ভূটানৰ গণতন্ত্ৰ
ভূটানৰ গণতন্ত্ৰৰ বিকাশ হয় ১৯৫০ চনৰ পৰা। ভূটানত ৰাজত্ব কৰা ভূটানৰ ৰজাসকলৰ সক্ৰিয় উৎসাহ আৰু অংশগ্ৰহণৰ দ্বাৰা দাসত্ত্ব বিলুপ্তিৰ দৰে আইনী সংস্কাৰৰ পৰা আৰম্ভ কৰি ভূটানৰ সংবিধান প্ৰণয়নৰ দ্বাৰা ভূটানৰ গণতন্ত্ৰই শিখৰত উপনীত হয়। ২০০৭ চনৰ পৰা ভূটানত প্ৰথম গণতান্ত্ৰিক নিৰ্বাচন আৰম্ভ হৈছিল আৰু ২০১১ চনৰ ভিতৰত সকলো স্তৰৰ চৰকাৰ গণতান্ত্ৰিকভাৱে নিৰ্বাচিত হৈছিল। এই নিৰ্বাচনসমূহৰ ভিতৰত ভূটানৰ প্ৰথমটো দলীয় ৰাষ্ট্ৰীয় বিধানসভা নিৰ্বাচনও আছিল। নব্বৈৰ দশকৰ ভিতৰত ভূটানৰ শৰণাৰ্থীক বৃহৎ পৰিসৰৰ বহিষ্কাৰ আৰু পলায়নৰ ফলত ভূটানত গণতান্ত্ৰিকতা কিছু পৰিমাণে বিকৃত হৈছে; ভূটানৰ ৰাজনীতিত এই বিষয়টো কিছু পৰিমাণে নিষিদ্ধ হৈয়েই আছে।[1] ২০২৩ চনত ভি-ডেম ডেম'ক্ৰেচি সূচকাংক অনুসৰি ভূটানে ১ৰ ভিতৰত ০.৫৩৫ নম্বৰ লাভ কৰি এছিয়াৰ ভিতৰত ১৩ নম্বৰ স্থান লাভ কৰে।[2][3]
ৰাজতন্ত্ৰৰ ভূমিকা
সম্পাদনা কৰকবৰ্ধিত আভ্যন্তৰীণ আৰু বাহ্যিক ৰাজনৈতিক জটিলতাৰ মাজতে ভূটানৰ তৃতীয় ৰজা জিগমে দৰ্জি ৱাংচুকে (২৭ অক্টোবৰ, ১৯৫২ – ২১ জুলাই, ১৯৭২) আধুনিকীকৰণ আৰু গণতন্ত্ৰীকৰণৰ প্ৰক্ৰিয়া আৰম্ভ কৰিছিল। তিনি বছৰৰ আগতে ১৯৪৯ চনত ভাৰত আৰু ভূটানে শান্তি আৰু বন্ধুত্বৰ চুক্তিত স্বাক্ষৰ কৰিছিল, য’ত ভাৰতে ভূটানৰ আভ্যন্তৰীণ বিষয়ত হস্তক্ষেপ নকৰে কিন্তু বৈদেশিক নীতিত ভূটানক ভাৰতৰ দ্বাৰা পৰিচালিত হ’ব। ভূটানৰ স্বাধীনতা আৰু সাৰ্বভৌমত্বক নিৰ্দ্বিধায় স্বীকৃতি দিয়া এইখনেই প্ৰথম আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় চুক্তি।[4][5][6]
গণতন্ত্ৰীকৰণৰ প্ৰাৰম্ভিক ভেটি ১৯৫২ চনত আৰম্ভ হয়, যেতিয়া তেতিয়াৰ ৰজা জিগমে দৰ্জি ৱাংচাকে অধিক গণতান্ত্ৰিক শাসন ব্যৱস্থাৰ প্ৰসাৰ ঘটাবলৈ দেশখনৰ বিধানসভা – ১৩০ জনীয়া ৰাষ্ট্ৰীয় বিধানসভা – প্ৰতিষ্ঠা কৰে। তৃতীয় ৰজাৰ আটাইতকৈ মৌলিক গণতান্ত্ৰিক সংস্কাৰৰ ভিতৰত আছিল ১৯৫৮ চনত ভূটানত দাসত্ব বিলুপ্ত কৰা।
ভূটানৰ চতুৰ্থ ৰজা জিগমে চিংগে ৱাংচুকে (২৪ জুলাই, ১৯৭২ - ১৪ ডিচেম্বৰ, ২০০৬) ভূটানৰ সাংবিধানিক ৰাজতন্ত্ৰ আৰু গণতন্ত্ৰ গঢ় দিয়া বহুতো ৰাজনৈতিক আৰু আইনী সংস্কাৰৰ পৰিকল্পনা আৰু তদাৰক কৰিছিল।
ভূটানৰ পঞ্চম তথা বৰ্তমানৰ ৰজা এইচ এম জিগমে খেচাৰ নামগৱেল ৱাংচুকৰ ৰাজত্বকালত ২০০৮ চনৰ সংবিধান প্ৰণয়নৰ লগতে সংসদৰ দুয়োটা সদন আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ তিনিটা স্তৰৰ (জোংখাগ, গেৱগ আৰু থ্ৰমডে) গণতান্ত্ৰিক নিৰ্বাচন অনুষ্ঠিত হয়৷
নিৰ্বাচন
সম্পাদনা কৰকজনসাধাৰণক গণতান্ত্ৰিক প্ৰক্ৰিয়াত অভ্যস্ত কৰাবলৈ ২০০৭ চনৰ ২১ এপ্ৰিলত এক নকল নিৰ্বাচনৰ জৰিয়তে ভূটানত অংশগ্ৰহণমূলক গণতন্ত্ৰৰ মূল শিলাস্তম্ভ নিৰ্বাচনৰ আৰম্ভণি হৈছিল। ২০০৭ চনৰ ৩১ ডিচেম্বৰৰ পৰা ভূটানৰ প্ৰকৃত প্ৰথমটো দলবিহীন গণতান্ত্ৰিক নিৰ্বাচন আৰম্ভ হয়। এই নিৰ্বাচনৰ পিছত দ্বিসদীয় সংসদৰ ৰূপত ভূটানৰ প্ৰথমখন গণতান্ত্ৰিক চৰকাৰ বাছি ল’বলৈ প্ৰকৃত নিৰ্বাচন অনুষ্ঠিত হয়। প্ৰথমতে, ২০০৭ চনৰ পৰা ২০০৮ চনৰ ভিতৰত নাগৰিকে দলবিহীন ৰাষ্ট্ৰীয় পৰিষদৰ (উচ্চ সদন) সদস্য নিৰ্বাচিত কৰিছিল; এই চৰকাৰে ৰাজ্যখনৰ প্ৰথমখন সংবিধান প্ৰণয়ন কৰে। ভূটানৰ প্ৰথম গণতান্ত্ৰিক স্থানীয় নিৰ্বাচন প্ৰথমে ২০০৮ চনত অনুষ্ঠিত হোৱাৰ কথা আছিল যদিও ২০১১ চনলৈকে পলম কৰা হৈছিল। জোংখাগ, গেৱগ আৰু থ্ৰমডে চৰকাৰৰ বাবে স্থানীয় নিৰ্বাচন ২০১১ চনৰ জানুৱাৰীৰ পৰা আগষ্টৰ ভিতৰত লৰচৰ কৰা সময়সূচীত অনুষ্ঠিত হৈছিল। ভোটাৰৰ অংশগ্ৰহণ পূৰ্বৰ নিৰ্বাচনতকৈ লক্ষণীয়ভাৱে কম আছিল, ইয়াৰ বাবে বিভিন্ন ধৰণে পলম, মোহভংগ, আৰু জটিলতা ভোটদান পদ্ধতি।
ৰাজনীতি আৰু সংস্কৃতি
সম্পাদনা কৰকভূটান এখন শৃংখলাবদ্ধ ঠাই। সকলোৱে যান-বাহনৰ নিয়ম মানি চলে আৰু আনকি দেশৰ ড্ৰিগলাম নামঝা সংহিতাও কঠোৰভাৱে পালন কৰা হয়। বহু এছিয়ান সংস্কৃতিৰ দৰেই ভূটানেও ঐতিহাসিকভাৱে স্বাধীনতাৰ ওপৰত সমন্বয়ক মূল্য দিছে। ইয়াৰ বাবেই হয়তো গণতন্ত্ৰলৈ পৰিৱৰ্তন শৃংখলাবদ্ধ আৰু শান্তিপূৰ্ণ হৈছে, অৱশ্যে ইয়াৰ বাবেই জনসাধাৰণে সাধাৰণতে ভৱিষ্যত আৰু পৰিৱৰ্তনক লৈ অস্বস্তিত পৰিছে।
জনগোষ্ঠীয় নেপালীৰ প্ৰভাৱ
সম্পাদনা কৰকভূটান এৰি পশ্চিম বংগ আৰু অসমত পুনৰ সংস্থাপিত হোৱা প্ৰবাসী নেপালীসকলে ভাৰতৰ আন প্ৰবাসীসকলৰ লগতে তেওঁলোকে এৰি থৈ যোৱা জনগোষ্ঠীসমূহৰ স্বাৰ্থক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিবলৈ ১৯৫২ চনত ভূটান ৰাজ্যিক কংগ্ৰেছ গঠন কৰে।[7]
UNHCRৰ স্বীকৃতিপ্ৰাপ্ত শৰণাৰ্থীসকলক ভূটানে তেওঁলোকৰ নাগৰিক হিচাপে গ্ৰহণ নকৰে। ভূটানৰ সিহঁতৰ নাগৰিকত্ব নাই।[8][9][10] সেয়ে ভূটানত জন্ম হ’লেও তেওঁলোকৰ নাগৰিকত্ব দাবী কৰাৰ কোনো ভিত্তি নাই।[11]
ভূটানত শৰণাৰ্থীৰ সমস্যাটো বৰ্তমানো অমীমাংসিত হৈ আছে আৰু ইয়াৰ সমাধানৰ বাবে সম্ভৱতঃ নতুন চৰকাৰে প্ৰয়োজন হ’ব।[11]
সময়সীমা
সম্পাদনা কৰক- ১৯০৭ চনত ব্ৰিটিছৰ আধিপত্যৰ অধীনত ৱাংচুক বংশ প্ৰতিষ্ঠা হয়।
- ১৯৪৭ - ভাৰতে ভূটানৰ বৈদেশিক পৰিক্ৰমাৰ দায়িত্ব গ্ৰহণ কৰে।
- ১৯৪৭-১৯৫০ - ভাৰতৰ পৰা লোটশাম্পা (নৃগোষ্ঠীয় নেপালী)ৰ প্ৰবাহ।
- ১৯৫২ - দেশৰ প্ৰথম বিধায়িনী দল প্ৰতিষ্ঠা – ১৩০ জনীয়া ৰাষ্ট্ৰীয় বিধানসভা গঠন।
- ১৯৫২ - ভাৰত আৰু অন্যান্য ঠাইত লোটশাম্পা প্ৰবাসীসকলে ভূটান ৰাজ্যিক কংগ্ৰেছ গঠন কৰে।
- ১৯৫৮ চনত ৰজা জিগমে দৰ্জি ৱাংচুকে সামন্তবাদ আৰু দাসত্ব বিলুপ্ত কৰে।
- ১৯৫৮ - প্ৰথম নাগৰিকত্ব আইন প্ৰণয়ন।
- ১৯৬৩ চনত ৰয়েল এডভাইজাৰী কাউন্সিল গঠন।
- ১৯৬৭ চনত উচ্চ ন্যায়ালয়ৰ সৃষ্টি[12] আৰু ন্যায়িক ব্যৱস্থা পুনৰ সংগঠিত কৰা হয়।
- ১৯৭২ চনত ৰজা জিগমে চিংগে ৱাংচাকে ক্ষমতা দখল কৰি গ্ৰছ নেচনেল হেপিনেছৰ ধাৰণা প্ৰৱৰ্তন কৰে।
- ১৯৮৫ - দ্বিতীয় নাগৰিকত্ব আইন প্ৰণয়ন।
- ১৯৮৯ - ড্ৰিগলাম নামঝা বাধ্যতামূলক কৰা হয়;[13] জোংখাক চৰকাৰী ভাষা হিচাপে বলবৎ কৰা হয় আৰু চৰকাৰী সম্পত্তিত অন্য ভাষাৰ ব্যৱহাৰ নিষিদ্ধ কৰা হয়।
- ২০০৫ চনত ৰজা জিগমে চিংগে ৱাংচুকে পদত্যাগ কৰাৰ উদ্দেশ্য ঘোষণা কৰে।
- ২০০৭ চনত মক নিৰ্বাচন অনুষ্ঠিত হয়।
- ২০০৮ - প্ৰথম ৰাষ্ট্ৰীয় পৰিষদ আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় বিধানসভা নিৰ্বাচন; প্ৰথম আধুনিক সংবিধান অনুমোদন।
লগতে চাওক
সম্পাদনা কৰক- "Bhutan Portal". Government of Bhutan. http://www.bhutan.gov.bt/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2007-09-28.
- "Bhutan Research". http://www.bhutan-research.org/.
- Marian Gallenkamp (2012). "When Agency Triumphs Over Structure: Conceptualizing Bhutan's Unique Transition to Democracy". Heidelberg Papers in South Asian and Comparative Politics, No. 68. http://archiv.ub.uni-heidelberg.de/volltextserver/13455/1/Heidelberg_Papers_68_Galenkamp.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 2013-02-05.
তথ্যসূত্ৰ
সম্পাদনা কৰক- ↑ O'Brien, Matt (2010-08-29). "Reporter's Notebook from Bhutan: Crashing the Lost Horizon". Contra Costa Times. http://www.insidebayarea.com/bhutan/ci_15906144। আহৰণ কৰা হৈছে: 2011-09-18.
- ↑ V-Dem Institute (2023). "The V-Dem Dataset". https://www.v-dem.net/data/the-v-dem-dataset/। আহৰণ কৰা হৈছে: 14 October 2023.
- ↑ Democracy Report 2023, Table 3, V-Dem Institute, 2023
- ↑ West, Barbara A. (2008). Encyclopedia of the Peoples of Asia and Oceania. Facts on File library of world history. 1. Infobase Publishing. পৃষ্ঠা. 107–110. ISBN 978-0-8160-7109-8. https://books.google.com/books?id=pCiNqFj3MQsC.
- ↑ Worden, Robert L. (1991). Andrea Matles Savada, ed. Bhutan: A country study. Federal Research Division. Chapter 6 - Bhutan: British Intrusion, 1772-1907.
এই প্ৰবন্ধত এই উৎসৰ পৰা পাঠ অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে, যি ৰাজহুৱা ক্ষেত্ৰত আছে।
- ↑ "Background Note: Bhutan". U.S. Department of State. 2010-02-02. https://2009-2017.state.gov/r/pa/ei/bgn/35839.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: 2010-10-02.
- ↑ Worden, Robert L. (1991). Andrea Matles Savada, ed. Bhutan: A country study. Federal Research Division. Political Developments. এই প্ৰবন্ধত এই উৎসৰ পৰা পাঠ অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে, যি ৰাজহুৱা ক্ষেত্ৰত আছে।
- ↑ "Nationality Law of Bhutan, 1958". Bhutannica online. "Citizenship Act 1958". Government of Bhutan. 1958. http://www.bhutannica.org/index.php?title=Citizenship_Act_1958। আহৰণ কৰা হৈছে: 2010-10-04.
- ↑ "Bhutan Citizenship Act, 1985". UNHCR Refworld online. Bhutan: National Legislation. "Citizenship Act, 1985". Government of Bhutan. 1985. http://www.unhcr.org/refworld/docid/3ae6b4d838.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 2010-10-04.
- ↑ "Immigration Act of the Kingdom of Bhutan, 2007". Government of Bhutan. 2007-01-05. http://oag.gov.bt/wp-content/uploads/2010/05/Immigration-Act-of-the-Kingdom-of-Bhutan2007-English.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 2011-01-01.
- ↑ 11.0 11.1 Sengupta, Somini (2007-04-23). "Bhutan Reluctantly Embraces Democracy". The New York Times Online. International Herald Tribune. https://www.nytimes.com/2007/04/23/world/asia/23iht-web0423-bhutan.5402558.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 2011-09-18.
- ↑ See Kuensel, “ESTABLISHMENT OF A HIGH COURT” vol.5 (news for the period from 15th October to 31st October 1967), at pp.5 to 6. Contributed by Justice Lungten Dubgyur, Royal Court of Justice, High Court of Bhutan
- ↑ "Timeline: Bhutan". BBC News online. 2010-05-05. http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/1171693.stm। আহৰণ কৰা হৈছে: 2010-10-01.
