শিমলা সন্মিলন(ইংৰাজী: Shimla conference) বা শিমলা চুক্তি বুলিও জনা জায়ে। ১৯৭২ চনৰ ২৮ জুনৰ পৰা ২ জুলাইলৈকে ভাৰতৰ শিমলাত সংঘটিত হোৱা এক উল্লেখযোগ্য কূটনৈতিক অনুষ্ঠান আছিল।  ইয়াৰ লক্ষ্য আছিল জম্মু-কাশ্মীৰ ৰাজ্যক লৈ ভাৰত আৰু পাকিস্তানৰ মাজত চলি থকা সংঘাতৰ সমাধান কৰা।[1][2]

পৃষ্ঠভূমি সম্পাদনা কৰক

শিমলা সন্মিলন তৃতীয় ভাৰত-পাকিস্তান যুদ্ধৰ পটভূমিত অনুষ্ঠিত হৈছিল, যাক বাংলাদেশ মুক্তি যুদ্ধ বুলিও জনা যায়, যি ১৯৭১ চনৰ ডিচেম্বৰত বাংলাদেশৰ স্বাধীনতা লাভ কৰাত সহায় কৰিছিল। এই যুদ্ধৰ ফলত ঢাকাত পাকিস্তানী সৈন্য বাহিনীয়ে আত্মসমৰ্পণ কৰে আৰু বাংলাদেশ সৃষ্টি হয়। কিন্তু ই ১৯৪৭ চনৰ স্বাধীনতাৰ পিছৰে পৰা ভাৰত আৰু পাকিস্তানৰ মাজত সংঘৰ্ষৰ উৎস কাশ্মীৰৰ দীৰ্ঘদিনীয়া সমস্যাটো সমাধান কৰা নাছিল।

মূল অংশগ্ৰহণকাৰীসকল সম্পাদনা কৰক

১) ইন্দিৰা গান্ধী: সেই সময়ত ভাৰতৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী ইন্দিৰা গান্ধীয়ে শিমলা সন্মিলনৰ সময়ত ভাৰতক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল।  ভাৰতৰ স্থিতি গঢ় দিয়াত আৰু পাকিস্তানৰ সৈতে আলোচনাত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছিল।

২) জুলফিকাৰ আলী ভুট্টো: পাকিস্তানৰ ৰাষ্ট্ৰপতি জুলফিকাৰ আলী ভুট্টোৰ পাকিস্তানী প্ৰতিনিধি দলটো নেতৃত্ব কৰিছিল।  ভুট্টো আছিল এজন দক্ষ কূটনীতিবিদ আৰু ৰাষ্ট্ৰনেতা যিয়ে সন্মিলনৰ সময়ত পাকিস্তানৰ স্বাৰ্থ সুৰক্ষিত কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিছিল।

শিমলা সন্মিলনৰ ফলাফল সম্পাদনা কৰক

শিমলা সন্মিলনৰ ফলত কেইবাটাও মূল ফলাফল আৰু চুক্তিৰ সৃষ্টি হয়:

১) শিমলা চুক্তি: সন্মিলনৰ প্ৰাথমিক ফলাফল আছিল ১৯৭২ চনৰ ২ জুলাইত শিমলা চুক্তি স্বাক্ষৰ কৰা।এই চুক্তিত কাশ্মীৰ বিবাদ নিষ্পত্তি আৰু ভাৰত আৰু পাকিস্তানৰ মাজৰ সম্পৰ্ক স্বাভাৱিক কৰাৰ নীতি আৰু কাঠামোৰ ৰূপৰেখা দাঙি ধৰা হৈছিল।

২) দ্বিপাক্ষিক আলোচনা: কাশ্মীৰ বিবাদকে ধৰি দুয়োখন দেশৰ মাজত বাকী থকা সকলো সমস্যা শান্তিপূৰ্ণ দ্বিপাক্ষিক আলোচনাৰ জৰিয়তে সমাধান কৰিব লাগে বুলি শিমলা চুক্তিত গুৰুত্ব আৰোপ কৰা হৈছিল।

৩) নিয়ন্ত্ৰণ ৰেখা (LoC): এই চুক্তিত কাশ্মীৰত বৰ্তমানৰ যুদ্ধবিৰতি ৰেখাক পুনৰ দৃঢ় কৰা হয়, যাক নিয়ন্ত্ৰণ ৰেখা (LoC) বুলি জনা যায়, আৰু এই ৰেখাক দুয়োখন দেশে সন্মান আৰু পালন কৰিব বুলি নিৰ্ধাৰণ কৰা হয়।

৪) যুদ্ধবন্দীসকলৰ উভতি অহা: শিমলা চুক্তিয়ে ১৯৭১ চনৰ সংঘৰ্ষৰ পিছত দুয়োখন দেশৰ দ্বাৰা  যুদ্ধবন্দী আৰু অসামৰিক বন্দীসকলক মুক্তি আৰু প্ৰত্যাৱৰ্তনৰ সুবিধা প্ৰদান কৰিছিল।

চিৰস্থায়ী প্ৰভাৱ সম্পাদনা কৰক

শিমলা সন্মিলন আৰু শিমলা চুক্তিৰ ফলত কাশ্মীৰ বিবাদৰ স্থায়ী সমাধান নহ’ল।  ১৯৯৯ চনত কাৰ্গিল সংঘাত আৰু অঞ্চলটোত চলি থকা উত্তেজনাকে ধৰি পৰৱৰ্তী পৰিস্থিতিয়ে বিষয়টোৰ চিৰস্থায়ী জটিলতা প্ৰদৰ্শন কৰিছে।  ভাৰত আৰু পাকিস্তান দুয়োখন দেশেই কাশ্মীৰক সম্পূৰ্ণৰূপে নিজৰ অধীন বুলি দাবী কৰি আছে আৰু এই অঞ্চলটো বিশ্বৰ অন্যতম প্ৰচণ্ড সামৰিক আৰু ৰাজনৈতিকভাৱে বিতৰ্কিত অঞ্চল হয় আছে।

তথ্য সংগ্ৰহ সম্পাদনা কৰক

  1. Wolpert, Stanley (2012). Shameful Flight. প্ৰকাশক Karachi, Pakistan: Oxford University Press. পৃষ্ঠা. 79–82. ISBN 978-0-19-906606-3. 
  2. "India: Simla Conference 1945". Time. 9 July 1945. Archived from the original on 26 August 2013. https://web.archive.org/web/20130826033903/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,852312,00.html.