বিষমতাবাদী মনোবিজ্ঞান
মনোবিজ্ঞানত বিষমতাবাদী মনোবিজ্ঞান হৈছে মানুহৰ আচৰণ আৰু অভিজ্ঞতাৰ অধ্যয়ন যিটো প্ৰায়ে অস্বাভাৱিকৰ সৈতে জড়িত, য’ত উল্লেখ কৰা পৰিঘটনাসমূহৰ বৈধতা (বা অন্য ধৰণে) সম্পৰ্কে কমকৈ ধাৰণা কৰা হয়।
প্ৰাৰম্ভিক ইতিহাস
সম্পাদনা কৰক
বিষমতাবাদী মনোবিজ্ঞানৰ মতে, অস্বাভাৱিক পৰিঘটনাৰ মানসিক আৰু শাৰীৰিক কাৰকৰ ফলত হোৱা প্ৰাকৃতিকতাবাদী ব্যাখ্যা থাকে যিয়ে কিছুমান মানুহক অস্বাভাৱিক কাৰ্যকলাপৰ ভুৱা ধাৰণা দিছে।[1]প্ৰাৰম্ভিক বহুতো প্ৰকাশনে কথিত অস্বাভাৱিক অভিজ্ঞতাৰ যুক্তিসংগত ব্যাখ্যা দিছিল।
চিকিৎসক জন ফেৰিয়াৰে ১৮১৩ চনত ''‘এন এছে টৱাৰ্ডছ এ থিয়ৰী অৱ এপেৰিছ’'' ৰচনা কৰিছিল য’ত তেওঁ যুক্তি দিছিল যে ভূত দেখা পোৱাটো আলোকীয় ভ্ৰমৰ ফল। পিছলৈ ফৰাচী চিকিৎসক আলেকজেণ্ডাৰ জেক ফ্ৰান্সোৱা ব্ৰিয়েৰ ডি ব'ইজমণ্টে ১৮৪৫ চনত অন হ্যালুচিনেচনছ: অৰ, দ্য ৰেচনেল হিষ্ট্ৰী অৱ এপেৰিচনছ, ড্ৰিমছ, এক্সটাচি, মেগনেটিজম আৰু ছমনামবুলিজম প্ৰকাশ কৰে য'ত তেওঁ ভূত দেখাটো ভ্ৰমৰ ফলত হোৱা বুলি দাবী কৰে।[2] উইলিয়াম বেঞ্জামিন কাৰ্পেণ্টাৰে তেওঁৰ Mesmerism, Spiritualism, Etc: Historically and Scientifically Considered (১৮৭৭) গ্ৰন্থত লিখিছে যে "স্পিৰিচুৱেলিষ্ট প্ৰথাক প্ৰৱঞ্চনা, মোহ, সম্মোহন আৰু পৰামৰ্শৰ দ্বাৰা ব্যাখ্যা কৰিব পাৰি"।[3] ব্ৰিটিছ মনোৰোগ বিশেষজ্ঞ হেনৰী ম'ডছলিয়ে নেচাৰেল ক'জছ এণ্ড ছুপাৰনেচাৰেল ছিমিংছ (১৮৮৬)ত লিখিছে যে তথাকথিত অতিপ্ৰাকৃতিক অভিজ্ঞতাক মনৰ বিকাৰৰ ভিত্তিত ব্যাখ্যা কৰিব পাৰি আৰু ই কেৱল "প্ৰকৃতিৰ ভুল পৰ্যবেক্ষণ আৰু ভুল ব্যাখ্যা"।[4]
১৮৯০ চনত জাৰ্মান মনোবিজ্ঞানী মেক্স ডেছ’য়াৰ আৰু মনোৰোগ বিশেষজ্ঞ এলবাৰ্ট মলে "ক্ৰিটিকেল অকল্টিজম" স্থিতি গঠন কৰে। এই দৃষ্টিভংগীয়ে মানসিক পৰিঘটনাক প্ৰকৃতিবাদীভাৱে ব্যাখ্যা কৰিছিল। সকলো আপাত গোচৰৰ কাৰণ প্ৰৱঞ্চনা, পৰামৰ্শ, অচেতন ইংগিত বা মানসিক কাৰক বুলি ধৰা হৈছিল।[5] মলে লিখিছিল যে খ্ৰীষ্টান বিজ্ঞান, আধ্যাত্মিকতাবাদ আৰু অকল্টিজমৰ দৰে প্ৰথাবোৰ প্ৰৱঞ্চনা আৰু সম্মোহনমূলক পৰামৰ্শৰ ফল। মলে যুক্তি দিছিল যে পৰামৰ্শই খ্ৰীষ্টান বিজ্ঞানৰ নিৰাময়ৰ লগতে চুম্বকীয়কৰণকাৰী আৰু তেওঁলোকৰ সোমনামবুলিষ্টৰ মাজত থকা আপাত দৃষ্টিত অতিপ্ৰাকৃতিক সম্পৰ্কৰ ব্যাখ্যা কৰে। তেওঁ লিখিছিল যে প্ৰৱঞ্চনা আৰু সম্মোহনে মাধ্যমবাদী পৰিঘটনাৰ ব্যাখ্যা দিব পাৰে।
বিষমতাবাদী মনোবিজ্ঞান অধ্যয়ন কৰা আন আন প্ৰাৰম্ভিক বিজ্ঞানীসকলৰ ভিতৰত আছে মিলেইছ কালপিন, জোচেফ জেষ্ট্ৰ’, চাৰ্লছ আৰ্থাৰ মাৰ্চিয়াৰ আৰু আইভৰ লয়ড টাকেট।
আধুনিক গৱেষণা
সম্পাদনা কৰক
"বিষমতাবাদী মনোবিজ্ঞান" পৰিভাষাটো আছিল মনোবিজ্ঞানী লিঅ'নাৰ্ড জুছনে আৰু ৱাৰেন জ'নে তেওঁলোকৰ গ্ৰন্থ এনোমালিষ্টিক চাইক'লজি: এ ষ্টাডি অৱ মেজিকেল থিংকিং (১৯৮৯)ত প্ৰথমে প্ৰস্তাৱ কৰা এটা শব্দ যিয়ে মানৱ চেতনা আৰু আচৰণৰ পৰিঘটনাসমূহক পদ্ধতিগতভাৱে সম্বোধন কৰে যিবোৰে নিয়ম উলংঘা কৰা যেন লাগিব পাৰে,কিন্তু তেওঁলোকে আচলতে নিয়ম উলংঘা নকৰে।[6]
কানাডাৰ মনোবিজ্ঞানী গ্ৰেহাম ৰিডে দ্য চাইক’লজি অৱ এনোমালাছ এক্সপিৰিয়েন্স (১৯৭২) বিষয়টোত এখন প্ৰভাৱশালী গ্ৰন্থ প্ৰকাশ কৰিছিল।[7]
বিভিন্ন মানসিক প্ৰকাশনত বিতংভাৱে ব্যাখ্যা কৰা হৈছে যে কেনেকৈ ৰিপ’ৰ্ট কৰা অস্বাভাৱিক পৰিঘটনা যেনে: মধ্যমতা, পূৰ্বজ্ঞান, শৰীৰৰ বাহিৰৰ অভিজ্ঞতা আৰু মানসিকতা আদিক অতিপ্ৰাকৃতিকতাৰ আশ্ৰয় নোলোৱাকৈ মানসিক কাৰকৰ দ্বাৰা ব্যাখ্যা কৰিব পাৰি। বিষমতাবাদী মনোবিজ্ঞানৰ সৈতে জড়িত গৱেষকসকলে অভিজ্ঞতাভিত্তিক প্ৰমাণৰ দ্বাৰা সমৰ্থিত যুক্তিযুক্ত অ-অস্বাভাৱিক বিৱৰণ দিবলৈ চেষ্টা কৰে যে মানসিক আৰু শাৰীৰিক কাৰকসমূহে কেনেকৈ একত্ৰিত হৈ অস্বাভাৱিক কাৰ্যকলাপৰ ধাৰণা দিব পাৰে। প্ৰতাৰণা বা আত্মপ্ৰতাৰণাৰ বাহিৰেও এনে ব্যাখ্যাত জ্ঞানমূলক পক্ষপাতিত্ব, বিষম মানসিক অৱস্থা, বিচ্ছিন্ন অৱস্থা, ভ্ৰম, ব্যক্তিত্বৰ কাৰক, বিকাশৰ সমস্যা আৰু স্মৃতিশক্তিৰ প্ৰকৃতি জড়িত থাকিব পাৰে।.[8]
মনোবিজ্ঞানী ডেভিদ মাৰ্কছে লিখিছে যে অস্বাভাৱিক পৰিঘটনাক যাদুকৰী চিন্তাধাৰা, মানসিক চিত্ৰকল্প, বিষয়ভিত্তিক বৈধতা, কাকতলীয় আৰু প্ৰৱঞ্চনাৰ দ্বাৰা ব্যাখ্যা কৰিব পাৰি।[9] ৰবাৰ্ট বেকাৰে লিখিছে যে বহুতো অস্বাভাৱিক পৰিঘটনাক মতিভ্ৰম, টোপনিৰ পক্ষাঘাত আৰু লুকাই থকা স্মৃতিৰ দৰে মানসিক প্ৰভাৱৰ জৰিয়তে ব্যাখ্যা কৰিব পাৰি, যিটো পৰিঘটনাই মূলতঃ কম সচেতন ছাপ পেলোৱা অভিজ্ঞতাবোৰ মগজুত ফাইল কৰি থৈ যায় যাতে পিছত হঠাতে পৰিৱৰ্তিত ৰূপত স্মৰণ কৰা হয়।[10]
১৯৮০ চনৰ ই এছ পি: এ চাইন্টিফিক ইভেলুৱেশ্যনৰ সংস্কৰণত চি ই ই এম হেনচেলে লক্ষ্য কৰিছিল যে "১০০ বছৰ গৱেষণাৰ পিছত এনে এজনো ব্যক্তি পোৱা নাই যিয়ে স্বতন্ত্ৰ অনুসন্ধানকাৰীসকলৰ সন্তুষ্টিৰ বাবে বহিঃসংবেদনশীল উপলব্ধি 'এক্সট্ৰাচেন্সৰী পাৰ্চেপচন' (ই এছ পি) প্ৰদৰ্শন কৰিব পাৰে। কেৱল এই কাৰণেই, ই এছ পি থকাৰ সম্ভাৱনা নাই"।[11]
ইটালীৰ মিলানো বিকোকা বিশ্ববিদ্যালয়ৰ এনোমালিষ্টিক চাইক'লজিৰ অধ্যাপক মাছিমো পলিড'ৰ'ই "বৈজ্ঞানিক পদ্ধতি, ছ্যুড'ছায়েন্স এণ্ড এনোমালিষ্টিক চাইক'লজি" পাঠ্যক্ৰমৰ পাঠদান কৰে।[12] আন এজন উল্লেখযোগ্য গৱেষক হৈছে ব্ৰিটিছ মনোবিজ্ঞানী ক্ৰীছ ফ্ৰেঞ্চ যিয়ে লণ্ডন বিশ্ববিদ্যালয়ৰ গোল্ডস্মিথছৰ মনোবিজ্ঞান বিভাগত এনোমালিষ্টিক চাইক’লজি ৰিচাৰ্চ ইউনিট (এপিআৰইউ) স্থাপন কৰে।[13]
পেৰাচাইক’লজীৰ সৈতে সম্পৰ্ক
সম্পাদনা কৰকবিষম মনোবিজ্ঞানক কেতিয়াবা পেৰামনোবিজ্ঞানৰ এটা উপক্ষেত্ৰ হিচাপে বৰ্ণনা কৰা হয়, অৱশ্যে বিষম মনোবিজ্ঞানে পেৰামনোবিজ্ঞানৰ অস্বাভাৱিক দাবীক নাকচ কৰে। ক্ৰীছ ফ্ৰেঞ্চৰ মতে:
বিষমতাবাদী মনোবিজ্ঞান আৰু পেৰাচাইক’লজিৰ মাজৰ পাৰ্থক্যটো হ’ল প্ৰতিটো শাখাৰ বিষয়ৰ লক্ষ্যৰ ক্ষেত্ৰত। পেৰাচাইক’লজিষ্টসকলে প্ৰকৃত অস্তিত্ব প্ৰমাণ কৰিবলৈ সাধাৰণতে প্ৰকৃততে অস্বাভাৱিক শক্তিৰ বাস্তৱতা প্ৰমাণ কৰিব বিচাৰিছে। গতিকে আৰম্ভণিৰ ধাৰণাটো হ’ল যে অস্বাভাৱিক কথাবোৰ সঁচাকৈয়ে ঘটে। আনহাতে বিষমতাবাদী মনোবিজ্ঞানীসকলে এই স্থিতিৰ পৰা আৰম্ভ কৰাৰ প্ৰৱণতা থাকে যে অস্বাভাৱিক শক্তিৰ অস্তিত্ব সম্ভৱতঃ নাই আৰু সেয়েহে আমি অন্য ধৰণৰ ব্যাখ্যা বিচাৰি থকা উচিত। বিশেষকৈ সেই অভিজ্ঞতাবোৰৰ বাবে মানসিক ব্যাখ্যা যিবোৰ মানুহে সাধাৰণতে অস্বাভাৱিক বুলি লেবেল লগায়।[14]
বিষমতাবাদী মনোবিজ্ঞান বৃদ্ধি পোৱাৰ বাতৰি পোৱা গৈছে। এতিয়া ইয়াক বহুতো মনোবিজ্ঞান ডিগ্ৰী প্ৰগ্ৰেমৰ বিকল্প হিচাপে আগবঢ়োৱা হৈছে। ব্ৰিটেইনৰ A2 মনোবিজ্ঞানৰ পাঠ্যক্ৰমতো ইয়াক বিকল্প হিচাপে আগবঢ়োৱা হৈছে।[15]
তথ্যসূত্ৰ
সম্পাদনা কৰক- ↑ Nicola Holt, Christine Simmonds-Moore, David Luke, Christopher French. (2012). Anomalistic Psychology (Palgrave Insights in Psychology). Palgrave Macmillan. আই.এচ.বি.এন. 978-0230301504
- ↑ Shane McCorristine. (2010). Spectres of the Self: Thinking About Ghosts and Ghost-Seeing in England, 1750–1920. Cambridge University Press. pp. 44–56. আই.এচ.বি.এন. 978-0521747967
- ↑ William Benjamin Carpenter. (1877). Mesmerism, Spiritualism, Etc: Historically and Scientifically Considered. Cambridge University Press. আই.এচ.বি.এন. 978-1108027397
- ↑ Ivan Leudar, Philip Thomas. (2000). Voices of Reason, Voices of Insanity: Studies of Verbal Hallucinations. Routledge. pp. 106–107. আই.এচ.বি.এন. 978-0415147873
- ↑ Wolffram, Heather. (2009). The Stepchildren of Science: Psychical Research and Parapsychology in Germany, C. 1870-1939. Rodopi. pp. 83-130. আই.এচ.বি.এন. 978-90-420-2728-2
- ↑ Leonard Zusne, Warren H. Jones. (1989). Anomalistic Psychology: A Study of Magical Thinking. Psychology Press. আই.এচ.বি.এন. 978-0805805086
- ↑ Graham Reed. (1972). The Psychology of Anomalous Experience: A Cognitive Approach. Hutchinson University Library. আই.এচ.বি.এন. 978-0091132408
- ↑ What is Anomalistic Psychology?
- ↑ Marks, David. (1988). The psychology of paranormal beliefs. Experientia, 44, 332–337.
- ↑ Robert Baker. (1996). Hidden Memories: Voices and Visions from Within. Prometheus Books. আই.এচ.বি.এন. 978-1573920940
- ↑ Hansel, C.E.M. (1980). "ESP and Parapsychology: A Critical Reevaluation". Buffalo, N.Y. : Prometheus Booksarchive.org. পৃষ্ঠা: 314. https://archive.org/details/espparapsycholog00hans/page/314। আহৰণ কৰা হৈছে: 24 December 2019.
- ↑ "Biography of Massimo Polidoro". Archived from the original on 2019-04-11. https://web.archive.org/web/20190411010731/http://www.massimopolidoro.com/english-version/bio-notes। আহৰণ কৰা হৈছে: 2022-09-19.
- ↑ Anomalistic psychology: What is it and why bother? by Chris French
- ↑ Interview with Chris French on Anomalistic psychology Archived May 20, 2013, at the Wayback Machine
- ↑ The rise of anomalistic psychology – and the fall of parapsychology?