ওড়িশা
ওড়িশা ( ইংৰাজী : /əˈdɪsə/;[1] ওড়িয়া: [oɽiˈsa] m), পূৰ্বতে উৰিষ্যা (২০১১ চনলৈকে চৰকাৰী নাম),[2] পূব ভাৰতত অৱস্থিত এখন ৰাজ্য। আয়তনৰ হিচাপত ই অষ্টম বৃহত্তম ৰাজ্য, আৰু জনসংখ্যাৰ হিচাপত একাদশ বৃহত্তম ৰাজ্য, ইয়াৰ জনসংখ্যা ৪ কোটি ১০ লাখতকৈ অধিক। ভাৰতৰ ভিতৰত অনুসূচিত জনজাতিৰ তৃতীয় বৃহত্তম জনসংখ্যাও এই ৰাজ্যত আছে।[3] ইয়াৰ উত্তৰে ঝাৰখণ্ড আৰু পশ্চিম বংগ, পশ্চিমে ছত্তীশগড় আৰু দক্ষিণে অন্ধ্ৰপ্ৰদেশ ৰাজ্যৰ চুবুৰীয়া। ভাৰত মহাসাগৰৰ বংগ উপসাগৰৰ কাষেৰে ওড়িশাৰ উপকূল ৪৮৫ কিলোমিটাৰ (৩০১ মাইল)।[4] এই অঞ্চলটোক উত্তকড়া নামেৰেও জনা যায় আৰু ভাৰতৰ জাতীয় সংগীত জন গণ মনত এই নামেৰে উল্লেখ কৰা হৈছে। ওড়িশাৰ ভাষা হৈছে ওডিয়া, যি ভাৰতৰ অন্যতম ধ্ৰুপদী ভাষা। [5]
ওড়িশা
ଓଡ଼ିଶା (ওড়িশা) | |
|---|---|
 ভাৰতবৰ্ষত উৰিষ্যাৰ অৱস্থান | |
 ওড়িশা ৰাজ্যৰ মানচিত্ৰ | |
| দেশ |  ভাৰত |
| প্ৰতিষ্ঠা | ১ এপ্ৰিল ১৯৩৬ (উৎকল দিবস/ওড়িশা দিবস) |
| ৰাজধানী | ভুবনেশ্বৰ |
| বৃহত্তম চহৰ | ভুবনেশ্বৰ |
| জিলা | ৩০ |
| চৰকাৰ | |
| • ৰাজ্যপাল | এচ্ চি জমিৰ |
| • মুখ্য মন্ত্ৰী | নবীন পট্টনায়ক |
| • বিধান সভা | এককক্ষীয় |
| • উচ্চ ন্যায়ালয় | ওড়িশা উচ্চ ন্যায়ালয় |
| কালি | |
• মুঠ |
১৫৫৮২০ km2 (60,160 sq mi) |
| • স্থান | ৯ম |
| জনসংখ্যা (২০১১) | |
• মুঠ |
৪১৯৪৭৩৫৮ |
| • স্থান | ১১তম |
| • ঘনত্ব | 270/km2 (700/sq mi) |
খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ২৬১ চনত মৌৰ্য সম্ৰাট অশোকে আক্ৰমণ কৰা প্ৰাচীন কলিংগ ৰাজ্য আধুনিক ওড়িশাৰ সীমাৰ সৈতে মিল খায়। [6] ভাৰতৰ বৃটিছ চৰকাৰে বিহাৰ আৰু উৰিষ্যা প্ৰদেশৰ ওডিয়া ভাষী জিলা, মাদ্ৰাজৰ কিছু অংশ আৰু মধ্য প্ৰদেশৰ কিছু অংশৰ দ্বাৰা ওড়িশাৰ আধুনিক সীমা নিৰ্ধাৰণ কৰি ১৯৩৬ চনৰ ১ এপ্ৰিলত উৰিষ্যা প্ৰদেশ প্ৰতিষ্ঠা কৰা হয়। উটকালা দিবাছা[7] (শূন্য অৰ্থত 'ওড়িশা দিৱস') প্ৰতি বছৰে ১ এপ্ৰিলত পালন কৰা হয়। কটকক অনন্তবৰ্মন চোদাগংগাই ১১৩৫ শকাব্দত, তাৰ পিছত বহু শাসকৰ লগতে ১৯৪৮ চনলৈকে ব্ৰিটিছেও এই চহৰখন ৰাজধানী হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে।
ওড়িশাৰ অৰ্থনীতি ভাৰতৰ ১৫ নং বৃহত্তম ৰাজ্যিক অৰ্থনীতিৰ মুঠ ঘৰুৱা উৎপাদন ৫.৮৬ ট্ৰিলিয়ন (৭০ বিলিয়ন মাৰ্কিন ডলাৰ) আৰু জনমূৰি জিডিপি ১২৭,৩৮৩ ₹ (১,৫০০ মাৰ্কিন ডলাৰ)। মানৱ উন্নয়ন সূচকাংকত ভাৰতীয় ৰাজ্যসমূহৰ ভিতৰত ওড়িশা ৩২ নম্বৰ স্থানত আছে।[29]ওড়িশা ভাৰতৰ পূৱ প্ৰান্তৰ এখন ৰাজ্য। এই ৰাজ্য পৰ্যটনৰ সুব্যৱস্থাৰ বাবে জনা যায়। ৰাজ্যখনৰ ৰাজধানী ভুবনেশ্বৰক চিটি অৱ টেম্পলচ্ বা মন্দিৰৰ নগৰ বোলা হয়।[8]
ৰাজ্যখনৰ কাষৰীয়া ৰাজ্য পশ্চিমবঙ্গ, ঝাৰখণ্ড, ছত্তীছগঢ় আৰু অন্ধ্ৰ প্ৰদেশ আছে। ৰাজ্যখনৰ সোঁফালে বঙ্গোপসাগৰ আছে।
ভৌগোলিক অৱস্থান
সম্পাদনা কৰকওড়িশা ৰাজ্যখন ১৭.৭৮০ উত্তৰ আৰু ২২.৭৩০ উত্তৰ অক্ষাংশৰ মাজত, আৰু ৮১.৩৭ উত্তৰ আৰু ৮৭.৫৩ উত্তৰ দ্ৰাঘিমাংশৰ মাজত অৱস্থিত। ৰাজ্যখনৰ মুঠ আয়তন ১৫৫,৭০৭ বৰ্গ কিলোমিটাৰ, যিটো ভাৰতৰ মুঠ মাটিকালিৰ ৪.৮৭% আৰু উপকূলীয় দৈঘ্য ৪৫০ কিলোমিটাৰ।[9] ৰাজ্যখনৰ পূব অংশত উপকূলীয় সমভূমি অৱস্থিত। উত্তৰ দিশত সুবৰ্ণৰেখা নদীৰ পৰা দক্ষিণে ৰুশিকুল্য নদীলৈকে বিস্তৃত। চিলিকা হ্ৰদটো উপকূলীয় সমভূমিৰ অংশ। বংগ উপসাগৰলৈ বৈ যোৱা ছখন প্ৰধান নদী: সুবৰ্ণৰেখা, বুঢ়াবালংগা, বৈতৰাণী, ব্ৰহ্মনি, মহানদী আৰু ৰুশিকুল্যৰ দ্বাৰা জমা হোৱা উৰ্বৰ পলিৰে সমভূমি অঞ্চলত চহকী।[10] খাদ্য আৰু কৃষি সংস্থাৰ স্বীকৃতিপ্ৰাপ্ত ধানৰ জিন বেংক আৰু গৱেষণা প্ৰতিষ্ঠান কেন্দ্ৰীয় ধান গৱেষণা প্ৰতিষ্ঠান (CRRI) কটকৰ মহানদীৰ পাৰত অৱস্থিত।[11] ওড়িশাৰ পুৰী আৰু ভদ্ৰকৰ মাজৰ অংশটো সাগৰৰ মাজলৈ অলপ ওলাই থাকে, যাৰ ফলত ই যিকোনো ঘূৰ্ণীবতাহৰ কাৰ্য্যকলাপৰ প্ৰতি দুৰ্বল হৈ পৰে।[12]
ৰাজ্যখনৰ তিনি চতুৰ্থাংশ পৰ্বতমালাৰে আবৃত। নদীৰ দ্বাৰা ইহঁতত গভীৰ আৰু বহল উপত্যকা সৃষ্টি কৰা হৈছে। এই উপত্যকাবোৰত উৰ্বৰ মাটি আছে আৰু ইয়াত জনবসতি ঘন। ওড়িশাত মালভূমি আৰু ৰোলিং আপলেণ্ডো আছে, যিবোৰৰ উচ্চতা মালভূমিতকৈ কম। ৰাজ্যখনৰ সৰ্বোচ্চ বিন্দুটো হৈছে কোৰাপুট জিলাৰ ১৬৭২ মিটাৰ উচ্চতাত অৱস্থিত দেওমালি। আন কিছুমান উচ্চ শৃংগ হ'ল: চিনকাৰাম (১,৬২০ মিটাৰ), গলিকোডা (১,৬১৭ মিটাৰ), আৰু য়েন্দ্ৰিকা (১,৫৮২ মিটাৰ)।[4][12]
জলবায়ু
সম্পাদনা কৰকৰাজ্যখনে চাৰিটা ঋতুৰ অভিজ্ঞতা লাভ কৰে: শীতকাল (জানুৱাৰীৰ পৰা ফেব্ৰুৱাৰীলৈ), বাৰিষাৰ পূৰ্বৰ ঋতু (মাৰ্চৰ পৰা মে’লৈ), দক্ষিণ-পশ্চিম বাৰিষা (জুনৰ পৰা ছেপ্টেম্বৰলৈ) আৰু উত্তৰ-পূব বাৰিষা (অক্টোবৰ–ডিচেম্বৰ)। কিন্তু স্থানীয়ভাৱে বছৰটোক ছটা পৰম্পৰাগত ঋতু (বা ৰুটাছ)ত ভাগ কৰা হয়: গ্ৰীষ্ম (গ্ৰীষ্ম), বৰ্ষা (বাৰিষা), শৰতা (শৰৎ), হেমন্ত (শিশয়),শ্বীতা(শীতকাল) আৰু বসন্ত (বসন্ত)।[13]
ভাষা
সম্পাদনা কৰকওড়িশাৰ ৰাজ্য ভাষা ওড়িয়া।
পৰ্যটন স্থলী
সম্পাদনা কৰকউৰিষ্যাৰ মূল পৰ্যটন স্থলীসমূহ মন্দিৰ আৰু উপকূল কেন্দ্ৰিক। ভুৱনেশ্বৰৰ লিংগৰাজা মন্দিৰৰ ১৫০ ফুট (৪৬ মিটাৰ) উচ্চ দেউল থকাৰ বিপৰীতে জগন্নাথ মন্দিৰ, পুৰী প্ৰায় ২০০ ফুট (৬১ মিটাৰ) ওখ। এই দুটা উৰিষ্যাৰ মূল পৰ্যটকৰ আকৰ্ষণৰ স্থলী। পুৰী জিলাৰ ক'নাৰ্কত থকা কোনাৰ্ক সূৰ্য্য মন্দিৰৰ এটা অংশহে আছে যদিও ইও পৰ্যটকৰ অন্যতম আকৰ্ষণৰ কেন্দ্ৰবিন্দু। এই মন্দিৰ "পবিত্ৰ সোণালী ত্ৰিভুজ"ৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ মন্দিৰ আছিল। ওড়িশা স্থাপত্যৰ এক কীৰ্তিস্তম্ভৰূপে ই থিয় দিছে। শক্তিবাদৰ অন্যতম আধ্যাত্মিকভাৱে উন্নীত প্ৰকাশ হিচাপে গণ্য কৰা সৰলা মন্দিৰ জগতসিংপুৰ জিলাত অৱস্থিত। ইয়াৰ উপৰিও ই ওড়িশাৰ অন্যতম পবিত্ৰ স্থান আৰু পৰ্যটনৰ বাবে এক প্ৰধান আকৰ্ষণ। কেন্দুঝাৰ জিলাত অৱস্থিত মা তাৰিনি মন্দিৰো এক বিখ্যাত তীৰ্থস্থান। প্ৰতিদিনে হাজাৰ হাজাৰ নাৰিকল মা তাৰিনীক ভক্তসকলে নিজৰ ইচ্ছা পূৰণৰ বাবে দিয়ে।[14]
ওড়িশাৰ বিভিন্ন ভূ-প্ৰকৃতি – কাঠনিযুক্ত পূব ঘাটৰ পৰা আৰম্ভ কৰি উৰ্বৰ নদী অৱবাহিকালৈকে – কম্পেক্ট আৰু অনন্য পৰিৱেশ তন্ত্ৰৰ বিৱৰ্তনৰ বাবে আদৰ্শ বুলি প্ৰমাণিত হৈছে। ইয়াৰ ফলত উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ ভঁৰাল সৃষ্টি হয় যিয়ে বহুতো পৰিভ্ৰমী প্ৰজাতিৰ চৰাই আৰু সৰীসৃপক আমন্ত্ৰণ জনাইছে। কেন্দ্ৰপদ জিলাৰ ভিতৰকানিকা ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান দ্বিতীয় বৃহত্তম মেংগ্ৰোভ পৰিৱেশ তন্ত্ৰৰ বাবে বিখ্যাত। চিলিকা হ্ৰদৰ (এছিয়াৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ লৱণযুক্ত পানীৰ হ্ৰদ) চৰাই অভয়াৰণ্য। ময়ুৰভঞ্জ জিলাৰ চিমলিপাল ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানৰ বাঘ সংৰক্ষিত বনাঞ্চল আৰু জলপ্ৰপাতসমূহ ওড়িশা পৰ্যটনৰ দ্বাৰা ব্যৱস্থা কৰা ওড়িশাৰ পৰিৱেশ পৰ্যটনৰ অবিচ্ছেদ্য অংগ।[15]
দৰিংবাডী কান্ধমাল জিলাৰ এটা পাহাৰীয়া ষ্টেচন। জলবায়ুৰ সাদৃশ্যৰ বাবে ইয়াক "অডিছাৰ কাশ্মীৰ" বুলি জনা যায়। বালেশ্বৰ জিলাৰ চণ্ডীপুৰ এক শান্ত আৰু নিশ্চিন্ত স্থান, বেছিভাগেই পৰ্যটকৰ দ্বাৰা অন্বেষিত। এই বিলখনৰ অনন্য বিশেষত্ব হ’ল ৪ কিলোমিটাৰ পৰ্যন্ত পিছুৱাই যোৱা আৰু ছন্দময়ভাৱে নোহোৱা হোৱাৰ প্ৰৱণতা থকা এব টাইড।
ওড়িশাৰ পশ্চিম অংশত সম্বলপুৰ জিলাৰ হিৰাকুড বান্ধ বিশ্বৰ আটাইতকৈ দীঘল মাটিৰ বান্ধ। ইয়াৰ উপৰিও ই এছিয়াৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ কৃত্ৰিম হ্ৰদ গঠন কৰে। হীৰাকুড বান্ধৰ সমীপত অৱস্থিত দেবৰিগড় বন্যপ্ৰাণী অভয়াৰণ্য। সমলেশ্বৰী মন্দিৰ হৈছে সম্বলপুৰ চহৰৰ এটা হিন্দু মন্দিৰ, সম্বলপুৰৰ অধ্যক্ষ দেৱতা ‘সমলেশ্বৰী’ নামেৰে পৰিচিত দেৱীৰ প্ৰতি উৎসৰ্গিত, ওড়িশা আৰু ছত্তীশগড় ৰাজ্যৰ পশ্চিম অংশৰ এক শক্তিশালী ধৰ্মীয় শক্তি। সম্বলপুৰৰ সমীপতে অৱস্থিত হুমৰ হেলনীয়া মন্দিৰ। এই মন্দিৰটো হিন্দু দেৱতা ভগৱান বিমলেশ্বৰৰ নামত উচৰ্গা কৰা হৈছে। শ্ৰী শ্ৰী হৰিশংকৰ দেৱস্থান, বালংগীৰ জিলাৰ গন্ধমৰ্ধন পাহাৰৰ ঢালত অৱস্থিত এটা মন্দিৰ। প্ৰকৃতিৰ দৃশ্য আৰু দুজন হিন্দু প্ৰভু বিষ্ণু আৰু শিৱৰ সৈতে সংযোগৰ বাবে ই জনপ্ৰিয়। গন্ধমৰ্ধন পাহাৰৰ বিপৰীত ফালে শ্ৰী নৃসিংহনাথৰ মন্দিৰ, বৰগড় জিলাৰ পাইকমলৰ ওচৰৰ গন্ধমৰ্ধন পাহাৰৰ পাদদেশত অৱস্থিত।
ওড়িশাৰ দক্ষিণ অংশত গঞ্জাম জিলাৰ বেৰহামপুৰ চহৰৰ ওচৰৰ ৰুশিকুল্য নদীৰ পাৰত কুমাৰী পাহাৰৰ The Taratarini Temple। ইয়াত স্তন মন্দিৰ (স্থান পীঠা) আৰু আদি শক্তিৰ প্ৰকাশ হিচাপে পূজা কৰা হয়। তাৰা তাৰিনি শক্তি পীঠা মাতৃ দেৱীৰ অন্যতম পুৰণি তীৰ্থ কেন্দ্ৰ আৰু ভাৰতৰ চাৰিটা প্ৰধান প্ৰাচীন তন্ত্ৰপীঠা আৰু শক্তি পীঠৰ ভিতৰত অন্যতম। দেওমালি পূব ঘাটৰ এটা পৰ্বতৰ শিখৰ। ই কোৰাপুট জিলাত অৱস্থিত। প্ৰায় ১,৬৭২ মিটাৰ উচ্চতাৰ এই শৃংগটো ওড়িশাৰ সৰ্বোচ্চ শৃংগ।
ৰাজ্যখনত বিদেশী পৰ্যটকৰ আগমনৰ অংশ সমগ্ৰ ভাৰত পৰ্যায়ত মুঠ বিদেশী পৰ্যটকৰ এক শতাংশতকৈ কম।[160]
তথ্য সূত্ৰ
সম্পাদনা কৰক- ↑ "Odisha". Lexico UK English Dictionary. Oxford University Press. Archived from the original on 16 May 2021. Unknown parameter
|url-status=ignored (help) - ↑ "Odisha Name Alteration Act, 2011" (en ভাষাত). eGazette of India. https://1drv.ms/b/s!AoSY7m8bBHQlkxQHTN0wGaU6x_Ux?e=VwyO2n। আহৰণ কৰা হৈছে: 2011-09-23.
- ↑ "ST & SC Development, Minorities & Backward Classes Welfare Department:: Government of Odisha". stscodisha.gov.in. Archived from the original on 1 September 2018. https://web.archive.org/web/20180901131912/http://www.stscodisha.gov.in/Aboutus.asp?GL=abt&PL=1। আহৰণ কৰা হৈছে: 10 December 2018.
- ↑ "Coastal security". Odisha Police. http://odishapolice.gov.in/?q=node/163। আহৰণ কৰা হৈছে: 1 February 2015.
- ↑ "Cabinet approved Odia as Classical Language". 21 February 2014. Archived from the original on 25 February 2021. Retrieved 10 October 2020.
- ↑ "Detail History of Orissa". Government of Odisha. Archived from the original on 12 November 2006.
- ↑ Utkala Dibasa
- ↑ Ravi Kalia (1994). Bhubaneswar: From a Temple Town to a Capital City. SIU Press. p. 23. ISBN 978-0-8093-1876-6. Archived from the original on 5 January 2016. Retrieved 2 February 2015.
- ↑ "Geography of Odisha". Government of IndiaKnow India. http://www.archive.india.gov.in/knowindia/state_uts.php?id=81। আহৰণ কৰা হৈছে: 3 February 2015.
- ↑ "Cuttack". Government of Odisha. http://odisha.gov.in/। আহৰণ কৰা হৈছে: 6 August 2015.
- ↑ Dasgupta, Alakananda; Priyadarshini, Subhra (29 May 2019). "Why Odisha is a sitting duck for extreme cyclones". Nature India. doi:10.1038/nindia.2019.69. https://www.natureasia.com/en/nindia/article/10.1038/nindia.2019.69। আহৰণ কৰা হৈছে: 18 May 2020.
- ↑ 12.0 12.1 Socio-economic Profile of Rural India (series II).: Eastern India (Orissa, Jharkhand, West Bengal, Bihar and Uttar Pradesh). Concept Publishing Company. 2011. পৃষ্ঠা. 73. ISBN 978-81-8069-723-4. https://books.google.com/books?id=Fi_rz0_1ELUC&pg=PA73। আহৰণ কৰা হৈছে: 4 February 2015.
- ↑ "Monthly mean maximum & minimum temperature and total rainfall based upon 1901–2000 data". India Meteorological Department. http://www.imd.gov.in/doc/climateimp.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 6 February 2015.
- ↑ Norenzayan, Ara (25 August 2013). Big Gods: How Religion Transformed Cooperation and Conflict. Princeton University Press. পৃষ্ঠা. 55–56. ISBN 978-1-4008-4832-4. https://books.google.com/books?id=2VMtfYiQCXEC&pg=PA55। আহৰণ কৰা হৈছে: 24 December 2015.
- ↑ Norenzayan, Ara (25 August 2013). Big Gods: How Religion Transformed Cooperation and Conflict. Princeton University Press. পৃষ্ঠা. 55–56. ISBN 978-1-4008-4832-4. https://books.google.com/books?id=2VMtfYiQCXEC&pg=PA55। আহৰণ কৰা হৈছে: 24 December 2015.