বাৰদোলী সত্যাগ্ৰহ
বাৰদোলী সত্যাগ্ৰহ (ইংৰাজী: Bardoli Satyagraha) ১৯২৮ চনৰ জুন মাহত ভাৰতীয় স্বাধীনতা সংগ্ৰামৰ সময়ত গুজৰাটৰ চুৰত জিলাৰ বাৰদোলী অঞ্চলত সংঘটিত এক কৃষক আন্দোলন আছিল। ইয়াক ভাৰতৰ স্বাধীনতা আন্দোলনৰ আইন অমান্য আন্দোলনৰ এক মুখ্য খণ্ড বুলি গণ্য কৰা হয়। এই আন্দোলনৰ নেতৃত্ব চৰ্দাৰ বল্লভভাই পেটেলে দিছিল। ইয়াৰ সফলতাই পেটেলক স্বাধীনতা আন্দোলনৰ অন্যতম প্ৰধান নেতা হিচাপে পৰিগণিত কৰিছিল।[1][2][3][4][5]
 ১৯২৮ চনত বাৰদোলী সত্যাগ্ৰহ চৰ্দাৰ পেটেলৰ সৈতে গান্ধী | |
| তাৰিখ | ১২ জুন ১৯২৮ |
|---|---|
| স্থান | বাৰদোলী, গুজৰাট, ভাৰত |
| বিষয়বস্তু | সত্যাগ্ৰহ |
| Organised by | চৰ্দাৰ বল্লভভাই পেটেল |
পটভূমি সম্পাদনা কৰক
১৯২৫ চনত গুজৰাটৰ চুৰত জিলাৰ বাৰদোলী তালুকাত আৰ্থিক সমস্যা সৃষ্টি হৈছিল। অৱশ্যে বোম্বে প্ৰেচিডেন্সিৰ চৰকাৰে সেই বছৰ কৰৰ হাৰ ৩০% বৃদ্ধি কৰিছিল আৰু নাগৰিক গোটবোৰৰ আৱেদন স্বত্বেও বৃদ্ধি বাতিল কৰিবলৈ অস্বীকাৰ কৰিছিল। কৃষকসকলৰ বাবে এই পৰিস্থিতি যথেষ্ট গুৰুতৰ আছিল। তেওঁলোকৰ কৰ পৰিশোধ কৰিবলৈ কোনোমতে পৰ্যাপ্ত সম্পত্তি আৰু শস্য নাছিল।
বিকল্পসমূহ বিবেচনা কৰি গুজৰাটী কৰ্মী নৰহৰি পাৰিখ, ৰবি শংকৰ ব্যাস আৰু মোহনলাল পাণ্ডিয়াই গাঁৱৰ মুৰব্বী আৰু কৃষকসকলৰ সৈতে কথা পাতিছিল আৰু গুজৰাটৰ আটাইতকৈ বিশিষ্ট স্বাধীনতা সংগ্ৰামী বল্লভভাই পেটেলৰ সহায় বিচাৰিছিল। খেড়া সত্যাগ্ৰহৰ সময়ত পেটেলে গুজৰাটৰ কৃষকসকলক পথ প্ৰদৰ্শন কৰিছিল আৰু সেইয়মত তেওঁ আহমেদাবাদৰ পৌৰ সভাৰ সভাপতি হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল। তেওঁক ৰাজ্যজুৰি সাধাৰণ গুজৰাটীসকলে ব্যাপকভাৱে সন্মান কৰিছিল।
পেটেলে কৃষকসকলৰ এটা প্ৰতিনিধিদলক স্পষ্টকৈ কৈছিল যে যদি তেওঁলোকে সম্পূৰ্ণৰূপে উপলব্ধি কৰিব বিচাৰে যে বিদ্ৰোহে কি তেওঁ তেওঁলোকক বুজাব। তেওঁ জড়িত সকলো গাঁৱৰ বুজাবুজি আৰু সন্মতি নোপোৱালৈকে তেওঁ তেওঁলোকক নেতৃত্ব বহন নকৰে বুলিও জনাইছিল। কৰ পৰিশোধ কৰিবলৈ অস্বীকাৰ কৰিলে তেওঁলোকৰ ভূমিকে ধৰি তেওঁলোকৰ সম্পত্তি জব্দ হ'ব পাৰে আৰু বহুতে কাৰাগাৰলৈ যাব পাৰে বুলি তেওঁ কৃষকসকলক সকীয়নি দিছিল। সেইসময়ত গাওঁবাসীয়ে উত্তৰ দিছিল যে তেওঁলোক সকলো পৰিস্থিতিৰ বাবে সাজু আৰু চৰকাৰৰ অন্যায় সহ্য নকৰে।
পেটেলে তেতিয়া গান্ধীক বিষয়টো বিবেচনা কৰিবলৈ কৈছিল। কিন্তু গান্ধীয়ে কেৱল পেটেলে কি ভাবে সুধিছিল আৰু যেতিয়া পেটেলে সম্ভাৱনাবোৰৰ বিষয়ে আত্মবিশ্বাসেৰে উত্তৰ দিছিল। গান্ধীয়ে তেওঁক সফলতাৰ আশীৰ্বাদ দিছিল। অৱশ্যে গান্ধী আৰু পেটেলে সন্মত হৈছিল যে কংগ্ৰেছ বা গান্ধীয়ে পোনপটীয়াকৈ নিজকে ইয়াৰ সৈতে জড়িত নকৰে আৰু এই সংগ্ৰাম সম্পূৰ্ণৰূপে বাৰদোলী তালুকৰ জনসাধাৰণৰ ওপৰত এৰি দিয়া হৈছিল।
সংগ্ৰাম সম্পাদনা কৰক
পেটেলে প্ৰথমে বোম্বেৰ গভৰ্ণৰলৈ দুৰ্যোগৰ ক্ষতিৰ বাবে সেই বছৰৰ কৰ হ্ৰাস কৰিবলৈ বুলি চিঠি লিখিছিল। কিন্তু গভৰ্নৰে পত্ৰখন উপেক্ষা কৰিছিল আৰু কৰ সংগ্ৰহৰ তাৰিখ ঘোষণা কৰিছিল।
পেটেলে তেতিয়া বাৰদোলী তালুকাৰ সকলো কৃষকক তেওঁলোকৰ কৰ পৰিশোধ কৰিবলৈ অস্বীকাৰ কৰিবলৈ নিৰ্দেশ দিছিল। পাৰিখ, ব্যাস আৰু পাণ্ডিয়াৰ সহায়ত তেওঁ বাৰদোলীক কেইবাটাও ক্ষেত্ৰত বিভক্ত কৰিছিল আৰু প্ৰত্যেকেই এজন নেতা আৰু স্বেচ্ছাসেৱকৰ সৈতে বিশেষভাৱে নিযুক্তিত আছিল। পেটেলে চৰকাৰী বিষয়াসকলৰ গতিবিধিৰ ওপৰত তথ্যবাহক হিচাপে কাম কৰিবলৈ কিছুমান কৰ্মীক চৰকাৰৰ ওপৰত নজৰ ৰাখিবলৈ কৈছিল।
সৰ্বোপৰি পেটেলে কৃষকসকলক সম্পূৰ্ণ অহিংস হৈ থাকিবলৈ আৰু বিষয়াসকলৰ পৰা কোনো উচটনি বা আক্ৰমণাত্মক কাৰ্যকলাপৰ প্ৰতি শাৰীৰিকভাৱে সঁহাৰি নিদিবলৈ নিৰ্দেশ দিছিল। তেওঁ তেওঁলোকক আশ্বাস দিছিল যে সেই বছৰৰ সকলো কৰ বাতিল নোহোৱালৈকে আৰু সকলো জব্দ কৰা সম্পত্তি আৰু ভূমি তেওঁলোকৰ সঠিক মালিকক ঘূৰাই দিয়ালৈকে সংগ্ৰাম সমাপ্ত নহ'ব।
কৃষকসকলে গুজৰাটত তেওঁলোকৰ স্বদেশীসকলৰ পৰা সম্পূৰ্ণ সমৰ্থন লাভ কৰিছিল। বহুতে তেওঁলোকৰ আটাইতকৈ মূল্যৱান সামগ্ৰীবোৰ আন আন অঞ্চলৰ আত্মীয়সকলৰ ওচৰত লুকুৱাই ৰাখিছিল আৰু প্ৰতিবাদকাৰীসকলে আন অংশৰ সমৰ্থকৰ পৰা আৰ্থিক সমৰ্থন আৰু অত্যাৱশ্যকীয় সামগ্ৰী লাভ কৰিছিল। অৱশ্যে পেটেলে গুজৰাট আৰু ভাৰতৰ অন্যান্য প্ৰান্তৰ উৎসাহী সমৰ্থকসকলক সহানুভূতিশীল প্ৰতিবাদত আগবাঢ়ি যাবলৈ অনুমতি প্ৰত্যাখ্যান কৰে।
চৰকাৰে ঘোষণা কৰিছিল যে ই বিদ্ৰোহক কঠোৰতাৰে দমন কৰিব। কৰ পৰিদৰ্শকৰ সৈতে উত্তৰ-পশ্চিম ভাৰতৰ পৰা পাঠানসকলৰ দল একত্ৰিত কৰি গাওঁবাসীসকলৰ সম্পত্তি জব্দ কৰা হৈছিল আৰু তেওঁলোকক সন্ত্ৰাসিত কৰা হৈছিল। পাঠান আৰু সংগ্ৰাহকসকলৰ পুৰুষসকলে নিজকে ঘৰবোৰত জোৰ কৰি প্ৰৱেশ কৰিছিল আৰু গৰুসহ সকলো সম্পত্তি জব্দ কৰিছিল।[6]
চৰকাৰে জব্দ কৰা ঘৰ আৰু মাটিবোৰ নিলাম কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল। কিন্তু গুজৰাট বা ভাৰতৰ আন কোনো ঠাইৰ এজনো ব্যক্তি সেইবোৰ ক্ৰয় কৰিবলৈ আগবাঢ়ি অহা নাছিল। পেটেলে প্ৰতিখন গাঁৱতে নজৰ ৰাখিবলৈ স্বেচ্ছাসেৱক নিযুক্ত কৰিছিল। সম্পত্তিবোৰ নিলাম কৰিবলৈ অহা বিষয়াসকলক দেখাপোৱাৰ লগে লগে স্বেচ্ছাসেৱকজনে তেওঁৰ বিগুল নামৰ পেঁপা বজাব। কৃষকসকলে গাওঁ এৰি জংঘলত লুকাই থাকিব। বিষয়াসকলে গোটেই গাওঁখন খালী পাব।[7] তেওঁলোকে কেতিয়াও জানিব পৰা নাছিল যে কোনো নিৰ্দিষ্ট ঘৰৰ গৰাকী কোন।
অৱশ্যে বোম্বেৰ পৰা কিছুমান ধনী লোকে জব্দ কৰা মাটি কিনিবলৈ আহিছিল। সেইসময়ত এখন গাঁৱে কৰ পৰিশোধ কৰিছিল আৰু তেওঁলোকৰ বিৰুদ্ধে এক সম্পূৰ্ণ সামাজিক বৰ্জনৰ আয়োজন কৰা হৈছিল। আত্মীয়সকলে গাওঁখনৰ পৰিয়ালবোৰৰ সৈতে তেওঁলোকৰ সম্পৰ্ক ছেদ পেলাইছিল। কৰ ধৰ্মঘটৰ সৈতে জব্দ কৰা ভূমি ক্ৰয় কৰা ভূমিমালিকসকলৰ বিৰুদ্ধে সামাজিক বৰ্জন প্ৰয়োগ কৰাৰ আন উপায়বোৰৰ ভিতৰত তেওঁলোকৰ বাবে শ্ৰমিক হিচাপে কাম কৰিবলৈ অস্বীকাৰ কৰা অন্যতম উল্লেখযোগ্য উপায় আছিল।[8]
প্ৰতিবাদকাৰী কৃষকসকলৰ সৈতে হোৱা ভয়ানক আচৰণৰ বাবে বোম্বে আৰু সমগ্ৰ ভাৰতত বিধান পৰিষদৰ সদস্যসকল খং উঠিছিল। ভাৰতীয় সদস্যসকলে তেওঁলোকৰ কাৰ্যালয়ৰ পৰা পদত্যাগ কৰিছিল আৰু কৃষকসকললৈ মুকলি সমৰ্থন প্ৰকাশ কৰিছিল।[9] ব্ৰিটিছ ৰাজৰ কাৰ্যালয়ৰ বহুতে চৰকাৰক তীব্ৰ সমালোচনা কৰিছিল।
ফলাফল সম্পাদনা কৰক
১৯২৮ চনত অৱশেষত বোম্বে চৰকাৰৰ এজন পাৰ্চী সদস্যৰ দ্বাৰা এক চুক্তি তৈয়াৰ কৰা হয়। এই চুক্তি অনুসৰি জব্দ কৰা ভূমি আৰু সম্পত্তি পুনৰুদ্ধাৰ কৰা, সেই বছৰৰ বাবে ৰাজহ পৰিশোধ বাতিল কৰিবলৈ আৰু পৰৱৰ্তী বছৰৰলৈকে ২২% বৃদ্ধি বাতিল কৰিবলৈ সন্মত হৈছিল। চৰকাৰে বিষয়টোৰ বাবে মেক্সৱেল-ব্ৰুমফিল্ড আয়োগ নিযুক্ত কৰিছিল। জৰীপৰ পিছত কৰ বৃদ্ধি মাত্ৰ ৬.০৩% হ'ব বুলি সিদ্ধান্ত লোৱা হৈছিল। অৱশ্যে কৃষকসকলৰ মৌলিক সমস্যাবোৰ সমাধান নোহোৱাকৈ ৰখা হৈছিল আৰু বন্ধকী শ্ৰমিক অব্যাহত আছিল।[10]
কৃষকসকলে তেওঁলোকৰ বিজয় উদযাপন কৰিছিল কিন্তু পেটেলে সকলো ভূমি আৰু সম্পত্তি প্ৰতিজন কৃষকক ঘূৰাই দিয়া আৰু কাকো বাদ দিয়া নিশ্চিত কৰিবলৈ কাম কৰি গৈছিল। যেতিয়া চৰকাৰে কিছুমান মাটি ক্ৰয় কৰা লোকসকলক সেইবোৰ ঘূৰাই দিবলৈ অস্বীকাৰ কৰিছিল বোম্বেৰ ধনী সহানুভূতিশীল লোকসকলে সেইবোৰ ক্ৰয় কৰিছিল আৰু মাটিবোৰ সঠিক মালিকসকলক ঘূৰাই দিছিল।
স্মৰণ সম্পাদনা কৰক
বাৰদোলী সত্যাগ্ৰহৰ বিজয়ৰ গতিয়ে দেশজুৰি স্বাধীনতা সংগ্ৰামৰ পুনৰুত্থানত সহায় কৰিছিল। [11] ইয়াৰ পিছতে ১৯৩০ চনত কংগ্ৰেছে ভাৰতৰ পূৰ্ণ স্বৰাজ ঘোষণা কৰিছিল আৰু গান্ধীয়ে লৱণ সত্যাগ্ৰহ আৰম্ভ কৰিছিল।
পেটেলে গান্ধীৰ শিক্ষা আৰু কৃষকসকলৰ অদম্য সংকল্পক কৃতিত্ব দিয়ে আৰু সমগ্ৰ দেশৰ মানুহে তেওঁৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ নেতৃত্বক স্বীকৃতি দিয়ে। বাৰদোলীৰ মহিলাসকলে তেওঁক প্ৰথমবাৰৰ বাবে চৰ্দাৰ উপাধি প্ৰদান কৰিছিল। গুজৰাটী আৰু বেছিভাগ ভাৰতীয় ভাষাত চৰ্দাৰৰ অৰ্থ হৈছে মুখ্য বা নেতা। বাৰদোলী সত্যাগ্ৰহৰ পিছতে চৰ্দাৰ পেটেল ভাৰতৰ অন্যতম গুৰুত্বপূৰ্ণ নেতা হিচাপে পৰিগণিত হৈছিল।
তথ্য উৎস সম্পাদনা কৰক
- ↑ "Bardoli peasants campaign against the Government of Bombay, 1928 | Global Nonviolent Action Database" (en ভাষাত). nvdatabase.swarthmore.edu. https://nvdatabase.swarthmore.edu/content/bardoli-peasants-campaign-against-government-bombay-1928। আহৰণ কৰা হৈছে: 2017-12-21.
- ↑ Valiani, A. (2011-11-11) (en ভাষাত). Militant Publics in India: Physical Culture and Violence in the Making of a Modern Polity. Springer. ISBN 9780230370630. https://books.google.com/books?id=ecFgAQAAQBAJ&q=Bardoli+Satyagraha&pg=PT97.
- ↑ Taneja, Anup (2005) (en ভাষাত). Gandhi, Women, and the National Movement, 1920-47. Har-Anand Publications. ISBN 9788124110768. https://books.google.com/books?id=JT_qqzH3f3IC&q=Bardoli+Satyagraha&pg=PA120.
- ↑ Bondurant, Joan V. (1967) (en ভাষাত). Conquest of Violence: The Gandhian Philosophy of Conflict. University of California Press. https://books.google.com/books?id=4hcf8jPrSKYC&q=Bardoli+Satyagraha&pg=PA268.
- ↑ SUBRAMANIAM, C. (2017-01-12) (en ভাষাত). Centre-State Relations. Publications Division Ministry of Information & Broadcasting. ISBN 9788123026633. https://books.google.com/books?id=zUE9DwAAQBAJ&q=Bardoli+Satyagraha&pg=PT7.
- ↑ Gross, David M. (2014). 99 Tactics of Successful Tax Resistance Campaigns. Picket Line Press. পৃষ্ঠা. 97–98. ISBN 978-1490572741.
- ↑ Gross, David M. (2014). 99 Tactics of Successful Tax Resistance Campaigns. Picket Line Press. পৃষ্ঠা. 85. ISBN 978-1490572741.
- ↑ Gross, David M. (2014). 99 Tactics of Successful Tax Resistance Campaigns. Picket Line Press. পৃষ্ঠা. 70. ISBN 978-1490572741.
- ↑ Gross, David M. (2014). 99 Tactics of Successful Tax Resistance Campaigns. Picket Line Press. পৃষ্ঠা. 167–68. ISBN 978-1490572741.
- ↑ YouTube channel, Bookstawa. "Bardoli Satyagraha". YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=mmfNhwaogRA.
- ↑ Gross, David M. (2014). 99 Tactics of Successful Tax Resistance Campaigns. Picket Line Press. পৃষ্ঠা. 65. ISBN 978-1490572741.