎপত্তি, পোষণ আৰু প্ৰসাৰণ
সম্পাদনা কৰকছোভিয়েট উদ্ভিদবিদ নিকোলাই ভাভিলভৰ মতে পি.আৰ্মেনিয়াকাৰ উৎপত্তি, পোষণ আৰু প্ৰসাৰণৰ অনুমান আনুবংশিক(জিনীয়) অধ্যয়ন অনুসৰি নিশ্চিত কৰা হৈছে।[4][12]
পি.আৰ্মেনিয়াকাৰ জনগাঁথনিগত ইতিহাসত অন্ততঃ তিনিটা স্বতন্ত্ৰ গৃহকৰণৰ পৰিঘটনা হৈছিল:[4]
দক্ষিণ মধ্য এছিয়া (কিৰ্গিস্তান)ৰ বন্য জনসংখ্যাৰ পৰা পোৱাটোৱে দক্ষিণ মধ্য এছিয়া আৰু উত্তৰ দক্ষিণ এছিয়াত খেতি কৰা এপ্ৰিকোটৰ জন্ম দিছিল।
উত্তৰ মধ্য এছিয়া (কাজাখাস্তান)ৰ বন্য জনসংখ্যাৰ পৰা পোৱাটোৱে উত্তৰ মধ্য এছিয়া, পশ্চিম এছিয়া (আৰ্মেনিয়াকে ধৰি), ইউৰোপ আৰু উত্তৰ আফ্ৰিকাত খেতি কৰা এপ্ৰিকোটৰ জন্ম দিছিল।
তৃতীয়টো চীনত দেখা গৈছিল আৰু ইয়াৰ ফলত পূব এছিয়াত খেতি কৰা এপ্ৰিকোটৰ জন্ম হৈছিল।
খেতি কৰা এপ্ৰিকোট দুটা মূল পথেৰে পশ্চিম দিশলৈ বিয়পি পৰিছিল: এটা হৈছে মধ্য এছিয়া → পশ্চিম এছিয়া → ভূমধ্যসাগৰীয় ইউৰোপ আৰু উত্তৰ আফ্ৰিকা, আৰু আনটো হৈছে মধ্য এছিয়া → মহাদেশীয় ইউৰোপ। [12]
খেতিৰ ইতিহাস
সম্পাদনা কৰকপ্ৰাচীন কালৰে পৰা আৰ্মেনিয়াত এপ্ৰিকোটৰ খেতি কৰা হৈছে। সেই বাবে পূৰ্বতে ইয়াৰ উৎপত্তি তাতেই হোৱা বুলি ভবা হৈছিল। আৰ্মেনিয়াৰ গাৰ্নিত কৰা এক প্ৰত্নতাত্ত্বিক খননত চলকোলিথিক যুগৰ এটা স্থানত এপ্ৰিকোটৰ বীজ পোৱা গৈছিল।[13] ইয়াৰ বৈজ্ঞানিক নাম Prunus armeniaca (আৰ্মেনিয়ান প্লাম) সেই ধাৰণাটোৰ পৰাই উদ্ভৱ হৈছে। উদাহৰণস্বৰূপে, বেলজিয়ামৰ বৃক্ষবিদ বেৰন ডি Poerderlé, 1770 দশকত লিখি থৈ গৈছে, "Cet arbre টায়াৰ পুত্ৰ nom দে l'Arménie, প্ৰভিন্স d'Asie, d'où il est originaire et d'où il fut porté en ইউৰোপ ... " দৃঢ়তাৰে কয়,("এই গছজোপাৰ নাম এছিয়া প্ৰদেশ আৰ্মেনিয়াৰ পৰা লোৱা হৈছে, ই আৰ্মেনিয়াৰ স্থানীয়, আৰু ইয়াৰ পৰাই ইউৰোপলৈ অনা হৈছে ...").[14] বৰ্ত্তমান আৰ্মেনিয়াত প্ৰায় ৫০ টা প্ৰকাৰৰ এপ্ৰিকোটৰ বৃহৎ খেতি কৰা হয়।[15][16]
খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১০০০ চনৰ পৰা চীনত এপ্ৰিকোটৰ খেতি কৰি আহিছে।[17] প্ৰায় সপ্তম শতিকাৰ পৰা চীনত এপ্ৰিকোট বিভিন্ন পদ্ধতিৰে সংৰক্ষণ কৰা হৈছে, য’ত নিমখ দিয়া আৰু ধোঁৱা দিয়া, আৰু অধিক সাধাৰণভাৱে শুকুৱাই লোৱা আদি পদ্ধতিৰে সংৰক্ষণ কৰা হৈ আহিছে। হুবেই ক'লা ধোঁৱা দিয়া এপ্ৰিকোটৰ বাবে বিখ্যাত।[18]
গ্ৰীচত এই ফল বিধ প্ৰথমে প্ৰবৰ্তন কৰাৰ কৃতিত্ব মহান আলেকজেণ্ডাৰৰ বুলি কোৱা হয়।[19]
প্ৰাচীন কালৰ পৰাই পাৰস্যত এপ্ৰিকোটৰ খেতি কৰা হয় আৰু এই শুকান খেতি পাৰ্চী বাণিজ্যিক দিশত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ সামগ্ৰী আছিল। আধুনিক ইৰাণত এপ্ৰিকোট এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ ফল হৈ পৰিছে।
স্পেইনৰ আন্দালুছিয়াত এপ্ৰিকোট খেতিৰ ওপৰত লিখা এটা প্ৰবন্ধ ইবন আল-আৱামৰ দ্বাদশ শতিকাৰ কৃষি গ্ৰন্থ বুক অন এগ্ৰিকালচাৰত দাঙি ধৰা হৈছে।[20]
১৭ শতিকাৰ সময়ছোৱাত ইংলেণ্ডত টিউমাৰ, ফুলাবেমাৰ আৰু আলচাৰ নিৰামক হিচাপে বনৌষধি চিকিৎসাত এপ্ৰিকোট তেল ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল।[21]
সপ্তদশ শতিকাত ইংৰাজ বসতিপ্ৰধান লোকসকলে নতুন বিশ্বৰ ইংৰাজ উপনিবেশস্থান সমূহলৈ ইয়াক আনিছিল। আধুনিক আমেৰিকাৰ এপ্ৰিকোট উৎপাদনৰ বেছিভাগেই স্পেনিছ মিছনেৰীসকলে পশ্চিম উপকূললৈ কঢ়িয়াই অনা পুলিৰ পৰাই আহে। আমেৰিকাৰ প্ৰায় সকলো বাণিজ্যিক উৎপাদন কেলিফৰ্ণিয়াত হয়, কিছুমান ৱাশ্বিংটন আৰু ইউটাত হয়।[22]
ব্যুৎপত্তিবিজ্ঞান
সম্পাদনা কৰকবৈজ্ঞানিক নাম আৰ্মেনিয়াকা প্ৰথমে গাছপাৰ্ড বাউহিনে তেওঁৰ পিনাক্স থিয়েট্ৰি বটানিচি নামৰ গ্ৰন্থ (৪৪২ পৃষ্ঠা)ত লিপিবদ্ধ কৰিছিল, এই প্ৰজাতিটোক মালা আৰ্মেনিয়াকা "আৰ্মেনিয়ান আপেল" বুলি উল্লেখ কৰিছিল। ১৭৫৩ চনত লিনিয়াছে তেওঁৰ স্পিচিজ প্লাণ্টাৰামৰ প্ৰথম সংস্কৰণত বাউহিনৰ উপনাম গ্ৰহণ কৰে।[23]
এপ্ৰিকোট নামটো সম্ভৱতঃ ৰোমান প্ৰকৃতিবিদ প্লিনি দ্য এলডাৰ এপ্ৰেকোচিয়া বুলি উল্লেখ কৰা গছৰ পৰাই উদ্ভৱ হৈছে।[24] তেওঁ গ্ৰন্থত উল্লেখ আছে যে "এছিয়াটিক পীচ শৰৎৰ শেষত পুৰঠ হয়, যদিও আন এটা জাত (praecocia) গ্ৰীষ্মকালত পুৰঠ হয় – এইবোৰ যোৱা ত্ৰিশ বছৰৰ ভিতৰত আৱিষ্কাৰ কৰা হৈছে ...".
ধ্ৰুপদী লেখকসকলে গ্ৰীক আৰ্মেনিয়াকাক লেটিন প্ৰেকোচিয়াৰ সৈতে সংযোগ কৰিছিল:[25] [26][27] আৰ্মেনিয়াকাৰ অৰ্থ আছিল এপ্ৰিকোট। দ্বাদশ শতিকাৰ আন্দালুছিয়ান কৃষিবিজ্ঞানী ইবনে আল-আৱৱামে তেওঁৰ কিতাব আল-ফিলাহাৰ ৪০ নং অধ্যায়ৰ শিৰোনামত এই প্ৰজাতিটোক والتفاح الارمني, "আৰ্মেনিয়াৰ পৰা অহা আপেল" বুলি উল্লেখ কৰিছে আৰু ইয়াক المشمش বা البرقوق (" আল-মিছমিছ" বা "আল-বৰকুক")ৰ সৈতে একে বুলি উল্লেখ কৰিছে।।
সেই অনুসৰি, এপ্ৰিকোটৰ অধীনত আমেৰিকান হেৰিটেজ অভিধানে praecocias ৰ পৰা praecoquus, [ ইয়াৰ অৰ্থ আগতীয়াকৈ পকা], গ্ৰীক πραικόκιον praikókion "এপ্ৰিকোট" আৰু আৰবী البرقوق al-barqūq,হৈছে বিভিন্ন প্ৰুনাছ প্ৰজাতিক বুজাবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা এটা শব্দ। (বৰ্তমান ই আৰবী ভাষাৰ বেছিভাগ প্লাম জাতীয় ফলক বুজায়, কিন্তু কিছুমান লেখকে প্ৰুনাছ ফলৰ বাবে কেচল শব্দ টোও ব্যৱহাৰ কৰে)।
ইংৰাজী নামটো পূৰ্বৰ "abrecock" ৰ পৰা আহিছে যি মধ্য ফৰাচীৰ abricot ৰ পৰা আহিছে, ইয়াক Catalan abercoc আৰু স্পেনিছ albaricoque ৰ পৰা অনুবাদ কৰা হৈছে।[28]
কিন্তু আৰ্জেণ্টিনা আৰু চিলিত "এপ্ৰিকোট" শব্দটো ডামাস্কো, ই ইংগিত দিয়ে যে, এই দেশসমূহৰ স্পেনিছ বসতিপ্ৰধান লোকসকলৰ বাবে এই ফল ছিৰিয়াৰ ডামাস্কাছৰ সৈতে জড়িত আছিল।[29] ডামাস্কো শব্দটো পৰ্তুগীজ ভাষাত "এপ্ৰিকোট"।
সংস্কৃতিৰ প্ৰেক্ষাপটত
সম্পাদনা কৰক
Prunus armeniaca ৰ সৈতে এটা আৰ্মেনিয়ান ডাকটিকট।
চীনাসকলে এপ্ৰিকোটক শিক্ষা আৰু চিকিৎসাৰ লগত জড়িত কৰে। উদাহৰণস্বৰূপে, ধ্ৰুপদী শব্দ 杏壇 (আক্ষৰিক অৰ্থত: ' এপ্ৰিকোটবেদী') যাৰ অৰ্থ হৈছে "শৈক্ষিক বৃত্ত", এতিয়াও লিখিত ভাষাত বহুলভাৱে ব্যৱহৃত। খ্ৰীষ্টপূৰ্ব চতুৰ্থ শতিকাৰ চীনা দাৰ্শনিক চুৱাং চুৱে এটা কাহিনীত কৈছিল যে কনফুচিয়াছে এপ্ৰিকোট গছৰ কাঠেৰে আগুৰি থকা এখন মঞ্চত নিজৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলক পঢ়ুৱাইছিল।[30] চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ সৈতে সম্পৰ্কটো পাছলৈ পৰম্পৰাগত চীনা চিকিৎসাত এপ্ৰিকোটৰ গুটিৰ সাধাৰণ ব্যৱহাৰৰ পৰাই আহিছে, আৰু তিনিখন ৰাজ্যৰ যুগৰ এজন চিকিৎসক ডং ফেং (董奉)ৰ কাহিনীৰ পৰাই আহিছে, যিয়ে নিজৰ ৰোগীসকলৰ পৰিচৰ্য্যাৰ শেষত তেওঁলোকৰ পৰা আন কোনো ধৰণৰ ধন বিচৰা নাছিল বৰং তেওঁলোকে অসুস্থতাৰ পৰা সুস্থ হৈ উঠি তেওঁৰ বাগিচাত এপ্ৰিকোট গছ ৰোপণ কৰি দিব লাগিছিল, যাৰ ফলত এপ্ৰিকোট গছৰ বৃহৎ বাগিচা আৰু এপ্ৰিকোট ফলৰ ঔষধি উপাদানৰ অবিৰত যোগান অব্যাহত আছিল । "এপ্ৰিকোট গ্ৰ'ভৰ বিশেষজ্ঞ" (杏林高手) শব্দটো এতিয়াও চিকিৎসকৰ কাব্যিক উল্লেখ হিচাপে ব্যৱহাৰ হৈ আহিছে।
আৰ্মেনিয়াত এপ্ৰিকোট গছৰ কাঠেৰে ডুডুক নামৰ এবিধ আৰ্মেনিয়াৰ জনপ্ৰিয় মুখেৰে ফুৱাই বজোৱা বাদ্যযন্ত্ৰ তৈয়াৰ কৰা হয় আৰু ইয়াক "এপ্ৰিকোট পাইপ" (আৰ্মেনিয়ান: ծիրանափող, ৰোমানীকৃত: ciranap'oġ) বুলিও কোৱা হয়। এপ্ৰিকোট গছৰ কাঠৰ পৰা বহু কেইবিধ হাতেৰে নিৰ্মিত স্মৃতিচিহ্ণ তৈয়াৰ কৰা হয়। আৰ্মেনিয়াৰ পতাকাত এই গছৰ ৰং ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
তথ্য সূত্ৰ
সম্পাদনা কৰক- ↑ Pollard, R.P.; Rhodes, L.; Maxted, N.; Rivers, M.C. (2000). Prunus armeniaca. p. e.T50134200A50134213.
- ↑ USDA, ARS, Germplasm Resources Information Network. প্ৰুনাছ আৰ্মেনিয়াকা in the Germplasm Resources Information Network (GRIN), U.S. Department of Agriculture Agricultural Research Service.
- ↑ The Plant List, Prunus armeniaca L.
- ↑ 4.0 4.1 4.2 ""Prunus armeniaca". IUCN Red List of Threatened Species. 2000: e.T50134200A50134213. Retrieved 30 May 2022.". Pollard, R.P.; Rhodes, L.; Maxted, N. & Rivers, M.C. (2000).. Retrieved 30 May 2022..
- ↑ ""Prunus armeniaca". Germplasm Resources Information Network.". Agricultural Research Service, United States Department of Agriculture.. Retrieved 2012-06-22..
- ↑ Flora of North America, Prunus armeniaca Linnaeus, 1753. Apricot
- ↑ Australia, Atlas of Living. "Prunus armeniaca : Apricot – Atlas of Living Australia". bie.ala.org.au. http://bie.ala.org.au/species/urn:lsid:biodiversity.org.au:apni.taxon:160654#.[সংযোগবিহীন উৎস]
- ↑ Altervista Flora Italiana, Albicocco, Prunus armeniaca L. includes photos and European distribution map
- ↑ The Oxford Companion to Food | apricot (2nd সম্পাদনা). প্ৰকাশক Oxford: Oxford University Press. 2006. ISBN 978-0-19-101825-1. https://books.google.com/books?id=pZ-1AQAAQBAJ&dq=%22armenian+plum%22&pg=PT227.
- ↑ Rushforth, K. (1999). Trees of Britain and Europe. Collins আই.এচ.বি.এন. 0-00-220013-9.
- ↑ Lu, Lingdi; Bartholomew, Bruce (2003). "Armeniaca vulgaris". In Wu, Z.Y.. Flora of China. 9. প্ৰকাশক Beijing & St. Louis: Science Press & Missouri Botanical Garden Press. পৃষ্ঠা. 396–401. http://efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=2&taxon_id=200010636.
- ↑ 12.0 12.1 উদ্ধৃতি ত্ৰুটি: অবৈধ
<ref>টেগ;:bনামৰ refৰ বাবে কোনো পাঠ্য প্ৰদান কৰা হোৱা নাই - ↑ The Oxford Companion to Food. Oxford University Press.. ISBN ISBN 978-0-19-101825-1..
- ↑ Arakelyan, B. (1968). "Excavations at Garni, 1949–50", p. 29 in Contributions to the Archaeology of Armenia. Henry Field (ed.). Cambridge.
- ↑ De Poerderlé, M. le Baron (1788). Manuel de l'Arboriste et du Forestier Belgiques: Seconde Édition: Tome Premier. প্ৰকাশক Brussels: Emmanuel Flon. পৃষ্ঠা. 682.
- ↑ উদ্ধৃতি ত্ৰুটি: অবৈধ
<ref>টেগ;ishs121_362নামৰ refৰ বাবে কোনো পাঠ্য প্ৰদান কৰা হোৱা নাই - ↑ Zohary, Daniel; Hopf, Maria; Weiss, Ehud (2012). Domestication of Plants in the Old World. Oxford University Press. পৃষ্ঠা. 144.
- ↑ Davidson, Alan. "Apricot" The Oxford Companion to Food, Oxford University Press, 2014 (unpaginated).
- ↑ Huxley, A., ed. (1992). New RHS Dictionary of Gardening. Vol. 1, pp. 203–205. Macmillan. আই.এচ.বি.এন. 0-333-47494-5.
- ↑ Ibn al-'Awwam, Yaḥyá (1864) (fr ভাষাত). Le livre de l'agriculture d'Ibn-al-Awam (kitab-al-felahah). প্ৰকাশক Paris: A. Franck. পৃষ্ঠা. 313–315 (ch. 7 – Article 40). OCLC 780050566. https://archive.org/details/lelivredelagric00algoog/page/n14/mode/2up. (pp. 313–315 (Article XL)
- ↑ Lewis, W. H.; Elvin-Lewis, M. P. F. (2003). Medical botany: plants affecting human health. প্ৰকাশক Hoboken, New Jersey: John Wiley & Sons. পৃষ্ঠা. 214. ISBN 978-0-471-62882-8. https://books.google.com/books?id=ipQmSriMF9sC&q=apricot.
- ↑ Agricultural Marketing Resource Center: Apricots Archived 2007-06-07 at the Wayback Machine
- ↑ Linnaeus, C. (1753). Species Plantarum 1:474.
- ↑ N.H. Book XV Chapter XI, Rackham translation from the Loeb edition.
- ↑ Holland, Philemon (1601). "The XV. Booke of the Historie of Nature, Written by Plinius Secundus: Chap. XIII". James Eason at penelope.uchicago.edu. পৃষ্ঠাসমূহ: Note 31 by Eason relates some scholarship of Jean Hardouin making the connection. http://penelope.uchicago.edu/holland/pliny15.html#b31a. Holland's chapter enumeration varies from Pliny's.
- ↑ De Materia Medica Book I Chapter 165.
- ↑ De Materia Medica Book I Chapter 165.
- ↑ Webster's Third New International Dictionary under Apricot.
- ↑ "DICTIONARY > english–latin american Spanish". http://www.lonelyplanet.com/shop_pickandmix/previews/latin-america-spanish-dictionaries-preview.pdf.
- ↑ "《莊子·漁父》". Ctext.org. http://ctext.org/zhuangzi/old-fisherman। আহৰণ কৰা হৈছে: 2012-06-22.