ৱিকিপিডিয়া

লক্ষ্মী

এই চমু প্ৰবন্ধটো বহলাই লিখা প্ৰয়োজন। আপুনিও ইচ্ছা কৰিলে যোগদান কৰিব পাৰে। সহায় কৰিবৰ বাবে ইয়াত ক্লিক কৰক। আপুনি যদি নবাগত তেন্তে ৱিকিপিডিয়াত সম্পাদনা কৰাৰ আগতে অনুগ্ৰহ কৰি সহায়িকাখনত এবাৰ চকু ফুৰাব।


লক্ষ্মী হিন্দু ধৰ্মাৱলম্বীসকলৰ ধন, সম্পদ, উন্নতি (আধ্যাত্মিক আৰু পাৰ্থিৱ), পোহৰ, জ্ঞান, সৌভাগ্য, উৰ্বৰতা, দানশীলতা, সাহস আৰু সৌন্দৰ্যৰ দেৱী।[2] তেওঁ হিন্দু ত্ৰিদেৱী বুলি পৰিচিত পাৰ্বতী আৰু সৰস্বতীৰ মাজৰ এগৰাকী।[3]

লক্ষ্মী দেৱী
ধন-সম্পত্তি

লক্ষ্মী দেৱীৰ প্ৰতিমূৰ্তি
অন্য নাম শ্ৰী, নাৰায়ণী, ভাৰ্গৱী, ভাগৱতী, পদ্মা, কমলা, বৈষ্ণৱী
দেৱনাগৰী लक्ष्मी
সংস্কৃত লিপ্যন্তৰ लक्ष्मी
সম্পৰ্ক দেৱী
নিবাস বৈকুণ্ঠ আৰু মণিদ্বীপ
মন্ত্ৰ ॐ श्रीं श्रियें नमः।
ॐ श्रीं महालक्ष्म्यै नमः।
ॐ श्री महालक्ष्म्यै नमः।
সঙ্গী বিষ্ণু
সহোদৰ অলক্ষ্মী আৰু জ্যেষ্ঠা
আসন/বাহন পদ্ম আৰু হাতী
উৎসৱ দেৱালী (লক্ষ্মী পূজা), শৰদ পূৰ্ণিমা, বৰলক্ষ্মী ব্ৰত, নৱৰাত্ৰি, সংক্ৰান্তি[1]

প্ৰাক-বৌদ্ধ যুগৰ পৰাই (১৫০০ৰ পৰা ৫০০ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব) হিন্দু পৰম্পৰাৰ কেন্দ্ৰীয় ব্যক্তিত্ব হিচাপে পৰিগণিত হোৱা লক্ষ্মী হিন্দু প্যান্থেয়নত সৰ্বাধিক পূজা কৰা দেৱীসকলৰ ভিতৰত অন্যতম। যদিও প্ৰাচীন বৈদিক সাহিত্যত তেওঁৰ নাম দেখা নাযায়, তথাপিও প্ৰায়ে ৰজাৰ লগত জড়িত শ্ৰী শব্দটোৰ ব্যক্তিত্ব – মংগল, গৌৰৱ আৰু উচ্চ পদবী – শেষত পৰৱৰ্তী বৈদিক গ্ৰন্থ বিশেষকৈ শ্ৰী সূক্তমত শ্ৰী-লক্ষ্মীৰ দেৱী হিচাপে বিকশিত হয়।[4] মহাকাব্যকালৰ শেষৰ ফালে (প্ৰায় ৪০০ খ্ৰীষ্টাব্দ) তেওঁৰ গুৰুত্ব যথেষ্ট বৃদ্ধি পায়, যেতিয়া তেওঁ সংৰক্ষক দেৱতা বিষ্ণুৰ সৈতে তেওঁৰ পত্নী হিচাপে বিশেষভাৱে জড়িত হৈ পৰে। এই ভূমিকাত লক্ষ্মীক আদৰ্শ হিন্দু পত্নী হিচাপে দেখা যায়, যিয়ে স্বামীৰ প্ৰতি আনুগত্য আৰু ভক্তিৰ উদাহৰণ দাঙি ধৰে।[4] বিষ্ণু যেতিয়াই অৱতাৰত পৃথিৱীলৈ নামি আহিছিল, তেতিয়াই লক্ষ্মীয়ে তেওঁৰ পত্নী হিচাপে তেওঁৰ লগত গৈছিল, যেনে- বিষ্ণুৰ অৱতাৰ ৰাম আৰু কৃষ্ণৰ পত্নী ক্ৰমে সীতা আৰু ৰাধা বা ৰুক্মিণী হিচাপে।[5][6][7]

ব্যুৎপত্তি আৰু উপনাম

সম্পাদনা কৰক

লক্ষ্মী শব্দটো মূল সংস্কৃত শব্দ লক্ষ্‌ (সংস্কৃত: लक्ष्) আৰু লক্ষ (সংস্কৃত: लक्ष) -ৰ পৰা আহিছে। যাৰ অৰ্থ হৈছে- ক্ৰমান্বয়ে 'লক্ষ্য কৰা', 'দৰ্শন কৰা', 'ভালকৈ চোৱা', 'নিৰীক্ষণ কৰা'।[8][9] লক্ষ্মীৰ মূল শব্দটোৱে নিজ লক্ষ্যক জনা আৰু বুজাটোক সূচায়।[10] ইয়াৰ সৈতে সম্পৰ্কিত আন এটা শব্দ হৈছে লক্ষণ; যাৰ অৰ্থ হৈছে- 'চিহ্নযুক্ত', 'শুভচিহ্ন যুক্ত', 'ভাগ্যবান'।[11][12]

 
গাজা লক্ষ্মী, কম্বোডিয়া, প্ৰায়। ৯৪৪-৯৬৮

লক্ষ্মীৰ বহুতো উপনাম আছে আৰু হিন্দু ধৰ্মৰ বহুতো প্ৰাচীন স্তোত্ৰ আৰু সূত্ৰত তেওঁৰ বিভিন্ন নামেৰে উল্লেখ আছে:[13][14] যেনে শ্ৰী (উজ্জ্বলতা, শ্ৰেষ্ঠত্ব, মহিমা, ধন), পদ্ম (যিজন পদ্মত বহি আছে বা পদুমত বাস কৰে বা এজন পদুমৰ সৈতে এজন), কমলা বা কমলাত্মিকা (যিজন পদ্ম আছে), পদ্মপ্ৰিয়া (the পদ্ম-প্ৰেমী), পদ্মমালাধৰ দেৱী (পদমালা পিন্ধা দেৱী), পদ্মমুখী (কমল-মুখী-যাৰ মুখ পদ্মৰ দৰে), পদ্মক্ষী (কমল-নয়ন-যিগৰাকীৰ চকু পদ্মৰ দৰে সুন্দৰ), পদ্মহস্ত (কমল-হথ-যিগৰাকীৰ হাতত পদুম আছে), পদ্মসুন্দৰী (যিগৰাকী পদ্মৰ দৰে সুন্দৰ), পদ্মৱতী (পদমৰ পৰা জন্ম হোৱা), (শ্ৰীৰ পত্নী), নাৰায়ণী (নাৰায়ণৰ বা নাৰায়ণৰ পত্নী), বৈষ্ণৱী (বিষ্ণুৰ উপাসক বা বিষ্ণুৰ শক্তি), বিষ্ণুপ্ৰিয়া (বিষ্ণুৰ প্ৰিয়), নন্দিকা (আনন্দ দিয়া)। শাক্তসকলে ললিতাক লক্ষ্মী বুলিও গণ্য কৰে, যিগৰাকী ললিতা সহস্ৰানামত ১০০০ নামেৰে প্ৰশংসা কৰা হয়।[15]

তেওঁৰ আন নামসমূহ হ'ল-[13][16] ঐশ্বৰ্য, অখিলা, অনাঘা, অনাপগামিনি, অমনুত, অপৰা, অৰুণা, আতিভা, অৱশ্য, বালা, ভাৰ্গৱী, ভূদেৱী, চক্ৰিকা, চাঞ্চলা, চন্দ্ৰবাদন, চন্দ্ৰসাহোদাৰী, চন্দ্ৰৰূপা, দেৱী, দীপ্ত, ধ্ৰুতি, হৰিপ্ৰিয়া, হৰিণী, হৰিৱল্লাভা, হেমামালিনী, হিৰণ্যবৰ্ণ, ইন্দিৰা, জলজা, জম্ভাৱতী, জানকী। জন্মোদিনী, জ্যোতি, জ্যোৎস্না, কল্যাণী, কমলিকা, কেতকি, ক্ৰিয়ালক্ষ্মী, ক্ষীৰ্ষ, কুহু, ললিমা, মাধৱী, মধু, মালতী, মনুশ্ৰী, নন্দিকা, নন্দিনী, নিখিলা, নীলা দেৱী, নিমেশিকা, পদ্মৱতী, পৰমা, প্ৰাচী, পূৰ্ণিমা, ৰাধা, ৰাম, ৰুক্মিণী, সমৃদ্ধি, সমুদ্ৰ তনয়, সত্যভাম, শ্ৰদ্ধা, শ্ৰেয়া, সীতা, স্মৃতি। শ্ৰীদেৱী, সুধা, সুজাত, স্বৰ্ণ কমলা, তৰুণী, তিলোত্তম, তুলসী, বসুদা, বসুধৰা, বসুন্ধৰা, বৰাদ, বৰালক্ষ্মী, বেদাৱতী, বিদ্যা, বিমলা আৰু বিৰূপ।

আইকনগ্ৰাফী আৰু প্ৰতীকবাদ

সম্পাদনা কৰক
 
হাতীয়ে পূজা কৰা লক্ষ্মী, কৌশম্বী, উত্তৰ প্ৰদেশ, খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১ম শতিকা
 
বৌদ্ধ সাঁচি স্তুপত গজলক্ষ্মীৰ বাছ ৰিলিফ, প্ৰথম স্তুপ, উত্তৰ প্ৰৱেশদ্বাৰ, সতবাহন বংশৰ ভাস্কৰ্য্য, খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১ম শতিকা [17]

লক্ষ্মী মহাদেৱীৰ ত্ৰিত্ব ত্ৰিদেৱীৰ সদস্য। তেওঁ ৰাজকীয় গুণ আৰু ইচ্ছাশক্তিক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে।[18][19] লক্ষ্মীৰ প্ৰতিচ্ছবি, আইকন, ভাস্কৰ্য্যক প্ৰতীকী ৰূপেৰে প্ৰতিনিধিত্ব কৰা হৈছে। লক্ষ্য জনা আৰু উদ্দেশ্য বুজিবলৈ সংস্কৃত মূল শব্দৰ পৰা তেওঁৰ নামটো লোৱা হৈছে। [10] তেওঁৰ চাৰিখন বাহু হিন্দু ধৰ্মত উচ্চ বুলি গণ্য কৰা মানৱতাৰ চাৰিটা লক্ষ্যৰ প্ৰতীক: ধৰ্ম (নৈতিক, নৈতিক জীৱনৰ সাধনা), অৰ্থ (ধন-সম্পত্তিৰ সন্ধান, জীৱন-সাধ্যৰ সন্ধান), কাম (প্ৰেমৰ সাধনা, আৱেগিক পৰিপূৰ্ণতা), আৰু মোক্ষ (আত্মজ্ঞানৰ সন্ধান, মুক্তি)।[20] [21]

লক্ষ্মীৰ আইকনগ্ৰাফীত তেওঁ হয় পদুমৰ ওপৰত বহি বা থিয় হৈ থাকে আৰু সাধাৰণতে এহাত বা দুখন হাতত পদুম কঢ়িয়াই লৈ ফুৰে। পদ্মই হিন্দু ধৰ্ম আৰু অন্যান্য ভাৰতীয় পৰম্পৰাত প্ৰতীকী অৰ্থ বহন কৰে। ই বৈদিক প্ৰেক্ষাপটত জ্ঞান, আত্ম-সাধাৰণ আৰু মুক্তিৰ প্ৰতীক, আৰু তন্ত্ৰ (সহস্ৰাৰ) প্ৰসংগত বাস্তৱ, চেতনা আৰু কৰ্ম (‘কাম, কৰ্ম’)ক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে।[22] পৰিষ্কাৰ বা লেতেৰা পানীত ফুলি উঠা ফুল পদুমেও যি ভাল বা বেয়া পৰিস্থিতিত ফুলি নাথাকক কিয়, বিশুদ্ধতাৰ প্ৰতীক। ই সোঁৱৰাই দিয়ে যে ভাল আৰু সমৃদ্ধি ফুলিব পাৰে আৰু চৌপাশৰ বেয়াৰ কোনো প্ৰভাৱ নপৰে।[23][24]

তথ্যসূত্ৰ

সম্পাদনা কৰক
  1. ↑ "Translating the secrets of Makara Sankranti". Times of India. 14 January 2021. https://timesofindia.indiatimes.com/blogs/tea-with-life/translating-the-secrets-of-makara-sankranti/. 
  2. ↑ Ph.D, James G. Lochtefeld (2001-12-15) (en ভাষাত). The Illustrated Encyclopedia of Hinduism, Volume 1. The Rosen Publishing Group, Inc. ISBN 978-0-8239-3179-8. https://books.google.com/books?id=5kl0DYIjUPgC&q=Lakshmi. 
  3. ↑ Mark W. Muesse. The Hindu Traditions: A Concise Introduction. Fortress Press. পৃষ্ঠা. 157. ISBN 978-1451414004. https://books.google.com/books?id=VlQBfbwk7CwC. 
  4. ↑ 4.0 4.1 Kinsley, David (1998) (en ভাষাত). Hindu Goddesses: Visions of the Divine Feminine in the Hindu Religious Tradition. Motilal Banarsidass Publ.. ISBN 978-81-208-0394-7. https://books.google.com/books?id=hgTOZEyrVtIC&q=david+kinsley+10+mahavidya. 
  5. ↑ Coulter, Charles Russell; Turner, Patricia (4 July 2013). Encyclopedia of Ancient Deities. Routledge. ISBN 978-1-135-96390-3. https://books.google.com/books?id=sEIngqiKOugC&q=lakshmi+also+known+as+sri&pg=PA285. 
  6. ↑ Williams, George M. (2003). Handbook of Hindu Mythology. ABC-CLIO, Inc. পৃষ্ঠা. 196–8. ISBN 1-85109-650-7. 
  7. ↑ Monaghan, Patricia (2010-12-31) (en ভাষাত). Goddesses in World Culture. ABC-CLIO. ISBN 978-0-313-35465-6. https://books.google.com/books?id=qotjet-Hb0MC&q=Radha. 
  8. ↑ শৰ্মা শাস্ত্ৰী, নাৰায়ণ চন্দ্ৰ (২০১৬). লক্ষ্ (সংস্কৃত-অসমীয়া শব্দাৰ্থকোষ. প্ৰকাশক পাণবজাৰ, গুৱাহাটী: জ্যোতি প্ৰকাশন. পৃষ্ঠা. ২৩৯. 
  9. ↑ "lakṣ, लक्ष्." Monier-Williams Sanskrit-English Dictionary. Germany: University of Koeln. Archived 20 May 2015 at the Wayback Machine
  10. ↑ 10.0 10.1 Plum-Ucci, Carol. Celebrate Diwali. আই.এচ.বি.এন. 978-0766027787. pp. 79–86.
  11. ↑ শৰ্মা শাস্ত্ৰী, নাৰায়ণ চন্দ্ৰ (২০১৬). লক্ষণ (সংস্কৃত-অসমীয়া শব্দাৰ্থকোষ. প্ৰকাশক পাণবজাৰ, গুৱাহাটী: জ্যোতি প্ৰকাশন. পৃষ্ঠা. ২৩৯. 
  12. ↑ "lakṣaṇa." Monier-Williams Sanskrit-English Dictionary. Germany: University of Koeln. Archived 20 May 2015 at the Wayback Machine.
  13. ↑ 13.0 13.1 Rhodes, Constantina. 2011. Invoking Lakshmi: The Goddess of Wealth in Song and Ceremony. State University of New York Press, আই.এচ.বি.এন. 978-1-4384-3320-2.
  14. ↑ Vijaya Kumara, 108 Names of Lakshmi, Sterling Publishers, আই.এচ.বি.এন. 978-81-207-2028-2
  15. ↑ Brooks 1992, পৃষ্ঠা. 67.
  16. ↑ "Sri Lakshmi Ashtottara Shatanamavali - śrī lakṣmī aṣṭōttaraśatanāmāvalī" (en-IN ভাষাত). Stotra Nidhi. 2018-12-02. https://stotranidhi.com/en/sri-lakshmi-ashtottara-shatanamavali-in-english/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2022-06-17. 
  17. ↑ The Toranas are dated to the 1st century CE. See: Ornament in Indian Architecture, Margaret Prosser Allen, University of Delaware Press, 1991, p.18 [1]
  18. ↑ "The Calcutta Review". 1855. https://books.google.com/books?id=Qm8oAAAAYAAJ&q=does+lakshmi+represent+rajas+gunna&pg=PA35. 
  19. ↑ Vanamali (2008-07-21) (en ভাষাত). Shakti: Realm of the Divine Mother. Simon and Schuster. ISBN 978-1-59477-785-1. https://books.google.com/books?id=3FwoDwAAQBAJ&q=lakshmi+adi+shakti&pg=PT204. 
  20. ↑ "Divali – THE SYMBOLISM OF LAKSHMI." Trinidad and Tobago: National Library and Information System Authority. 2009. Archived from the original on 8 November 2014.
  21. ↑ Parasarthy, A. 1983. Symbolism in Hinduism. Chinmaya Mission Publication. আই.এচ.বি.এন. 978-81-7597-149-3. pp. 57–59.
  22. ↑ Parasarthy, A. 1983. Symbolism in Hinduism. Chinmaya Mission Publication. আই.এচ.বি.এন. 978-81-7597-149-3. pp. 91–92, 160–62.
  23. ↑ Nathan, R. S. 1983. Symbolism in Hinduism. Chinmaya Mission Publication. আই.এচ.বি.এন. 978-81-7597-149-3. p. 16.
  24. ↑ Gibson, Lynne. 2002. Hinduism. Heinemann. আই.এচ.বি.এন. 978-0-435-33619-6. p. 29.

বাহ্যিক সংযোগ

সম্পাদনা কৰক
ৱিকিমিডিয়া কমন্সত লক্ষ্মী সম্পৰ্কীয় মিডিয়া ফাইল আছে।
"https://as.wikipedia.org/w/index.php?title=লক্ষ্মী&oldid=510830"ৰ পৰা অনা হৈছে