সোণকোষ নদী

সোণকোষ বা গদাধৰ বা স্বৰ্ণকোষ ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদৰ উত্তৰবাহিনী উপনৈ। ইয়াৰ উদ্ভৱ উত্তৰ ভূটানত। ই ভাৰতৰ অসম ৰাজ্যত ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদত লগ লাগিছে। সোণকোষ নদী বিভিন্ন অঞ্চলত বিভিন্ন নামেৰে বৈ যায়। এইখন নদীক ঠাই বিশেষে স্বৰ্ণকোষ, সংকোষ আৰু গোদাধৰ নামেৰেও জনা যায়। আন কিছুমান ঠাইত ই গংগাধৰ নদী নামেৰে পৰিচিত। ভাৰতত এই নদীখন অসম আৰু পশ্চিম বংগৰ সীমান্তত বৈ যোৱাৰ বাবে ইয়াৰ এক ডাঙৰ তাৎপৰ্য আছে । ভূটানত ইয়াৰ নাম পুনাৎসাংগ ছ্যূ (ৱাং চু)। ইয়াৰ দুটা মুখ্য উপনৈ ফ ছ্যু আৰু ম ছ্যু ভূটানৰ পোনাখাত মিলিত হৈছে। এই দুই নদী লগ হোৱা পোনাখা ভুটানৰ অন্যতম ধুনীয়া ভূটানী স্থাপত্যশৈলীৰ জং। এই জং ভুটানৰ ড্ৰাটচাং লেহেটচঙৰ শীতকালৰ বাসগৃহ। ভূটানৰ পৰা ভাৰতত সোমাই ই অসম আৰু পশ্চিম বংগ ৰাজ্যৰ প্ৰাকৃতিক সীমা সৃষ্টি কৰিছে।

ভূটানৰ সোপসোখাৰ সমীপত সোণকোষ নদী

সোণকোষ নদীৰ পাৰত ভূটানৰ ৱাংডু ফটৰাং জং

পুনাখাত একেলগে বৈ যোৱা দুটা বৃহৎ উপনৈ হৈছে মো ছু আৰু ফো ছু৷ দুয়োখন নদীৰ সংগমৰ ঠিক ওপৰত অৱস্থিত পুনাখা জং ভূটানৰ অন্যতম ধুনীয়া জোং আৰু শীতকালীন ড্ৰাটছাং লেনটছগ বাসস্থান। ফো ছুৰ ওপৰৰ অংশ বৰফ বন্ধ হোৱাৰ সম্ভাৱনা থাকে আৰু হিমবাহৰ হ্ৰদৰ বিস্ফোৰণৰ বানপানীয়ে কেইবাবাৰো জংটোৰ ক্ষতিসাধন হৈছে। ভাৰতত প্ৰৱেশ কৰাৰ পিছত ই অসম আৰু পশ্চিমবংগৰ সীমান্তত বৈ যায়। ১,৩৬৪ মিটাৰ (৪,৪৭৫ ফুট) উচ্চতাত থকা ৱাংডুয়ে ফড্ৰাঙত নদীখনৰ লগত পশ্চিমলৈ বৈ যোৱা টাং চুউৱে সংযোগ কৰে আৰু ই এটা প্ৰাচীৰ গৰ্জত প্ৰৱেশ কৰে। ৱাংডু ফড্ৰাঙৰ পৰা ডাগানালৈ দক্ষিণ দিশলৈ যোৱা ঘাইপথটোৱে ইয়াৰ বেছিভাগ সময় নদীখন অনুসৰণ কৰে। তক্ষয় চহৰৰ ওচৰতে পশ্চিমে বৈ যোৱা হাৰা ছুৰ সৈতে সংগমস্থলী৷ ভূটানৰ শেষৰটো প্ৰধান উপনৈ হৈছে ডাগা ছু৷

তদুপৰি ভূটানৰ ফচু আৰু মোচু নদীৰ সংগমস্থলত ইয়াৰ সৃষ্টি হৈছে৷ এই বৰফেৰে ভৰা নদীবোৰৰ উৎপত্তি ভূটানৰ উত্তৰ অংশৰ হিমালয় পৰ্বতৰ পৰা। সোণকোষ নদীৰ উৎপত্তি ভূটানৰ উত্তৰ অংশত, য’ত হিমালয়ৰ গলিত আৰু হিমালয়ৰ পৰা অহা বৰফেৰে ইয়াক খাদ্য যোগান ধৰা হয়। ই ভূটানৰ মাজেৰে প্ৰায় ২১৪ কিলোমিটাৰ দক্ষিণ দিশলৈ বৈ গৈ ভাৰতত পাৰ হৈ যায়, য’ত ই অসমৰ ধুবুৰী জিলাৰ মাজেৰে বৈ গৈ গৌৰীপুৰত ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদীত খালী হয়। ৰাইডাক নদীৰ জলাশয় বাদ দি ইয়াৰ জলাশয় ১২,০৬১ বৰ্গ কিলোমিটাৰ, যাৰ ফলত ই অঞ্চলটোৰ জল ব্যৱস্থাৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ অংশ। ভূটানৰ পুনাখা উপত্যকাৰ পানী নিষ্কাশন কৰি ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদীৰ অন্যতম প্ৰধান উপনৈ মো চু বুলিও জনাজাত সোণকোষ নদী।

প্ৰাকৃতিক সৌন্দৰ্য্য

নদীখনৰ নীলা-সেউজীয়া ৰং উৎস আৰু পাৰৰ ভূ-প্ৰকৃতি সকলোৰে পৰিচিত। ই অতি জনপ্ৰিয় পিকনিক স্পট। পশ্চিমবংগ আৰু অসমৰ কাষৰ পাৰসমূহ ওচৰৰ আৰু দূৰৈৰ বাসিন্দাসকলৰ মাজত জনপ্ৰিয় পিকনিক স্থান। বিচ্ছুৰিত বগা বালি আৰু নীলা-সেউজীয়া স্ফটিক স্বচ্ছ পানীয়ে এনে এক অনন্য মনোমোহাতা সৃষ্টি কৰে, যিয়ে ইয়াক আপোনাৰ গ্ৰীষ্মকালীন ছুটিৰ দিনবোৰ কটাবলৈ এক আদৰ্শ স্থান কৰি তোলে। মোটা বালি আৰু ৰেচমী মসৃণ পানীৰ মাজত এক নিখুঁত বৈপৰীত্য।

সাংস্কৃতিক আৰু অৰ্থনৈতিক তাৎপৰ্য্য

পৰিৱেশগত গুৰুত্বৰ উপৰিও সোণকোষ নদী ইয়াৰ অৱবাহিকাত বসবাস কৰা লোকসকলৰ জীৱিকাৰ অবিচ্ছেদ্য অংগ। ই কৃষি, মাছ ধৰা, আৰু পৰিবহণক সহায় কৰে আৰু ইয়াৰ উৰ্বৰ বানপানীৰ সমভূমি কৃষক সম্প্ৰদায়ৰ বাবে এক উল্লেখযোগ্য সম্পদ। নদীখনৰ বাৰ্ষিক বানপানীয়ে প্ৰায়ে ধ্বংসাত্মক হ’লেও মাটিত পুষ্টিকৰ পলিৰে পুনৰ ভৰাই তোলে, যাৰ ফলত অঞ্চলটোৰ কৃষি উৎপাদনশীলতা বৃদ্ধি পায়।

জলবিদ্যুৎ প্ৰকল্প

ভাৰত আৰু ভূটানে কেইবাটাও জলবিদ্যুৎ প্ৰকল্পত স্বাক্ষৰ কৰিছে যাৰ ভিতৰত দুটা হৈছে পুনাটছাংচু-১ এইচ ই পি আৰু পুনাটছাংচু-২ এইচ ই পি। ২০১৬ চনৰ জুলাই মাহত কেন্দ্ৰীয় কেবিনেটে প্ৰকল্পটোৰ বাবে সংশোধিত ব্যয় অনুমান ৯৩৭৫.৫৮ কোটি অনুমোদন জনাইছিল।

আনটো জলবিদ্যুৎ প্ৰকল্প পুনাটছাংচু-দ্বিতীয় পশ্চিম ভূটানৰ ৱাংডুয়ে ফড্ৰাং ড্জোংখাগত অৱস্থিত। ই ১০২০ মেগাৱাটৰ ৰান অৱ দ্য ৰিভাৰ প্ৰকল্প যাৰ আনুমানিক ক্ষমতা গড় বছৰত ৪৩৫৭ মিলিয়ন ইউনিট বিদ্যুৎ। ২০১০ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত আৰম্ভ হোৱা এই প্ৰকল্পটোৱে পুনাটছাংচু-আই এইচ ই পিৰ দৰেই কেন্দ্ৰীয় মন্ত্ৰীসভাৰ পৰা ৭২৯০.৬২ কোটি টকা সংশোধিত খৰচ অনুমানৰ অনুমোদন লাভ কৰিছিল।

উপনৈ

সোণকোষ নদীৰ উপনৈ দুখন হ'ল -

• মো চু (মোচু) :
  • ভূটানৰ উচ্চ উচ্চতাৰ পৰা উৎপত্তি হয়,
  • দক্ষিণ দিশলৈ বৈ যায়, যাৰ ফলত সোণকোষৰ প্ৰবাহত যথেষ্ট অৰিহণা যোগায়,
  • সোণকোষ নদীৰ দুটা বৃহৎ উপনৈৰ ভিতৰত অন্যতম।
• ফো চু (ফোচু)
  • উৎপত্তি ভূটানত,
  • সোণকোষ নদীৰ লগত মিলি যায়,
  • উচ্চ পথসমূহ বৰফ বন্ধ হোৱাৰ বাবে জনাজাত, যিয়ে পানীৰ প্ৰবাহত প্ৰভাৱ পেলাব পাৰে আৰু ঋতুভিত্তিক তাৰতম্যৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে।

প্ৰসঙ্গ পুথি

• Jordans, Bart (2005). Bhutan: A Trekker's Guide. Cicerone. ISBN 1-85284-398-5. 

• Himalayan Maphouse. Bhutan Himalaya, 1:390,000 (Map). 

বৰ্হি সংযোগ

• ভূটানৰ নদী প্ৰণালী