ফা হেং

ফা হেং বা ছমপট চং ক্বেন হৈছে কম্বোডিয়া, লাওছ আৰু থাইলেণ্ড দেশসমূহত দৈনন্দিন পৰিধানৰ বাবে উচ্চ আৰু মধ্যবিত্ত শ্ৰেণীৰ মহিলাসকলৰ বাবে পছন্দৰ এক কাপোৰ। সাধাৰণ ছমপটৰ দৰে নহৈ ইয়াত স্কাৰ্টতকৈ পেণ্টৰ বৈশিষ্ট্য বেছি। চং ক্ৰেবেনক শিল্প ইতিহাসবিদ সিংঘালাম্পঙে এইদৰে বৰ্ণনা কৰিছে "...এক প্ৰকাৰৰ কাপোৰ যিটো ঢিলা ব্ৰিচৰ দৰে। পিন্ধাজনে নিজৰ কঁকালত আয়তাকাৰ কাপোৰৰ টুকুৰা মেৰিয়াই লয়, তাৰ পিছত কাপোৰৰ ধাৰে ভৰিৰ মাজেৰে পাৰ কৰি খোচনি মৰা হয়।" ১৯ শতিকাৰ বহু ইউৰোপীয় বিৱৰণীত এই কাপোৰ বিধক প্ৰায়ে আঁঠুৰ ব্ৰিচ, ৰাইডিং ব্ৰিচ বা নিকাৰবকাৰ বুলি উল্লেখ আছে।"

ছমপট চং ক্বেন, ২০ শতিকাৰ আৰম্ভণি, বুংকা গাকুয়েন সাজ-পোছাক সংগ্ৰহালয়

ব্যুৎপত্তি

ছমপট চং ক্বেন (សំពត់ចងក្បិន) হৈছে তিনিটা খ্মেৰ শব্দৰ সংমিশ্ৰণ; ছমপট (শৰীৰৰ তলৰ অংশত পিন্ধা দীঘল আয়তাকাৰ কাপোৰ), চং (মেৰিয়াব পৰাকৈ), আৰু ক্বেন (কঁকালত মেৰিয়াই লোৱা আৰু তাৰ পিছত ভৰিৰ মাজেৰে পিছলৈ টানি পিছফালে খোচনি মৰা শৰীৰৰ তলৰ কাপোৰক বুজায়)। মুঠতে এই ধৰণৰ কাপোৰক ক্বেন বা চং ক্বেন বুলি জনা যায়, ইয়াৰ খ্মেৰ ভাষাত আক্ষৰিক অৰ্থ হৈছে মেৰিয়াই পিন্ধা। আনহাতে চং ক্ৰাবেন (โจงกระเบน) থাই মানুহৰ মাজত ব্যৱহৃত আৰু এই খ্মেৰ শব্দৰ পৰা উদ্ভৱ হৈছে।

ইতিহাস

ছমপট চং ক্বেনৰ ইতিহাস প্ৰাচীন কম্বোডিয়াৰ পৰাই আৰম্ভ হয়, য'ত দেৱতাসকলক প্ৰায়ে এনে শৈলী পিন্ধা অৱস্থাত চিত্ৰিত কৰা হৈছিল। এই কাপোৰৰ সৈতে জড়িত এটা কিংবদন্তিত উল্লেখ কৰা হৈছে যে বহু আগতেই খ্মেৰ মানুহে ভাৰতীয় পৰম্পৰা অনুসৰণ কৰি ছমপট চং ক্বেন পিন্ধিছিল। সেই সময়ত ভাৰতত বহুতো ধৰ্মৰ প্ৰচলন আছিল যদিও আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ ধৰ্মটো আছিল হিন্দু ধৰ্ম, কিয়নো সেই সময়ত খ্মেৰ ৰজাই হিন্দু ধৰ্মৰ বাবেও উৎসৰ্গিত এংকৰ ৱাটৰ দৰে মন্দিৰ নিৰ্মাণ কৰিছিল। খ্মেৰ সাম্ৰাজ্যৰ যুগত বেছিভাগ মানুহেই এংকৰ ৱাটৰ প্ৰথম মহলাত খোদিত দ্য ৰিমকাৰ পঢ়া আৰু দেখাৰ সম্ভাৱনা আছিল। ছমপট চং ক্বেনৰ উৎপত্তি ভাৰতীয় বুলি অনুমান কৰা হৈছে। লগতে ভাৰতৰ বিখ্যাত পৌৰাণিক কাহিনী ৰামায়ণৰ লগতে খ্মেৰ অভিযোজন ৰীমকেৰৰ ৰাজকুমাৰ ৰামৰ প্ৰহৰী হনুমান নামেৰে পৰিচিত এজন দেৱক প্ৰাৰ্থনা আৰু পূজা দিয়া হয়। হনুমানৰ শক্তি দেখুৱাবলৈ ভাৰতীয়সকলে ছমপট চং ক্বেন সাজ-পোছাক হিচাপে পিন্ধিবলৈ পছন্দ কৰিছিল যদিও কম্বোডিয়াৰ লোক সকলেও বিশেষ অনুষ্ঠানৰ বাবে এই পোচাক পিন্ধে।

ভাৰতত ধুতি নামেৰে পৰিচিত এক পোচাকৰ সৈতে ছমপট চং ক্বেনৰ প্ৰভাৱ প্ৰাচীন কালৰ পৰা আজিলৈকে খ্মেৰ সংস্কৃতিত শক্তিশালীভাৱে অন্তৰ্ভুক্ত হৈ আছে। খ্মেৰ সকলৰ দৰে এই কাপোৰ দক্ষিণ ভাৰতৰ তামিল লোকসকলেও পিন্ধিছিল। ফা হেং, দক্ষিণ ভাৰতৰ পৰম্পৰাগত পোচাক আৰু ইয়াক প্ৰাচীন কম্বোডিয়ান ৰাজ্য ফুনানৰ ৰজা কাউণ্ডিনিয়াৰ দ্বাৰা আমদানি কৰা হৈছিল।

ত্ৰয়োদশ আৰু চতুৰ্দশ শতিকাৰ মাজভাগত থাই লোকসকলে (চুখোথাই ৰাজ্যৰ পৰা, আজি থাইলেণ্ড নামেৰে জনাজাত) আৰু লাও লোকসকলে (লান ছাঙৰ পৰা, আজি লাও নামেৰে জনাজাত) খেমেৰৰ পৰা অহা ছমপট চং ক্বেন পৰিধান গ্ৰহণ কৰিছিল। তেওঁলোকে বিশেষ অনুষ্ঠান উপভোগ কৰাৰ বাবে ইয়াক উচ্চ বুলি গণ্য কৰিছিল আৰু তেওঁলোকৰ স্থানীয় ৰাজপ্ৰসাদত ৰজাঘৰীয়া বা ৰাজতন্ত্ৰৰ বাবে উপযোগী বুলি গণ্য কৰিছিল, থাই জনগোষ্ঠী আৰু লাও জনসাধাৰণেও একে ধৰণেৰে ছমপট চং ক্বেনক ব্যৱহাৰ কৰিছিল।

চিত্ৰ বিথিকা

• 
  ষষ্ঠ শতিকাৰ খ্মেৰ চিত্ৰণ বালাৰামাৰ ছমপট চং ক্বেন পিন্ধি ফ্নম দা মন্দিৰ, অংকৰ বৰেই, টাকেও, কম্বোডিয়াৰ পৰা। এতিয়া কম্বোডিয়াৰ নেচনেল মিউজিয়ামত প্ৰদৰ্শিত।
• 
  ছমপট চং ক্বেন পিন্ধা খ্মেৰ মহিলা।
• 
  ছমপট চং ক্বেনত এগৰাকী খ্মেৰ পৰম্পৰাগত নৃত্যশিল্পী।
• 
  ১৮০০ চনৰ মাজভাগত ছমপট চং ক্বেন আৰু স্বাই পিন্ধা খ্মেৰ ৰাজদৰবাৰৰ মহিলা।
• 
  কম্বোডিয়াৰ ৰয়েল পেলেচত ছমপট চং ক্বেন পিন্ধা মেনেকিন।