ৰাজনীতিত মহিলা
বহুতো দেশত, চৰকাৰ আৰু বিভিন্ন প্ৰতিষ্ঠানত মহিলাসকলক কম প্ৰতিনিধিত্ব কৰা দেখা যায়।[1] এই প্ৰৱণতা ঐতিহাসিক কালৰ পৰা এতিয়াও অব্যাহত আছে যদিও বহুখিনি হ্ৰাস পাইছে। মহিলাসকল ক্ৰমান্বয়ে ৰাষ্ট্ৰীয় আৰু চৰকাৰৰ বহুতো মুৰব্বী পদত নিৰ্বাচিত হোৱা দেখা গৈছে।[2][3] অক্টোবৰ ২০১৯ লৈকে, ৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যায়ৰ সংসদত মহিলাৰ বিশ্বব্যাপী অংশগ্ৰহণৰ হাৰ হৈছে ২৪.৫%।[4] ২০১৩ চনত সকলো ৰাষ্ট্ৰীয় নেতাৰ ৮% আৰু ৰাষ্ট্ৰপতিপদৰ সকলো পদৰ ২% মহিলা আছিল। তদুপৰি, মহিলাই প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ৰাষ্ট্ৰপতিৰ কাৰ্যভাৰ গ্ৰহণ কৰা বেছিকৈ দেখা গৈছে যোৱা দুটা দশকৰ ভিতৰত।[5]
- শ্বেখ হাছিনা, বাংলাদেশৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী
- মাগদালেনা এণ্ডাৰ্ছন, চুইডেনৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী
- মেট ফ্ৰেডৰিকসেন, ডেনমাৰ্কৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী
- ছানা মাৰিণ, ফিনলেণ্ডৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী
- জেচিণ্ডা আৰ্ডাৰ্ণ, নিউজিলেণ্ডৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী
- ইনগ্ৰিডা চিমোনাইট, লিথুৱানিয়াৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী
- আনা ব্ৰনাবিক, ছাৰ্বিয়াৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী
- কাজা কালাস, এষ্টোনিয়াৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী
মহিলাসকলে ৰাজনৈতিক জীৱনত অংশগ্ৰহণ কৰাৰ আৰু ৰাজনৈতিক নেতা হোৱাৰ প্ৰক্ৰিয়াত বহুতো প্ৰত্যাহ্বানৰ সন্মুখীন হয়। বিশ্বৰ কেইবাখনো দেশে স্থানীয়ৰ পৰা ৰাষ্ট্ৰীয় আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যায়লৈ সকলো স্তৰত চৰকাৰত মহিলাৰ অংশগ্ৰহণ কিদৰে বৃদ্ধি কৰিব পাৰি তাৰ প্ৰচেষ্টা চলাই আহিছে। অৱশ্যে, বৰ্তমান সময়ত অধিকসংখ্যক মহিলাই নেতৃত্বৰ পদবী অনুসৰণ কৰি আছে। বিশ্বজুৰি ৰাষ্ট্ৰসমূহে আন্তৰ্জাতিক মহিলা দিৱস উদযাপন কৰাৰ লগে লগে, মহিলা নেত্ৰী থকা দেশৰ সংখ্যা বিস্তাৰিত হʼব ধৰিছে। কিন্তু তালিকাখন এতিয়াও তুলনামূলকভাৱে সৰু, আৰু আনকি যেতিয়া মহিলাসকলে ক্ষমতাত স্থান লাভ কৰিছেও, তেওঁলোকে দীৰ্ঘদিন ধৰি কেতিয়াবাহে নেতৃত্ব দিব পাৰিছে।
২০১৪ আৰু ২০১৬ চনত বিশ্ব অৰ্থনৈতিক মঞ্চৰ দ্বাৰা অধ্যয়ন কৰা ১৪৬খন ৰাষ্ট্ৰৰ (৩৮%) ভিতৰত ৫৬খন দেশত যোৱা অৰ্ধ-শতিকাত কমেও এবছৰৰ বাবে চৰকাৰ বা ৰাজ্যৰ এগৰাকী মহিলা মুৰব্বী আছিল। ইয়াৰে ৩১খন দেশত, মহিলাসকলে পাঁচ বছৰ বা তাতকৈ কম সময়ৰ বাবে নেতৃত্ব দিছে; ১০খন দেশত তেওঁলোকে মাত্ৰ এবছৰৰ বাবে নেতৃত্ব দিছে। দেশসমূহৰ বিশ্ব অৰ্থনৈতিক মঞ্চৰ তালিকাত অন্তৰ্ভুক্ত নোহোৱা মাৰ্শ্বেল দ্বীপপুঞ্জতো এবছৰধৰি এগৰাকী মহিলা নেত্ৰী দিছিল। [6] পিউ ৰিচাৰ্চ চেণ্টাৰৰ এক পৃথক বিশ্লেষণ অনুসৰি কমেও ১৩খন অতিৰিক্ত দেশত মহিলা নেত্ৰী আছে যি এবছৰতকৈ কম সময় কাৰ্যভাৰ গ্ৰহণ কৰিছিল। এই দেশবোৰৰ ভিতৰত ইকুৱেডৰ আৰু মাদাগাস্কাৰত মুঠ দুদিনৰ বাবে মহিলা নেতৃবৃন্দ আছিল। দক্ষিণ আফ্ৰিকাত এগৰাকী মহিলা ১৪ ঘণ্টাৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰপতি আছিল, কিন্তু তেওঁ আগতে অলপ সময়ৰ বাবে কাৰ্যকৰী ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল; তিনিওখন দেশতে, মহিলা নেত্ৰীসকলক পুৰুষৰ দ্বাৰা প্ৰতিষ্ঠাপিত কৰা হৈছিল। [7]
ৰাষ্ট্ৰপতি আৰু প্ৰধানমন্ত্ৰী
সম্পাদনা কৰকসমগ্ৰ বিশ্বত মহিলা নেত্ৰীৰ সংখ্যা বৃদ্ধি পাইছে যদিও এই প্ৰতিনিধিত্ব সংখ্যাত তাকৰ। [8] চৰকাৰৰ কাৰ্যবাহী পৰ্যায়ত, মহিলাসকল ৰাষ্ট্ৰপতি হোৱাতকৈ অধিক সঘনাই প্ৰধানমন্ত্ৰী হয়। ক্ষমতালৈ অহা এই পথসমূহৰ পাৰ্থক্যৰ এটা কাৰণ হ'ল যে প্ৰধানমন্ত্ৰীসকলক ৰাজনৈতিক দলৰ সদস্যসকলে নিজে নিৰ্বাচিত কৰে আনহাতে ৰাষ্ট্ৰপতিসকল ৰাইজে নিৰ্বাচিত কৰে। ২০১৩ চনত, সকলো ৰাষ্ট্ৰীয় নেতাৰ 8 শতাংশ আৰু সকলো ৰাষ্ট্ৰপতি পদৰ ২ শতাংশ এতিয়ালৈকে মহিলা। তদুপৰি, যোৱা দুটা দশকত সকলো মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী আৰু ৰাষ্ট্ৰপতিৰ ৭৫ শতাংশই কাৰ্যভাৰ গ্ৰহণ কৰিছে।[5] ১৯৬০ চনৰ পৰা ২০১৫ চনলৈ ৭০খন দেশত ১০৮ গৰাকী মহিলা ৰাষ্ট্ৰীয় নেতা হৈ পৰিছে, ৰাষ্ট্ৰপতিতকৈ অধিক প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছে।[9]
স্বতন্ত্ৰ মহিলা বিষয়াসকলৰ সাধাৰণতে উচ্চ স্তৰৰ শিক্ষা থাকে আৰু ৰাজনৈতিকভাৱে বিশিষ্ট বা উচ্চ-শ্ৰেণীৰ পৰিয়ালৰ সৈতে ঘনিষ্ঠ সম্পৰ্ক থাকা দেখা যায়। এখন দেশত মহিলাৰ সাধাৰণ স্থিতিয়ে এগৰাকী মহিলাই কাৰ্যবাহী পদত উপনীত হ'ব নে নাই সেয় নিৰ্ণয় নকৰে। বৰঞ্চ দেখা গৈছে যে যিবোৰ দেশত মহিলাৰ সামাজিক স্থিতি পুৰুষৰ তুলনাত পিছ পৰি আছে, সেই দেশবোৰতহে মহিলা কাৰ্যবাহীসকলে নিয়মীয়াকৈ ক্ষমতালৈ আহিছে।[10]
মহিলাসকলে দীৰ্ঘদিন ধৰি ৰাষ্ট্ৰপতি বা প্ৰধানমন্ত্ৰী হ'বলৈ অধিক উন্নত দেশত সংগ্ৰাম কৰি আহিছে। ইজৰাইলত ১৯৬৯ চনত প্ৰথম মহিলা প্ৰধানমন্ত্ৰী নিৰ্বাচিত হৈছিল কিন্তু পুনৰ কেতিয়াও এনে হোৱা নাছিল। আনহাতে, আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰত কোনো মহিলা ৰাষ্ট্ৰপতি এতিয়ালৈ হোৱা নাই। [11] ২০২১ চনত ইষ্টোনিয়া প্ৰথম খন দেশ হিচাপে পৰিগণিত হয় য'ত এগৰাকী মহিলা নিৰ্বাচিত ৰাষ্ট্ৰপ্ৰধান আৰু চৰকাৰৰ মুৰব্বী নিৰ্বাচিত হয়। [12] (প্ৰত্যক্ষভাৱে নিৰ্বাচিত হোৱাৰ ক্ষেত্ৰত, প্ৰথম দেশ য'ত এগৰাকী নিৰ্বাচিত মহিলা ৰাষ্ট্ৰপ্ৰধান আৰু নিৰ্বাচিত মহিলা মুৰব্বী দুয়োগৰাকী হৈছে মলডোভা, ২০২১ চনত)।[13]
ৰাষ্ট্ৰীয় সংসদসমূহ
সম্পাদনা কৰকসমগ্ৰ বিশ্বৰ ৰাষ্ট্ৰীয় সংসদত মহিলাৰ অনুপাত বাঢ়ি আহিছে, কিন্তু তেওঁলোকৰ এতিয়াও প্ৰতিনিধিত্ব কম হৈ আছে। [14] ১ এপ্ৰিল, ২০১৯ লৈকে ৰাষ্ট্ৰীয় বিধানসভাসমূহত মহিলাৰ বিশ্বব্যাপী গড় হৈছে ২৪.৩ শতাংশ।[15] একে সময়তে, দেশবোৰৰ মাজত বৃহৎ পাৰ্থক্য বিদ্যমান। উদাহৰণ স্বৰূপে ৰৱাণ্ডা, কিউবা আৰু বলিভিয়াৰ দৰে দেশত য'ত মহিলাৰ প্ৰতিনিধিত্বৰ হাৰ সৰ্বাধিক, তাৰ তুলনাত শ্ৰীলংকাৰ সংসদত মহিলাৰ অংশগ্ৰহণৰ হাৰ যথেষ্ট কম।[16] ২০১৯ চনৰ শীৰ্ষ দহখন দেশৰ ভিতৰত তিনিখন লেটিন আমেৰিকা (বলিভিয়া, কিউবা আৰু মেক্সিকো)ত আছিল, আৰু আমেৰিকানসকলে যোৱা ২০ বছৰত সৰ্বাধিক মুঠ পৰিৱৰ্তন দেখিছে। [17]
নিম্ন বা একক সদনত মহিলাৰ শতাংশ অৱৰোহী ক্ৰমত তালিকাভুক্ত কৰি ১৯২খন দেশৰ ভিতৰত, ৰাষ্ট্ৰীয় সংসদত মহিলাৰ সৰ্বাধিক প্ৰতিনিধিত্ব থকা শীৰ্ষ ২০খন দেশ তলত দেখোওৱা হৈছে (1 জানুৱাৰী, ২০২০ তাৰিখলৈকে তথ্য প্ৰতিফলিত কৰা পৰিসংখ্যা):[18]
| ৰেংক | দেশ | নিম্ন বা একক ঘৰ | উচ্চ সদন বা চিনেট |
|---|---|---|---|
| 1 | ৰৱাণ্ডা | 61.25% | 38.46% |
| ২ | কিউবা | 53.22% | – |
| ৩ | বলিভিয়া | 53.08% | 47.22% |
| ৪ | সংযুক্ত আৰৱ আমিৰাত | 50% | - |
| ৫ | নিউজিলেণ্ড | 48.33% | - |
| ৬ | মেক্সিকো | 48.2% | 49.22% |
| ৭ | নিকাৰাগুয়া | 47.25% | - |
| ৮ | চুইডেন | 46.99% | – |
| ৯ | গ্ৰেনাডা | 46.67% | 30.77% |
| ১০ | এণ্ডোৰা | 46.4% | – |
| ১১ | দক্ষিণ আফ্ৰিকা | 46.35% | 38.89% |
| ১২ | ফিনলেণ্ড | 46% | - |
| ১৩ | কোষ্টা ৰিকা | 45.61% | - |
| ১৪ | স্পেইন | 44% | 39.02% |
| ১৫ | ছেনেগাল | 43.03% | - |
| ১৬ | নামিবিয়া | 42.71% | 23.81% |
| ১৭ | চুইজাৰলেণ্ড | 41.5% | 26.09% |
| ১৮ | নৰৱে | 41.42% | - |
| ১৯ | মোজাম্বিক | 41.2% | - |
| ২০ | আৰ্জেণ্টিনা | 40.86% | 40.28% |
মন কৰিব যে আন্তৰ্জাতিক আই.ডি.ই.এ., ষ্টকহম বিশ্ববিদ্যালয় আৰু আন্তঃ-সংসদীয় ইউনিয়নৰ পৰা ফেব্ৰুৱাৰী 2014 লৈকে নতুন পৰিসংখ্যা উপলব্ধ।[19]
যদিও ৮৬% দেশে তেওঁলোকৰ ৰাষ্ট্ৰীয় আইনসভাত কমেও ১০% মহিলাৰ সংখ্যাৰ ওচৰ পাইছে, বহু কমেই ২০% আৰু ৩০% ৰেখা অতিক্ৰম কৰিছে। জুলাই ২০১৯ লৈকে, মাত্ৰ ২৩% সাৰ্বভৌম ৰাষ্ট্ৰৰ সংসদত ৩০% ৰো অধিক মহিলা আছিল। মুখ্যত ইংৰাজী ভাষী গণতান্ত্ৰিক দেশবোৰ শীৰ্ষ ৪০% স্থানত আছে। নিউজিলেণ্ডে সংসদৰ ৪৮.৩% মহিলাৰ সৈতে ৫ নম্বৰত আছে। যুক্তৰাজ্যত (নিম্ন সদনত ৩২.০%, উচ্চ সদনত ২৬.৪%) ৩৯ নম্বৰত আছে, আনহাতে অষ্ট্ৰেলিয়া (নিম্ন সদনত ৩০.৫%, উচ্চ সদনত ৪৮.৭%) ১৮৯ খন দেশৰ ভিতৰত ৪৭ নম্বৰত আছে। কানাডা ৬০ (২৯.৬% নিম্ন সদন, ৪৬.৭% উচ্চ সদন) স্থানত আছে, আনহাতে আমেৰিকা যুক্তৰাজ্য ৭৮ (নিম্ন সদনত ২৩.৬%, উচ্চ সদনত ২৫.০%) স্থানত আছে।[18] ৰাষ্ট্ৰীয় সংসদৰ এই সকলোবোৰ নিম্ন আৰু/বা উচ্চ সদন পোনপটীয়াকৈ নিৰ্বাচিত নহয়; উদাহৰণ স্বৰূপে, কানাডাত, উচ্চ সদনৰ (চিনেট) সদস্যসকলক নিযুক্তি দিয়া হয়।
তথ্যসূত্ৰ
সম্পাদনা কৰক- ↑ Namibia, Sister; Windhoek (1989). "Women in government". 1(3) খণ্ড 3. সাঁচ:ProQuest.
- ↑ Carmichael, Sarah; Dilli, Selin; Rijpma, Auke (2016), "Women in the global economic history", in Baten, Jörg, A history of the global economy: from 1500 to the present, প্ৰকাশক Cambridge New York: Cambridge University Press, pp. 244, 245 [Figure 17.4], ISBN 9781107507180.
- ↑ Chesser, Susan G. (January 31, 2019). Women in National Governments Around the Globe: Fact Sheet. প্ৰকাশক Washington, DC: Congressional Research Service. https://purl.fdlp.gov/GPO/gpo117807। আহৰণ কৰা হৈছে: 26 March 2019.
- ↑ "Women in National Parliaments". Inter-Parliamentary Unionipu.org. http://www.ipu.org/wmn-e/world.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: 6 May 2020.
- ↑ 5.0 5.1 Jalaza, Farida (2016-04-15). "Introduction". Shattered, Cracked, or Family Intact?: Women and the Executive Glass Ceiling Worldwide. Oxford University Press. পৃষ্ঠা. 1–2, 5. ISBN 9780190602093.
- ↑ Pew Research Center. Number of women leaders around the world has grown, but they’re still a small grouphttps://www.pewresearch.org/fact-tank/2017/03/08/women-leaders-around-the-world/
- ↑ Pew Research Center. Number of women leaders around the world has grown, but they’re still a small grouphttps://www.pewresearch.org/fact-tank/2017/03/08/women-leaders-around-the-world/
- ↑ "Number of women leaders around the world has grown, but they're still a small group" (en-US ভাষাত). Pew Research Center. https://www.pewresearch.org/fact-tank/2017/03/08/women-leaders-around-the-world/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2020-01-17.
- ↑ Jalaza, Farida (2016-04-15). "Introduction". Shattered, Cracked, or Family Intact?: Women and the Executive Glass Ceiling Worldwide. Oxford University Press. পৃষ্ঠা. 32. ISBN 9780190602093.
- ↑ Jalaza, Farida (2016-04-15). "Introduction". Shattered, Cracked, or Family Intact?: Women and the Executive Glass Ceiling Worldwide. Oxford University Press. পৃষ্ঠা. 3. ISBN 9780190602093.
- ↑ "Hype.News". hype.news. https://hype.news/don-juravin/we-need-women-governing-in-america-sj1bwqgi। আহৰণ কৰা হৈছে: 2019-06-17.
- ↑ "Estonia to become the only country in the world with a female president and female prime minister" (en-US ভাষাত). Invest in Estonia. 2021-01-24. https://investinestonia.com/estonia-to-become-the-only-country-in-the-world-with-a-female-president-and-female-prime-minister/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2021-01-26.
- ↑ "Sandu Appoints Pro-Western Ally Gavrilita as Moldova's PM-Designate" (en-US ভাষাত). Balkan Insight. 2021-07-30. https://balkaninsight.com/2021/07/30/sandu-appoints-pro-western-ally-gavrilita-as-moldovas-pm-designate/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2022-01-06.
- ↑ "The share of women in legislatures around the world is growing, but they are still underrepresented" (en-US ভাষাত). পিউ ৰিচাৰ্চ চেণ্টাৰpewresearch.org. https://www.pewresearch.org/fact-tank/2019/03/18/the-share-of-women-in-legislatures-around-the-world-is-growing-but-they-are-still-underrepresented/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2020-01-17.
- ↑ "Women in Parliaments: World and Regional Averages". Inter-Parliamentary Unionipu.org. http://www.ipu.org/wmn-e/world.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: August 12, 2019.
- ↑ "Percentage of women in national parliaments". ipu.org. Inter-Parliamentary Union. Retrieved February 18, 2020.
- ↑ "Mapped: which countries have the most women in parliament" (en-US ভাষাত). Apolitical. https://apolitical.co/solution_article/which-countries-have-most-women-in-parliament/.
- ↑ 18.0 18.1 "Percentage of women in national parliaments". Inter-Parliamentary Unionipu.org. Archived from the original on April 23, 2021. https://web.archive.org/web/20210423075615/https://data.ipu.org/women-ranking?month=1&year=2020। আহৰণ কৰা হৈছে: February 18, 2020.
- ↑ "Gender Quotas Database | International IDEA". www.idea.int. https://www.idea.int/data-tools/data/gender-quotas। আহৰণ কৰা হৈছে: 2020-01-15.