ৱিকিপিডিয়া

হেলেন কেলাৰ

হেলেন কেলাৰ (ইংৰাজী: Helen Keller) এগৰাকী আমেৰিকান লিখক, ৰাজনৈতিক কৰ্মী তথা উদ্যমী বক্তা হিচাপে বিশ্ববিখ্যাত বিশেষভাৱে সক্ষম নাৰী। ১৮৮০ চনৰ ২৭ জুন তাৰিখে তেওঁৰ আমেৰিকাৰ তুস্কোম্বিয়া,আলবামাত জন্ম হৈছিল। ১৮৮২ চনত হোৱা এক ব্যাধিৰ ফলত তেওঁ শ্ৰৱণ আৰু বাকশক্তি হেৰুৱাই পেলায়। কেলাৰৰ শিক্ষয়ত্ৰী আন্না ছালভিয়ানৰ তত্ত্বাৱধানত তেওঁ যথেষ্টখিনি আৰোগ্য লাভ কৰে আৰু আনৰ লগত ভাৱৰ আদান প্ৰদান কৰিবলৈ শিকে। পিছলৈ তেওঁ কলেজলৈও যায় আৰু ১৯০৪ চনত ৰেডক্লিফ কলেজৰ পৰা সন্মান সহকাৰে স্নাতকোত্তৰ ডিগ্ৰী লাভ কৰে। তেৱেই একমাত্ৰ বাক অৰু শ্ৰৱণ শক্তিবিহীন ব্যক্তি যিয়ে প্ৰথম কলা শাখাত স্নাতকোত্তৰ ডিগ্ৰী লাভ কৰে।

হেলেন কেলাৰ
Helen Keller
A woman with full dark hair and wearing a long dark dress, her face in partial profile, sits in a simple wooden chair. A locket hangs from a slender chain around her neck; in her hands is a magnolia, its large white flower surrounded by dark leaves.
জন্ম হেলেন আদামছ কেলাৰ
২৭ জুন, ১৮৮০
তুস্কোম্বিয়া, আলাবামা, আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ
মৃত্যু জুন ১ , ১৯৬৮ (৮৭ বছৰ)
আৰাকান ৰেইডজ, ইৰ্ষ্টান কনেটিকাত, আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ
পেচা লিখক, ৰাজনৈতিক কৰ্মী, অধ্যাপক
মাতৃশিক্ষায়তন ৰেডক্লিফ কলেজ
উল্লেখনীয় কৰ্মৰাজি The Story of My Life
স্বাক্ষৰ

প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু শিক্ষা

সম্পাদনা কৰক

হেলেন কেলাৰ, আৰ্থাৰ এইচ কেলাৰ আৰু কেথেৰিন আডামচ কেলাৰৰ দুই জীয়ৰীৰ প্ৰথম গৰাকী আছিল। তেওঁৰ দুজন সতিয়া ভাতৃও আছিল। কেলাৰৰ পিতৃয়ে ছিভিল ৱাৰৰ সময়ত যুদ্ধত অংশগ্ৰহণ কৰিছিল। তেওঁলোকৰ পৰিয়ালটো কপাহ খেতিৰ পৰা পোৱা আৰ্জনেৰে চলিবলৈ যথেষ্ট নাছিল, পাছলৈ কেলাৰৰ পিতৃ আৰ্থাৰে এখন স্থানীয় বাতৰি কাকতত সম্পাদক ৰুপে যোগদান কৰে। হেলেন কেলাৰ জন্মৰে পৰাই শ্ৰৱণ আৰু বাকশক্তিহীন নাছিল তেওঁ ছমাহৰ পৰাই কথা কবলৈ আৰু মাথোঁ এবছৰ বয়সতে খোজ কাঢ়িবলৈ শিকিছিল। ১৮৮২ চনত হোৱা এক ব্যাধিয়ে তেওঁক বাৰুকৈয়ে জুৰুলা কৰি পেলাইছিল - যাক চিকিৎসক সকলে "ব্ৰেইন ফিভাৰ" বুলি কৈছিল, লক্ষণসমূহ আছিল অত্যধিক শাৰীৰিক উষ্ণতা বৃদ্ধি পোৱা, তথাপি আজি পয্যন্ত তেওঁৰৰ প্ৰকৃত ৰোগৰ কাৰণ জানিব পৰা নগল। কেলাৰৰ মাতৃ কেথেৰিনে লক্ষ্য কৰিছিল যে তেওঁলোকৰ জীয়ৰীয়ে কোনোধৰণৰ শব্দ বা হাতৰ ভঙ্গীৰে কিবা দেখুৱালেও একো প্ৰতিক্ৰিয়া কৰা নাছিল কিয়নো ইতিমধ্যই হেলেন কেলাৰে নিজৰ শ্ৰৱণ আৰু বাকশক্তি হেৰুৱাই পেলাইছিল, তেতিয়া তেওঁৰ বয়স মাথোঁ ১৯ মাহ হে হৈছিল। ডাঙৰ হৈ অহাৰ লগে লগে কেলাৰে কিছুমান ক্ষেত্ৰতহে প্ৰতিক্ৰিয়া কৰিবলৈ সক্ষম হৈছিল।

শৈশৱ আৰু অসুস্থতা

সম্পাদনা কৰক
 
আলাবামাৰ টাস্কামবিয়াত কেলাৰৰ জন্মস্থান
 
১৮৮৮ চনৰ জুলাই মাহত কেপ কডত প্ৰশিক্ষণ প্ৰদান কৰিথকা এন্নে চুলিভানৰ সৈতে হেলেন কেলাৰ (বাওঁফালে)।

১৮৮০ চনৰ ২৭ জুনত আলাবামাৰ টাস্কামবিয়াত আৰ্থাৰ হেনলি কেলাৰ (১৮৩৬–১৮৯৬)[1] আৰু "কেট" নামেৰে পৰিচিত কেথেৰিন এভাৰেট (এডামছ) কেলাৰ (১৮৫৬–১৯২১)ৰ কন্যা হেলেন কেলাৰৰ জন্ম হয়।[2][3] তেওঁৰ পৰিয়ালটোৱে আইভী গ্ৰীণ নামৰ এটা ঘৰত বাস কৰিছিল, এই ঘৰটো হেলেনৰ দেউতাকৰ ফালৰ ককাৱকে বহু দশক আগতে নিৰ্মাণ কৰিছিল।[4] তেওঁৰ চাৰিজন ভাই-ভনীৰ ভিতৰ দুজন একেবাৰে নিজৰ ক্ৰমে মিল্ড্ৰেড কেম্পবেল (কেলাৰ) টাইছন আৰু ফিলিপ ব্ৰুকছ কেলাৰ; আৰু পিতৃৰ প্ৰথম গৰাকী পত্নীৰ ফালৰ পৰা হেলেনৰ দুজন ডাঙৰ ভাতৃ জেমছ মেকড'নাল্ড কেলাৰ আৰু উইলিয়াম চিম্পছন কেলাৰ।[5][6]

কেলাৰৰ পিতৃয়ে বহু বছৰ ধৰি টাস্কামবিয়া নৰ্থ আলাবামিয়ান কাকতৰ সম্পাদক হিচাপে কাম কৰিছিল। তেওঁ কনফেডাৰেট সেনাবাহিনীত কেপ্তেইন হিচাপেও কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰিছিল।[3][4] যুদ্ধৰ পূৰ্বে এই পৰিয়ালটো দাসত্ত্বৰ অভিজাত শ্ৰেণীৰ অংশ আছিল যদিও পিছলৈ মৰ্যাদা হেৰুৱাই।[4] তেওঁৰ মাতৃ আছিল চাৰ্লছ ডব্লিউ এডামছ, এজন কনফেডাৰেট জেনেৰেলৰ কন্যা।

কেলাৰৰ পিতৃৰ বংশ চুইজাৰলেণ্ডৰ স্থানীয় কেছপাৰ কেলাৰৰ পৰাই আৰম্ভ হোৱা বুলি তথ্য পোৱা গৈছিল।[7][8] হেলেনৰ চুইজাৰলেণ্ডৰ জুৰিখৰ এজন পূৰ্বপুৰুষ আছিল তেওঁ বধিৰসকলৰ শিক্ষক আছিল। কেলাৰে তেওঁৰ প্ৰথম আত্মজীৱনীত এই সত্যৰ ওপৰত চিন্তা কৰি লিখিছিল।[7]

১৯ মাহ বয়সত কেলাৰ "পেট আৰু মগজুৰ" এক অজ্ঞাত ৰোগত আক্ৰান্ত হোৱা বুলি চিকিৎসকে ঘোষণা কৰিছিল।[9] সমসাময়িক চিকিৎসকসকলৰ মতে এই ৰোগৰ লক্ষণ আছিল মেনিনজাইটিছৰ দৰে, যিটো বেক্টেৰিয়া নেইচেৰিয়া মেনিনজাইটিডিছ (মেনিনজাইটিডিছ)ৰ ফলত হয়,[10] বা সম্ভৱতঃ হিম'ফিলাছ ইনফ্লুৱেঞ্জাই।[3][11] এই ৰোগে কেলাৰক বধিৰ আৰু অন্ধ কৰি পেলালে। আত্মজীৱনীত তেওঁ এই কথাকে "ঘন কুঁৱলীৰ মাজৰ সাগৰত" বাস কৰিছিল বুলি উল্লেখ কৰিছে।[12]

সেই সময়ত কেলাৰে পৰিয়ালৰ ৰান্ধনীৰ দুবছৰীয়া কন্যা মাৰ্থা ৱাশ্বিংটনৰ সৈতে কিছু যোগাযোগ কৰিবলৈ সক্ষম হৈছিল আৰু ছোৱালীজনীৰ চিন বুজি পাইছিল; [13]:11 সাত বছৰ বয়সলৈকে কেলাৰে ঘৰৰ মানুহৰ সৈতে ৬০টাতকৈয়ো অধিক অংগি-ভংগিৰে যোগাযোগ কৰিবলৈ সক্ষম হৈছিল আৰু মানুহক তেওঁলোকৰ খোজৰ কম্পনৰ দ্বাৰা পৃথকে পৃথকে চিনি পাব পাৰিছিল।[14]

১৮৮৬ চনত চাৰ্লছ ডিকেন্সৰ আমেৰিকান টোকাৰ পৰা বধিৰ আৰু অন্ধ মহিলা লওৰা ব্ৰীজমেনৰ সফল শিক্ষাৰ বিৱৰণীৰ পৰা অনুপ্ৰাণিত হৈ কেলাৰৰ মাতৃয়ে হেলেন আৰু তেওঁৰ পিতৃক চিকিৎসক জে জুলিয়ান চিছলমৰ পৰামৰ্শ ল'বলৈ পঠিয়াই দিয়ে।[15][4] চিছ’লমে কেলাৰ পৰিয়ালটোক সেই সময়ত বধিৰ শিশুৰ সৈতে কাম কৰি থকা আলেকজেণ্ডাৰ গ্ৰাহাম বেলৰ ওচৰলৈ প্ৰেৰণ কৰে। বেলে তেওঁলোকক ব্ৰীজমেনে পঢ়া-শুনা কৰা দক্ষিণ বষ্টনত অৱস্থিত বিদ্যালয় পাৰ্কিন্স ইনষ্টিটিউট ফৰ দ্য ব্লাইণ্ডৰ সৈতে যোগাযোগ কৰিবলৈ পৰামৰ্শ দিয়ে। বিদ্যালয়খনৰ পৰিচালক মাইকেল এনাগনছে দৃষ্টিশক্তিহীন বিদ্যালয়খনৰ ২০ বছৰীয়া প্ৰাক্তন ছাত্ৰী এন্নে চুলিভানক কেলাৰৰ প্ৰশিক্ষক হ’বলৈ কয়। এয়াই আছিল প্ৰায় ৫০ বছৰীয়া সম্পৰ্কৰ আৰম্ভণি: চুলিভান আৰু কেলাৰ সম্পৰ্ক প্ৰথমে প্ৰশিক্ষক-ছাত্ৰী আৰু পিছলৈ তেওঁৰ সংগী হিচাপে গঢ় লৈ উঠিছিল।[13]

১৮৮৭ চনৰ ৫ মাৰ্চত চুলিভান কেলাৰৰ ঘৰত উপস্থিত হৈছিল[12] চুলিভানে লগে লগে হেলেনক হাতত শব্দৰ বানান কৰি যোগাযোগ কৰিবলৈ শিকাবলৈ ধৰিলে, তেওঁ কেলাৰক উপহাৰ হিচাপে অনা পুতলাটোৰ বাবে "d-o-l-l" ৰেই এই শিক্ষা আৰম্ভ কৰিলে। কেলাৰে প্ৰথম অৱস্থাত এই প্ৰশিক্ষণৰ জটিলতাৰে যুঁজ দিব লগা হৈছিল। কিয়নো তেওঁ বুজিব পৰা নাছিল যে প্ৰতিটো বস্তুৰেই ইয়াক চিনাক্ত কৰা এটা শব্দ থাকে। যেতিয়া চুলিভানে কেলাৰক "মগ" শব্দটো শিকাবলৈ চেষ্টা কৰিছিল, কেলাৰ ইমানেই হতাশ হৈ পৰিছিল যে তেওঁ মগটোৱেই ভাঙি পেলাইছিল।[16] কেলাৰে কেনেকৈ অতি সোনকালেই চুলিভানৰ হাতৰ ইংগিত অনুকৰণ কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল সেই বিষয়ে উল্লেখ কৰিছিল: "মই নাজানিছিলো যে মই এটা শব্দ বানান কৰি আছো, বা শব্দৰ যে অস্তিত্বও আছে সেইকথা নাজানিছিলোঁ। মই কেৱল মোৰ আঙুলিবোৰ বান্দৰৰ দৰে অনুকৰণ কৰি গৈছিলো।" [17]

পিছৰ মাহত কেলাৰে এক অগ্ৰগতি লাভ কৰিলে, সেই সময়ত তেওঁ উপলব্ধি কৰিছিল যে তেওঁৰ শিক্ষক গৰাকীয়ে বাস্তৱত পানী আৰু পানী শব্দৰ মাজত সামঞ্জস্যক বুজাবলৈ হেলেনৰ আনখন হাতৰ তলুৱাৰে শীতল পানী বৈ যাবলৈ দিছিল।[12]

ৰাজনৈতিক জীৱন

সম্পাদনা কৰক
 
হেলেন কেলাৰৰ প্ৰতিকৃতি, ১৯০৪ চন। হেলেনৰ বাওঁ চকু এটা ওলাই থকাৰ বাবে চকুৰ অস্ত্ৰোপচাৰ পিচতহে ১৯১১ চনত প্ৰফাইলত ফটো তোলা হৈছিল।[18][19]

মুষ্টিমেয় লোকেই বহুতৰ গৰাকী, কাৰণ তেওঁলোকৰ হাতত সকলোৰে জীৱিকাৰ সামৰ্থ্য আছে ... দেশখন আটাইতকৈ ধনীসকলৰ বাবে, প্ৰতিষ্ঠান, বেংকাৰ, মাটিৰ দৰ-দাম লক্ষ্য কৰাসকলৰ বাবে, আৰু শ্ৰমৰ শোষকৰ বাবে পৰিচালিত হয়। মানৱ জাতিৰ গৰিষ্ঠসংখ্যকেই কৰ্মৰত লোক। যেতিয়ালৈকে তেওঁলোকৰ ন্যায্য দাবী—তেওঁলোকৰ জীৱিকাৰ মালিকীস্বত্ব আৰু নিয়ন্ত্ৰণ—শূন্য হৈ পৰিব, তেতিয়ালৈকে আমাৰ পুৰুষৰ অধিকাৰ বা নাৰীৰ অধিকাৰো থাকিব নোৱাৰে। মানৱ জাতিৰ গৰিষ্ঠসংখ্যকক ঔদ্যোগিক অত্যাচাৰৰ দ্বাৰা মাটিত পেলাই দিয়া হয় যাতে বাকী থকা নগণ্যসকলে সহজে জীয়াই থাকিব পাৰে।

—হেলেন কেলাৰ, ১৯১১[20]

১৯১৬ চনৰ ২২ জানুৱাৰীত কেলাৰ আৰু চুলিভানে পশ্চিম উইচকনচিনৰ সৰু চহৰ মেনোমনিলৈ গৈ মেবেল টেইণ্টাৰ মেম’ৰিয়েল বিল্ডিঙত বক্তৃতা প্ৰদান কৰে। তেওঁৰ বক্তৃতাৰ সবিশেষ ১৯১৬ চনৰ ২২ জানুৱাৰীত সাপ্তাহিক ডান কাউণ্টি নিউজত প্ৰকাশ কৰা হৈছিল।[21]

কেলাৰ এজন বিশ্ববিখ্যাত বক্তা আৰু লেখক হৈ পৰিছিল। আন অসংখ্য কাৰণৰ মাজতো তেওঁ আছিল বিশেষভাৱে সক্ষম লোকৰ বাবে প্ৰেৰণা। তেওঁ পঁচিশখন ভিন্ন দেশ ভ্ৰমণ কৰি বধিৰ লোকৰ অৱস্থাৰ বিষয়ে প্ৰেৰণাদায়ক ভাষণ দিছিল।[22] তেখেত আছিল ভোটাধিকাৰবাদী, শান্তিবাদী, উগ্ৰ সমাজবাদী, জন্ম নিয়ন্ত্ৰণ সমৰ্থক আৰু উড্ৰ' উইলছনৰ বিৰোধী। ১৯১৫ চনত তেওঁ আৰু জৰ্জ এ কেছলাৰে হেলেন কেলাৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় (HKI) সংস্থা প্ৰতিষ্ঠা কৰে। এই সংস্থাটো দৃষ্টিশক্তি, স্বাস্থ্য, আৰু পুষ্টিৰ ওপৰত গৱেষণাৰ বাবে নিয়োজিত।

১৯২০ চনত কেলাৰে আমেৰিকান চিভিল লিবাৰ্টিজ ইউনিয়ন (ACLU) প্ৰতিষ্ঠা কৰাত সহায় কৰে। চুলিভানৰ সৈতে ৪০খনতকৈও অধিক দেশ ভ্ৰমণ কৰি জাপানলৈ কেইবাবাৰো ভ্ৰমণ কৰি জাপানী জনসাধাৰণৰ প্ৰিয় হৈ পৰে। কেলাৰে গ্ৰভাৰ ক্লিভলেণ্ডৰ পৰা আৰম্ভ কৰি লিণ্ডন বি জনছনলৈকে প্ৰতিজন আমেৰিকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতিক লগ পাইছিল আৰু আলেকজেণ্ডাৰ গ্ৰাহাম বেল, চাৰ্লি চেপলিন আৰু মাৰ্ক ট্ৱেইনকে ধৰি বহু বিখ্যাত ব্যক্তিৰ সৈতে বন্ধুত্ব কৰিছিল। কেলাৰ আৰু ট্ৱেইন দুয়োকে বাওঁপন্থী ৰাজনীতিৰ সৈতে মিত্ৰতা কৰা ৰাজনৈতিক নেতা বুলি গণ্য কৰা হৈছিল।[23]

১৯০৯ চনত কেলাৰ ছ’চিয়েলিষ্ট পাৰ্টিৰ সদস্য হয়; ১৯০৯ চনৰ পৰা ১৯২১ চনলৈকে তেওঁ শ্ৰমিক শ্ৰেণীৰ সমৰ্থনত সক্ৰিয়ভাৱে প্ৰচাৰ চলাইছিল আৰু লিখিছিল। তেওঁৰ বহু ভাষণ আৰু লেখা আছিল মহিলাৰ ভোটাধিকাৰ আৰু যুদ্ধৰ প্ৰভাৱৰ বিষয়ে; ইয়াৰ উপৰিও তেওঁ সামৰিক হস্তক্ষেপৰ বিৰোধিতা কৰা কাৰণসমূহক সমৰ্থন কৰিছিল।[24] তেওঁৰ মাতটো জনসাধাৰণে ভালদৰে বুজিবলৈ তেওঁ স্পিচ থেৰাপী লৈছিল। যেতিয়া ৰকফেলাৰৰ মালিকানাধীন প্ৰেছে তেওঁৰ প্ৰবন্ধসমূহ ছপা কৰিবলৈ অস্বীকাৰ কৰিছিল, তেতিয়া তেওঁ ৰচনাসমূহ প্ৰকাশ নোহোৱালৈকে প্ৰতিবাদ কৰিছিল।[25]

ৰাষ্ট্ৰপতি পদৰ বাবে ছ’চিয়েলিষ্ট পাৰ্টিৰ প্ৰাৰ্থী ইউজিন ভি ডেবছৰ প্ৰতিটো প্ৰচাৰতে তেওঁ সমৰ্থন কৰিছিল। হেলেন জৰ্জৰ প্ৰগ্ৰেছ এণ্ড প'ভাৰ্টি পঢ়াৰ আগতে হেলেন কেলাৰ ইতিমধ্যে এগৰাকী সমাজবাদী আছিল যিয়ে বিশ্বাস কৰিছিল যে জৰ্জিজম সঠিক দিশত এক ভাল পদক্ষেপ।[26] পিছলৈ তেওঁ "হেনৰী জৰ্জৰ দৰ্শনত এক বিৰল সৌন্দৰ্য্য আৰু প্ৰেৰণাৰ শক্তি, আৰু মানৱ প্ৰকৃতিৰ অপৰিহাৰ্য আভিজাত্যৰ ওপৰত এক ভয়ংকৰ বিশ্বাস" বিচাৰি পোৱাৰ বিষয়ে লিখিছিল।[27]

কেলাৰে দাবী কৰিছিল যে তেওঁৰ সমাজবাদী মতামত প্ৰকাশ কৰাৰ আগতে তেওঁৰ সাহস আৰু বুদ্ধিমত্তাৰ প্ৰশংসা কৰা বাতৰি কাকতৰ স্তম্ভলেখকসকলে এতিয়া তেওঁৰ অক্ষমতাৰ প্ৰতি দৃষ্টি আকৰ্ষণ কৰে। ব্ৰুকলিন ঈগলৰ সম্পাদকে লিখিছিল যে তেওঁৰ "ভুলবোৰ তেওঁৰ বিকাশৰ স্পষ্ট সীমাবদ্ধতাৰ পৰাই উদ্ভৱ হৈছিল।" কেলাৰে সেই সম্পাদকক উত্তৰ দিছিল, তেওঁৰ ৰাজনৈতিক মতামত গম পোৱাৰ আগতেই তেওঁক লগ পোৱাৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল।[28]

১৯১২ চনত কেলাৰে বিশ্বৰ উদ্যোগিক শ্ৰমিক (আই ডব্লিউ ডব্লিউ, ৱবলিছ নামেৰে জনাজাত) [23] ত যোগদান কৰে আৰু কয় যে সংসদীয় সমাজবাদ "ৰাজনৈতিক বোকাত ডুব গৈ আছে।" ১৯১৬ চনৰ পৰা ১৯১৮ চনৰ ভিতৰত তেওঁ আই ডব্লিউ ডব্লিউৰ বাবে লিখিছিল।[29]

১৯৪৬ চনৰ পৰা ১৯৫৭ চনলৈকে কেলাৰে ৩৫খন দেশ ভ্ৰমণ কৰে।[30] ১৯৪৮ চনত নিউজিলেণ্ডলৈ গৈ ক্ৰাইষ্টচাৰ্চ আৰু অকলেণ্ডৰ বধিৰ বিদ্যালয় পৰিদৰ্শন কৰে। তেওঁ ক্ৰাইষ্টচাৰ্চত ডিফ ছ'চাইটি অৱ কেণ্টাৰবেৰীৰ লাইফ মেম্বাৰ পেটি ষ্টিলক লগ পাইছিল।[31]

তথ্য উৎস

সম্পাদনা কৰক
  1. ↑ "Arthur H. Keller". Encyclopedia of Alabama. Archived from the original on July 26, 2011. Retrieved March 15, 2016.  Unknown parameter |url-status= ignored (help); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (help); More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (help)
  2. ↑ "Kate Adams Keller". American Foundation for the Blind. Archived from the original on April 9, 2010. https://web.archive.org/web/20100409151828/http://www.afb.org/braillebug/hkgallery.asp?frameid=4। আহৰণ কৰা হৈছে: March 7, 2010. 
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 "Helen Keller FAQ". Perkins School for the Blind. http://www.perkins.org/vision-loss/helen-keller। আহৰণ কৰা হৈছে: December 25, 2010. 
  4. ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 Nielsen, Kim E. (2007). "The Southern Ties of Helen Keller". Journal of Southern History খণ্ড 73 (4): 783–806. doi:10.2307/27649568. https://www.researchgate.net/publication/242408791। আহৰণ কৰা হৈছে: March 15, 2016. 
  5. ↑ "Ask Keller". American Foundation for the Blind. October 2006. Archived from the original on March 3, 2016. https://web.archive.org/web/20160303220331/http://braillebug.afb.org/askkeller.asp?issueid=200810। আহৰণ কৰা হৈছে: March 15, 2016. 
  6. ↑ "Ask Keller". American Foundation for the Blind. November 2005. Archived from the original on January 24, 2018. https://web.archive.org/web/20180124113341/http://braillebug.afb.org/askkeller.asp?issueid=200511। আহৰণ কৰা হৈছে: June 13, 2017. 
  7. ↑ 7.0 7.1 Herrmann, Dorothy; Keller, Helen; Shattuck, Roger (2003). The Story of my Life: The Restored Classic. W. W. Norton & Company. পৃষ্ঠা. 12–14. ISBN 978-0-393-32568-3. https://archive.org/details/storyofmylife200hele। আহৰণ কৰা হৈছে: May 14, 2010. 
  8. ↑ "Ask Keller". American Foundation for the Blind. November 2005. Archived from the original on April 9, 2008. https://web.archive.org/web/20080409031821/http://www.afb.org/braillebug/askkeller.asp?issueid=200511। আহৰণ কৰা হৈছে: March 15, 2016. 
  9. ↑ "Ask Keller". American Foundation for the Blind. February 2005. Archived from the original on September 9, 2016. https://web.archive.org/web/20160909212551/http://braillebug.afb.org/askkeller.asp?issueid=20052। আহৰণ কৰা হৈছে: June 13, 2017. "Helen's illness was diagnosed by her doctor as 'acute congestion of the stomach and the brain'" 
  10. ↑ "What Caused Helen Keller to Be Deaf and Blind? An Expert Has This Theory". Live Science. June 2018. https://www.livescience.com/62711-helen-keller-deaf-blind-illness-cause.html। আহৰণ কৰা হৈছে: February 24, 2021. 
  11. ↑ "Helen Keller Biography". American Foundation for the Blind. http://www.afb.org/info/about-us/helen-keller/biography-and-chronology/biography/1235। আহৰণ কৰা হৈছে: February 21, 2015. 
  12. ↑ 12.0 12.1 12.2 "Helen Keller's Moment". The Attic. https://www.theattic.space/home-page-blogs/2018/11/29/helen-kellers-moment। আহৰণ কৰা হৈছে: December 4, 2018. 
  13. ↑ 13.0 13.1 Keller, Helen (1905). "The Story of My Life". প্ৰকাশক New York: Doubleday, Page & Company. http://digital.library.upenn.edu/women/keller/life/life.html। আহৰণ কৰা হৈছে: March 15, 2016. 
  14. ↑ Shattuck, Roger (1904). The World I Live In. ISBN 9781590170670. https://books.google.com/books?id=sDrSMbHwkiIC&pg=PR7। আহৰণ কৰা হৈছে: October 13, 2018. 
  15. ↑ Worthington, W. Curtis (March 1990). A Family Album: Men Who Made the Medical Center. Reprint Co. ISBN 978-0-87152-444-7. http://www.muschealth.com/about_us/history/chislom.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: March 8, 2008. 
  16. ↑ Wilkie, Katherine E. (January 1969). Helen Keller: Handicapped Girl. Atheneum. ISBN 978-0-672-50076-3. 
  17. ↑ "Helen Keller's Moment". The Attic. https://www.theattic.space/home-page-blogs/2018/11/29/helen-kellers-moment। আহৰণ কৰা হৈছে: February 1, 2019. 
  18. ↑ Herrmann, Dorothy (December 15, 1999). Helen Keller: A Life. University of Chicago Press. পৃষ্ঠা. 180–181. ISBN 978-0-226-32763-1. https://books.google.com/books?id=VUp4uh87_eUC&q=carefully+photographed&pg=PA180। আহৰণ কৰা হৈছে: November 17, 2021. "For years she had always been carefully photographed in right profile to hide her left eye, which was protruding and obviously blind. Aware that she would now be exposed to the merciless gaze of the public, she had both eyes surgically removed and replaced with glass ones." 
  19. ↑ Selsdon, Helen (July 29, 2015). "Helen Keller: An Artificial Eye". American Foundation for the Blind. https://www.afb.org/blog/entry/helen-keller-artificial-eye। আহৰণ কৰা হৈছে: September 23, 2021. 
  20. ↑ Keller, Helen (2003). Davis, John. ed. Rebel Lives. Ocean Press. পৃষ্ঠা. 57. ISBN 978-1-876175-60-3. 
  21. ↑ Koser, Jessica (January 19, 2016). "From the files: New library is now open to the public". Dunn County News. http://chippewa.com/dunnconnect/news/local/history/from-the-files-new-library-is-now-open-to-the/article_c0bd9d80-6056-5e47-b7f5-77887e7a4a0e.html. 
  22. ↑ McGinnity, B.L (September 12, 2014). "Helen Keller". http://www.perkins.org/history/people/helen-keller। আহৰণ কৰা হৈছে: November 29, 2016. 
  23. ↑ 23.0 23.1 Loewen, James W. (1996). Lies My Teacher Told Me: Everything Your American History Textbook Got Wrong (Touchstone সম্পাদনা). প্ৰকাশক New York: Touchstone Books. পৃষ্ঠা. 20–22. ISBN 978-0-684-81886-3. 
  24. ↑ Davis, Mark J. "Examining the American peace movement prior to World War I" Archived December 18, 2019, at the Wayback Machine, America Magazine, April 17, 2017
  25. ↑ Nielsen, Kim E. (2004). The radical lives of Helen Keller. প্ৰকাশক New York: New York University Press. ISBN 9780814758144. https://archive.org/details/radicallivesofhe00niel. 
  26. ↑ "Wonder Woman at Massey Hall". Toronto Star Weekly. January 1914. http://www.billgladstone.ca/?p=6485. 
  27. ↑ George, Henry (1998). Progress & Poverty. Robert Schalkenbach Foundation. ISBN 978-0-911312-10-2. https://books.google.com/books?id=kKFQdRePRBYC&pg=PA262। আহৰণ কৰা হৈছে: October 17, 2020. 
  28. ↑ Keller, Helen (November 3, 1912). "How I Became a Socialist". Helen Keller Reference ArchiveThe New York Call. http://www.marxists.org/reference/archive/keller-helen/works/1910s/12_11_03.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: March 15, 2016. 
  29. ↑ Bindley, Barbara (January 16, 1916). "Why I Became an IWW". New York Tribune. https://www.marxists.org/reference/archive/keller-helen/works/1910s/16_01_16.htm. 
  30. ↑ "Helen Keller Biography" Archived July 25, 2017, at the Wayback Machine. American Foundation for the Blind (AFB.org). Retrieved March 31, 2020.
  31. ↑ "History » Deaf Society of Canterbury – TE KAHUI TURI KI WAITAHA". http://deafsocietyofcanterbury.co.nz/who-we-are/history/। আহৰণ কৰা হৈছে: September 18, 2018. 
"https://as.wikipedia.org/w/index.php?title=হেলেন_কেলাৰ&oldid=383329"ৰ পৰা অনা হৈছে