সূৰ্যদেৱ (১১৯১ – অন্ততঃ ১২৪৮ খ্ৰীষ্টাব্দ) দক্ষিণ ভাৰতৰ চোল ৰাজ্যৰ এগৰাকী জ্যোতিষ আৰু জ্যোতিৰ্বিজ্ঞানৰ সংস্কৃত ভাষাৰ লেখক আছিল। আৰ্যভট্টীয় আৰু লঘু-মানসকে ধৰি কেইবাখনো উল্লেখযোগ্য গ্ৰন্থৰ ওপৰত তেওঁ টীকা লিখিছিল।

সূৰ্যদেৱ আছিল নিধ্ৰুৱ গোত্ৰৰ এজন ব্ৰাহ্মণ, বোধায়ণ সূত্ৰৰ সৈতে জড়িত, তেওঁ কাশ্যপ, অৱৎসৰ আৰু নৈধ্ৰুৱ ঋষিৰ বংশ(প্ৰৱৰ)ৰ বুলি দাবী কৰিছিল।[1] তেওঁৰ গ্ৰন্থসমূহত তেওঁৰ নামৰ বাবে বিভিন্ন প্ৰত্যয় ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে, যিবোৰৰ ভিতৰত আছে সূৰী, যজ্বা, যজ্বান, সোমসুত আৰু দীক্ষিত।[2] সূৰীয়ে তেওঁৰ পাণ্ডিত্যক বুজাইছে; আন প্ৰত্যয়বোৰৰ পৰা অনুমান কৰিব পাৰি যে তেওঁ সোম-যজ্ঞ আচাৰ-ব্যৱহাৰ কৰিছিল।[1]

লঘুমানস বিষয়ত তেওঁৰ টীকা অনুসৰি সূৰ্যদেৱৰ জন্ম হৈছিল ১১৯১ খ্ৰীষ্টাব্দত (১১১৩ চনৰ শক বৰ্ষৰ মাঘ মাহৰ কৃষ্ণপক্ষৰ ৩ তাৰিখ, সোমবাৰ)। তেওঁ চোল ৰাজ্যত বাস কৰিছিল, আৰু বিভিন্ন পাণ্ডুলিপিত বিভিন্ন ধৰণে গংগাপুৰম, গংগাপুৰী, আৰু শ্ৰী-ৰঙা-গংগাপুৰী বুলি কোৱা এখন চহৰত বাস কৰিছিল; এই চহৰখনক গংগাইকোণ্ডা চোলাপুৰম বুলি চিনাক্ত কৰিব পাৰি।[3]

সূৰ্যদেৱে পিতৃ-মাতৃৰ নাম উল্লেখ কৰা নাই, কিন্তু তেওঁ মাতৃৰ ফালৰ ককাকৰ ছাত্ৰ বা আশ্ৰয়দাতা বুলি বুজাইছে – যাৰ নামো সূৰ্যদেৱ।[1]

সূৰ্যদেৱে পূৰ্বৰ বহু সংখ্যক গ্ৰন্থ পঢ়া যেন লাগে, কিয়নো তেওঁ পূৰ্বৰ পণ্ডিত যেনে লাগ্ধাচাৰ্য, বৃদ্ধ গৰ্গ, পৰাশৰ, প্ৰথম আৰ্যভট্ট, হৰদত্ত (হৰিদত্ত), লতাদেৱ, বৰাহমিহিৰ, প্ৰথম ভাস্কৰ (যাক তেওঁ "ভাস্কৰাচাৰ্য" বুলি কয়), ব্ৰহ্মগুপ্ত, লল্লা, পৃথুস্বামী (পৃথুদক স্বামী), প্ৰশস্তিধৰ (যাক তেওঁ "প্ৰশস্তধৰ" বুলি কয়), ভট্টোৎপাল আৰু শ্ৰীপতি।[4] এই লেখকসকলৰ ৰচনাৰ উপৰিও সূৰ্যদেৱে বিভিন্ন বৈদিক, ধৰ্মীয় আৰু দাৰ্শনিক গ্ৰন্থৰ উদ্ধৃতি আৰু উক্তি দিয়ে।[5] পিছৰ লেখক যল্লয়াই (প্ৰায় ১৪৮০) সূৰ্য সিদ্ধান্তৰ ধাৰাবাহিকত সূৰ্যদেৱক "সৰ্বজ্ঞানী জ্যোতিৰ্বিজ্ঞানী" বুলি প্ৰশংসা কৰিছে।[4]

লঘুমানসৰ ওপৰত লিখা টীকাত তেওঁ ১২৪৮ খ্ৰীষ্টাব্দৰ (শক বছৰ ১১৭০) এটা বিশেষ দিনৰ বাবে গ্ৰহৰ অৱস্থান উল্লেখ কৰিছে, যাৰ পৰা অনুমান কৰিব পাৰি যে, তেওঁ ৫৭ বছৰ বয়সত, ১২৪৮ চনত এই ধাৰাবাহিকখন লিখিছিল।[6]

সূৰ্যদেৱে কমেও পাঁচটা টীকা লিখিছিল, তলত দিয়া ক্ৰমত:[3]

  • গোবিন্দ স্বামীৰ ভাস্কৰমহাভাস্কৰ্যৰ ভাষাৰ ওপৰত এক বৰ্ণনা (খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ৬২৯)
  • আৰ্যভট্টৰ আৰ্যভট্ট্যৰ ওপৰত টীকা
    • এই ধাৰাবাহিকখন আৰ্যভট-প্ৰকাশ, ভট-প্ৰকাশ, প্ৰকাশ, আৰ্যভট-প্ৰকাশিকা, ভট-প্ৰকাশিকা, আৰু প্ৰকাশিকাকে ধৰি বিভিন্ন উপাধিৰে জনা যায়।[7]
    • য়াল্লায়াই এই গ্ৰন্থত আৰু অধিক টোকা যোগ কৰিছিল আৰু পৰমেশ্বৰে (প্ৰায় ১৪৩১) ইয়াক আৰ্যভট্ট্যৰ ওপৰত নতুন টীকা লিখাৰ উৎস হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিছিল।[8]
  • বৰাহামিহিৰৰ মহাযাত্ৰাৰ টীকা।
  • (১২৪৮ খ্ৰীষ্টাব্দৰ[6]) মঞ্জুলাৰ লঘু-মানস ওপৰত টীকা
    • এই টীকা মানস-ব্যাখ্যান আৰু মনসা-ব্যাখ্যা-বাসন নামেৰে জনা যায়[4]
    • ইয়াত হিন্দু জ্যোতিৰ্বিজ্ঞানৰ পৰিচয়, মঞ্জুলাৰ গ্ৰন্থৰ ব্যাখ্যা আৰু বিভিন্ন নিয়মৰ যুক্তিবাদ অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে[4]
  • শ্ৰীপতিৰ জাতক-পদ্ধতিৰ টীকা।

লঘুমানসৰ ধাৰাবাহিকত সূৰ্যদেৱে তেওঁৰ নিজৰ গ্ৰন্থ আছমাদী-গ্ৰন্থৰ উদ্ধৃতি দিছে।[5]

তথ্য সূত্ৰ

সম্পাদনা কৰক
  1. 1.0 1.1 1.2 K.S. Shukla & K.V. Sarma 1976, পৃষ্ঠা. xxvi.
  2. K.S. Shukla & K.V. Sarma 1976, পৃষ্ঠা. xxxvii, xxv.
  3. 3.0 3.1 K.S. Shukla & K.V. Sarma 1976, পৃষ্ঠা. xxxviii.
  4. 4.0 4.1 4.2 4.3 K.S. Shukla 1990, পৃষ্ঠা. 25.
  5. 5.0 5.1 K.S. Shukla 1990, পৃষ্ঠা. 26.
  6. 6.0 6.1 K.S. Shukla & K.V. Sarma 1976, পৃষ্ঠা. xl.
  7. K.S. Shukla & K.V. Sarma 1976, পৃষ্ঠা. xxxvii.
  8. K.S. Shukla & K.V. Sarma 1976, পৃষ্ঠা. xxxvii-xxxviii.