ৰেনে ডিকাৰ্ট

ৰেণে ডেকাৰ্ট (/deɪˈkɑːrt/ দিন-কাৰ্ট বা ইউকে: /ˈdeɪkɑːrt/ ডে-কাৰ্ট; ইংৰাজী: Rene Descartes; (৩১ মাৰ্চ ১৫৯৬ – ১১ ফেব্ৰুৱাৰী ১৬৫০) এজন ফৰাচী দাৰ্শনিক, বিজ্ঞানী আৰু গণিতজ্ঞ আছিল, যাক আধুনিক দৰ্শন আৰু বিজ্ঞানৰ উদ্ভৱনৰ ক্ষেত্ৰত এক প্ৰাথমিক ব্যক্তিত্ব হিচাপে গণ্য কৰা হয়। তেওঁৰ অনুসন্ধানৰ পদ্ধতিৰ বাবে গণিত সৰ্বাধিক আছিল, আৰু তেওঁ জ্যামিতি আৰু বীজগণিতৰ পূৰ্বৰ পৃথক ক্ষেত্ৰবোৰক বিশ্লেষণাত্মক জ্যামিতিৰ সৈতে সংযুক্ত কৰিছিল। ডেকাৰ্টে তেওঁৰ কৰ্মজীৱনৰ বেছিভাগ সময় ডাচ্চ গণৰাজ্যত অতিবাহিত কৰিছিল, প্ৰথমতে ডাচ্চ ষ্টেটছ আৰ্মীৰ সেৱা কৰিছিল, আৰু পিছলৈ ডাচ্চ সোণালী যুগৰ কেন্দ্ৰীয় বুদ্ধিজীৱী হৈ পৰিছিল। যদিও তেওঁ প্ৰটেষ্টাণ্ট ৰাজ্যত সেৱা আগবঢ়াইছিল আৰু পিছলৈ সমালোচকসকলে তেওঁক দেৱতা হিচাপে গণ্য কৰিছিল, কিন্তু ডেকাৰ্ট ৰোমান কেথলিক আছিল। তেখেতে ১৬২০ চনৰ নৱেম্বৰত প্ৰেগৰ পৰা কিছু দূৰত্ব সংগঠিত 'বেলট অব দ্য হোৱাইট মাউণ্টেইন' নামেৰে প্ৰখ্যাত যুদ্ধত অংশ গ্ৰহণ কৰিছিল। তাৰ পাছত তেওঁ সামৰিক বাহিনী ত্যাগ কৰে আৰু জ্ঞানৰ অন্বেষণত ব্ৰতী হৈ পৰে। তেখেতে সেই সময়ত বিশ্লেষণাত্মক জ্যামিতিৰ ভেটি নিৰ্মাণ কৰিছিল। লেখ কাগজৰ (X) অক্ষ আৰু ৱাই (Y) অক্ষৰ তেওঁই আৰম্ভ কৰিছিল। তাৰ সহায়ত কোনো বিন্দুৰ স্থানাংক বা অৱস্থান উলিওৱাৰ এক পদ্ধতি তেওঁ আবিষ্কাৰ কৰিছিল। তেওঁৰ দাৰ্শনিক মন্তব্য “মই ভাবোঁ, গতিকে মই আছোঁ”-ৰ বাবে তেওঁ জনাজাত।

ৰেণে ডেকাৰ্ট

সম্পূৰ্ণ নাম	ৰেণে ডেকাৰ্ট
জন্ম	৩১মাৰ্চ ১৫৯৬ La Haye en Touraine, Touraine, ফৰাচী সাম্ৰাজ্য (বৰ্তমান Descartes, Indre-et-Loire)
মৃত্যু	১১ ফেব্ৰুৱাৰী ১৬৫০ ষ্টকহাম, চুইডেন সাম্ৰাজ্য
যুগ	১৭ শতিকা আলোকজ্জ্বল যুগ
অঞ্চল	পাশ্চাত্য দৰ্শন ডাচ দৰ্শন ফৰাচী দৰ্শন
ধাৰা	যুক্তিবাদ কাৰ্টেছিয়ানবাদ ব্যৱস্থা জন্মগততাবাদ ভেটিবাদ ধাৰণাবাদ অগাষ্টিনিয়ানবাদ পৰোক্ষ বাস্তৱবাদ সত্যৰ পত্ৰ-পত্ৰিকা তত্ত্ব কৰ্পাস্কুলাৰিয়ানবাদ ধৰ্মতত্ত্বৰ স্বেচ্ছাসেৱীতা
আগ্ৰহ	জ্ঞান বিজ্ঞান, আধ্যাত্মিকতা, গণিত, পদাৰ্থ বিজ্ঞান, ব্ৰহ্মাণ্ড বিজ্ঞান, নৈতিকতা
উল্লেখযোগ্য কৰ্ম	See list Cogito ergo sum Method of doubt Subjectivity Method of normals Analytic geometry Cartesian coordinate system Imaginary number Mind–body problem Cartesian dualism Interactionism Trialism Cartesian circle Foundationalism Mathesis universalis Folium of Descartes Deus deceptor Dream argument Conservation of momentum (quantitas motus) Balloonist theory Descartes' Rule of Signs Wax argument Trademark argument Causal adequacy principle Res cogitans/res extensa distinction Conatus
স্বাক্ষৰ

জন্ম আৰু বংশ পৰিচয়

১৫৯৬ চনৰ ৩১ মাৰ্চত ফ্ৰান্সৰ ডেকাৰ্ট (আগৰ নাম লা হায়ে এন টুৰিন) নামৰ ঠাইত ৰেনে ডেকাৰ্টৰ জন্ম হৈছিল। পিতৃ জোৱাচিম আৰু মাতৃ জীন ব্ৰকাডৰ। তেওঁৰ এবছৰ বয়সতে মাতৃক হেৰুৱায় আৰু তাৰ পাছত অৰ্হতাকে তেওঁৰ দায়িত্ব কৰে।

শিক্ষা

১৬২৯ চনত তেওঁ ফ্ৰানেকাৰ বিশ্ববিদ্যালয়ত অধ্যয়ন কৰিবলৈ নামভৰ্তি কৰে। তাৰ পাছৰ বছৰৰে তেওঁ সেই বিশ্ববিদ্যালয় এৰি লিভেন বিশ্ববিদ্যালয় পায়গৈ আৰু তাত জেকৰ গলিয়াছৰ অধীনত জ্যোতিবিজ্ঞান পঢ়িবলৈ লয়।

কৰ্মজীৱন

তেওঁ উট্ৰেখত বিশ্ববিদ্যালয়ত প্ৰবক্তাৰ পদত যোগদান কৰে।

দাৰ্শনিক চিন্তাধাৰা

ৰেণে ডেকাৰ্টৰ ডিচকৰ্চ অন দ্য মেথড (Discourse on the Method) গ্ৰন্থত তেওঁ এনে এক মৌলিক নীতিৰ সূত্ৰত উপনীত হ’বলৈ চেষ্টা কৰিছিল যিটো কোনো সন্দেহ নোহোৱাকৈয়ে সত্য বুলি জানিব পৰা যায়। ইয়াৰ বাবে তেওঁ হাইপাৰবলিকেল/আধ্যাত্মিক সন্দেহ নামৰ পদ্ধতি এটা ব্যৱহাৰ কৰে, যাক কেতিয়াবা পদ্ধতিগত সন্দেহবাদ বা কাৰ্টেছিয়ান সন্দেহ বুলিও কোৱা হয়: তেওঁ সন্দেহ কৰিব পৰা যিকোনো ধাৰণা নাকচ কৰে আৰু তাৰ পিছত প্ৰকৃত জ্ঞানৰ দৃঢ় ভেটি আহৰণৰ বাবে সেইবোৰ পুনৰ প্ৰতিষ্ঠা কৰে। ডেকাৰ্টে নিজৰ ধাৰণাসমূহ শূন্যৰ পৰাই গঢ়ি তুলিছিল যিটো তেওঁ দ্য মেডিটেচনছ অন ফাৰ্ষ্ট ফিল’চফি (The Meditations on First Philosophy) গ্ৰন্থত কৰে। তেওঁ ইয়াক স্থাপত্যৰ সৈতে সম্পৰ্কিত কৰিছে: ওপৰৰ মাটিখিনি কাঢ়ি লৈ ​​নতুন অট্টালিকা বা গঠন সৃষ্টি কৰা হয়। ডেকাৰ্টে নিজৰ সন্দেহক মাটি আৰু নতুন জ্ঞানক অট্টালিকা বুলি কয়। ডেকাৰ্টৰ বাবে এৰিষ্ট'টলৰ ভেটিবাদ অসম্পূৰ্ণ আৰু তেওঁৰ সন্দেহৰ পদ্ধতিয়ে ভেটিবাদক বৃদ্ধি কৰে।

দাৰ্শনিক চিন্তাধাৰাৰ প্ৰথম অৱস্থাত ডেকাৰ্টে মাত্ৰ এটা নীতিত উপনীত হয়: তেওঁ ভাবে। এই কথা ডিচকোৰ্চ অন মেথডৰ লেটিন বাক্যাংশত প্ৰকাশ কৰা হৈছে "Cogito, ergo sum" (ইংৰাজী: "I think, therefore I am")। ডেকাৰ্টে এই সিদ্ধান্তত উপনীত হ’ল যে যদি তেওঁ সন্দেহ কৰিছিল, তেন্তে নিশ্চয় কিবা এটা বা কোনোবাই সন্দেহটো কৰি আছে; সেয়েহে তেওঁ সন্দেহ কৰাটোৱেই তেওঁৰ অস্তিত্ব প্ৰমাণ কৰিলে। "বাক্যাংশটোৰ সহজ অৰ্থ হ'ল যে যদি কোনোবাই অস্তিত্বৰ প্ৰতি সন্দেহ প্ৰকাশ কৰে, তেন্তে সেয়া নিজৰ মাজতে প্ৰমাণ যে তেওঁৰ অস্তিত্ব আছে।" এই দুটা প্ৰথম নীতি—মই ভাবো আৰু ময়ো অস্তিত্ব—পিছলৈ ডেকাৰ্টৰ স্পষ্ট দ্বাৰা নিশ্চিত কৰা হৈছিল আৰু সুকীয়া উপলব্ধি (তেওঁৰ থাৰ্ড মেডিটেচনত দ্য মেডিটেচনছৰ পৰা চিত্ৰিত কৰা হৈছে): যিহেতু তেওঁ এই দুটা নীতি স্পষ্ট আৰু স্পষ্টভাৱে অনুভৱ কৰে, ডেকাৰ্টে যুক্তি দিছিল, ই নিশ্চিত কৰে নিঃসন্দেহে।

ডেকাৰ্টে এই সিদ্ধান্তত উপনীত হয় যে তেওঁ চিন্তা কৰাৰ বাবেই তেওঁৰ অস্তিত্ব আছে বুলি নিশ্চিত হ’ব পাৰে। কিন্তু কি ৰূপত? ইন্দ্ৰিয়ৰ ব্যৱহাৰৰ জৰিয়তে তেওঁ নিজৰ শৰীৰটো উপলব্ধি কৰে; কিন্তু এইবোৰ পূৰ্বতে অবিশ্বাস্য আছিল। গতিকে ডেকাৰ্টে নিৰ্ধাৰণ কৰে যে একমাত্ৰ নিঃসন্দেহে জ্ঞান হ’ল তেওঁ যে এজন চিন্তাশীল বস্তু। চিন্তা কৰাটোৱেই তেওঁৰ কাম, আৰু তেওঁৰ শক্তি তেওঁৰ সত্তাৰ পৰাই আহিব লাগিব। ডেকাৰ্টে "চিন্তা" (cogitatio)ক সংজ্ঞায়িত কৰিছে যে "মোৰ মাজত যি ঘটে যে মই ইয়াৰ প্ৰতি তৎক্ষণাত সচেতন হৈ পৰো, যিমানখিনিলৈকে মই ইয়াৰ প্ৰতি সচেতন।" এইদৰে চিন্তা কৰাটো হৈছে ব্যক্তিৰ প্ৰতিটো কাৰ্য্যকলাপ যাৰ প্ৰতি ব্যক্তিজন তৎক্ষণাত সচেতন হৈ পৰে। তেওঁ এই ভবাৰ কাৰণ দিছিল যে জাগ্ৰত চিন্তাক সপোনৰ পৰা পৃথক কৰিব পৰা যায়, আৰু ইন্দ্ৰিয়ৰ আগত এটা মায়াময় বাহ্যিক জগত ৰাখি কোনো দুষ্ট দানৱে মানুহৰ মনক "হাইজেক" কৰিব নোৱাৰে।

আৰু সেয়েহে মই চকুৰে দেখা বুলি ভবা কিবা এটা কেৱল মোৰ মনত থকা বিচাৰ ক্ষমতাইহে ধৰি লয়।

এইদৰে ডেকাৰ্টে জ্ঞানৰ ব্যৱস্থা গঢ়ি তুলিছে, ধাৰণাক অবিশ্বাস্য বুলি বাতিল কৰি আৰু ইয়াৰ পৰিৱৰ্তে কেৱল কৰ্তনক পদ্ধতি হিচাপে স্বীকাৰ কৰে।

বৈজ্ঞানিক চিন্তাধাৰা

মন–শৰীৰৰ দ্বৈততাবাদ

ডেকাৰ্টৰ মতে দুটা পদাৰ্থ প্ৰকৃততে সুকীয়া হয় যেতিয়া ইহঁতৰ প্ৰত্যেকেই আনটোৰ পৰা পৃথকভাৱে অস্তিত্ব ৰক্ষা কৰিব পাৰে। এইদৰে ডেকাৰ্টে যুক্তি দিছিল যে ঈশ্বৰ মানুহৰ পৰা পৃথক আৰু মানুহৰ শৰীৰ আৰু মনও ইটোৱে সিটোৰ পৰা পৃথক। তেওঁ যুক্তি দিছিল যে শৰীৰ (এটা বৰ্ধিত বস্তু) আৰু মন (এটা অবিস্তাৰিত, অবস্তু বস্তু)ৰ মাজত থকা বৃহৎ পাৰ্থক্যই দুয়োটাকে অন্তৰ্নিহিতভাৱে পৃথক কৰি তোলে। ডেকাৰ্টৰ অবিভাজ্যতা যুক্তি অনুসৰি মনটো একেবাৰে অবিভাজ্য: কাৰণ "যেতিয়া মই মনটোক, বা নিজকে যিমানখিনিলৈকে কেৱল চিন্তাশীল বস্তু বুলি গণ্য কৰো, তেতিয়া মই নিজৰ ভিতৰৰ কোনো অংশক পৃথক কৰিব নোৱাৰো; মই নিজকে কিবা এটা বুলি বুজো।" যথেষ্ট একক আৰু সম্পূৰ্ণ।"

সাহিত্যৰাজি

তেখেতে 'অন দ্যা লৰ্ড' নামৰ এখন কিতাপ প্ৰকাশ কৰিছিল। ১৬৩৭ চনত ডেকাৰ্টে 'অন দ্যা লৰ্ড' নামৰ গ্ৰন্থখনৰে তিনিটা অংশ: 'দ্য মেটিয়াৰ্ছ', 'জ্যামিতি আৰু ডিছকৰ্ছ অন দ্য মেঠড' পৃথকভাৱে প্ৰকাশ কৰে। ছুইডেনৰ ৰাণী ক্ৰিষ্টিনা হেঁচাঁতে ডেকাৰ্টেই 'পেছনছ অব দ্য ছউল' নামৰ গ্ৰন্থখন সম্পূৰ্ণ কৰিছিল। তেওঁ নিজাববীয়াকৈ প্ৰতিফলনৰ সূত্ৰ আৱিষ্কাৰ কৰিছিল আৰু ডেকাৰ্টেৰ 'এছে অন অপৰ্তিকাছ' নামৰ গ্ৰন্থখন ৰচনা কৰিছিল এই সম্পৰ্কত প্ৰথম প্ৰকাশিত গ্ৰন্থ।

মৃত্যু

১৬৫০ চনৰ ১১ ফেব্ৰুৱাৰীত নিৰ্ডেমোনিয়াত ভুগি মৃত্যু হয়।

তথ্যসূত্ৰ

উৎস

• Clarke, Desmond (2006). Descartes: A Biography. প্ৰকাশক Cambridge, England: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-82301-2. 
• "Sixth Meditation: The existence of material things, and the real distinction between mind and body". Descartes: Meditations on First Philosophy: With Selections from the Objections and Replies. Cambridge Texts in the History of Philosophy. প্ৰকাশক Cambridge: Cambridge University Press. 1996. পৃষ্ঠা. 50–62. doi:10.1017/CBO9780511805028.012. ISBN 978-0521558181. 
• Cowen, Tyler; Callard, Agnes (guest) (11 April 2018). "Agnes Callard on the Theory of Everything". Conversations with Tyler Cowen (Podcast). Mercatus Center, George Mason University. Retrieved 25 January 2023 – via Medium. 
• Farrell, John. "Demons of Descartes and Hobbes." Paranoia and Modernity: Cervantes to Rousseau (Cornell UP, 2006), chapter 7.
• Gaukroger, Stephen (1995). Descartes: An Intellectual Biography. প্ৰকাশক Oxford, England: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-823994-9. 
• Gillespie, A. (2006). Descartes' Demon: A Dialogical Analysis of 'Meditations on First Philosophy.' Theory & Psychology, 16, 761–781.
• Gottlieb, Anthony (2016). The Dream of Enlightenment: The Rise of Modern Philosophy. Allen Lane. পৃষ্ঠা. 301. ISBN 978-0871404435. 
• Grayling, A. C. (2005). Descartes: The Life of René Descartes and Its Place in His Times, The Free Press, London. আই.এচ.বি.এন. 978-0-74323-147-3.
• Heidegger, Martin [1938] (2002) The Age of the World Picture in Off the Beaten Track Archived 21 November 2020 at the Wayback Machine pp. 57–85
• Monnoyeur, Françoise (November 2017), Matière et espace dans le système cartésien, Paris, Harmattan, 266 pp. আই.এচ.বি.এন. 978-2-343-13394-2.
• Moreno Romo, Juan Carlos, Vindicación del cartesianismo radical, Anthropos, Barcelona, 2010.
• Moreno Romo, Juan Carlos (Coord.), Descartes vivo. Ejercicios de hermenéutica cartesiana, Anthropos, Barcelona, 2007.
• Negri, Antonio (2007) The Political Descartes, Verso.
• Sasaki Chikara (2003). Descartes' Mathematical Thought Archived 5 March 2021 at the Wayback Machine. (Boston Studies in the Philosophy of Science, 237.) xiv + 496 pp., bibl., indexes. Dordrecht/Boston/London: Kluwer Academic Publishers.
• Serfati, Michel, 2005, "Géometrie" in Ivor Grattan-Guinness, ed., Landmark Writings in Western Mathematics. Elsevier: 1–22.
• Watson, Richard A. (2007). Cogito, Ergo Sum: a life of René Descartes. David R Godine. 2002, reprint 2007. আই.এচ.বি.এন. 978-1-56792-335-3. Was chosen by the New York Public library as one of "25 Books to Remember from 2002"
• Frisinger, H. Howard. “Chapter 3 .” The History of Meteorology: To 1800, American Meteorological Society, Boston, MA, 1983, pp. 37–40. আই.এচ.বি.এন. 978-0882020365
• Martin, Craig. “Chapter 6.” Renaissance Meteorology: Pomponazzi to Descartes, Johns Hopkins University Press, Baltimore, MD, 2011. আই.এচ.বি.এন. 978-1421401874

বাহ্যিক সংযোগ

সাধাৰণ

• The Correspondence of René Descartes in EMLO
• René Descartes-ৰ সাহিত্যকৰ্ম আৰু ৰচনাৱলী - গুটেনবাৰ্গ প্ৰকল্প
• Works by or about ৰেনে ডিকাৰ্ট at Internet Archive
• Works by ৰেনে ডিকাৰ্ট at LibriVox (public domain audiobooks)
• Detailed biography of Descartes at MacTutor
• John Cottingham translation of Meditations and Objections and Replies.
• René Descartes (1596–1650) Published in Encyclopedia of Rhetoric and Composition (1996)
• A site containing Descartes' main works, including correspondence, slightly modified for easier reading
• Descartes Philosophical Writings tr. by Norman Kemp Smith at archive.org
• Studies in the Cartesian philosophy (1902) by Norman Kemp Smith at archive.org
• The Philosophical Works Of Descartes Volume II (1934) at archive.org
• Descartes featured on the 100 French Franc banknote from 1942. Archived 16 April 2009 at the Wayback Machine
• ৰেনে ডিকাৰ্ট সম্পৰ্কে Mathematics Genealogy Project’ত চাওক
• Centro Interdipartimentale di Studi su Descartes e il Seicento
• Livre Premier, La Géométrie, online and analyzed by A. Warusfel, BibNum[click "à télécharger" for English analysis]

গ্ৰন্থতালিকা

• Bibliografia cartesiana/Bibliographie cartésienne on-line (1997–2012)

ষ্টেনফৰ্ড বিশ্বকোষ

• Descartes
• Life and works
• Epistemology
• Mathematics
• Physics
• Ethics
• Modal Metaphysics
• Ontological Argument
• Theory of Ideas
• Pineal Gland
• Law Thesis

ইণ্টাৰনেট বিশ্বকোষ

• Descartes
• Descartes: Ethics
• Descartes: Mind-Body Distinction
• Descartes: Scientific Method

অন্যান্য

• Bernard Williams interviewed about Descartes on Men of ideas
• Baldassarri, Fabrizio (March 2019). "The mechanical life of plants: Descartes on botany" (en ভাষাত). The British Journal for the History of Science খণ্ড 52 (1): 41–63. doi:10.1017/S000708741800095X. ISSN 0007-0874. PMID 30696498. https://www.cambridge.org/core/product/identifier/S000708741800095X/type/journal_article.