মেষ (হিন্দী: मेष) হৈছে ভাৰতীয় সৌৰ বৰ্ষপঞ্জীৰ এটা মাহ।[1][2] এই মাহটো মেষ ৰাশিৰ চিহ্নৰ সৈতে সাদৃশ্য থকা আৰু ই এপ্ৰিলৰ প্ৰায় দ্বিতীয়াৰ্ধ আৰু গ্ৰেগৰিয়ান বৰ্ষপঞ্জীৰ মে' মাহৰ প্ৰথমাৰ্ধত পৰে।[1] সাধাৰণতে মেষ মাহ এপ্ৰিলৰ ১৩ বা ১৪ তাৰিখে আৰম্ভ হয় আৰু ই মেষ সংক্ৰান্তি নামেৰে জনাজাত।

মেষৰ চিহ্ন

বৈদিক গ্ৰন্থত মেষ মাহক মধু বোলা হয় যদিও এই প্ৰাচীন গ্ৰন্থসমূহত ইয়াৰ কোনো ৰাশিৰ সৈতে সম্পৰ্ক নাই।[3] মেষ হিন্দু চন্দ্ৰ বৰ্ষপঞ্জীৰ মাহ বৈশাখ বা ব'হাগৰ সৈতে সমসাময়িক।[4][5] মেষৰ পূৰ্বৱৰ্তী সৌৰ মাহ হৈছে মীন আৰু পৰৱৰ্তী সৌৰ মাহ বৃষভ[2]

তামিল বৰ্ষপঞ্জীত মেষ মাহক চিট্টিৰাই বোলা হয় আৰু ই হৈছে প্ৰথমটো মাহ।[1] ভাৰতৰ প্ৰাচীন আৰু মধ্যযুগীয় সংস্কৃত সাহিত্যত মেষৰ সময়সীমাৰ গণনাৰ ভিন্নতা দেখা যায়। উদাহৰণস্বৰূপে, সূৰ্য সিদ্ধান্তত মেষ মাহত ৩০ দিন ২২ ঘণ্টা ২৬ মিনিট ৪৮ ছেকেণ্ড থকা বুলি কোৱা হৈছে।[5] ইয়াৰ বিপৰীতে আৰ্য সিদ্ধান্তই মেষ মাহত ৩০ দিন ২২ ঘণ্টা ১২ মিনিট থকা বুলি গণনা কৰিছে।[5]

মেষ ভাৰতীয় জ্যোতিষবিদ্যাৰো এক চিহ্ন।[6]

ডাৰিয়ান বৰ্ষপঞ্জী অনুসৰি মেষ মঙ্গল গ্ৰহৰো দশম মাহ। মঙ্গলৰ পৰা চালে এই সময়ছোৱাত সূৰ্যই মেষ তাৰকামণ্ডলীৰ সোঁ‌মাজেৰে গমন কৰে।

তথ্য সংগ্ৰহ সম্পাদনা কৰক

  1. 1.0 1.1 1.2 James G. Lochtefeld (2002). The Illustrated Encyclopedia of Hinduism: A-M. The Rosen Publishing Group. পৃষ্ঠা. 151. ISBN 978-0-8239-3179-8. https://archive.org/details/illustratedencyc0000loch. 
  2. 2.0 2.1 Robert Sewell; Śaṅkara Bālakr̥shṇa Dīkshita (1896). The Indian Calendar. S. Sonnenschein & Company. পৃষ্ঠা. 5–11. https://archive.org/details/indiancalendarwi00sewerich. 
  3. Nachum Dershowitz; Edward M. Reingold (2008). Calendrical Calculations. Cambridge University Press. পৃষ্ঠা. 123–128. ISBN 978-0-521-88540-9. 
  4. Christopher John Fuller (2004). The Camphor Flame: Popular Hinduism and Society in India. Princeton University Press. পৃষ্ঠা. 291–293. ISBN 978-0-69112-04-85. https://books.google.com/books?id=To6XSeBUW3oC. 
  5. 5.0 5.1 5.2 Robert Sewell; Śaṅkara Bālakr̥shṇa Dīkshita (1896). The Indian Calendar. S. Sonnenschein & Company. পৃষ্ঠা. 10–11. https://archive.org/details/indiancalendarwi00sewerich. 
  6. Bangalore V. Raman (2003). Studies in Jaimini Astrology. Motilal Banarsidass. পৃষ্ঠা. 10–19. ISBN 978-81-208-1397-7. https://books.google.com/books?id=gW2DIFHrxfgC.