ৱিকিপিডিয়া

ৱিকিপিডিয়া:অনুবাদ/মেদবহুলতা

< ৱিকিপিডিয়া:অনুবাদ
মেদবহুলতা
শ্ৰেণীবিভাজন আৰু বাহ্যিক সমল
Three silhouettes depicting the outlines of a normal sized (left), overweight (middle), and obese person (right).
Silhouettes and waist circumferences representing normal, overweight, and obese
আই.চি.ডি.-10 E66
আই.চি.ডি.-9 278
OMIM 601665
ডিজিজেছ ডে'টাবে'ছ 9099
মেডলাইন প্লাছ 003101
ইমেডিচিন med/1653
MeSH C23.888.144.699.500

মেদবহুলতা (ইংৰাজী: Obesity, অবেচিটি) হ’ল শৰীৰৰ এক বিশেষ অৱস্থা, এই অৱস্থাত শৰীৰত অতিৰিক্ত স্নেহ বা চৰ্বি জাতীয় পদাৰ্থ জমা হয় আৰু স্বাস্থ্যৰ ওপৰত ইয়াৰ ক্ষতিকাৰক প্ৰভাৱ পৰে, ফলত আয়ুস কমি যাব পাৰে আৰু ইয়াৰ লগতে শাৰীৰিকভাৱে নানা সমস্যা দেখা দিব পাৰে।[1][2] বডি মাস ইনডেক্স (BMI) হ’ল শৰীৰৰ উচ্চতা আৰু ওজনৰ আনুপাতিক হাৰ, যাৰ জৰিয়তে বুজা যায় যে, কোনো ব্যক্তি মাত্ৰাধিক ওজন (pre-obese) বিশিষ্ট কিনা। যদি কাৰবাৰ বডি মাস ইনডেক্স (BMI) ২৫ kg/m2 ৰ পৰা ৩০ kg/m2 ৰ মাজত থাকে তেতিয়া তেওঁক স্থূলকায় বা শকত বোলা হ’ব পাৰে, আৰু যেতিয়া বডি মাস ইনডেক্স (BMI) ৩০ kg/m2 তকৈ বেছি থাকে তেতিয়া তেওঁক অতি স্থূলকায় বা অতিৰিক্ত শকত বোলা হয়।[3]

স্থূলতা বৃদ্ধি পালে স্বাভাৱিকভাৱে বিভিন্ন ৰোগৰ সম্ভাৱনা দেখা দিয়ে, বিশেষকৈ হৃদৰোগ, দ্বিতীয় পৰ্যায়ৰ ডায়াবেটিস বা মধুমেহ, শুই থকাৰ সময়ত শ্বাসকষ্ট, বিভিন্ন ধৰণৰ কেন্সাৰ আৰু অষ্টিওআৰ্থাৰাইটিস।[2] অতিৰিক্ত কেলেৰীযুক্ত খাদ্যগ্ৰহণ, কায়িক শ্ৰমৰ অভাৱ, বংশ পৰম্পৰাযত জিনগত বৈশিষ্ট্য পৰা প্ৰাপ্ত গুণাৱলী, কিছু ক্ষেত্ৰত জিনৰ চৰিত্ৰৰ পৰিৱৰ্তন, হৰমোন গ্ৰন্থিৰ গণ্ডগোল, ঔষধৰ পাৰ্শ্ব প্ৰতিক্ৰিয়া, মানসিক অসুস্থতা ইত্যাদিকেই স্থূল বা শকত হৈ যোৱাৰ বাবে দায়ী কৰা যাব পাৰে। বহু ক্ষেত্ৰত দেখা যায় যে, বহুতে খুব কম পৰিমাণৰ খাদ্য খাইছে অথচ ক্ৰমশ ওজন বৃদ্ধি পাইছে, ইয়াৰ বাবে ধীৰ বিপাক ক্ৰিয়া বা ধীৰ হজম হোৱাকেই দায়ী কৰা যাব পাৰে; শীৰ্ণ বা ৰোগাক্ৰান্ত ব্যক্তিসকলৰ তুলনাত স্থূলকায় ব্যক্তিসকলৰ শৰীৰত বেছি শক্তি সঞ্চিত থকাত ফলত সিহঁত গড় হিচাপে বেছি পৰিমাণে কৰ্মশক্তি ব্যয় কৰিব পাৰে।[4][5]

মাপ মতো খাবাৰ খাওয়া (dieting) আৰু শাৰীৰিক বা কায়িক পৰিশ্ৰমই হলো এই স্থূলতা কমানোৰ প্ৰাথমিক চিকিৎসা। সীমিত খাদ্যগ্ৰহণ আৰু শাৰীৰিক পৰিশ্ৰমে কাজ না হলে এৰ পাশাপাশি স্থূলতা হ্ৰাসেৰ ওষুধ খাওয়া যেতে পাৰে, এই ধৰণেৰ ওষুধ খাওয়াৰ ফলে ক্ষুধা বা খিদেৰ পৰিমাণ অনেকটাই কমে আসে বা স্নেহ বা চৰ্বি জাতীয় পদাৰ্থেৰ বিপাকেৰ হাৰ বাধা পায়। তুলনামূলকভাবে যাৰা বেছি মোটা বা স্থূল, তাদেৰ ক্ষেত্ৰে শল্য চিকিৎসাৰ সহায় নেওয়া যেতে পাৰে বা পাক-ব্যবস্থায় বেলুন ব্যবহাৰ কৰে পাকস্থলীৰ আয়তন বা অন্ত্ৰেৰ আয়তন কমিয়ে আনা যেতে পাৰে, এৰ ফলে সংশ্লিষ্ট ব্যক্তি স্বল্প খাবাৰেই তৃপ্ত হতে পাৰে ও খাদ্য পৰা খাদ্যগুণ গ্ৰহণেৰ ক্ষমতাও কমে আসে।[6][7]

বৰ্তমানে গোটা বিশ্বে স্থূলতাই মৃত্যুৰ অন্যতম প্ৰতিষেধযোগ্য কাৰণ হিচাপে চিহ্নিত, প্ৰাপ্ত বয়স্ক ও শিশুদেৰ ক্ষেত্ৰে এই সমস্যা দিনেৰ পৰ দিন বাড়ছে আৰু একবিংশ শতাব্দীতে জনস্বাস্থ্য সংক্ৰান্ত এই সমস্যাক মাৰাত্মক আকাৰ নিতে চলেছে বলে বিশেষজ্ঞৰা মনে কৰছেন।[8] বৰ্তমান যুগে পশ্চিমী দুনিয়ায় স্থূলতাকে কলঙ্ক হিচাপেই বিবেচনা কৰা হয়, অবশ্য অতীতে সম্পদ ও উৰ্বৰতাৰ প্ৰতীক হিচাপেই দেখা হতো স্থূলকায়দেৰ, এখনও আফ্ৰিকা মহাদেশেৰ কিছু অংশে এই ধাৰণা ৰয়ে গেছে।[2][9]

শ্ৰেণীভুক্তকৰণ

সম্পাদনা কৰক

মেদবহুলতা বা ওবেসিটি হলো এক শাৰীৰিক অৱস্থা; এক্ষেত্ৰে শৰীৰে অতিৰিক্ত স্নেহ জাতীয় পদাৰ্থেৰ সঞ্চয় হয় আৰু স্বাস্থ্যেৰ ওপৰ তাৰ ক্ষতিকাৰক প্ৰভাৱ পড়ে।[1] বডি মাস ইনডেক্স (BMI)-ই এৰ সঠিক ব্যাখ্যা দিয়েছে আৰু আৰো মূল্যায়ন কৰতে গিয়ে দেখা গেছে, কোমৰ-নিতম্বেৰ অনুপাত মেনেই এই চৰ্বি বা স্নেহ পদাৰ্থ সাৰা শৰীৰে ছড়িয়ে থাকে আৰু এৰ ফলে হৃদ-ধমনীৰ ৰোগ দেখা দিতে পাৰে।.[10][11] বডি মাস ইনডেক্স (BMI) শৰীৰেৰ স্নেহ পদাৰ্থেৰ শতকৰা হাৰ ও শৰীৰেৰ মোট স্নেহ পদাৰ্থেৰ সঙ্গে সম্পৰ্কযুক্ত।[12]

 
A "super obese" male with a BMI of 47 kg/m2: weight 146 kg (322 lb), height 177 cm (5 ft 10 in)

শিশুৰ বয়স ও লিঙ্গ অনুযায়ী স্বাস্থ্যবান শিশুদেৰ ওজনেৰ তাৰতম্য ঘটে। শিশুকাল ও বয়ঃসন্ধিকালেৰ স্থূলতা কখনোই প্ৰকৃত সংখ্যা্ দিয়ে বিশ্লেষণ কৰা যায় না, এৰ সঙ্গে ঐতিহাসিকভাবেই স্বাভাবিক গোষ্ঠীৰ সম্পৰ্ক ৰৈছে, যেমন এক্ষেত্ৰে স্থূলতা মাপতে গেলে 95th percentile-এৰ তুলনায় বডি মাস ইনডেক্স (BMI)-ৰ বেছি হতে পাৰে।[13] Percentile সংক্ৰান্ত ডেটা ধৰা হয় ১৯৬৩ থকে ১৯৯৪চনত পোৱা তথ্যেৰ ভিত্তিতে আৰু সম্প্ৰতি ওজন বাড়লেও ঐ ডেটাৰ তেমন বদল হয়নি বলেই মনে কৰা হয়।[14]

বি এম আই (BMI) শ্ৰেণীবিভাগ
< ১৮.৫ আণ্ডাৰওয়েট বা কম ওজন
১৮.৫—২৪.৯ স্বাভাবিক ওজন
২৫.০—২৯.৯ অতিওজন বা ওভাৰওয়েট
৩০.০—৩৪.৯ শ্ৰেণী ১ স্থূলতা
৩৫.০—৩৯.৯ শ্ৰেণী ২ স্থূলতা
≥ ৪০.০   শ্ৰেণী ৩ স্থূলতা  

বি এম আই (BMI)গণনা কৰা হয় বস্তুৰ ভৰকে তাৰ উচ্চতাৰ বৰ্গ দিয়ে ভাগ কৰে, সাধাৰণত এটি প্ৰকাশ কৰা হয় মেট্ৰিক অথবা মাৰ্কিন কাষ্টোমাৰি একক পদ্ধতিতে.

মেট্ৰিক:  
মাৰ্কিন কাষ্টোমাৰি আৰু ৰাজকীয় বা ইম্পিৰিয়াল:  

য’ত   বস্তুৰ ওজন পাউণ্ড-এ আৰু in বস্তুৰ উচ্চতা মাপা হয় ইঞ্চি-তে। বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থা (হু WHO)-ৰ প্ৰতিষ্ঠিত সবাতোকৈ বেছি ব্যবহৃত সংজ্ঞাটি তৈৰি হয় ১৯৯৭ চনত আৰু তা প্ৰকাশিত হয় ২০০০চনত, ডানদিকেৰ টেবিলে তা দেখানো হৈছে।[3] কিছু সংস্থা হু (WHO)-ৰ সংজ্ঞায় বেশ কিছু বদল এনেছে। শল্য চিকিৎসা সংক্ৰান্ত কাগজপত্ৰে শ্ৰেণী ৩ স্থূলতাকে আৰো কয়েকটি ভাগে ভাগ কৰা হৈছে যাৰ সঠিক মান অবশ্য এখনও উলটো পালটা।[15]

  • যে কোনো বিএমআই (BMI) ≥ ৩৫ অথবা ৪০ হলে তা প্ৰবল স্থূলতা
  • বিএমআই (BMI) ≥ ৩৫ অথবা ৪০—৪৪.৯ অথবা ৪৯.৯ তা ব্যাধিগ্ৰস্ত স্থূলতা
  • বিএমআই (BMI) যদি ≥ ৪৫ অথবা ৫০ হয় তবে তা অতিৰিক্ত স্থূলতা

কম বি এম আই (BMI)ৰ কাৰণে ককেশীয় অঞ্চলেৰ তুলনায় এশীয় জনসমষ্টিৰ মাজত স্বাস্থ্য সংক্ৰান্ত বেশ কিছু নেতিবাচক পৰিণতি হয়েছিল, কিছু দেশ স্থূলতাকে নতুনভাবে সংজ্ঞায়িত কৰেছে; ২৫-এৰ বেছি[16] বি এম আই (BMI)হলেই জাপানীৰা তাকে স্থূলতা বলে, চীনাৰা আবাৰ ২৮—এৰ বেছি[17] হলে তা বলে।

স্বাস্থ্যেৰ ওপৰ প্ৰভাৱ

সম্পাদনা কৰক

শৰীৰেৰ ওজন অত্যধিক মাত্ৰায় বৃদ্ধি পেলে বিভিন্ন ধৰনেৰ ৰোগেৰ সম্ভাবনাও বেড়ে যায়, বিশেষত কাৰ্ডিওভাসকুলাৰ সংক্ৰান্ত ৰোগ, দ্বিতীয় স্তৰেৰ মধুমেহ বা ডায়াবেটিস মেলাইটাস টাইপ টু, নিদ্ৰাহীনতা, কয়েক ধৰনেৰ ক্যান্সাৰ আৰু অষ্টিওআৰ্থাৰাইটিস জাতীয় ৰোগেৰ সম্ভাবনা দেখা দেয়।[2] শেষ পৰ্যন্ত দেখা যায় স্থূলতা আখেৰে মানুহেৰ আয়ু কমিয়ে দেয়।[2]

মৃত্যুহাৰ

সম্পাদনা কৰক

স্থূলতা এমন একটা ৰোগ, যাকে বিশ্বজুড়ে মৃত্যুৰ অন্যতম কাৰণ হিচাপে খাড়া কৰা যেতে পাৰে, তবে একে ঠেকানোও যেতে পাৰে।[8][19][20] আমেৰিকা ও ইউৰোপেৰ অনেকেই সমীক্ষা কৰে দেখেছেন যে, বডি মাস ইনডেক্স (BMI) যাঁদেৰ ২২.৫—২৫kg/m2 আৰু ধূমপায়ী নন তাঁদেৰ মৃত্যুৰ ঝুঁকি অনেকটাই কম আৰু যে ধূমপায়ীদেৰ বডি মাস ইনডেক্স (BMI) ২৪—২৭ kg/m2[21][18] তাঁদেৰ ধীৰে ধীৰে এই ঝুঁকিৰ মাত্ৰা বাড়ে।[22][23] বিশেষ কৰে ষোলো বছৰেৰ বেছি বয়স, ঋতুচক্ৰ হয়ে গেছে এমন মেয়েদেৰ BMI ৩২-ৰ বেছি হলে, তাঁদেৰ মৃত্যুহাৰ অন্যান্যদেৰ তুলনায় প্ৰায় দ্বিগুণ হয়ে যায়।[24] শুধু মাৰ্কিন যুক্তৰাষ্ট্ৰেই বছৰে[2][20] স্থূলতাজনিত ৰোগেৰ শিকাৰ হয়ে মাৰা যান ১১১,৯০৯পৰা ৩৬৫,০০০জন। আৰ ইউৰোপেৰ দেশগুলিতে এই সংখ্যা ১০ লক্ষেৰ (৭.৭%) কাছাকাছি।[25][26] স্থূলতাৰ কাৰণে মানুহেৰ গড়ে ৬-৭ বছৰ জীৱনকাল কমে আসে;[2][27] যাঁদেৰ BMI ৩০—৩৫-ৰ মাজত তাঁদেৰ জীৱনকাল দুই পৰা চাৰ বছৰ কমতে পাৰে বলে মনে কৰা কৰা হয়,[21] যাঁৰা অত্যধিক স্থূল বা মোটা (BMI > ৪০) তাঁদেৰ আয়ু প্ৰায় দশ বছৰ হ্ৰাস পেতে পাৰে।[21]

অসুস্থতা

সম্পাদনা কৰক

স্থূলতাৰ কাৰণে শাৰীৰিক ও মানসিক স্বাস্থ্যহানিৰ সম্ভাবনা থাকে। মূল সমস্যাৰ পাশাপাশি আৰো বেশ কিছু সমস্যা দেখা দেয়, যেমন মেটাবলিক সিনড্ৰোম[2] বা কাৰ্ডিওভাসকুলাৰ ৰোগ ও মধুমেহ বা ডায়াবেটিস ৰোগ, উচ্চ ৰক্তচাপ, ৰক্তে বেছি কোলেষ্টৰল ও উচ্চ ট্ৰাইগ্লিসাৰাইড-ৰ মাত্ৰা বেড়ে যাওয়াৰ সম্ভাবনা থাকে।[28]

স্থূলতা হয় সৰাসৰি জটিলতা সৃষ্টি কৰে, না হয় সুষম পুষ্টিৰ অভাব ও বসে বসে কাজ কৰাৰ প্ৰবণতায় পৰোক্ষে জটিলতা তৈৰি কৰে। স্থূলতা ও নিৰ্দিষ্ট কয়েকটি পৰিস্থিতিৰ মাজত যোগসূত্ৰেৰ অদলবদল ঘটতে পাৰে। এক্ষেত্ৰে দ্বিতীয় পৰ্যায়েৰ ডায়াবেটিস হওয়াৰ প্ৰবল সম্ভাবনা থাকে। অতিৰিক্ত মেদেৰ কাৰণে পুৰুষদেৰ ক্ষেত্ৰে ৬৪% আৰু মহিলাদেৰ ক্ষেত্ৰে ৭৭%-ৰ ডায়াবেটিস হওয়াৰ সম্ভাবনা প্ৰবল।[29]

শৰীৰে মেদেৰ মাত্ৰা বৃদ্ধি পেলে নানা সমস্যা দেখা দেয়, একে দু’ভাগে ভাগ কৰা যেতে পাৰে, প্ৰথমত একে ৰোগেৰ উৎস বলে মনে কৰা হয় যেমন, অষ্টিওআৰ্থাৰাইটিস, নিদ্ৰাহীনতা, সামাজিক কলঙ্ক আৰু দ্বিতীয়ত ৰক্তে স্নেহজাতীয় পদাৰ্থেৰ মাত্ৰা বৃদ্ধি পেলে ডায়াবেটিস, ক্যান্সাৰ, কাৰ্ডিওভাসকুলাৰ ৰোগ, মাদক-হীন চৰ্বিযুক্ত যকৃতেৰ ৰোগ দেখা দিতে পাৰে।[2][30] শৰীৰে চৰ্বিৰ পৰিমাণ বেড়ে গেলে ইনসুলিন সেভাবে সাড়া দেয় না, পৰৱৰ্তীকালে ইনসুলিন শৰ্কৰাকে নিয়ন্ত্ৰণেৰ ক্ষমতাই হাৰিয়ে ফেলে। চৰ্বিৰ মাত্ৰা আৰো বৃদ্ধি পেলে প্ৰদাহ[31][32] হতে পাৰে আৰু ৰক্ত জমাট বাঁধতে পাৰে।[30][33]

চিকিৎসা ক্ষেত্ৰ শৰ্ত চিকিৎসা ক্ষেত্ৰ শৰ্ত
কাৰ্ডিওলজি
  • ইস্চেমিক হাৰ্ট ডিজিজ:[34] অ্যান্জিনা অ্যাণ্ড মায়কাৰডিয়াল ইনফাৰ্কসন
  • কনজেসটিভ হাৰ্ট ফেলিওৰ[2]
  • উচ্চ ৰক্তচাপ[2]
  • অস্বাভাবিক কলেষ্ট্ৰল লেভেল[2]
  • ডিপ ভেইন থ্ৰম্বসিস অ্যাণ্ড অ্যাণ্ড পুলমনাৰি এম্বলিজ্ম[35]
 ত্বক-বিজ্ঞান
  • লম্বা দাগ[36]
  • অ্যাকান্থসিস নিগ্ৰীকানস[36]
  • লিম্ফেদেমা[36]
  • সেলুলিটিস[36]
  • হিৰ্সুটিজ্ম[36]
  • ইন্টাৰটিগো[37]
এণ্ডক্ৰিনলোজি আৰু ৰিপ্ৰোডাকটিভ মেডিসিন
  • ডায়াবেটিস মেলিটুস[2]
  • পলিসিষ্টিক ওভাৰিয়ান সিণ্ড্ৰম[2]
  • ঋতুস্ৰাবজনিত অসুস্থতা[2]
  • বন্ধ্যাত্ব[2][38]
  • গৰ্ভাবস্থায় জটিলতা[2][38]
  • জন্ম ত্ৰুটি[[2]
  • ইন্ত্ৰুতেৰিনা ফেটাল ডেথ[38]
 গ্যাষ্ট্ৰোইনটেষ্টাইনাল
  • গ্যাষ্ট্ৰোফাগিয়েল ৰিফ্লাক্স ডিজিজ[2][39]
  • চৰ্বিজাতীয় লিভাৰেৰ অসুখ[2]
  • কলেলিথিয়াসিস (গাল্স্তন)[2]
স্নায়ুবিদ্যা
  • ষ্ট্ৰোক[2]
  • মেৰাল্গিয়া প্যাৰেস্থেটিকা[40]
  • মায়গ্ৰেইনস[41]
  • কাৰপাল ট্যানেল সিণ্ড্ৰম[42]
  • বুদ্ধিবৈকল্য[43]
  • ইডিওপ্যাথিক ইন্ট্ৰাক্ৰেনিয়াল হাইপাৰটেনসন[44]
  • মাল্টিপিল স্ক্লেৰোসিস[45]
 অন্কলোজি[46]
  • ব্ৰেষ্ট ক্যান্সাৰ, ওভাৰিয়ান ক্যান্সাৰ
  • ইসফাগিয়াল ক্যান্সাৰ, কলোৰেক্টাল ক্যান্সাৰ
  • লিভাৰ, প্যানক্ৰিয়েটিক
  • গলব্লাডাৰ ক্যান্সাৰ, ষ্টমাক ক্যান্সাৰ
  • এণ্ডমেট্ৰিয়াল ক্যান্সাৰ, সাৰ্ভিকাল ক্যান্সাৰ
  • প্ৰষ্টেট ক্যান্সাৰ, কিডনিৰ সমস্যা
  • নন-হদ্গ্কিন'স লিম্ফোমা, মাল্টিপিল মেলোমা
মনোৰোগবিদ্যা
  • মহিলাদেৰ মাজত বিষন্নতা [2]
  • সোসাল ষ্টিগমাটাইজেসন[2]
 ৰেস্পিৰলোজি
  • অব্স্ত্ৰাকটিভ স্লিপ অ্যাপ্নিয়া[2][47]
  • ওবেসিটি হাইপোভেন্টিলেসন সিণ্ড্ৰম[2][47]
  • শ্বাসকষ্ট[2][47]
  • অচেতন অৱস্থাৰ সময় জটিলতাৰ বৃদ্ধি[2][5]
বাতৰোগসংক্ৰান্ত বিজ্ঞান আৰু অস্থিৰ চিকিত্সা-সংক্ৰান্ত বিজ্ঞান
  • গেঁটেবাত[48]
  • পুওৰ মবিলিটি[49]
  • অষ্টিওআৰ্থাৰায়টিস[2]
  • লো ব্যাক পেইন[50]
 মূত্ৰব্যবস্থা-বিজ্ঞান আৰু নেফ্ৰোলজি
  • ইৰেক্টিল ডিসফাংসন[51]
  • মূত্ৰসংক্ৰান্ত অসংযম[52]
  • ক্ৰনিক ৰেনাল ফাইলইউওৰ[53]
  • হাইপোগোনাডিজম[54]

ওবেসিটি সাৰভাইভাল প্যাৰাডক্স (স্থূলতাৰ মাজতও বেঁচে থাকাৰ স্ববিৰোধিতা)

সম্পাদনা কৰক

সাধাৰণ জনগোষ্ঠীৰ মাজত স্থূলতাৰ স্বাস্থ্য সংক্ৰান্ত নেতিবাচক পৰিণতি সম্পৰ্কে যদিও যথেষ্ট তথ্য প্ৰমাণ ৰৈছে, কিন্তু কিছু জনগোষ্ঠীৰ বৰ্ধিত বি এম আই (BMI)-ৰ প্ৰভাৱ স্বাস্থ্যেৰ ওপৰ ভালোই হয়, এই লক্ষ্মণকে বলা হয় ওবেসিটি সাৰভাইভাল প্যাৰাডক্স।[[55] ১৯৯৯চনত এই স্ববিৰোধী বিষয়টি প্ৰথম দেখা যায় অতিওজন ও ভীষণ মোটা মানুহেৰ শৰীৰে হেমোডায়ালিসিস[55] কৰাৰ সময় আৰু পৰৱৰ্তীকালে যাদেৰ হৃদযন্ত্ৰ বিকল ও পেৰিফেৰাল আৰ্টাৰি ডিসিস (PAD) হৈছে তাদেৰ মাজতও এটি দেখা গেছে।[56]

হৃদযন্ত্ৰ বিকল হৈছে এমন মানুহেৰ যাঁদেৰ বি এম আই (BMI) ৩০.০পৰা ৩৪.৯ –এৰ মাজত তাদেৰ মাজত স্বাভাবিক ওজনেৰ মানুহেৰ তুলনায় মৃত্যুহাৰ কম।[57] বাস্তবে দেখা যায় যে মানুহেৰ ওজন হ্ৰাস পাচ্ছে তাৰা ক্ৰমবৰ্ধমানভাবেই অসুস্থ হয়ে পড়ছে। অন্য ধৰনেৰ হৃদৰোগেও একই বিষয় লক্ষ্য কৰা যায়। স্বাভাবিক ওজন অথচ হৃদযন্ত্ৰেৰ ব্যাধি আছে যাদেৰ তাদেৰ তুলনায় ক্লাস I স্থূলতা ৰৈছে ও হৃদৰোগও ৰৈছে এমন মানুহেৰ মাজত হৃদযন্ত্ৰেৰ আৰো সমস্যা ঘটাৰ হাৰ মোটেই বেছি নয়। বেছি মাত্ৰাৰ স্থূলতায় আৰো অনেক ঘটনাৰ ঝুঁকি যদিও বেড়ে যায়।[58][59] এমনকি কাৰ্ডিয়াক বাইপাস সাৰ্জাৰিৰ পৰও অতিওজন ও ভীষণ মোটা মানুহেৰ মাজত মৃত্যুহাৰ বাড়াৰ কোনো লক্ষণ দেখা যায় না।[60] এটা সমীক্ষায় দেখা গেছে টিকে থাকাৰ এই উন্নতিকে কাৰ্ডিয়াক কোনো ঘটনাৰ পৰ মোটা মানুহেৰ চিকিৎসায় আৰো আক্ৰমণাত্মক কোনো চিকিৎসা পদ্ধতি নিতে পাৰে বলে ব্যাখ্যা দেওয়া যেতে পাৰে।[61] আৰেকটি সমীক্ষায় দেখা গেছে পেৰিফেৰাল আৰ্টাৰি ডিসিস (PAD) আছে এমন মানুহেৰ মাজত যদি কেউ ক্ৰনিক অবষ্ট্ৰাক্টিভ পালমোনাৰি ডিসিস (COPD) হিসেব কৰে তবে স্থূলতাৰ কোনো সুবিধাই ধৰা পড়বে না।[56]

কাৰণসমূহ

সম্পাদনা কৰক

ব্যক্তিগত পৰ্যায়, অত্যধিক মাত্ৰায় ক্যালোৰি গ্ৰহণ আৰু যথাযথ শাৰীৰিক কসৰতেৰ অভাবেৰ যৌথ সংমিশ্ৰণকেই অতি স্থূলতাৰ ক্ষেত্ৰে কাৰণ বলে মনে কৰা হয়।[62] সীমিত কিছু ক্ষেত্ৰে জেনেটিকস, চিকিত্‌সা সংক্ৰান্ত অথবা মানসিক অসুস্থতাই এৰ প্ৰাথমিক কাৰণ।[63] বিপৰীত ক্ষেত্ৰে, সামাজিক পৰ্যায়ে অতি স্থূলতাৰ হাৰ বেড়ে যাওয়াৰ কাৰণ হিচাপে মনে কৰা হৈছে সহজলভ্য আৰু ৰুচিকৰ খাবাৰ,[64] গাড়িৰ উপৰ নিৰ্ভৰতা বেড়ে যাওয়া আৰু উত্‌পাদন যন্ত্ৰেৰ ব্যবহাৰ বেড়ে যাওয়াকে।[65][66]

সাম্প্ৰতিক সময়ে অতি স্থূলতা বেড়ে যাওয়াৰ কাৰণ হিচাপে ২০০৬ চনতৰ এক পৰ্যালোচনায় আৰও দশটি সম্ভাব্য কাৰণ উল্লেখ কৰা হয়। (১) অপৰ্যাপ্ত ঘুম, (২) এণ্ডোক্ৰাইনে ব্যাঘাত সৃষ্টি (পৰিবেশগত দুষণ যাৰ সঙ্গে লিপিড মেটাবলিজম যুক্ত), (৩) পৰিবেশে তাপমাত্ৰাৰ তাৰতম্য কমে যাওয়া, (৪) ধূমপান খিদে কমিয়ে দেয় বলে ধূমপানেৰ হাৰ কমানো, (৫) ওষুধ ব্যবহাৰেৰ হাৰ বেড়ে যাওয়া যাৰ পৰা ওজন বাড়তে পাৰে (যেমন, প্ৰতেওঁধিত্ব কৰে না এমন মনোৰোগবিৰোধী), (৬) প্ৰাচীন আৰু বয়স্কদেৰ মাজত সমানুপাতিক হাৰে ভাৰি হয়ে যাওয়াৰ প্ৰবণতা, (৭) বেছি বয়সে গৰ্ভবতী হওয়া (যাৰ কাৰণে শিশুদেৰ মাজতও অতি স্থূল হওয়াৰ লক্ষণ দেখা যেতে পাৰে), (৮) যে এপিজেনেটিক ঝুঁকি থাকে সেটাও বংশপৰম্পৰায় বাহিত হয়, (৯) উচ্চ বি এম আই-য়েৰ বাবে স্বাভাবিক নিৰ্বাচন আৰু (১০) বিশেষ শ্ৰেণীভুক্ত মিলনেৰ ফলে অতি স্থূলতাৰ ঝুঁকিৰ কাৰণগুলি এক জায়গায় কেন্দ্ৰীভূত হতে পাৰে (এৰ ফলে যদিও একান্তভাবে অতি স্থূল ব্যক্তিৰ সংখ্যা বেড়ে যাবে না, কিন্তু জনসংখ্যাৰ গড় ওজন বাড়িয়ে দেবে)।[67] অতি স্থূলতা যেভাবে বেড়ে চলেছে তাতে এই সমস্ত কাৰণগুলিৰ প্ৰভাৱেৰ সপক্ষে যথেষ্ট প্ৰমাণ ৰৈছে। যদিও এই প্ৰমাণগুলি এখনো পুৰোপুৰি চুড়ান্ত নয়। এমনকি গবেষকৰাও বলছেন, আগেৰ পৰিচ্ছেদে যে কাৰণগুলি নিয়ে আলোচনা কৰা হৈছে সেগুলিৰ তুলনায় এই কাৰণগুলি কম প্ৰভাৱশালী।

সাধাৰণ খাদ্য

সম্পাদনা কৰক
 
Average per capita energy consumption of the world from 1961 to 2002[68]

বিভিন্ন দেশ আৰু বিভিন্ন অঞ্চলে মাথা পিছু খাদ্য গ্ৰহণ আৰু খাদ্যবিধি সংক্ৰান্ত শক্তি সৰবৰাহ নিৰ্দিষ্টভাবেই আলাদা হয়। সময়েৰ সঙ্গে সঙ্গে উল্লেখযোগ্যভাবে এৰ পৰিবৰ্তনও হৈছে।[68] ১৯৭০’ৰ গোড়াৰ দিক পৰা আৰম্ভ কৰে ১৯৯০’ৰ শেষ দিক পৰ্যন্ত একমাত্ৰ পূৰ্ব ইউৰোপ ছাড়া বিশ্বেৰ সব প্ৰান্তেই প্ৰতি দিন মাথা পিছু মানুহেৰ ( যে পৰিমাণ খাদ্য কেনা হয়) গড় ক্যালোৰি পোৱাৰ পৰিমাণ বেড়েছে। এটা মাৰ্কিন যুক্তৰাষ্ট্ৰেই সৰ্বাধিক পোৱা যায়। ১৯৯৬ চনত এৰ পৰিমাণ ছিলো ৩৬৫৪ক্যালোৰি।[68] ২০০৩ চনত আবাৰ তা বেড়ে দাঁড়ায় ৩,৭৫৪ক্যালোৰিতে।[68] ১৯৯০’এৰ শেষ দিকে ইউৰোপীয়দেৰ মাথাপিছু ক্যালোৰি গ্ৰহণেৰ পৰিমাণ ছিলো ৩৩৯৪, এছিয়াৰ উন্নয়নশীল এলাকাগুলিতে মাথাপিছু ক্যালোৰি গ্ৰহণ ছিলো ২৬৪৮ আৰু উপ-সাহাৰাৰ আফ্ৰিকাৰ দেশগুলিতে মাথা পিছু ক্যালোৰি গ্ৰহণেৰ পৰিমাণ ছিলো ২১৭৬।[68][69] পূৰ্ণ ক্যালোৰি গ্ৰহণেৰ সঙ্গে অতি স্থূলতাৰ যোগ ৰৈছে।[70]

ব্যাপক মাত্ৰায় পুষ্টিৰ নিৰ্দেশিক[71] পোৱা গেলেও সেটা অতিৰিক্ত খাওয়া আৰু অত্যন্ত খাৰাপ খাদ্যাভ্যাসেৰ পছন্দেৰ বিষয়টিকে খুব কমই সম্বোধন কৰতে পেৰেছে।[72] ১৯৭১ পৰা ২০০০চনতৰ মাজত মাৰ্কিন যুক্তৰাষ্ট্ৰে অতি স্থূলতাৰ হাৰ ১৪.৫শতাংশ পৰা বেড়ে ৩০.৯শতাংশ হৈছে।[73] ঐ একই সময়েৰ মাজত, ক্যালোৰি গ্ৰহণেৰ গড় পৰিমাণ বৃদ্ধি পায়। মহিলাদেৰ ক্ষেত্ৰে, প্ৰতি দিন গড় ক্যালোৰি গ্ৰহণেৰ পৰিমাণ বেড়ে যায় ৩৩৫ (১৯৭১চনত ১৫৪২ আৰু ২০০৪চনত তা বেড়ে হয় ১৮৭৭)। তবে পুৰুষদেৰ ক্ষেত্ৰে দৈনিক এই গড় বৃদ্ধিৰ হাৰ ছিলো ১৬৮ক্যালোৰি (১৯৭১চনত ২৪৫০ আৰু ২০০৪চনত ২৬১৮ক্যালোৰি)। বেছিৰ ভাগ ক্ষেত্ৰে অতিৰিক্ত এই ক্যালোৰি গ্ৰহণেৰ প্ৰাথমিক উত্‌স ছিলো চৰ্বি জাতীয় খাদ্যেৰ তুলনায় কাৰ্বোহাইড্ৰেটযুক্ত খাবাৰ বেছি খাওয়া।[74] এই অতিৰিক্ত কাৰ্বোহাইড্ৰেটেৰ প্ৰাথমিক উত্‌স ছিলো মিষ্টিযুক্ত পানীয়। এখন আমেৰিকাৰ সাবালক যুব সমাজেৰ মাজত এই মিষ্টিযুক্ত পানীয়েৰ দৈনিক ক্যালোৰি গ্ৰহণেৰ পৰিমাণ প্ৰায় ২৫শতাংশ বেড়ে গেছে।[75] এখন অতি স্থূলতা বাড়াৰ কাৰণ হিচাপে মিষ্টিযুক্ত পানীয় খাওয়াকেই মনে কৰা হৈছে।[76][77]

যতো বেছি পৰিমাণে শক্তি-ঘন, বেছি পৰিমানে ফাষ্ট-ফুডেৰ দিকে সমাজেৰ নিৰ্ভৰতা ক্ৰমেই বাড়তে লাগলো, মাৰ্কিন যুক্তৰাষ্ট্ৰে ফাষ্ট-ফুড গ্ৰহণ আৰু অতি স্থূলতাৰ মাজত সম্পৰ্ক অত্যন্ত বেছি উদ্বেগেৰ বিষয় হয়ে দাঁড়ালা।[78] মাৰ্কিন যুক্তৰাষ্ট্ৰে ফাষ্ট-ফুড গ্ৰহণেৰ পৰিমাণ বেড়ে গেছে তিনগুণ আৰু ১৯৭৭ পৰা ১৯৯৫ চনতৰ মাজত এই সব খাবাৰ পৰা ক্যালোৰি গ্ৰহণেৰ পৰিমাণ বেড়ে যায় চাৰগুণ।[79]

কৃষিনীতি আৰু প্ৰযুক্তিৰ কাৰণেই মাৰ্কিন যুক্তৰাষ্ট্ৰ আৰু ইউৰোপে খাদ্যেৰ দাম খুব কম। মাৰ্কিন খামাৰ বিলেৰ মাধ্যমে মাৰ্কিন যুক্তৰাষ্ট্ৰে ভুট্টা, সোয়া, গম আৰু চালেৰ উপৰ যে ভৰতুকি ৰৈছে সে কাৰণে ফল আৰু সবজিৰ তুলনায় প্ৰক্ৰিয়াজাত খাদ্যেৰ মূল উত্‌সেৰ দাম অনেক কম।.[80]

অতি স্থূল (মোটা) ব্যক্তিৰা সব সময়ই তাদেৰ খাদ্য গ্ৰহণেৰ মাত্ৰাকে স্বাভাবিক ওজনেৰ ব্যক্তিদেৰ তুলনায় কমিয়ে দেখায়।[81]এটা ক্যালোৰিমিটাৰ ঘৰে[82] মানুহেৰ ওপৰ পৰীক্ষা চালিয়ে আৰু সৰাসৰি পৰ্যবেক্ষণ কৰে এই তথ্যেৰ সমৰ্থন পোৱা গেছে।

বসে কাজেৰ জীৱনশৈলী

সম্পাদনা কৰক

অতি স্থূলতাৰ ক্ষেত্ৰে বসে কাজেৰ জীৱনশৈলী একটা বড় ভুমিকা পালন কৰে।[83] গোটা বিশ্গ্ৰন্থ এখন কম শাৰীৰিক পৰিশ্ৰমেৰ কাজেৰ দিকে ঝুঁকছে।[84][85][86] বিশ্বেৰ জনসংখ্যাৰ ৬০শতাংশই এখন অপৰ্যাপ্ত শাৰীৰিক কসৰত কৰতে পাৰে।[85] এৰ প্ৰাথমিক কাৰণ হলো কোনো বস্তু এক স্থান পৰা অন্যস্থানে বহন কৰে নিয়ে যাওয়াৰ ক্ষেত্ৰে যন্ত্ৰেৰ সহায় নেওয়া আৰু বাড়িতে শ্ৰমশক্তি বাঁচানো প্ৰযুক্তিৰ অধিক প্ৰচলন।[84][85][86] হাঁটা আৰু শাৰীৰ শিক্ষা কমে যাওয়াৰ কাৰণে শিশুদেৰ মাজতও দেখা যাচ্ছে শাৰীৰিক কসৰতেৰ পৰিমাণ কমে যাচ্ছে।[87] সক্ৰিয় অবকাশেৰ সময় শাৰীৰিক ক্ৰিয়াকৰ্মেৰ প্ৰতি ঝোঁক বিশ্বে কমে যাচ্ছে। বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থা নিৰ্দেশ কৰেছে যে সাৰা বিশ্বেই মানুহ এখন কম সক্ৰিয় আনন্দেৰ দিকে ঝুঁকছে। আবাৰ ফিনল্যাণ্ডেৰ[88] এক সমীক্ষায় পোৱা গেছে, এই হাৰ কিছুটা বেড়েছে। মাৰ্কিন যুক্তৰাষ্ট্ৰেৰ এক সমীক্ষায় দেখা যাচ্ছে অবকাশকালীন শাৰীৰিক ক্ৰিয়াকলাপ সেৰকম উল্লেখযোগ্যভাবে কমেনি।[89]

টেলিভিশন দেখাৰ সময় আৰু অতি স্থূলতাৰ ঝুঁকিৰ মাজত শিশু আৰু বয়স্ক উভয়েৰ ক্ষেত্ৰেই একটা সম্পৰ্ক আছে।[90][91][92] ২০০৮চনতৰ এক মেটা-বিশ্লেষণে দেখা গেছে, ৭৩টিৰ মাজত ৬৩টিতেই (৮৬%) দেখানো হৈছে, শিশুদেৰ মাজত অতি স্থূলতা যে বাড়ছে তাৰ কাৰণ হলো শিশুদেৰ মিডিয়ায় প্ৰদৰ্শণেৰ হাৰ বেড়ে যাওয়া আৰু সমানুপাতিক হাৰে টেলিভিশন দেখাৰও সময় বেড়ে যাওয়া।[93]

জীনতত্ত্ব বা বংশানুগতি সম্বন্ধীয়

সম্পাদনা কৰক
 
A 1680 painting by Juan Carreno de Miranda of a girl presumed to have Prader-Willi syndrome[94]

অন্য অনেক চিকিত্‌সা সংক্ৰান্ত পৰিস্থিতিৰ মতোই, অতি স্থূলতা হলো বংশানুগতি আৰু পৰিবেশেৰ কাৰণগুলিৰ মাজত পাৰস্পৰিক ক্ৰিয়াৰ ফলাফল। বিভিন্ন জিনে পলিমোৰফিজমস নিয়ন্ত্ৰণ কৰে ক্ষুধা আৰু বিপাকীয় ক্ৰিয়াকে। যাৰ ফলে যথেষ্ট পৰিমাণ ক্যালোৰিৰ উপস্থিতিতে অতি স্থূলতামুখী কৰে তোলে একে। ২০০৬ চনতৰ হিসেব অনুযায়ী, ৪১টি এমন ক্ষেত্ৰ পোৱা গেছে য’ত অতি স্থূলতাৰ সঙ্গে অনুকূল পৰিবেশেৰ উপস্থিতিৰ যোগাযোগ পোৱা গেছে।[95] কত সংখ্যক জনসংখ্যাৰ উপৰ পৰীক্ষা কৰা হৈছে তাৰ ভিত্তিতে বংশানুগতিৰ কাৰণেই অতি স্থূলতাৰ শতকৰা হাৰ বিভিন্ন ৰকম। এই হাৰ হলো ৬% পৰা ৮৫%।[96]

বিভিন্ন ৰোগেৰ লক্ষণে অতি স্থূলতা হলো একটা বিৰাট কাৰণ। যেমন প্ৰাডেৰ-উইলি ৰোগলক্ষণ, বাৰডেল-বিয়েডল্‌ ৰোগলক্ষণ, কোহেন ৰোগলক্ষণ আৰু এম ও এম ও(MOMO) ৰোগলক্ষণ। (‘ৰোগলক্ষণহীন অতি স্থূলতা’ এই শব্দ বন্ধটি কখনো ব্যবহাৰ কৰা হয় এই সমস্ত অৱস্থাগুলিকে বাদ দিয়ে।)[97] যে সব মানুহেৰ মাজত খুব তাড়াতাড়ি মাৰাত্মক অতি স্থূলতা লক্ষণ দেখা যায় (১০ বছৰ বয়সেৰ আগে আৰু স্বাভাবিকেৰ তুলনায় বডি মাস ইণ্ডেক্স মাপকাঠিৰ তিন স্তৰ নিচে থাকাকে এক্ষেত্ৰে সজ্ঞায়িত কৰা হৈছে), 7% ক্ষেত্ৰেই মনে কৰা হয় ডি এন এ’ৰ ৰূপান্তৰই এৰ একমাত্ৰ কাৰণ।[98]

যে সমস্ত সমীক্ষায় নিৰ্দিষ্ট জিনেৰ তুলনায় বংশপৰম্পৰাৰ উপৰ বেছি নজৰ দেওয়া হৈছে সেখানে পোৱা গেছে যে ৮০%ক্ষেত্ৰেই দেখা গেছে দুজন অতি স্থূল মা-বাবাৰ সন্তানৰাও অতি স্থূলই হয়। উলটোদিকে ১০শতাংশেৰও কম ক্ষেত্ৰে এও দেখা গেছে দুজন স্বাভাবিক ওজনেৰ মা-বাবাৰ সন্তান অতি স্থূল হয়।[99]

থ্ৰিফ্টি জিন হাইপোথিসিস সিদ্ধ বলে স্বীকৃতি দিয়েছে সেই ধাৰণাকে যাতে বলা হয় নিৰ্দিষ্ট জাতি গোষ্ঠী সমগোত্ৰীয় আবহাওয়ায় বেছি স্থূলতা প্ৰবণ। বিৰল অতিপ্ৰাচুৰ্যেৰ সময় শক্তি সঞ্চয় কৰাৰ মতো তাদেৰ ক্ষমতাৰ ফলে চৰ্বি যখন খাদ্যেৰ যোগান ওঠানামা কৰে তখন এই গুণ সুবিধাৰ হয় আৰু দুৰ্ভিক্ষেৰ সময় ব্যক্তিগতভাবে সেই চৰ্বি পৰা তাকে বাঁচিয়ে ৰাখতে সহায় কৰে। চৰ্বি মজুত কৰাৰ এই প্ৰবনতা যদিও সমাজে খাদ্য সৰবৰাহ সঠিক ৰাখতে সহায় কৰে।[100] এটা একটা অনুমিত কাৰণ যে পিমা ইণ্ডিয়ান যাৰা মৰুভূমি বাস্তুতন্ত্ৰেৰ উদ্ভাবন কৰেছে যখন তাৰা পশ্চিমী দুনিয়ায় এলো তাদেৰ মাজত স্থূলতা অনেক বেছি দেখা যেতে আৰম্ভ কৰলো।[101]

চিকিৎসা সংক্ৰান্ত আৰু মানসিক অসুস্থতা

সম্পাদনা কৰক

নিৰ্দিষ্ট কয়েকটি শাৰীৰিক আৰু মানসিক অসুস্থতা আৰু ওষুধপ্ৰস্তুতকাৰী বস্তু যা দিয়ে তাদেৰ চিকিত্‌সা কৰা হয়, এগুলিৰ ফলে এদেৰ মাজত অতি স্থূলতাৰ ঝুঁকি বেড়ে যায়। চিকিত্সা সংক্ৰান্ত যে অসুস্থতাৰ বাবে অতি স্থূলতাৰ ঝুঁকি বৃদ্ধি পায় তাৰমাজত ৰৈছে কয়েকটি অস্বাভাবিক লক্ষণ (উপৰে তালিকাভুক্ত) আৰু একইসঙ্গে জন্মগত আৰু অৰ্জিত অৱস্থা: হাইপোথাইৰয়েডিজম, কুশিং-এৰ লক্ষণ, বৃদ্ধি সংক্ৰান্ত হৰমোনেৰ অভাব[102] আৰু খাওয়াৰ গণ্ডগোল: প্ৰচুৰ মদ্যপানেৰ ব্যাধি আৰু ৰাতে খাওয়াৰ লক্ষণ।[2] যদিও অতি স্থূলতাকে মানসিক ব্যাধি বলে মনে কৰা হয় না আৰু সেই কাৰণেই মানসিক অসুস্থতা হিচাপে ডি এস এম-আই ভি আৰ’এৰ তালিকাভুক্ত নয়।[103]

নিৰ্দিষ্ট কিছু ওষুধেৰ কাৰণে ওজন বাড়তে পাৰে অথবা শাৰীৰিক গঠনে পৰিবৰ্তন আসতে পাৰে; এৰ মাজত ৰৈছে ইনস্যুলিন, সালফোনাইল্যুৰিয়াস, থিয়াজোলিডাইনেডিয়োনেস, মানসিকবিৰোধিতাৰ প্ৰতেওঁধিত্ব কৰে না এমন, অবসাদনিৰোধক ষ্টেৰয়েড, নিৰ্দিষ্ট কয়েকটি শাৰীৰিক আলোড়নবিৰোধী (ফেনাইটয়েন আৰু ভালপ্ৰোয়েট), পাইজোটিফেন আৰু হৰমোনেৰ একপ্ৰকাৰ জন্মনিৰোধক বড়িৰ কাৰণে এই পৰিবৰ্তন আসতে পাৰে।[2]

সামাজিক নিৰ্ধাৰণকাৰী

সম্পাদনা কৰক

অতি স্থূলতাকে বুঝতে যদিও বংশগত প্ৰভাৱকে বোঝাও খুগ্ৰন্থ গুৰত্বপূৰ্ণ। কিন্তু তাৰা নিৰ্দিষ্ট কিছু দেশে বা বিশ্বে এৰ নাটকীয় যে বৃদ্ধি দেখা যাচ্ছে তাকে বিশ্লেষণ কৰতে পাৰেনি।[104] যদিও এটা স্বীকাৰ কৰে নেওয়া হৈছে যে ব্যক্তিগত ক্ষেত্ৰে অত্যধিক মাত্ৰায় ক্যালোৰি খৰচেৰ তুলনায় ক্যালোৰি গ্ৰহণেৰ কাৰণে অতি স্থূলতা দেখা দেয়। সামাজিক ক্ষেত্ৰে এই দুই উপাদানেৰ পৰিবৰ্তনেৰ কাৰণ নিয়ে যথেষ্ট বিতৰ্ক আছে। এৰ কাৰণ সম্পৰ্কে নানা ধৰণেৰ তত্ত্ব আছে কিন্তু বহু মানুহেৰ বিশ্বাস এৰ পিছনে ৰৈছে বিভিন্ন কাৰণেৰ সমাহাৰ।

গোটা বিশ্বেই সামাজিক শ্ৰেণী আৰু বি এম আইয়েৰ মাজত পাৰস্পৰিক সম্পৰ্কেৰ পাৰ্থক্য আছে। ১৯৮৯চনত এক পৰ্যালোচনায় দেখা গেছে যে উন্নত দেশগুলিতে উচ্চ সামাজিক শ্ৰেণীৰ মহিলাদেৰ মাজত অতি স্থূলতা কম দেখা যায়। বিভিন্ন সামাজিক শ্ৰেণীৰ পুৰুষেৰ মাজত কোনো উল্লেখযোগ্য পাৰ্থক্য দেখা যায় না। উন্নয়নশীল বিশ্বে উচ্চ সামাজিক শ্ৰেণীৰ মহিলা, পুৰুষ, শিশুদেৰ অতি স্থূলতাৰ হাৰ অনেক বেছি দেখা যায়।[105] ২০০৭ চনত এই পৰ্যালোচনাৰ এটা সংশোধিত পৰ্যালোচনায় একই সম্পৰ্ক পোৱা গিয়েছিলো, কিন্তু সেটা অনেক দুৰ্বল ছিলো। এই পাৰস্পৰিক সম্পৰ্কেৰ শক্তি কমে যাওয়াৰ কাৰণ হিচাপে বিশ্বায়নেৰ প্ৰভাৱকেই মনে কৰা হৈছে।[106] উন্নত দেশগুলিৰ মাজত, বয়স্কদেৰ অতি স্থূলতাৰ মাত্ৰা আৰু কিশোৰদেৰ মাজত অতি ওজনেৰ হাৰেৰ মাজত যে সম্পৰ্ক আছে তাৰ সঙ্গে আয়েৰ অসঙ্গতি জড়িত। একই ধৰণেৰ সম্পৰ্ক দেখা গেছে মাৰ্কিন যুক্তৰাষ্ট্ৰেৰ ৰাজ্যগুলিতে: এমনকি উচ্চ সামাজিক শ্ৰেণীভুক্ত, অনেক সাবালকৰাও আৰও অনেক অসম ৰাজ্যগুলিৰ মতো অতি স্থূল।[107]

শাৰীৰিক ভৰ সূচক বা বি এম আই আৰু সামাজিক শ্ৰেণীৰ মাজত সম্পৰ্ক থাকাৰ বিষয়টি অনেক ৰকমভাবে ব্যাখ্যা কৰে দেখানো হৈছে। এটা মনে কৰা হোত, উন্নত দেশগুলিতে সম্পদশালীৰা আৰও অনেক বেছি পুষ্টিকৰ খাদ্য কেনাৰ কামত সক্ষম। কিন্তু ওজন কম ৰাখাৰ কামত তাদেৰ উপৰ অনেক বেছি সামাজিক চাপ থাকে। একইসঙ্গে শাৰীৰিকভাবে সুস্থ থাকাৰ বিৰাট প্ৰত্যাশাৰ পাশাপাশি তাদেৰ সামনে অনেক সুযোগও থাকে। অনুন্নত দেশগুলিতে এটা বিৰাট আকৃতিৰ শৰীৰেৰ মাপে খাবাৰ কেনাৰ ক্ষমতা, শাৰীৰিক পৰিশ্ৰমসহ উচ্চ শক্তিৰ ব্যয়েৰ পৰিমাণ আৰু সাংস্কৃতিক মূল্যবোধ পৰ্যবেক্ষণেৰ ধৰনে অংশগ্ৰহণ কৰেছে।[106] কাৰোৰ জীৱনে শৰীৰেৰ ভৰেৰ দিকে মানুহেৰ মনোভাবও অতি স্থূলতাৰ কামত ভূমিকা পালন কৰে। বন্ধু, ভাই-বোন আৰু স্বামী-স্ত্ৰীৰ মাজত সময়েৰ সঙ্গে সঙ্গে শৰীৰেৰ ভৰ সূচক পৰিবৰ্তন হওয়াৰ পাৰস্পৰিক সম্পৰ্ক পোৱা গেছে।[108] চাপ আৰু সম্ভাব্য সামাজিক পদমৰ্যাদা অতি স্থূলতাৰ ঝুঁকি বাড়িয়ে দেয়।[107][109][110]

কোনো ব্যক্তিৰ ওজনেৰ উপৰ ধূমপানেৰ উল্লেখযোগ্য প্ৰভাৱ ৰৈছে। যাৰা ধূমপান ছেড়ে দেয় ১০বছৰ সময়েৰ ব্যবধানে তাদেৰ মাজত পুৰুষদেৰ গড়ে ৪.৪কিলোগ্ৰাম (৯.৭পাউণ্ড) আৰু মেয়েদেৰ ক্ষেত্ৰে 5কিলোগ্ৰাম (১১পাউণ্ড) ওজন বাড়ে।[111] যদিও, ধূমপানেৰ হাৰ পৰিবৰ্তনেৰ সঙ্গে অতি স্থূলতাৰ সম্পূৰ্ণ হাৰেৰ উপৰ কমই প্ৰভাৱ ফেলেছে।[112]

মাৰ্কিন যুক্তৰাষ্ট্ৰে লক্ষ্য কৰা গেছে এজন ব্যক্তিৰ যতোগুলি সন্তান থাকে তাৰসঙ্গে ঐ ব্যক্তিৰ অতি স্থূলতাৰ ঝুঁকি বাড়াৰ সম্পৰ্ক ৰৈছে। প্ৰতি সন্তান জন্ম পিছু এজন মহিলাৰ ক্ষেত্ৰে এই ঝুঁকি বেড়ে যায় ৭%, য’ত এজন পুৰুষেৰ ক্ষেত্ৰে সন্তান প্ৰতি এই ঝুঁকি বেড়ে যায় ৪%।[113] এটা আংশিকভাবে সত্য যে, পশ্চিমী বাবা-মায়েৰ ক্ষেত্ৰে নিৰ্ভৰশীল সন্তান থাকাৰ অৰ্থ কম শাৰীৰিক পৰিশ্ৰম কৰা।[114]

উন্নয়নশীল দেশে শহৰে পৰিণত হওয়াও অতি স্থূলতাৰ হাৰ বেড়ে যাওয়াৰ ক্ষেত্ৰে একটা ভূমিকা পালন কৰছে। চীনে সামগ্ৰিকভাবে অতি স্থূলতাৰ হাৰ ৫%—এৰও কম, আবাৰ কিছু শহৰে অতি স্থূলতাৰ হাৰ ২০শতাংশেৰও বেছি।[115]

উন্নয়নশীল দেশগুলিতে অতি স্থূলতাৰ হাৰ বৃদ্ধিৰ কাৰণ হিচাপে গোড়াৰ দিকেৰ জীৱনে অপুষ্টিৰ একটা বড় ভূমিকা ৰৈছে বলে মনে কৰা হৈছে।[116] এণ্ডোক্ৰাইন অপুষ্টিৰ সময়ে যে পৰিবৰ্তন ঘটে তাৰ পৰা সম্ভবত ক্যালোৰি পোৱা সহজ হয়ে গেলে তা চৰ্বি জমাকে বাড়িয়ে দেয়।[116]

সংক্ৰামক প্ৰতেওঁধিসমূহ

সম্পাদনা কৰক

খাদ্য ৰূপান্তৰেৰ প্ৰক্ৰিয়ায় সংক্ৰামক প্ৰতেওঁধিৰ উপস্থিতি সংক্ৰান্ত সমীক্ষা এখনো তাৰ প্ৰাথমিক স্তৰেই ৰয়ে গেছে। ৰোগা আৰু অতি স্থূল ব্যক্তিৰ মাজত যে পাৰ্থক্য থাকে তা অন্ত্ৰ এলাকাতেই লক্ষ্য কৰা গেছে। অতি স্থূল আৰু ৰোগা ব্যক্তিদেৰ ক্ষেত্ৰে অন্ত্ৰ এলাকায় তাৰ হজমেৰ ক্ষমতাকে যে প্ৰভাৱিত কৰে তাৰ লক্ষণ নিৰ্দেশ কৰা হৈছে। হজমেৰ ক্ষমতাৰ এই স্পষ্ট পৰিবৰ্তনেৰ ফলে এটা মনে কৰা হৈছে যে অতি স্থূল ব্যক্তি অনেক বেছি শক্তি সঞ্চয় কৰতে পাৰে। এই পাৰ্থক্যগুলি সৰাসৰি এই কাৰণেই নাকি অতি স্থূলতাৰ ফলাফল তা অবশ্যই সুনিশ্চিত কৰতে হবে ।[117] 

মানুহ আৰু কয়েকটি বিভিন্ন ধৰণেৰ পশু প্ৰজাতিৰ মাজত সংক্ৰামক ৰোগ আৰু অতি স্থূলতাৰ মাজত একটা যোগসূত্ৰ পোৱা গেছে। তবে অতি স্থূলতাৰ হাৰ বৃদ্ধিৰ ক্ষেত্ৰে কতোটা পৰিমাণে এই যোগসূত্ৰ কাজ কৰেছে তা এখনো সুনিশ্চিত কৰে বলা যায়নি।[118]

প্যাথোফিজিওলজি

সম্পাদনা কৰক
 
A comparison of a mouse unable to produce leptin thus resulting in obesity (left) and a normal mouse (right)

স্থূলতা মোকাবিলাৰ সম্ভাব্য বেস কিছু প্যাথোফিজিওলজিক্যাল প্ৰণালী সাৰসংক্ষেপ কৰেছে ফ্লায়াৰ।[119] ১৯৯৪-এ লেপটিন আবিষ্কাৰেৰ আগে পৰ্যন্ত গবেষণাৰ ক্ষেত্ৰে একেবাৰে কিছুই হয়নি। এই আবিষ্কাৰেৰ পৰ পৰা আৰো অনেক হৰমোন সংক্ৰান্ত প্ৰণালী নিয়ে বিচাৰ বিশ্লেষণ হৈছে যাতে খিদে ও খাদ্য গ্ৰহণেৰ নিয়মবিধি, অ্যাডিপোজ কোষেৰ মজুতেৰ ধৰণ ও ইনস্যুলিন ৰেজিষ্ট্যান্স বিকাশেৰ বিষয়গুলিও ৰৈছে। লেপটিন আবিষ্কাৰেৰ পৰ পৰা ঘ্ৰেলিন, ইনসুলিন, ওৰেক্সিন, পি ওয়াই ওয়াই (PYY) ৩—৩৬, কলেসিসটোকিনিন, অ্যাডিপোনেকটিন ছাড়াও আৰো অনেক মেডিয়েটাৰ নিয়ে গবেষণা হৈছে। অ্যাডিপোকিনস মেডিয়েটাৰটি তৈৰি কৰে অ্যাডিপোস কলা; তাৰ কাৰ্যকাৰিতা স্থূলতা সংক্ৰান্ত বেশ কিছু ৰোগে ৰকমফেৰ ঘটাতে পাৰে বলে মনে কৰা হয়। লেপটিন ও ঘ্ৰেলিনকে খিদেৰ ওপৰ তাদেৰ প্ৰভাৱেৰ বিচাৰে একে অপৰেৰ পৰিপূৰক বলে মনে কৰা হয়। কাৰণ ঘ্ৰেলিন তৈৰি হয় ষ্টমাক মডিউলেটিং শৰ্ট টাৰ্ম অ্যাপেটাইটিভ কন্ট্ৰোলেৰ মাধ্যমে (অৰ্থাৎ পাকস্থলী খালি থাকলে খেতে হবে আৰু যখন তা ভৰ্তি থাকবে খাওয়া বন্ধ থাকবে)। আৰ শৰীৰে চৰ্বিৰ মজুত সঙ্কেত দিতে লেপটিনকে তৈৰি কৰে অ্যাডিপোজ কোষ আৰু এই লেপটিন দীৰ্ঘসময়েৰ বাবে খিদে নিয়ন্ত্ৰণে মধ্যস্থতাকাৰী হিচাপে কাজ কৰে (অৰ্থাৎ যখন চৰ্বিৰ মজুত কম তখন বেছি খাও আৰু যখন মজুত বেছি কম খাও)। যদিও ব্যাক্তিগতভাবে যেসব স্থূল মানুহেৰ মাজত লেপটিনেৰ ঘাটতি আছে তাদেৰ সামান্য অংশেৰ ওপৰ লেপটিনেৰ ব্যবস্থাপনা বেশ কাৰ্যকৰী হতে পাৰে, বেছিৰভাগ মোটা মানুহেকেই লেপটিন প্ৰতিৰোধী বলে মনে কৰা হয় আৰু এদেৰ মাজত লেপটিনেৰ উচ্চ স্তৰ লক্ষ্য কৰা যায়। [120] এই প্ৰতিৰোধ ক্ষমতাকে ব্যাখ্যা কৰা যেতে পাৰে কেন লেপটিন ব্যবস্থাপনা মোটা মানুহেৰ খিদে কমিয়ে দিতে কাৰ্যকৰী ভূমিকা নিতে পাৰে না তাৰ ব্যাখ্যায়। [119]

 
A graphic depiction of a leptin molecule

লেপটিন ও ঘ্ৰেলিন যেহেতু সীমান্তবৰ্তী অৱস্থায় তৈৰি হয় তাই তাৰা কেন্দ্ৰীয় স্নায়ু ব্যবস্থায় তাদেৰ কাজ চালিয়ে যাওয়াৰ মাধ্যমে খিদে নিয়ন্ত্ৰণ কৰে। বিশেষ কৰে, এৰা আৰু খিদে সংক্ৰান্ত অন্যান্য হৰমোনগুলি মস্তিস্কেৰ কেন্দ্ৰে হাইপোথ্যালামাস নামে অঞ্চলে কাজ কৰে সেকান পৰাই খাবাৰ খাওয়া ও শক্তি খৰচেৰ বিষয়টি নিয়ন্ত্ৰিত হয়। হাইপোথ্যালামাসেৰ মাজত বেশ কিছু প্ৰদক্ষিণ পথ ৰৈছে খিদেকে সংহত কৰতে জাদেৰ ভূমিকা ৰৈছে, এগুলিৰ মাজত সবাতোকৈ ভালো বলে বিবেচনা কৰা হয় মেলানোকৰ্টিন পাথওয়ে।[119] আৰকুয়েট নিউক্লিয়াস নামে হাইপোথ্যালামাসেৰ এটা অঞ্চল পৰা প্ৰদক্ষিণ পথ আৰম্ভ হয় যাৰ শেষাংশ থাকে ল্যাটাৰাল হাইপোথালামাস (LH) আৰু ভেন্ট্ৰোমেডিয়াল হাইপোথ্যালামাস (VMH) -এ, এৰা যথাক্ৰমে হলো মস্তিসকেৰ খাবাৰ খাওয়া ও পূৰ্ণ পৰিতৃপ্তিৰ কেন্দ্ৰ।[121] আৰকুয়েট নিউক্লিয়াস দুটি ভিন্ন ধৰনেৰ গোষ্ঠীৰনিউৰোন দিয়ে তৈৰি।[119] প্ৰথম গোষ্ঠীটি একই সঙ্গে নিউৰোপেপটাইড ওয়াই(NPY) ও অ্যাগুইটি-ৰিলেটেড পেপটাইড (AgRP) আৰু উদ্দীপনা গ্ৰহণ হয় LH ও VMH -এৰ তালিকাসহ। দ্বিতীয় গোষ্ঠোটি হলো প্ৰো-ওপিওমেলানোকৰ্টিন (POMC) ও কোকেইন- ও অ্যাম্ফিটামিন-নিয়ন্ত্ৰিত ট্ৰান্সস্ক্ৰিপ্ট (CART) আৰু উদ্দীপনা গ্ৰহণ হয় LH ও VMH -এৰ সংযমসহ। সৰ্বশেষে, NPY/AgRP নিউৰোন খাবাৰ খেতে উদ্কদীপনা যোগায় ও পূৰ্ণ পৰিতৃপ্তিৰ তালিকা বানায়, য’ত POMC/CART নিউৰোন পূৰ্ণ পৰিতৃপ্তিকে উদ্দীপিত কৰে দেয় ও খাবাৰ খেতে সংযত কৰে। লেপটিনেৰ মাধ্যেমেই এই উভয় গোষ্টীৰ আৰকুয়েট নিউক্লিবাস নিউৰোন নিয়ন্ত্ৰিত হয়। লেপটিন যেমন NPY/AgRP গোষ্ঠীৰ সংযম কৰে আবাৰ POMC/CART গোষ্ঠীকে উদ্দীপিত কৰে ফেলে। লেপটিন সঙ্কেতেৰ এই ঘাটতিকে হয় লেপটিন ঘাটতি বা লেপটিন প্ৰতিৰোধেৰ মাধ্যমে বাড়তি খাওয়াৰ দিকে ঠেলে দিতে পাৰে, এৰ কিছু আবাৰ জিনগত আৰু এভাবেই স্তূলতাৰ প্ৰকাৰভেদ পায়।[119]

ব্যবস্থাপনা

সম্পাদনা কৰক
প্ৰধান প্ৰবন্ধ: মেদবহুলতাৰ ব্যবস্থাপনা
 
Orlistat (Xenical) the most commonly used medication to treat obesity and sibutramine (Meridia) a recently withdrawn medication due to cardiovascular side effects

অতি স্থূলতা ৰোগেৰ প্ৰধান চিকিত্‌সাৰ মাজত ৰৈছে খাদ্যাভ্যাস আৰু শাৰীৰিক কসৰত।[62] খাদ্যাভ্যাস কৰ্মসূচীৰ ফলে অল্প সময়েৰ মাজত ওজন হাৰানো সম্ভব,[122] কিন্তু এই ওজনকে ওইভাবে কমিয়ে ৰাখা সমস্যাৰ হতে পাৰে আৰু মাঝে মাঝেই শাৰীৰিক কসৰতেৰ প্ৰয়োজন পড়তে পাৰে। একইসঙ্গে কম ক্যালোৰিযুক্ত খাবাৰ ঐ ব্যক্তিৰ জীৱনশৈলীৰ চিৰদিনেৰ অংশ হয়ে যেতে পাৰে। [123][124] ওজন কমিয়ে তা দীৰ্ঘ সময়েৰ বাবে বজায় ৰাখাৰ ক্ষেত্ৰে সাফল্যেৰ হাৰ খুগ্ৰন্থ কম. এই সাফল্যেৰ হাৰ হলো ২—২০শতাংশ। [125]

ৰোগ বিস্তাৰ বা মহামাৰী সংক্ৰান্ত বিদ্যা

সম্পাদনা কৰক

বিংশ শতাব্দীৰ আগে স্থূলতা খুগ্ৰন্থ বিৰল ছিল;[127] ১৯৯৭-এ বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থা (হু WHO) আনুষ্ঠানিকভাবে স্থূলতাকে বিশ্বজুড়ে মহামাৰী বা গ্লোবাল এপিডেমিক হিচাপে স্বীকৃতি দেয়।[75] ২০০৫–এৰ হু (WHO)ৰ হিসেব মতো কমপক্ষে ৪০কোটি প্ৰাপ্তবয়স্ক (৯.৮%) ভীষণ মোটা, আৰু পুৰুষদেৰ তুলনায় মহিলাদেৰ মাজত এৰ হাৰ বেছি। [128] ৫০অথবা ৬০বছৰ বয়সীদেৰ[129]মাজত স্থূলতাৰ হাৰ বেড়েছে আৰু সামগ্ৰিক স্থূলতাৰ হাৰেৰ তুলনায় মাৰ্কিন যুক্তৰাষ্ট্ৰ, অষ্ট্ৰেলিয়া ও কানাডায় এৰ হাৰ বেছি।[15][130][131]

একটা সময়ে একে উচ্চ-আয়েৰ দেশেৰ সমস্যা বলে বিবেচনা কৰা হতো, কিন্তু স্থূলতাৰ হাৰ এখন বিশ্বজুড়েই বাড়ছে আৰু এৰ প্ৰভাৱ পড়ছে উন্নত ও উন্নয়নশীল উভয় বিশ্বেই। [25] নাটকীয়ভাবে এই বৃদ্ধি সমচেয়ে বেছি নগৰ জীৱনে লক্ষ্য কৰা যায়।[128] সাব-সাহাৰান আফ্ৰিকাই বিশ্বেৰ একমাত্ৰ অবশিষ্ট এলাকা য’ত স্থূলতা কোনো সাধাৰণ ব্যাপাৰ নয়।[2]

জনস্বাস্থ্য

সম্পাদনা কৰক

বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থা (হু WHO)-ৰ অনুমান অতিওজন ও স্থূলতা খুব শীঘ্ৰই হয়তো কমপুষ্টি (আণ্ডাৰ নিউট্ৰিশন) ও সংক্ৰামক ব্যাধিৰ (খাৰাপ স্বাস্থ্যেৰ বাবে যা সবপৰা বেছি গুৰুত্বপূৰ্ণ কাৰণ) মতো প্ৰথাগত জনস্বাস্থ্য সমস্যাৰ জায়গা নেবে।[132] তাৰ বিস্তাৰ, খৰচ ও স্বাস্থ্যে তাৰ প্ৰভাৱেৰ কাৰণেই স্থূলতা হলো একটা জনস্বাস্থ্য ও নীতি সম্পৰ্কিত সমস্যা।[133]

জনসমষ্টিৰ মাজত স্থূলতাৰ ব্যাপক বিস্তাৰেৰ বাবে দায়ী পৰিবেশগত বিষয়গুলি বুঝে নিয়ে তা শোধৰানোৰ প্ৰচেষ্টাই কৰছে জনস্বাস্থ্য। বাড়তি ক্যালোৰি ভোগ ও শাৰীৰিক কসৰতেৰ অনিচ্ছাৰ কাৰণ যে বিষয়গুলি, তাও বদল কৰাৰ সমাধান খোঁজা চলছে। চেষ্টা চলছে স্কুলগুলিতে ৰিইমবাৰ্সড মিল প্ৰোগ্ৰাম চালু কৰাৰ, শিশুদেৰ কাষত সৰাসৰি জাঙ্ক ফুড বিপণনে ৰাশ টানাৰ[134] ও একই সঙ্গে চেষ্টা চলছে স্কুলে মিষ্টি পাণীয়েৰ সহজলভ্যতা কমিয়ে ফেলাৰ[135]। নাগৰিক পৰিবেশ গড়ে তোলাৰ সময়েই চেষ্টা হৈছে পাৰ্কেৰ সুযোগ বাড়ানোৰ ও পায়ে চলাৰ পথ বাড়ানোৰ।[136]

বহু দেশ ও গোষ্ঠী স্থূলতা সংক্ৰান্ত ৰিপোৰ্ট প্ৰকাশ কৰেছে। ১৯৯৮–এ প্ৰথম মাৰ্কিন যুক্তৰাষ্ট্ৰীয় নিৰ্দেশিকা প্ৰকাশিত হয়, যাৰ শিৰোনাম ছিল ‘ক্লিনিকাল গাইডলাইনস অন দ্য আইডেন্টিফিকেশন ইভলিউশন অ্যাণ্ড ট্ৰিটমেন্ট অব ওভাৰওয়েট অ্যাণ্ড ওবেসিটি ইন অ্যাডাল্টস: দ্য এভিডেন্স ৰিপোৰ্ট’।[137]] ২০০৬—এ কানাডিয়ান ওবেসিটি নেটওয়াৰ্ক ‘কানাডিয়ান ক্লিনিকাল প্ৰ্যাক্টিস গাইডলাইনস (CPG) অন দ্য ম্যানেজমেন্ট অ্যাণ্ড প্ৰিভেনশন অব ওবেসিটি ইন অ্যাডাল্টস অ্যাণ্ড চিল্ডৰেন’প্ৰকাশ কৰে। প্ৰাপ্তবয়স্ক ও শিশুদেৰ মাজত অতিওজন ও স্থূলতা ৰুখতে এটি হলো এটা সুসংহত তথ্যপ্ৰমাণ ভিত্তিক নিৰ্দেশিকা।[138]

২০০৪-এ ব্ৰিটেনেৰ ৰয়াল কলেজ অব ফিজিসিয়ান্স, ফ্যাকাল্টি অব পাবলিক হেল্থ আৰু ৰয়াল কলেজ অব পেডিয়াট্ৰিক্স অ্যাণ্ড চাইল্ড হেল্থ ‘ষ্টোৰিং আপ প্ৰব্লেমস‘ নামে এটা ৰিপোৰ্ট প্ৰকাশ কৰে যাতে ব্ৰিটেনেৰ ক্ৰমবৰ্ধমান স্থূলতাৰ সমস্যাৰ কথা তুলে ধৰা হয়।[139] ঐ একই বছৰে হাউস অব কমন্স -এৰ হেল্থ সিলেক্ট কমিটি প্ৰকাশ কৰে তাদেৰ ‘মোষ্ট কম্প্ৰিহেন্সিভ এনকোয়াৰি [...] এভাৰ আণ্ডাৰটেকেন" এতে গ্ৰেট ব্ৰিটেনেৰ সমাজ ও স্বাস্থ্যেৰ ওপৰ স্থূলতাৰ প্ৰভাৱ ও সেই সমস্যাৰ সম্ভাব্য প্ৰতিকাৰেৰ কথা ছিল।[140] 2006 -এ ন্যাশনাল ইনষ্টিটিউট ফৰ হেল্থ অ্যাণ্ড ক্লিনিকাল এক্সেলেন্স (NICE) স্থূলতা নিৰ্ধাৰণ ও তাৰ মোকাবিলাৰ এটা নিৰ্দেশিকা প্ৰকাশ কৰে, পাশাপাশি এতে স্থানীয় পৰিষদেৰ মতো স্বাস্থ্য বিষয়ক নয় এমন সংস্থাগুলিৰ বাবে নীতি ৰূপায়ণেৰ কথাও ছিল।[141]

২০০৭ -এ স্যাৰ ডেৰেক ওয়ানলেস -এৰ প্ৰকাশিত এটা ৰিপোৰ্ট কিংস ফাণ্ড-এ হুঁশিয়াৰি দেওয়া হয় এখনই কিছু ব্যবস্থা না নিলে জাতীয় স্বাস্থ্য পৰিষেবাকে অৰ্থনৈতিকভাবে পঙ্গু কৰে দিতে পাৰে।[142] স্থূলতাৰ ক্ৰমবৰ্ধ্বমান হাৰ ৰোধে সুসংহত উদ্যোগ নেওয়া হৈছে। অবেসিটি পলিসি অ্যাকশন (ও পি এ OPA) কাঠামো বেশ কিছু পদ্ধতিতে ভাগ কৰেছে যেমন ‘আপষ্ট্ৰিম’ নীতি, ‘মিডষ্ট্ৰিম’ পলিসি, ‘ডাউনষ্ট্ৰিম’ পলিসি। ‘আপষ্ট্ৰিম’ নীতি সমাজ পৰিবৰ্তনেৰ ওপৰ নজৰ ৰাখে, স্থূলতা ৰুখতে ব্যক্তিগত আচৰণ বদলেৰ চেষ্টা কৰে ‘মিডষ্ট্ৰিম’ পলিসি আৰু বৰ্তমানে ক্ষতিগ্ৰস্থ মানুহেৰ চিকিৎসাৰ চেষ্টা কৰে ‘ডাউনষ্ট্ৰিম’ পলিসি।[143]

অৰ্থনৈতিক প্ৰভাৱ

সম্পাদনা কৰক
 
Services must accommodate obese people with specialist equipment such as much wider chairs.[144]

স্বাস্থ্যগত প্ৰভাৱেৰ পাশাপাশি স্থূলতা আৰো বেশ কিছু সমস্যাৰ সৃষ্টি কৰে যেমন চাকৰিতে অসুবিধা[145][146] ও ব্যবসাৰ খৰচ বেড়ে যাওয়া। ব্যক্তিগত, কৰ্পোৰেশনগত, সৰকাৰী সমাজেৰ সব স্তৰেই এৰ প্ৰভাৱ অনুভূত হয়।

কেবলমাত্ৰ মাৰ্কিন যুক্তৰাষ্ট্ৰেই খাদ্যপণ্যেৰ বাৰ্ষিক অনুমিত খৰচ ৪০বিলিয়ন পৰা ১০০বিলিয়ন ডলাৰ।[147] ১৯৯৮–এ মাৰ্কিন যুক্তৰাষ্ট্ৰে স্থূলতা খাতে চিকিৎসা খৰচ ছিল ৭৮.৫ বিলিয়ন মাৰ্কিন ডলাৰ অথবা সমস্ত চিকিৎসা খৰচেৰ ৯.১%।[148][149] কানাডায় আবাৰ স্থূলতাৰ বাবে অনুমিত খৰচ ছিল ২ বিলিয়ন ডলাৰ (মোট চিকিৎসা খৰচেৰ ২.৪%)।[62]

স্থূলতা সম্পৰ্কিত ৰোগেৰ চিকিৎসা খৰচ কমানোৰ বাবে স্থূলতা ৰোধ কৰ্মসূচীগুলিকে দেখা যায়। যদিও, বেছি আয়েৰ মানুহকে আৰো চিকিৎসা খৰচ গ্ৰন্থতে হয়। গবেষকদেৰ তাই মতামত হলো, স্থূলতা কমিয়ে জনস্বাস্থ্যেৰ উন্নতি ঘটানো যায়, তবে অন্যৰকমভাবে এটা সামগ্ৰিক চিকিৎসা খৰচ কমায়।[150]

স্থূলতা সামাজিক কলঙ্ক ও চাকৰিতে অসুবিধা তৈৰি কৰতে পাৰে।[145] স্বাভাবিক ওজনেৰ অন্য সহকৰ্মীদেৰ তুলনায় ভীষণ মোটা কৰ্মীদেৰ অনুপস্থিতিৰ হাৰ বেছি হয়, অসুস্থতাৰ বাবে তাৰা বেছি ছুটি নেয়, ফলে নিয়োগকৰ্তাৰ খৰচ বেড়ে যায় আৰু উৎপাদনশীলতা কমে যায়।[151] ডিউক বিশ্ববিদ্যালয়েৰ কৰ্মীদেৰ মাজত সমীক্ষা চালিয়ে দেখা গেছে যে সব কৰ্মী বডি মাস ইণ্ডেক্স (BMI) ১৮.৫—২৪.৯,তাদেৰ মাজত পৰা যতজন চিকিৎসা বা ক্ষতিপূৰণ সংক্ৰান্ত দাবি জানিয়েছে তাদেৰ দ্বিগুণ সংখ্যাৰ কৰ্মী এই সুবিধাৰ বাবে দাবি জানিয়েছে যাদেৰ বি এম আই (BMI) ৪০–এৰ বেছি। কৰ্মদিবস নষ্টেৰ হিচাপে তাৰা ১২ গুণেৰও বেছি। পড়ে গিয়ে অথবা ওঠাৰ সময় এদেৰ চোট পোৱা খুগ্ৰন্থ সাধাৰণ ব্যাপাৰ, এভাবেই এৰা চোট পায় শৰীৰেৰ নিচেৰ অংশে, হাতে বা কবজিতে অথবা পেছনে বা কোমৰে।[152] ইউ এস ষ্টেট অব আলাবামা এমপ্লয়িজ ইনস্যুৰেন্স বোৰ্ড এটা বিতৰ্কিত পৰিকল্পনা অনুমোদন কৰেছে, তাতে বলা হৈছে ভীষণ মোটা কৰ্মীদেৰ প্ৰতি মাসে ২৫ডলাৰ কৰে কেটে নেওয়া হবে যদি না তাৰা ওজন কমিয়ে স্বাস্থ্য ভালো কৰে। ২০১০–এৰ জানুৱাৰী পৰা এই পদক্ষেপ কাৰ্যকৰী হবাৰ কথা আৰু এটি বলবত্‌ হবে সেই সব কৰ্মীৰ ওপৰ যাদেৰ বি এম আই (BMI) ৩৫ kg/m2 –এৰ বেছি আৰু একবছৰ বাদে যাৰা তাদেৰ স্বাস্থ্যেৰ উন্নতি কৰতে ব্যৰ্থ হবে।[153]

বেশ কিছু গবেষণায় দেখা গেছে, ভীষণ মোটাদেৰ খুব কমই কোনো কাজেৰ বাবে ভাড়া কৰা হৈছে আৰু খুগ্ৰন্থ কম এদেৰ পদোন্নতি হৈছে।[154] একই কাজেৰ বাবে মোটা নয় এমন সহকৰ্মীৰ তুলনায় মোটাদেৰ কম মজুৰি দেওয়া হয়। গড়ে মোটা মহিলাৰা ৬% কম ও মোটা পুৰুষৰা ৩% কম কাজ কৰতে পাৰে।[155]

এয়াৰলাইন ও ফুড ইণ্ডাষ্ট্ৰিৰ মতো নিৰ্দিষ্ট কিছু শিল্পেৰ আবাৰ বিশেষ কিছু চিন্তাৰ কাৰণ আছে। স্থূলতাৰ হাৰ বেড়ে যাওয়াৰ কাৰণে এয়াৰলাইনগুলিৰ জ্বালানিৰ খৰচ বেড়ে যাচ্ছে, বসাৰ জায়গা আৰো চওড়া কৰাৰ চাপ আসছে।[156] ২০০০–এ মোটা যাত্ৰীদেৰ বাড়তি ওজনেৰ বাবে এয়াৰলাইনগুলিৰ ২৭৫মিলিয়ন ডলাৰ বাড়তি জ্বালানি খৰচ হৈছে।[157] আইনব্যবস্থায় অভিযোগ তোলা হৈছে যে তাৰা স্থূলতা বাড়াচ্ছে, তাই ৰেস্তোৰাৰ খৰচ বাড়ছে।[158] স্থূলতাৰ সঙ্গে সম্পৰ্কযুক্ত ফুড ইণ্ডাষ্ট্ৰিৰ বিৰুদ্ধে আইন নিয়ে ২০০৫–এ মাৰ্কিন কংগ্ৰেসে আলোচনা হৈছে ; যদিও সেটি এখনও আইন হয়নি।[158]

ইতিহাস ও সংস্কৃতি

সম্পাদনা কৰক

শব্দেৰ বুত্‌পত্তি

সম্পাদনা কৰক

লাতিন ওবিসিটাস শব্দ পৰা ওবিসিটি শব্দটি এসেছে। লাতিনে ওবিসিটাস-এৰ মানে হলো ‘মজবুত, মোটা অথবা নধৰ’। Ēsus হলো edere-ৰ পাষ্ট পাৰ্টিসিপল ৰূপ (খেতে), সঙ্গে ob (বেছি) এৰ সঙ্গে যুক্ত হৈছে।[159] অক্সফোৰ্ড ডিকশনাৰি তে উল্লেখ কৰা হৈছে যে ১৬১১ নাগাদ এৰ প্ৰথম ব্যবহাৰ কৰেআছিল ৰ‌্যাণ্ডেল কটগ্ৰেভ, এটি ব্যাবহাৰ কৰা হয়েছিল এ ডিকশনাৰি অব দ্য ফ্ৰেঞ্চ অ্যাণ্ড ইংলিশ টাঙস।[[160]

ঐতিহাসিক প্ৰবনতা

সম্পাদনা কৰক
 
During the Middle Ages and the Renaissance obesity was often seen as a sign of wealth, and was relatively common among the elite: The Tuscan General Alessandro del Borro, attributed to Charles Mellin, 1645[161]

গ্ৰীকৰাই প্ৰথম স্থূলতাকে চিকিৎসা সংক্ৰান্ত গোলমাল হিচাপে স্বীকৃতি দেয়।[127] হিপোক্ৰেটিস বলে গেছেন যে ‘অত্যধিক স্থূলতা কেবলমাত্ৰ একটা ৰোগই নয়, বৰং অন্য ৰোগেৰ অগ্ৰদূত’’।[2] যতদূৰ জানা যায় ভাৰতীয় শল্য চিকিৎসক সুশ্ৰুত (খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ষষ্ঠ শতক)-ই ডায়াবেটিস ও হৃদযন্ত্ৰেৰ গোলমালেৰ সঙ্গে স্থূলতাৰ যোগাযোগেৰ কথা তুলে ধৰেন।[162] এই ৰোগ ও এৰ পাৰ্শ্ব প্ৰতিক্ৰিয়াৰ চিকিৎসায় শাৰীৰিক কসৰত সহায় কৰাৰ কথা তেওঁই সুপাৰিশ কৰে।[162]

মানব ইতিহাসেৰ বেছিৰভাগটা জুড়েই মানবজাতিকে খাদ্যেৰ আকালেৰ সঙ্গে লড়াই কৰতে হৈছে।[163] এভাবে স্থূলতাকে ঐতিহাসিকভাবেই সম্পদ ও সমৃদ্ধিৰ প্ৰতীক হিচাপে দেখা হয়ে আসছে। মধ্যযুগ ও নবজাগৰণেৰ[161] সময় ইউৰোপে উচ্চ পদস্থ আধিকাৰিকদেৰ মাজত স্থূলতা খুগ্ৰন্থ সাধাৰণ বিষয় ছিল, পাশাপাশি প্ৰাচীন পূৰ্ব এশীয় সভ্যতাতেও তাই ছিল।[164]

শিল্প বিপ্লবেৰ প্ৰাৰম্ভিককালেও এটাই মনে কৰা হতো যে কোনো দেশেৰ সামৰিক ও অৰ্থনৈতিক শক্তি সেদেশেৰ সৈন্য ও কৰ্মীদেৰ আয়তন ও শক্তি উভয়েৰ ওপৰ নিৰ্ভৰশীল।[75] গড় বডি মাস ইণ্ডেক্স (BMI)কে বৰ্তমানে আণ্ডাওয়েট বলে বিবেচনা কৰা হয়, সেই গড় বি এম আই (BMI) বাড়িয়েই এখন তা একটা সাধাৰণ মাত্ৰায় পৌঁছে গেছে, যাৰ একটা শিল্পোন্নত সমাজ বিকাশেৰ ক্ষেত্ৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা ৰৈছে।[75] ঊনবিংশ শতাব্দীজুড়ে উন্নত বিশ্বে এভাবেই উচ্চতা ও ওজন দুটোই বেড়েছে। বিংশ শতাব্দীতে জনসমষ্টি তাৰ উচ্চতাৰ জিনসম্বন্ধীয় সম্ভবনায় পৌঁছে যায়, কিন্তু ওজন আবাৰ উচ্চতাৰ তুলনায় বেছি গতিতে বাড়ে, তাৰই ফলাফল স্থূলতা।[75] ১৯৫০–এৰ দশকে সম্পদ বাড়াৰ সৈতে শিশুমৃত্যুৰ হাৰও কমেছে, কিন্তু শৰীৰেৰ ওজন বেড়ে হৃদযন্ত্ৰ ও কিডনিৰ অসুখও আৰো সাধাৰণ বিষয় হয়ে উঠেছে।[75][165]

এই সময় কালেই বীমা কোম্পানিগুলিও ওজন ও আয়ুৰ মাজত সম্পৰ্কেৰ বিষয়টি ধৰে ফেললো আৰু ভীষণ মোটাদেৰ প্ৰিমিয়ামও বাড়িয়ে দিলো্।[2]

ইতিহাসে বহু সংস্কৃতিতেই স্থূলতাকে চাৰিত্ৰিক দোষ হিচাপে দেখা হয়ে এসেছে। গ্ৰীক হাস্যৰসে অবিসাস অথবা মোটা মানুহেৰ চৰিত্ৰকে একটা পেটুক ও ব্যঙ্গবিদ্ৰুপেৰ বিষয় হিচাপে দেখানো হতো। খ্ৰীষ্টাব্দে খাবাৰকে আলস্য ও লালসাৰ পাপেৰ প্ৰবেশদ্বাৰ হিচাপে দেখা হতো।[9] আধুনিক পাশ্চাত্য সংস্কৃতিতে বাড়তি ওজনকে অনেক সময়েই অনাকৰ্ষী হিচাপে বিচাৰ কৰা হয় আৰু স্থূলতা সাধাৰণভাবেই বেশ কিছু নেতিবাচক একঘেয়েমিৰ সঙ্গে জুড়ে আছে। সমস্ত বয়সেৰ মানুহ এৰ বাবে সামাজিকভাবে কলঙ্কিত হিচাপে বিবেচিত হয়, আৰু এৰা টিটকিৰিৰ শিকাৰ হতে পাৰে অথবা সতীৰ্থৰা তাকে এড়িয়ে চলতে পাৰে। স্থূলতা আবাৰ বৈষম্যেৰও কাৰণ হয়।[154]

 
Venus of Willendorf created 24,000–22,000 BC

পাশ্চাত্য সমাজে স্বাস্থ্যবান শৰীৰেৰ ওজনেৰ সম্পৰ্কে জনমানসেৰ যে ধাৰণা ছিল, তা আদৰ্শ ওজন বলা যায় যাকে তা নিয়ে ধাৰণা একেবাৰেই আলাদা ছিল— আৰু বিংশ শতাব্দীৰ আৰম্ভ পৰা উভয়েৰই বদল হলো। ১৯২০–ৰ পৰ পৰাই যে ওজনকে আদৰ্শ বলা যায় তা কমতে থাকলো। দৃষ্টান্ত হিচাপে তুলে ধৰা যেতে পাৰে মিস আমেৰিকা প্যাজিয়েন্ট উইনাৰদেৰ বিষয়টি, ১৯২২ পৰা ১৯৯৯ সাল পৰ্যন্ত এই পুৰস্কাৰ বিজেতাদেৰ গড় উচ্চতা ২% কৰে বেড়েছে, আবাৰ উলটোদিকে এদেৰ ওজন ১২%কৰে কমেছে।[166] অপৰদিকে, জনমানসে সুস্থ ওজন নিয়ে চিন্তা উলটোদিকে বদলে গেছে। ব্ৰিটেনে যে ওজন হলে মানুহ নিজেকে ওভাৰওয়েট মনে কৰবে সেই মাপকাঠিটা ১৯৯৯–এ যা ছিল ২০০৭ –এ তাৰ তুলনায় লক্ষ্যণীয়ভাবে বেছি।[167] মনে কৰা হয় এই পৰিবৰ্তনেৰ কাৰণ হলো অ্যাডিপোসিটি (মেদবহুলতা), অ্যাডিপোসিটিৰ হাৰ বেড়ে যাওয়ায় শৰীৰে অতিৰিক্ত মেদকে স্বাভাবিক হিচাপে মেনে নেওয়াৰ বিষয়টিও বেড়ে গেছে।[167]

আফ্ৰিকাৰ কোনো কোনো অংশে এখনও অবশ্য স্থূলতাকে সমৃদ্ধিৰ প্ৰতীক হিচাপে দেখা হয়। এইচ আই ভি (HIV) মহামাৰী আৰম্ভ হবাৰ পৰ পৰা এটি বিশেষতই সাধাৰণ হয়ে গেছে।[2]

চাৰুকলা

সম্পাদনা কৰক

মানব দেহেৰ ভাস্কৰ্য বিষয়ক প্ৰথম ৰূপায়ণ হয়েছিল ২০,০০০—৩৫,০০০বছৰ আগে, য’ত ভীষণ মোটা এক মহিলাকে তুলে ধৰা হয়েছিল। কেউ কেউ ভেনাস মূৰ্তিকেই মেদেৰ বাড়বাড়ন্তেৰ প্ৰবনতাৰ বাবে দায়ী কৰে, কেউ কেউ আবাৰ মনে কৰে সময়েৰ সৈতে সৈতেই মানুহেৰ মাজত মুটিয়ে যাওয়া বেড়ে গেছে।[9] গ্ৰীক ও ৰোমান শিল্পকলায় যদিও অত্যাধিক স্থূলতা অনুপস্থিত, আৰু তা সম্ভবত সংযম বা পৰিমিতিৰ আদৰ্শেৰ কাৰণেই। খ্ৰীষ্ট ইউৰোপীয় ইতিহাসেৰ বেছিৰভাগ সময়জুড়েই ধাৰবাহিকভাবে আৰ্থসামাজিক মৰ্যাদায় যাৰা নিচুতে তাদেৰই কেমলমাত্ৰ ভীষণ মোটা দেখানো হতো[উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন]।

নবজাগৰণেৰ সময় উচ্চতৰ শ্ৰেণীৰ কয়েকজন তাদেৰ নিজেদেৰ বিৰাট আকাৰ নিয়ে সগৰ্বে জাহিৰ কৰতে আৰম্ভ কৰলো, অষ্টম হেনৰি ও আলেকজান্দ্ৰো দেল বোৰোৰ প্ৰতিকৃতিতে যেমন দেখা যায়।[9] ৰুবেনস (১৫৭৭–১৬৪০) নিয়মিতভাবেই তেখেতৰ ছবিতে পূৰ্ণাঙ্গ নাৰীদেহ ফুটিয়ে তুলতেন, সেখান পৰাই ৰুবেনস্কু পৰিভাষাটি এসেছে। তা সত্বেও সেই নাৰীদেৰ যদিও তাৰ উৎসেৰ সঙ্গে সামঞ্জস্য ৰেখে ‘আওয়াৰগ্লাস’ বা বালু ঘড়িৰ চেহাৰাই থাকতো।[168] ঊনবিংশ শতাব্দীতে পাশ্চাত্যে স্থূলতা নিয়ে দৃষ্টিভঙ্গি বদলে যায়। স্থূলতাকেই সম্পদ ও সামাজিক মৰ্যাদাৰ সমাৰ্থক হিচাপে এক শতক বিবেচনা কৰাৰ পৰ ৰোগা পাতলাকেই কাঙ্খিত মাপকাঠি হিচাপে দেখা আৰম্ভ হলো।[9]

পৰিমাপেৰ গ্ৰহণযোগ্যতা ও স্থূলতা বিতৰ্ক

সম্পাদনা কৰক
 
Overweight people, such as U.S. President William Howard Taft, have been ridiculed at various times.

অতিৰিক্ত ওজন ও অতি স্থূলকায়দেৰ সম্পৰ্কে যে বৈষম্য ৰৈছে তা কমাতে হলে চৰ্বি জাতীয় খাদ্য গ্ৰহণেৰ পৰিমাণ কমিয়ে আনতে হবে, সেটাই প্ৰাথমিক লক্ষ্য হওয়া উচিত।[169][170] যদিও এই প্ৰক্ৰিয়াৰ মাজত দিয়েই স্থূলতা ও স্বাস্থ্যেৰ নেতিবাচক প্ৰভাৱকে চ্যালেঞ্জ জানানো যেতে পাৰে।[171]

এক গুচ্ছ সংগঠন ৰৈছে যাৰা অতি স্থূলতাকে শুধু স্বীকাৰই কৰে না বৰং তাদেৰকে সংগঠিত কৰাৰ উদ্যোগ নিয়ে থাকে। বিংশ শতাব্দীৰ শেষ অৰ্ধে এই সংগঠনেৰ সংখ্যাৰ উল্লেখযোগ্য বৃদ্ধি ঘটেছে।[172] ১৯৬৯ চনত মাৰ্কিন সংস্থা ন্যাশনাল অ্যাসোসিয়েশন টু অ্যাডভান্স ফ্যাট অ্যাকসেপটেন্স (NAAFA) গঠিত হয় আৰু তাৰা নিজেদেৰ মানবাধিকাৰ সংগঠন বলে দাবি কৰে শৰীৰেৰ আয়তন বৈষম্য দূৰ কৰাৰ লক্ষ্যে কাজ আৰম্ভ কৰে।[173]

ইন্টাৰন্যাশনাল সাইজ অ্যাকসেপটেন্স অ্যাসোসিয়েশন (ISAA) ১৯৯৭ চনত তৈৰি হয়, এটি এটা বেসৰকাৰী স্বেচ্ছাসেবী সংগঠন। এই সংগঠনেৰ বিস্তাৰ বিশ্বব্যাপী, এদেৰ লক্ষ্য হলো মানব শৰীৰেৰ যে কোনো আয়তনকে গ্ৰহণযোগ্য বলে স্বীকৃতি দেওয়া আৰু সমাজে ওজন-ভিত্তিক যে বৈষম্য ৰৈছে তা দূৰ কৰা।[174] মাৰ্কিন যুক্তৰাষ্ট্ৰে আমেৰিকাৰ প্ৰতিবন্ধী নাগৰিকদেৰ বাবে গৃহীত আইন (ADA) এঁদেৰ ক্ষেত্ৰেও যাতে প্ৰযোজ্য হয় সেই দাবিতেই লড়াই কৰছে এই সংগঠন। আমেৰিকাৰ আইন ব্যবস্থা এনিয়ে ইতোমাজতই চৰ্চা কৰেছে আৰু তাৰা এই মৰ্মে সিদ্ধান্ত নিয়েছে যে, যদি শাৰীৰিক বৈষম্য বিৰোধী আইন অনুযায়ী স্থূলতাকে বৈধতা দেওয়া হয় তাহলে মানুহেৰ স্বাস্থ্য খাতে যে পৰিমাণ বৰাদ্দ, তাৰ সুফল সাধাৰণ মানুহ পাবেন না।[171]

এনিয়ে অসংখ্য গ্ৰন্থ ৰৈছে, যেমন পল ক্যাম্পোসেৰ লেখা দ্য ডায়েট মিথ, এই গ্ৰন্থয়ে লেখক স্থূলতাৰ সঙ্গে স্বাস্থ্যেৰ ঝুঁকিৰ কোনো মিল খুঁজে পাননি, তেওঁ জোৰেৰ সঙ্গেই বলেছেন, স্থূলতা হলেই স্বাস্থ্যেৰ ঝুঁকি দেখা দেবে এমন প্ৰামাণ্য তথ্য কেউ হাজিৰ কৰতে পাৰেননি, তেওঁ সমস্যাকে সামাজিক কলঙ্ক হিচাপেই চিহ্নিত কৰতে চেয়েছেন।[175] একইভাবে মাইকেল গাৰ্ড তেখেতৰ ওবেসিটি এপিডেমিক গ্ৰন্থয়ে স্থূলতাকে স্বাস্থ্যেৰ অঙ্গ হিচাপে নয়, বৰং একে নৈতিক ও মতাদৰ্শগত গঠন বলেই চিহ্নিত কৰিছে।[176] স্বাস্থ্যেৰ কাৰণে স্থূলতা বাড়ে এমন যুক্তিকে চ্যালেঞ্জ জানাতে আসৰে ৰৈছে আৰো কয়েকটি সংগঠন। ৰেস্তোৰাঁ ও খাদ্য-শিল্প সংস্থাগুলিৰ পৃষ্ঠপোষকতায় গড়ে উঠেছে এমনই এটা সংগঠন সেন্টাৰ ফৰ কনসিউমাৰ ফ্ৰিডম, তাৰা বিজ্ঞাপনী ভাষায় প্ৰচাৰ কৰে, স্থূলতা নিয়ে অযথা ‘উত্তেজনাৰ পাৰদ’ চড়ানো হৈছে, এই সমস্যা কখনই মহামাৰীৰ আকাৰ নেবে না।[177]

একই ৰকম চেহাৰাৰ বন্ধু বা বান্ধবী খোঁজাই সাধাৰণ মানুহেৰ প্ৰবণতা।[178] স্থূলকায় মানুহেৰ সংখ্যা বৃদ্ধিৰ ফলে এই অংশেৰ মানুহেৰ কাষত সঙ্গী খুঁজে পোৱা অনেক সুবিধাজনক হয়ে গেছে। কিছু অধঃসংস্কৃতিও পৰিলক্ষিত হয়, বিশেষত স্থূলকায়দেৰ প্ৰতি আকৰ্ষণ তৈৰি কৰাৰ বাবে। চাবি কালচাৰ[179] আৰু ফ্যাট অ্যাডমায়াৰাৰ[180] হলো এৰ উদাহৰণ।

শিশুবয়সেৰ স্থূলতা

সম্পাদনা কৰক

শিশুৰ বয়স ও লিঙ্গেৰ সঙ্গে স্বুস্থ বডি মাস ইণ্ডেক্স (বি এম আই BMI) ক্ৰমবিন্যাস ওঠানামা কৰে। বি এম আই (BMI)’ৰ ৯৫তম পাৰ্সেন্টাইলেৰ শিশুদেৰ ও বয়ঃসন্ধিকালেৰ স্থূলতাৰ সংজ্ঞা ঠিক কৰা হয়।[13] উল্লেখ্যনীয় তথ্য হলো, এই পাৰ্সেন্টাইলগুলি ভিত্তি হলো ১৯৬৩ পৰা ১৯৯৪–এৰ মধ্যবৰ্তী সময় আৰু স্থূলতাৰ হাৰেৰ সাম্প্ৰতিক বৃদ্ধিৰ দ্বাৰা তা প্ৰভাৱিত হয় না। একবিংশ শতাব্দীতে শিশুবয়সেৰ স্থূলতা মহামাৰীৰ আকাৰ নিয়েছে, উন্নত ও উন্নয়নশীল বিশ্ব উভয় জায়গাতেই এই হাৰ বেড়েছে। কানাডাৰ কিশোৰদেৰ মাজত স্থূলতাৰ হাৰ ১৯৮০–ৰ দশকে ১১% পৰা ১৯৯০–ৰ দশকে ৩০%–এৰ ওপৰ বেড়ে গেছে। এই একই সময়কালে ব্ৰাজিলেৰ শিশুদেৰ মাজত এই হাৰ ৪ পৰা বেড়ে ১৪% হৈছে।[14]

প্ৰাপ্তবয়স্কদেৰ স্থূলতাৰ পাশাপাশি শিশুবয়সেৰ স্থূলতাৰ হাৰ বাড়াৰ সঙ্গে বহু বিষয় জড়িয়ে আছে। সাধাৰণ খাদ্য বদল ও শাৰীৰিক কসৰত কমে যাওয়াকেই সাম্ৰ্সতিককালে এই হাৰ বেড়ে যাওয়াৰ পেছনে দুটি মূল কাৰণ বলে মনে কৰা হয়।[181][182] কাৰণ শিশুবয়সেৰ স্থূলতা বড় বয়সেও প্ৰায়ই পৰা যায় অসংখ্য কঠিন ব্যাধিকে সঙ্গী কৰে, যে সব শিশু ভীষণ মোটা প্ৰায়ই তাদেৰ পৰীক্ষা কৰে দেখা গেছে এদেৰ হাইপাৰটেনশন (উচ্চ ৰক্তচাপ), ডায়াবেটিস (মধুমেহ), হাইপাৰলিপিডেমিয়া ও চৰ্বিযুক্ত লিভাৰ।[62]এই সব শিশুদেৰ চিকিৎসা হলো প্ৰাথমিকভাবে লাইফষ্টাইল বা জীৱনধাৰণেৰ ধৰনে হস্তক্ষেপ ও আচাৰ আচৰণ প্ৰণালী। এই বয়সেৰ ক্ষেত্ৰে ওষুধ প্ৰয়োগ মোটেই এফ ডি এ (FDA) অনুমোদিত নয়।[181]

অন্যান্য পশুৰ মাজত স্থূলতা

সম্পাদনা কৰক

বহু দেশেই পোষা প্ৰাণীৰ মাজত স্থূলতা খুগ্ৰন্থ সাধাৰণ বিষয়। মাৰ্কিন যুক্তৰাষ্ট্ৰে কুকুৰদেৰ মাজত অত্যধিক ওজন ও অতিশয় স্থূলতাৰ হাৰ ২৩শতাংশ পৰা ৪১%, এৰ মাজত প্ৰায় ৫.১% ভীষণ মোটা।[183] বিড়ালদেৰ মাজত স্থূলতাৰ হাৰ ৬.৪%’এৰ পৰা সামান্য বেছি।[184] পশুৰোগ বিষয়ক তথ্যেৰ নিৰিখে অস্ৰেহালিয়ায় কুকুৰদেৰ মাজত স্থূলতাৰ হাৰ দেখা যায় ৭.৬%। তাদেৰ মালিক ভীষণ মোটা কি না তাৰ ওপৰ কুকুৰদেৰ স্থূলতাৰ ঝুঁকি থাকলেও বিড়ালদেৰ স্থূলতাৰ কোনো সম্পৰ্ক নেই।[185]

টীকা

সম্পাদনা কৰক
  1. ↑ 1.0 1.1 WHO 2000 p.6
  2. ↑ 2.00 2.01 2.02 2.03 2.04 2.05 2.06 2.07 2.08 2.09 2.10 2.11 2.12 2.13 2.14 2.15 2.16 2.17 2.18 2.19 2.20 2.21 2.22 2.23 2.24 2.25 2.26 2.27 2.28 2.29 2.30 2.31 2.32 2.33 2.34 Haslam DW, James WP (2005). "Obesity". Lancet খণ্ড 366 (9492): 1197–209. doi:10.1016/S0140-6736(05)67483-1. PMID 16198769. 
  3. ↑ 3.0 3.1 WHO 2000 p.9
  4. ↑ Kushner, Robert (2007). Treatment of the Obese Patient (Contemporary Endocrinology). প্ৰকাশক Totowa, NJ: Humana Press. পৃষ্ঠা. 158. ISBN 1-59745-400-1. http://books.google.com/?id=vWjK5etS7PMC&pg=PA121&lpg=PA121&dq=measurement+of+metabolism+in+obese+Bessesen। আহৰণ কৰা হৈছে: April 5, 2009. 
  5. ↑ 5.0 5.1 Adams JP, Murphy PG (July 2000). "Obesity in anaesthesia and intensive care". Br J Anaesth খণ্ড 85 (1): 91–108. doi:10.1093/bja/85.1.91. PMID 10927998. http://bja.oxfordjournals.org/cgi/content/full/85/1/91. 
  6. ↑ NICE 2006 p.10–11
  7. ↑ Imaz I, Martínez-Cervell C, García-Alvarez EE, Sendra-Gutiérrez JM, González-Enríquez J (July 2008). "Safety and effectiveness of the intragastric balloon for obesity. A meta-analysis". Obes Surg খণ্ড 18 (7): 841–6. doi:10.1007/s11695-007-9331-8. PMID 18459025. 
  8. ↑ 8.0 8.1 Barness LA, Opitz JM, Gilbert-Barness E (December 2007). "Obesity: genetic, molecular, and environmental aspects". Am. J. Med. Genet. A খণ্ড 143A (24): 3016–34. doi:10.1002/ajmg.a.32035. PMID 18000969. 
  9. ↑ 9.0 9.1 9.2 9.3 9.4 Woodhouse R (2008). "Obesity in art: A brief overview". Front Horm Res খণ্ড 36: 271–86. doi:10.1159/000115370. ISBN 9783805584296. PMID 18230908. http://books.google.com/?id=nXRU4Ea1aMkC&pg=PA271&lpg=PA271&dq=Obesity+in+art:+a+brief+overview. 
  10. ↑ Sweeting HN (2007). "Measurement and definitions of obesity in childhood and adolescence: A field guide for the uninitiated". Nutr J খণ্ড 6: 32. doi:10.1186/1475-2891-6-32. PMID 17963490. PMC 2164947. http://www.nutritionj.com/content/6/1/32. 
  11. ↑ NHLBI p.xiv
  12. ↑ Gray DS, Fujioka K (1991). "Use of relative weight and Body Mass Index for the determination of adiposity". J Clin Epidemiol খণ্ড 44 (6): 545–50. doi:10.1016/0895-4356(91)90218-X. PMID 2037859. 
  13. ↑ 13.0 13.1 "Healthy Weight: Assessing Your Weight: BMI: About BMI for Children and Teens". Centers for disease control and prevention. http://www.cdc.gov/nccdphp/dnpa/healthyweight/assessing/bmi/childrens_BMI/about_childrens_BMI.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: April 6, 2009. 
  14. ↑ 14.0 14.1 Flegal KM, Ogden CL, Wei R, Kuczmarski RL, Johnson CL (June 2001). "Prevalence of overweight in US children: comparison of US growth charts from the Centers for Disease Control and Prevention with other reference values for body mass index". Am. J. Clin. Nutr. খণ্ড 73 (6): 1086–93. PMID 11382664. http://www.ajcn.org/cgi/content/full/73/6/1086. 
  15. ↑ 15.0 15.1 Sturm R (July 2007). "Increases in morbid obesity in the USA: 2000–2005". Public Health খণ্ড 121 (7): 492–6. doi:10.1016/j.puhe.2007.01.006. PMID 17399752. 
  16. ↑ Kanazawa M, Yoshiike N, Osaka T, Numba Y, Zimmet P, Inoue S (December 2002). "Criteria and classification of obesity in Japan and Asia-Oceania". Asia Pac J Clin Nutr খণ্ড 11 Suppl 8: S732–S737. doi:10.1046/j.1440-6047.11.s8.19.x. PMID 12534701. 
  17. ↑ Bei-Fan Z; Cooperative Meta-Analysis Group of Working Group on Obesity in China (December 2002). "Predictive values of body mass index and waist circumference for risk factors of certain related diseases in Chinese adults: study on optimal cut-off points of body mass index and waist circumference in Chinese adults". Asia Pac J Clin Nutr খণ্ড 11 Suppl 8: S685–93. doi:10.1046/j.1440-6047.11.s8.9.x. PMID 12534691. 
  18. ↑ 18.0 18.1 Berrington de Gonzalez A, Hartge P, Cerhan JR, et al. (December 2010). "Body-mass index and mortality among 1.46 million white adults". N. Engl. J. Med. খণ্ড 363 (23): 2211–9. doi:10.1056/NEJMoa1000367. PMID 21121834. 
  19. ↑ Mokdad AH, Marks JS, Stroup DF, Gerberding JL (March 2004). "Actual causes of death in the United States, 2000" (PDF). JAMA খণ্ড 291 (10): 1238–45. doi:10.1001/jama.291.10.1238. PMID 15010446. http://www.csdp.org/research/1238.pdf. 
  20. ↑ 20.0 20.1 Allison DB, Fontaine KR, Manson JE, Stevens J, VanItallie TB (October 1999). "Annual deaths attributable to obesity in the United States". JAMA খণ্ড 282 (16): 1530–8. doi:10.1001/jama.282.16.1530. PMID 10546692. http://jama.ama-assn.org/cgi/content/full/282/16/1530. 
  21. ↑ 21.0 21.1 21.2 Whitlock G, Lewington S, Sherliker P, et al. (March 2009). "Body-mass index and cause-specific mortality in 900 000 adults: collaborative analyses of 57 prospective studies". Lancet খণ্ড 373 (9669): 1083–96. doi:10.1016/S0140-6736(09)60318-4. PMID 19299006. 
  22. ↑ Calle EE, Thun MJ, Petrelli JM, Rodriguez C, Heath CW (October 1999). "Body-mass index and mortality in a prospective cohort of U.S. adults". N. Engl. J. Med. খণ্ড 341 (15): 1097–105. doi:10.1056/NEJM199910073411501. PMID 10511607. http://content.nejm.org/cgi/content/full/341/15/1097. 
  23. ↑ Pischon T, Boeing H, Hoffmann K, et al. (November 2008). "General and abdominal adiposity and risk of death in Europe". N. Engl. J. Med. খণ্ড 359 (20): 2105–20. doi:10.1056/NEJMoa0801891. PMID 19005195. 
  24. ↑ Manson JE, Willett WC, Stampfer MJ, et al. (1995). "Body weight and mortality among women". N. Engl. J. Med. খণ্ড 333 (11): 677–85. doi:10.1056/NEJM199509143331101. PMID 7637744. 
  25. ↑ 25.0 25.1 Tsigosa Constantine; Hainer, Vojtech; Basdevant, Arnaud; Finer, Nick; Fried, Martin; Mathus-Vliegen, Elisabeth; Micic, Dragan; Maislos, Maximo et al. (April 2008). "Management of Obesity in Adults: European Clinical Practice Guidelines". The European Journal of Obesity খণ্ড 1 (2): 106–16. doi:10.1159/000126822. PMID 20054170. 
  26. ↑ Fried M, Hainer V, Basdevant A, et al. (April 2007). "Inter-disciplinary European guidelines on surgery of severe obesity". Int J Obes (Lond) খণ্ড 31 (4): 569–77. doi:10.1038/sj.ijo.0803560. PMID 17325689. 
  27. ↑ Peeters A, Barendregt JJ, Willekens F, Mackenbach JP, Al Mamun A, Bonneux L (January 2003). "Obesity in adulthood and its consequences for life expectancy: A life-table analysis" (PDF). Ann. Intern. Med. খণ্ড 138 (1): 24–32. PMID 12513041. http://www.annals.org/cgi/reprint/138/1/24. 
  28. ↑ Grundy SM (2004). "Obesity, metabolic syndrome, and cardiovascular disease". J. Clin. Endocrinol. Metab. খণ্ড 89 (6): 2595–600. doi:10.1210/jc.2004-0372. PMID 15181029. 
  29. ↑ Seidell 2005 p.9
  30. ↑ 30.0 30.1 Bray GA (2004). "Medical consequences of obesity". J. Clin. Endocrinol. Metab. খণ্ড 89 (6): 2583–9. doi:10.1210/jc.2004-0535. PMID 15181027. 
  31. ↑ Shoelson SE, Herrero L, Naaz A (May 2007). "Obesity, inflammation, and insulin resistance". Gastroenterology খণ্ড 132 (6): 2169–80. doi:10.1053/j.gastro.2007.03.059. PMID 17498510. 
  32. ↑ Shoelson SE, Lee J, Goldfine AB (July 2006). "Inflammation and insulin resistance". J. Clin. Invest. খণ্ড 116 (7): 1793–801. doi:10.1172/JCI29069. PMID 16823477. PMC 1483173. http://www.jci.org/articles/view/29069. 
  33. ↑ Dentali F, Squizzato A, Ageno W (July 2009). "The metabolic syndrome as a risk factor for venous and arterial thrombosis". Semin. Thromb. Hemost. খণ্ড 35 (5): 451–7. doi:10.1055/s-0029-1234140. PMID 19739035. 
  34. ↑ Yusuf S, Hawken S, Ounpuu S, Dans T, Avezum A, Lanas F, McQueen M, Budaj A, Pais P, Varigos J, Lisheng L, INTERHEART Study Investigators. (2004). "Effect of potentially modifiable risk factors associated with myocardial infarction in 52 countries (the INTERHEART study): Case-control study". Lancet খণ্ড 364 (9438): 937–52. doi:10.1016/S0140-6736(04)17018-9. PMID 15364185. 
  35. ↑ Darvall KA, Sam RC, Silverman SH, Bradbury AW, Adam DJ (February 2007). "Obesity and thrombosis". Eur J Vasc Endovasc Surg খণ্ড 33 (2): 223–33. doi:10.1016/j.ejvs.2006.10.006. PMID 17185009. 
  36. ↑ 36.0 36.1 36.2 36.3 36.4 Yosipovitch G, DeVore A, Dawn A (June 2007). "Obesity and the skin: skin physiology and skin manifestations of obesity". J. Am. Acad. Dermatol. খণ্ড 56 (6): 901–16; quiz 917–20. doi:10.1016/j.jaad.2006.12.004. PMID 17504714. 
  37. ↑ Hahler B (June 2006). "An overview of dermatological conditions commonly associated with the obese patient". Ostomy Wound Manage খণ্ড 52 (6): 34–6, 38, 40 passim. PMID 16799182. 
  38. ↑ 38.0 38.1 38.2 Arendas K, Qiu Q, Gruslin A (June 2008). "Obesity in pregnancy: pre-conceptional to postpartum consequences". J Obstet Gynaecol Can খণ্ড 30 (6): 477–88. PMID 18611299. 
  39. ↑ Anand G, Katz PO (2008). "Gastroesophageal reflux disease and obesity". Rev Gastroenterol Disord খণ্ড 8 (4): 233–9. PMID 19107097. http://www.medreviews.com/pubmed.cfm?j=3&v=8&i=4&p=233. 
  40. ↑ Harney D, Patijn J (2007). "Meralgia paresthetica: diagnosis and management strategies". Pain Med খণ্ড 8 (8): 669–77. doi:10.1111/j.1526-4637.2006.00227.x. PMID 18028045. 
  41. ↑ Bigal ME, Lipton RB (January 2008). "Obesity and chronic daily headache". Curr Pain Headache Rep খণ্ড 12 (1): 56–61. doi:10.1007/s11916-008-0011-8. PMID 18417025. 
  42. ↑ Sharifi-Mollayousefi A, Yazdchi-Marandi M, Ayramlou H, et al. (February 2008). "Assessment of body mass index and hand anthropometric measurements as independent risk factors for carpal tunnel syndrome". Folia Morphol. (Warsz) খণ্ড 67 (1): 36–42. PMID 18335412. 
  43. ↑ Beydoun MA, Beydoun HA, Wang Y (May 2008). "Obesity and central obesity as risk factors for incident dementia and its subtypes: A systematic review and meta-analysis". Obes Rev খণ্ড 9 (3): 204–18. doi:10.1111/j.1467-789X.2008.00473.x. PMID 18331422. 
  44. ↑ Wall M (March 2008). "Idiopathic intracranial hypertension (pseudotumor cerebri)". Curr Neurol Neurosci Rep খণ্ড 8 (2): 87–93. doi:10.1007/s11910-008-0015-0. PMID 18460275. 
  45. ↑ Munger KL, Chitnis T, Ascherio A. (2009). "Body size and risk of MS in two cohorts of US women". Neurology খণ্ড 73 (19): 1543–50. doi:10.1212/WNL.0b013e3181c0d6e0. PMID 19901245. 
  46. ↑ Calle EE, Rodriguez C, Walker-Thurmond K, Thun MJ (April 2003). "Overweight, obesity, and mortality from cancer in a prospectively studied cohort of U.S. adults". N. Engl. J. Med. খণ্ড 348 (17): 1625–38. doi:10.1056/NEJMoa021423. PMID 12711737. 
  47. ↑ 47.0 47.1 47.2 Poulain M, Doucet M, Major GC, et al. (April 2006). "The effect of obesity on chronic respiratory diseases: pathophysiology and therapeutic strategies". CMAJ খণ্ড 174 (9): 1293–9. doi:10.1503/cmaj.051299. PMID 16636330. PMC 1435949. http://www.cmaj.ca/cgi/content/full/174/9/1293. 
  48. ↑ Choi HK, Atkinson K, Karlson EW, Curhan G (April 2005). "Obesity, weight change, hypertension, diuretic use, and risk of gout in men: the health professionals follow-up study". Arch. Intern. Med. খণ্ড 165 (7): 742–8. doi:10.1001/archinte.165.7.742. PMID 15824292. 
  49. ↑ Tukker A, Visscher T, Picavet H (April 2008). "Overweight and health problems of the lower extremities: osteoarthritis, pain and disability". Public Health Nutr খণ্ড 12 (3): 1–10. doi:10.1017/S1368980008002103. PMID 18426630. 
  50. ↑ Molenaar EA, Numans ME, van Ameijden EJ, Grobbee DE (November 2008). "[Considerable comorbidity in overweight adults: results from the Utrecht Health Project]" (Dutch; Flemish ভাষাত). Ned Tijdschr Geneeskd খণ্ড 152 (45): 2457–63. PMID 19051798. 
  51. ↑ Esposito K, Giugliano F, Di Palo C, Giugliano G, Marfella R, D'Andrea F, D'Armiento M, Giugliano D (2004). "Effect of lifestyle changes on erectile dysfunction in obese men: A randomized controlled trial". JAMA খণ্ড 291 (24): 2978–84. doi:10.1001/jama.291.24.2978. PMID 15213209. 
  52. ↑ Hunskaar S (2008). "A systematic review of overweight and obesity as risk factors and targets for clinical intervention for urinary incontinence in women". Neurourol. Urodyn. খণ্ড 27 (8): 749–57. doi:10.1002/nau.20635. PMID 18951445. 
  53. ↑ Ejerblad E, Fored CM, Lindblad P, Fryzek J, McLaughlin JK, Nyrén O (2006). "Obesity and risk for chronic renal failure". J. Am. Soc. Nephrol. খণ্ড 17 (6): 1695–702. doi:10.1681/ASN.2005060638. PMID 16641153. 
  54. ↑ Makhsida N, Shah J, Yan G, Fisch H, Shabsigh R (September 2005). "Hypogonadism and metabolic syndrome: Implications for testosterone therapy". J. Urol. খণ্ড 174 (3): 827–34. doi:10.1097/01.ju.0000169490.78443.59. PMID 16093964. 
  55. ↑ 55.0 55.1 Schmidt DS, Salahudeen AK (2007). "Obesity-survival paradox-still a controversy?". Semin Dial খণ্ড 20 (6): 486–92. doi:10.1111/j.1525-139X.2007.00349.x. PMID 17991192. 
  56. ↑ 56.0 56.1 U.S. Preventive Services Task Force (June 2003). "Behavioral counseling in primary care to promote a healthy diet: recommendations and rationale". Am Fam Physician খণ্ড 67 (12): 2573–6. PMID 12825847. http://www.aafp.org/afp/20030615/us.html.  [সংযোগবিহীন উৎস]
  57. ↑ Habbu A, Lakkis NM, Dokainish H (October 2006). "The obesity paradox: Fact or fiction?". Am. J. Cardiol. খণ্ড 98 (7): 944–8. doi:10.1016/j.amjcard.2006.04.039. PMID 16996880. 
  58. ↑ Romero-Corral A, Montori VM, Somers VK, et al. (2006). "Association of bodyweight with total mortality and with cardiovascular events in coronary artery disease: A systematic review of cohort studies". Lancet খণ্ড 368 (9536): 666–78. doi:10.1016/S0140-6736(06)69251-9. PMID 16920472. 
  59. ↑ Oreopoulos A, Padwal R, Kalantar-Zadeh K, Fonarow GC, Norris CM, McAlister FA (July 2008). "Body mass index and mortality in heart failure: A meta-analysis". Am. Heart J. খণ্ড 156 (1): 13–22. doi:10.1016/j.ahj.2008.02.014. PMID 18585492. 
  60. ↑ Oreopoulos A, Padwal R, Norris CM, Mullen JC, Pretorius V, Kalantar-Zadeh K (February 2008). "Effect of obesity on short- and long-term mortality postcoronary revascularization: A meta-analysis". Obesity (Silver Spring) খণ্ড 16 (2): 442–50. doi:10.1038/oby.2007.36. PMID 18239657. 
  61. ↑ Diercks DB, Roe MT, Mulgund J et al. (July 2006). "The obesity paradox in non-ST-segment elevation acute coronary syndromes: Results from the Can Rapid risk stratification of Unstable angina patients Suppress ADverse outcomes with Early implementation of the American College of Cardiology/American Heart Association Guidelines Quality Improvement Initiative". Am Heart J খণ্ড 152 (1): 140–8. doi:10.1016/j.ahj.2005.09.024. PMID 16824844. 
  62. ↑ 62.0 62.1 62.2 62.3 Lau DC, Douketis JD, Morrison KM, Hramiak IM, Sharma AM, Ur E (April 2007). "2006 Canadian clinical practice guidelines on the management and prevention of obesity in adults and children [summary"]. CMAJ খণ্ড 176 (8): S1–13. doi:10.1503/cmaj.061409. PMID 17420481. 
  63. ↑ Bleich S, Cutler D, Murray C, Adams A (2008). "Why is the developed world obese?". Annu Rev Public Health খণ্ড 29: 273–95. doi:10.1146/annurev.publhealth.29.020907.090954. PMID 18173389. 
  64. ↑ Drewnowski A, Specter SE (January 2004). "Poverty and obesity: the role of energy density and energy costs". Am. J. Clin. Nutr. খণ্ড 79 (1): 6–16. PMID 14684391. http://www.ajcn.org/cgi/content/full/79/1/6. 
  65. ↑ Nestle M, Jacobson MF (2000). "Halting the obesity epidemic: A public health policy approach". Public Health Rep খণ্ড 115 (1): 12–24. doi:10.1093/phr/115.1.12. PMID 10968581. 
  66. ↑ James WP (March 2008). "The fundamental drivers of the obesity epidemic". Obes Rev খণ্ড 9 Suppl 1: 6–13. doi:10.1111/j.1467-789X.2007.00432.x. PMID 18307693. 
  67. ↑ Keith SW, Redden DT, Katzmarzyk PT, et al. (2006). "Putative contributors to the secular increase in obesity: Exploring the roads less traveled". Int J Obes (Lond) খণ্ড 30 (11): 1585–94. doi:10.1038/sj.ijo.0803326. PMID 16801930. http://www.nature.com/ijo/journal/v30/n11/full/0803326a.html. 
  68. ↑ 68.0 68.1 68.2 68.3 68.4 68.5 "EarthTrends: Nutrition: Calorie supply per capita". World Resources Institute. http://earthtrends.wri.org/searchable_db/index.php?theme=8&variable_ID=212&action=select_countries। আহৰণ কৰা হৈছে: Oct. 18, 2009. 
  69. ↑ "USDA: frsept99b". United States Department of Agriculture. http://www.scribd.com/doc/1470965/USDA-frsept99b। আহৰণ কৰা হৈছে: January 10, 2009. 
  70. ↑ "Diet composition and obesity among Canadian adults". Statistics Canada. http://www.statcan.gc.ca/pub/82-003-x/2009004/article/10933-eng.htm. 
  71. ↑ National Control for Health Statistics. "Nutrition For Everyone". Centers for Disease Control and Prevention. http://www.cdc.gov/nccdphp/dnpa/nutrition/nutrition_for_everyone। আহৰণ কৰা হৈছে: 2008-07-09. 
  72. ↑ Marantz PR, Bird ED, Alderman MH (March 2008). "A call for higher standards of evidence for dietary guidelines". Am J Prev Med খণ্ড 34 (3): 234–40. doi:10.1016/j.amepre.2007.11.017. PMID 18312812. 
  73. ↑ Flegal KM, Carroll MD, Ogden CL, Johnson CL (October 2002). "Prevalence and trends in obesity among US adults, 1999–2000". JAMA খণ্ড 288 (14): 1723–1727. doi:10.1001/jama.288.14.1723. PMID 12365955. http://jama.ama-assn.org/cgi/content/full/288/14/1723. 
  74. ↑ Wright JD, Kennedy-Stephenson J, Wang CY, McDowell MA, Johnson CL (February 2004). "Trends in intake of energy and macronutrients—United States, 1971–2000". MMWR Morb Mortal Wkly Rep খণ্ড 53 (4): 80–2. PMID 14762332. http://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/mm5304a3.htm. 
  75. ↑ 75.0 75.1 75.2 75.3 75.4 75.5 Caballero B (2007). "The global epidemic of obesity: An overview". Epidemiol Rev খণ্ড 29: 1–5. doi:10.1093/epirev/mxm012. PMID 17569676. 
  76. ↑ Malik VS, Schulze MB, Hu FB (August 2006). "Intake of sugar-sweetened beverages and weight gain: a systematic review". Am. J. Clin. Nutr. খণ্ড 84 (2): 274–88. PMID 16895873. http://www.ajcn.org/cgi/content/full/84/2/274. 
  77. ↑ Olsen NJ, Heitmann BL (January 2009). "Intake of calorically sweetened beverages and obesity". Obes Rev খণ্ড 10 (1): 68–75. doi:10.1111/j.1467-789X.2008.00523.x. PMID 18764885. 
  78. ↑ Rosenheck R (November 2008). "Fast food consumption and increased caloric intake: a systematic review of a trajectory towards weight gain and obesity risk". Obes Rev খণ্ড 9 (6): 535–47. doi:10.1111/j.1467-789X.2008.00477.x. PMID 18346099. 
  79. ↑ Lin BH, Guthrie J and Frazao E (1999). "Nutrient contribution of food away from home". In Frazão E. Agriculture Information Bulletin No. 750: America's Eating Habits: Changes and Consequences. প্ৰকাশক Washington, DC: US Department of Agriculture, Economic Research Service. পৃষ্ঠা. 213–239. http://www.ers.usda.gov/publications/aib750/. 
  80. ↑ Pollan, Michael (22 April 2007). "You Are What You Grow". New York Times. http://www.nytimes.com/2007/04/22/magazine/22wwlnlede.t.html?ex=1186027200&en=bbe0f6a2c10e3b3c&ei=5070। আহৰণ কৰা হৈছে: 2007-07-30. 
  81. ↑ Kopelman and Caterson 2005:324.
  82. ↑ "Metabolism alone doesn't explain how thin people stay thin" (registration required). John Schieszer. The Medical Post. http://www.medicalpost.com/therapeutics/nutrition/article.jsp?content=20080818_121920_25640। আহৰণ কৰা হৈছে: December 31, 2008. 
  83. ↑ Seidell 2005 p.10
  84. ↑ 84.0 84.1 "WHO: Obesity and overweight". World Health Organization. http://www.who.int/dietphysicalactivity/publications/facts/obesity/en/। আহৰণ কৰা হৈছে: January 10, 2009. 
  85. ↑ 85.0 85.1 85.2 "WHO | Physical Inactivity: A Global Public Health Problem". World Health Organization. http://www.who.int/dietphysicalactivity/factsheet_inactivity/en/index.html। আহৰণ কৰা হৈছে: February 22, 2009. 
  86. ↑ 86.0 86.1 Ness-Abramof R, Apovian CM (February 2006). "Diet modification for treatment and prevention of obesity". Endocrine খণ্ড 29 (1): 5–9. doi:10.1385/ENDO:29:1:135. PMID 16622287. 
  87. ↑ Salmon J, Timperio A (2007). "Prevalence, trends and environmental influences on child and youth physical activity". Med Sport Sci খণ্ড 50: 183–99. doi:10.1159/000101391. PMID 17387258. 
  88. ↑ Borodulin K, Laatikainen T, Juolevi A, Jousilahti P (June 2008). "Thirty-year trends of physical activity in relation to age, calendar time and birth cohort in Finnish adults". Eur J Public Health খণ্ড 18 (3): 339–44. doi:10.1093/eurpub/ckm092. PMID 17875578. 
  89. ↑ Brownson RC, Boehmer TK, Luke DA (2005). "Declining rates of physical activity in the United States: what are the contributors?". Annu Rev Public Health খণ্ড 26: 421–43. doi:10.1146/annurev.publhealth.26.021304.144437. PMID 15760296. 
  90. ↑ Gortmaker SL, Must A, Sobol AM, Peterson K, Colditz GA, Dietz WH (April 1996). "Television viewing as a cause of increasing obesity among children in the United States, 1986–1990". Arch Pediatr Adolesc Med খণ্ড 150 (4): 356–62. PMID 8634729. 
  91. ↑ Vioque J, Torres A, Quiles J (December 2000). "Time spent watching television, sleep duration and obesity in adults living in Valencia, Spain". Int. J. Obes. Relat. Metab. Disord. খণ্ড 24 (12): 1683–8. doi:10.1038/sj.ijo.0801434. PMID 11126224. 
  92. ↑ Tucker LA, Bagwell M (July 1991). "Television viewing and obesity in adult females" (PDF). Am J Public Health খণ্ড 81 (7): 908–11. doi:10.2105/AJPH.81.7.908. PMID 2053671. PMC 1405200. http://www.ajph.org/cgi/reprint/81/7/908. 
  93. ↑ "Media + Child and Adolescent Health: A Systematic Review" (pdf). Ezekiel J. Emanuel. Common Sense Media. 2008. http://www.commonsensemedia.org/sites/default/files/CSM_media+health_v2c%20110708.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: April 6, 2009. 
  94. ↑ Mary Jones. "Case Study: Cataplexy and SOREMPs Without Excessive Daytime Sleepiness in Prader Willi Syndrome. Is This the Beginning of Narcolepsy in a Five Year Old?". European Society of Sleep Technologists. http://www.esst.org/newsletter2000.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: April 6, 2009. 
  95. ↑ Poirier P, Giles TD, Bray GA, et al. (May 2006). "Obesity and cardiovascular disease: pathophysiology, evaluation, and effect of weight loss". Arterioscler. Thromb. Vasc. Biol. খণ্ড 26 (5): 968–76. doi:10.1161/01.ATV.0000216787.85457.f3. PMID 16627822. 
  96. ↑ Yang W, Kelly T, He J (2007). "Genetic epidemiology of obesity". Epidemiol Rev খণ্ড 29: 49–61. doi:10.1093/epirev/mxm004. PMID 17566051. 
  97. ↑ Walley AJ, Asher JE, Froguel P (June 2009). "The genetic contribution to non-syndromic human obesity". Nat. Rev. Genet. খণ্ড 10 (7): 431–42. doi:10.1038/nrg2594. PMID 19506576. 
  98. ↑ Farooqi S, O'Rahilly S (December 2006). "Genetics of obesity in humans". Endocr. Rev. খণ্ড 27 (7): 710–18. doi:10.1210/er.2006-0040. PMID 17122358. http://edrv.endojournals.org/cgi/content/full/27/7/710. 
  99. ↑ Kolata,Gina (2007). Rethinking thin: The new science of weight loss – and the myths and realities of dieting. Picador. পৃষ্ঠা. 122. ISBN 0-312-42785-9. 
  100. ↑ Chakravarthy MV, Booth FW (2004). "Eating, exercise, and "thrifty" genotypes: Connecting the dots toward an evolutionary understanding of modern chronic diseases". J. Appl. Physiol. খণ্ড 96 (1): 3–10. doi:10.1152/japplphysiol.00757.2003. PMID 14660491. 
  101. ↑ Wells JC (February 2009). "Ethnic variability in adiposity and cardiovascular risk: the variable disease selection hypothesis". Int J Epidemiol খণ্ড 38 (1): 63–71. doi:10.1093/ije/dyn183. PMID 18820320. 
  102. ↑ Rosén T, Bosaeus I, Tölli J, Lindstedt G, Bengtsson BA (1993). "Increased body fat mass and decreased extracellular fluid volume in adults with growth hormone deficiency". Clin. Endocrinol. (Oxf) খণ্ড 38 (1): 63–71. doi:10.1111/j.1365-2265.1993.tb00974.x. PMID 8435887. 
  103. ↑ Zametkin AJ, Zoon CK, Klein HW, Munson S (February 2004). "Psychiatric aspects of child and adolescent obesity: a review of the past 10 years". J Am Acad Child Adolesc Psychiatry খণ্ড 43 (2): 134–50. doi:10.1097/00004583-200402000-00008. PMID 14726719. 
  104. ↑ Yach D, Stuckler D, Brownell KD (January 2006). "Epidemiologic and economic consequences of the global epidemics of obesity and diabetes". Nat. Med. খণ্ড 12 (1): 62–6. doi:10.1038/nm0106-62. PMID 16397571. 
  105. ↑ Sobal J, Stunkard AJ (March 1989). "Socioeconomic status and obesity: A review of the literature". Psychol Bull খণ্ড 105 (2): 260–75. doi:10.1037/0033-2909.105.2.260. PMID 2648443. 
  106. ↑ 106.0 106.1 McLaren L (2007). "Socioeconomic status and obesity". Epidemiol Rev খণ্ড 29: 29–48. doi:10.1093/epirev/mxm001. PMID 17478442. 
  107. ↑ 107.0 107.1 Wilkinson, Richard; Pickett, Kate (2009). The Spirit Level: Why More Equal Societies Almost Always Do Better. প্ৰকাশক London: Allen Lane. পৃষ্ঠা. 91–101. ISBN 978-1-846-14039-6. http://www.equalitytrust.org.uk/why/evidence/obesity. 
  108. ↑ Christakis NA, Fowler JH (2007). "The Spread of Obesity in a Large Social Network over 32 Years". New England Journal of Medicine খণ্ড 357 (4): 370–379. doi:10.1056/NEJMsa066082. PMID 17652652. 
  109. ↑ Bjornstop P (2001). "Do stress reactions cause abdominal obesity and comorbidities?". Obesity Reviews খণ্ড 2 (2): 73–86. doi:10.1046/j.1467-789x.2001.00027.x. PMID 12119665. 
  110. ↑ Goodman E, Adler NE, Daniels SR, Morrison JA, Slap GB, Dolan LM (2003). "Impact of objective and subjective social status on obesity in a biracial cohort of adolescents". Obesity Reviews খণ্ড 11 (8): 1018–26. doi:10.1038/oby.2003.140. PMID 12917508. 
  111. ↑ Flegal KM, Troiano RP, Pamuk ER, Kuczmarski RJ, Campbell SM (November 1995). "The influence of smoking cessation on the prevalence of overweight in the United States". N. Engl. J. Med. খণ্ড 333 (18): 1165–70. doi:10.1056/NEJM199511023331801. PMID 7565970. http://content.nejm.org/cgi/content/full/333/18/1165. 
  112. ↑ Chiolero A, Faeh D, Paccaud F, Cornuz J (1 April 2008). "Consequences of smoking for body weight, body fat distribution, and insulin resistance". Am. J. Clin. Nutr. খণ্ড 87 (4): 801–9. PMID 18400700. http://www.ajcn.org/cgi/content/full/87/4/801. 
  113. ↑ Weng HH, Bastian LA, Taylor DH, Moser BK, Ostbye T (2004). "Number of children associated with obesity in middle-aged women and men: results from the health and retirement study". J Women's Health (Larchmt) খণ্ড 13 (1): 85–91. doi:10.1089/154099904322836492. PMID 15006281. 
  114. ↑ Bellows-Riecken KH, Rhodes RE (February 2008). "A birth of inactivity? A review of physical activity and parenthood". Prev Med খণ্ড 46 (2): 99–110. doi:10.1016/j.ypmed.2007.08.003. PMID 17919713. 
  115. ↑ "Obesity and Overweight" (PDF). World Health Organization. http://www.who.int/dietphysicalactivity/media/en/gsfs_obesity.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: February 22, 2009. 
  116. ↑ 116.0 116.1 Caballero B (March 2001). "Introduction. Symposium: Obesity in developing countries: biological and ecological factors". J. Nutr. খণ্ড 131 (3): 866S–870S. PMID 11238776. http://jn.nutrition.org/cgi/content/full/131/3/866S. 
  117. ↑ DiBaise JK, Zhang H, Crowell MD, Krajmalnik-Brown R, Decker GA, Rittmann BE (April 2008). "Gut microbiota and its possible relationship with obesity". Mayo Clinic proceedings. Mayo Clinic খণ্ড 83 (4): 460–9. doi:10.4065/83.4.460. PMID 18380992. 
  118. ↑ Falagas ME, Kompoti M (July 2006). "Obesity and infection". Lancet Infect Dis খণ্ড 6 (7): 438–46. doi:10.1016/S1473-3099(06)70523-0. PMID 16790384. 
  119. ↑ 119.0 119.1 119.2 119.3 119.4 Flier JS (2004). "Obesity wars: Molecular progress confronts an expanding epidemic". Cell খণ্ড 116 (2): 337–50. doi:10.1016/S0092-8674(03)01081-X. PMID 14744442. 
  120. ↑ Hamann A, Matthaei S (1996). "Regulation of energy balance by leptin". Exp. Clin. Endocrinol. Diabetes খণ্ড 104 (4): 293–300. doi:10.1055/s-0029-1211457. PMID 8886745. 
  121. ↑ Boulpaep, Emile L.; Boron, Walter F. (2003). Medical physiologya: A cellular and molecular approach. প্ৰকাশক Philadelphia: Saunders. পৃষ্ঠা. 1227. ISBN 0-7216-3256-4. 
  122. ↑ Strychar I (January 2006). "Diet in the management of weight loss". CMAJ খণ্ড 174 (1): 56–63. doi:10.1503/cmaj.045037. PMID 16389240. PMC 1319349. http://www.cmaj.ca/cgi/content/full/174/1/56. 
  123. ↑ Shick SM, Wing RR, Klem ML, McGuire MT, Hill JO, Seagle H (April 1998). "Persons successful at long-term weight loss and maintenance continue to consume a low-energy, low-fat diet". J Am Diet Assoc খণ্ড 98 (4): 408–13. doi:10.1016/S0002-8223(98)00093-5. PMID 9550162. 
  124. ↑ Tate DF, Jeffery RW, Sherwood NE, Wing RR (1 April 2007). "Long-term weight losses associated with prescription of higher physical activity goals. Are higher levels of physical activity protective against weight regain?". Am. J. Clin. Nutr. খণ্ড 85 (4): 954–9. PMID 17413092. http://www.ajcn.org/cgi/content/full/85/4/954. 
  125. ↑ Wing, Rena R; Phelan, Suzanne (1 July 2005). "Science-Based Solutions to Obesity: What are the Roles of Academia, Government, Industry, and Health Care? Proceedings of a symposium, Boston, Massachusetts, USA, 10–11 March 2004 and Anaheim, California, USA, 2 October 2004". Am. J. Clin. Nutr. খণ্ড 82 (1 Suppl): 207S–273S. PMID 16002825. http://www.ajcn.org/cgi/content/full/82/1/222S. 
  126. ↑ "Global Prevalence of Adult Obesity" (PDF). International Obesity Taskforce. http://www.iotf.org/database/documents/GlobalPrevalenceofAdultObesity16thDecember08.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: January 29, 2008. 
  127. ↑ 127.0 127.1 Haslam D (March 2007). "Obesity: a medical history". Obes Rev খণ্ড 8 Suppl 1: 31–6. doi:10.1111/j.1467-789X.2007.00314.x. PMID 17316298. 
  128. ↑ 128.0 128.1 "Obesity and overweight". World Health Organization. http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs311/en/index.html। আহৰণ কৰা হৈছে: April 8, 2009. 
  129. ↑ Seidell 2005 p.5
  130. ↑ Howard, Natasha J.; Taylor, A; Gill, T; Chittleborough, C (March 2008). "Severe obesity: Investigating the socio-demographics within the extremes of body mass index". Obesity Research &Clinical Practice খণ্ড 2 (1): 51–59. doi:10.1016/j.orcp.2008.01.001. 
  131. ↑ Tjepkema M (2005-07-06). "Measured Obesity–Adult obesity in Canada: Measured height and weight". Nutrition: Findings from the Canadian Community Health Survey. প্ৰকাশক Ottawa, Ontario: Statistics Canada. http://www.statcan.gc.ca/pub/82-620-m/2005001/article/adults-adultes/8060-eng.htm. 
  132. ↑ Loscalzo, Joseph; Fauci, Anthony S.; Braunwald, Eugene; Dennis L. Kasper; Hauser, Stephen L; Longo, Dan L. (2008). Harrison's principles of internal medicine. McGraw-Hill Medical. ISBN 0-07-146633-9. 
  133. ↑ Satcher D (2001). The Surgeon General's Call to Action to Prevent and Decrease Overweight and Obesity. U.S. Dept. of Health and Human Services, Public Health Service, Office of Surgeon General. ISBN status=May be invalid – please double check. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/bookshelf/br.fcgi?book=hssurggen&part=A2. 
  134. ↑ Brook Barnes (2007-07-18). "Limiting Ads of Junk Food to Children". New York Times. http://www.nytimes.com/2007/07/18/business/18food.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 2008-07-24. 
  135. ↑ "Fewer Sugary Drinks Key to Weight Loss - healthfinder.gov". U.S. Department of Health and Human Services. http://www.healthfinder.gov/news/newsstory.aspx?docID=625759। আহৰণ কৰা হৈছে: Oct 18,2009. 
  136. ↑ Brennan Ramirez LK, Hoehner CM, Brownson RC et al. (December 2006). "Indicators of activity-friendly communities: An evidence-based consensus process". Am J Prev Med খণ্ড 31 (6): 530–32. doi:10.1016/j.amepre.2006.07.026. PMID 17169714. 
  137. ↑ National Heart, Lung, and Blood Institute (1998) (PDF). Clinical Guidelines on the Identification, Evaluation, and Treatment of Overweight and Obesity in Adults. International Medical Publishing, Inc. ISBN 1-58808-002-1. http://www.nhlbi.nih.gov/guidelines/obesity/ob_gdlns.pdf. 
  138. ↑ Lau DC, Douketis JD, Morrison KM, Hramiak IM, Sharma AM, Ur E (April 2007). "2006 Canadian clinical practice guidelines on the management and prevention of obesity in adults and children [summary"]. CMAJ খণ্ড 176 (8): S1–13. doi:10.1503/cmaj.061409. PMID 17420481. PMC 1839777. http://www.cmaj.ca/cgi/content/full/176/8/S1. 
  139. ↑ (PDF) Storing up problems; the medical case for a slimmer nation. প্ৰকাশক London: Royal College of Physicians. 2004-02-11. ISBN 1-86016-200-2. http://www.rcplondon.ac.uk/pubs/contents/ca4032bf-7b10-4e2f-8701-b24874f84514.pdf. 
  140. ↑ Great Britain Parliament House of Commons Health Committee (May 2004). Obesity – Volume 1 – HCP 23-I, Third Report of session 2003–04. Report, together with formal minutes. প্ৰকাশক London, UK: TSO (The Stationery Office). ISBN status=May be invalid – please double check. http://www.publications.parliament.uk/pa/cm200304/cmselect/cmhealth/23/2302.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: 2007-12-17. 
  141. ↑ "Obesity: guidance on the prevention, identification, assessment and management of overweight and obesity in adults and children" (pdf). National Institute for Health and Clinical Excellence(NICE). National Health Services (NHS). 2006. http://www.nice.org.uk/nicemedia/pdf/CG43NICEGuideline.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: April 8, 2009. 
  142. ↑ Wanless, Sir Derek; John Appleby, Anthony Harrison, Darshan Patel (2007). Our Future Health Secured? A review of NHS funding and performance. প্ৰকাশক London, UK: The King's Fund. ISBN 185717562X. http://www.kingsfund.org.uk/research/publications/our_future.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 2007-12-17. 
  143. ↑ Sacks G, Swinburn B, Lawrence M (January 2009). "Obesity Policy Action framework and analysis grids for a comprehensive policy approach to reducing obesity". Obes Rev খণ্ড 10 (1): 76–86. doi:10.1111/j.1467-789X.2008.00524.x. PMID 18761640. 
  144. ↑ Bakewell J (2007). "Bariatric furniture: Considerations for use.". Int J Ther Rehabil (7): 329–33. http://www.ijtr.co.uk/cgi-bin/go.pl/library/article.cgi?uid=23858;article=IJTR_14_7_329_333. 
  145. ↑ 145.0 145.1 Puhl R., Henderson K., and Brownell K. 2005 p.29
  146. ↑ Johansson E, Bockerman P, Kiiskinen U, Heliovaara M (2009). "Obesity and labour market success in Finland: The difference between having a high BMI and being fat.". Economics and Human Biology খণ্ড 7 (1): 36–45. doi:10.1016/j.ehb.2009.01.008. PMID 19249259. 
  147. ↑ Cummings, Laura (5 February 2003). "The diet business: Banking on failure". BBC News. http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/2725943.stm। আহৰণ কৰা হৈছে: 25 February 2009. 
  148. ↑ Finkelstein EA, Fiebelkorn IA, Wang G (1 January 2003). "National medical spending attributable to overweight and obesity: How much, and who’s paying". Health Affairs খণ্ড Online (May). http://content.healthaffairs.org/cgi/content/full/hlthaff.w3.219v1/DC1. 
  149. ↑ "Obesity and overweight: Economic consequences". Centers for Disease Control and Prevention. http://www.cdc.gov/nccdphp/dnpa/obesity/economic_consequences.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: 2007-09-05. 
  150. ↑ van Baal PH, Polder JJ, de Wit GA, et al. (February 2008). "Lifetime medical costs of obesity: Prevention no cure for increasing health expenditure". PLoS Med. খণ্ড 5 (2): e29. doi:10.1371/journal.pmed.0050029. PMID 18254654. PMC 2225430. http://www.plosmedicine.org/article/info:doi/10.1371/journal.pmed.0050029. 
  151. ↑ Neovius K, Johansson K, Kark M, Neovius M (January 2009). "Obesity status and sick leave: a systematic review". Obes Rev খণ্ড 10 (1): 17–27. doi:10.1111/j.1467-789X.2008.00521.x. PMID 18778315. 
  152. ↑ Ostbye T, Dement JM, Krause KM (2007). "Obesity and workers' compensation: Results from the Duke Health and Safety Surveillance System". Arch. Intern. Med. খণ্ড 167 (8): 766–73. doi:10.1001/archinte.167.8.766. PMID 17452538. 
  153. ↑ "Alabama "Obesity Penalty" Stirs Debate". Don Fernandez. http://www.webmd.com/diet/news/20080825/alabama-obesity-penalty-stirs-debate। আহৰণ কৰা হৈছে: April 5, 2009. 
  154. ↑ 154.0 154.1 Puhl R, Brownell KD (December 2001). "Bias, discrimination, and obesity". Obes. Res. খণ্ড 9 (12): 788–805. doi:10.1038/oby.2001.108. PMID 11743063. 
  155. ↑ Puhl R., Henderson K., and Brownell K. 2005 p.30
  156. ↑ Lisa DiCarlo (2002-10-24). "Why Airlines Can't Cut The Fat". Forbes.com. http://www.forbes.com/2002/10/24/cx_ld_1024obese.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 2008-07-23. 
  157. ↑ Dannenberg AL, Burton DC, Jackson RJ (2004). "Economic and environmental costs of obesity: The impact on airlines". American journal of preventive medicine খণ্ড 27 (3): 264. doi:10.1016/j.amepre.2004.06.004. PMID 15450642. 
  158. ↑ 158.0 158.1 "109th U.S. Congress (2005–2006) H.R. 554: 109th U.S. Congress (2005–2006) H.R. 554: Personal Responsibility in Food Consumption Act of 2005". GovTrack.us. http://www.govtrack.us/congress/bill.xpd?bill=h109-554। আহৰণ কৰা হৈছে: 2008-07-24. 
  159. ↑ "Online Etymology Dictionary: Obesity". Douglas Harper. http://www.etymonline.com/index.php?term=obesity। আহৰণ কৰা হৈছে: December 31, 2008. 
  160. ↑ "Obesity, n". Oxford English Dictionary 2008. http://www.oed.com/। আহৰণ কৰা হৈছে: March 21, 2009. 
  161. ↑ 161.0 161.1 Zachary Bloomgarden (2003). "Prevention of Obesity and Diabetes". Diabetes Care খণ্ড 26 (11): 3172–3178. doi:10.2337/diacare.26.11.3172. PMID 14578257. http://care.diabetesjournals.org/content/26/11/3172.full. 
  162. ↑ 162.0 162.1 "History of Medicine: Sushruta – the Clinician – Teacher par Excellence" (PDF). Dwivedi, Girish & Dwivedi, Shridhar. 2007. http://medind.nic.in/iae/t07/i4/iaet07i4p243.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 2008-09-19. 
  163. ↑ Theodore Mazzone; Giamila Fantuzzi (2006). Adipose Tissue And Adipokines in Health And Disease (Nutrition and Health). প্ৰকাশক Totowa, NJ: Humana Press. পৃষ্ঠা. 222. ISBN 1-58829-721-7. 
  164. ↑ Keller p. 49
  165. ↑ Breslow L (September 1952). "Public health aspects of weight control". Am J Public Health Nations Health খণ্ড 42 (9): 1116–20. doi:10.2105/AJPH.42.9.1116. PMID 12976585. 
  166. ↑ Rubinstein S, Caballero B (2000). "Is Miss America an undernourished role model?". JAMA খণ্ড 283 (12): 1569. doi:10.1001/jama.283.12.1569. PMID 10735392. 
  167. ↑ 167.0 167.1 Johnson F, Cooke L, Croker H, Wardle J (2008). "Changing perceptions of weight in Great Britain: comparison of two population surveys". BMJ খণ্ড 337: a494. doi:10.1136/bmj.a494. PMID 18617488. PMC 2500200. http://www.bmj.com/cgi/content/full/337/jul10_1/a494. 
  168. ↑ Fumento, Michael (1997). The Fat of the Land: Our Health Crisis and How Overweight Americans Can Help Themselves. Penguin (Non-Classics). পৃষ্ঠা. 126. ISBN 0-14-026144-3. 
  169. ↑ "What is NAAFA". National Association to Advance Fat Acceptance. http://www.capitalnaafa.org/whatisnaafa.html। আহৰণ কৰা হৈছে: February 17, 2009. 
  170. ↑ "ISAA Mission Statement". International Size Acceptance Association. http://www.size-acceptance.org/mission.html। আহৰণ কৰা হৈছে: February 17, 2009. 
  171. ↑ 171.0 171.1 Pulver, Adam (2007). An Imperfect Fit: Obesity, Public Health, and Disability Anti-Discrimination Law. Social Science Electronic Publishing. http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1316106। আহৰণ কৰা হৈছে: January 13, 2009. 
  172. ↑ Neumark-Sztainer D (March 1999). "The weight dilemma: a range of philosophical perspectives". Int. J. Obes. Relat. Metab. Disord. খণ্ড 23 Suppl 2: S31–7. doi:10.1038/sj.ijo.0800857. PMID 10340803. 
  173. ↑ National Association to Advance Fat Acceptance (2008). "We come in all sizes". NAAFA. http://www.naafaonline.com/dev2/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2008-07-29. 
  174. ↑ "International Size Acceptance Association – ISAA". International Size Acceptance Association. http://www.size-acceptance.org/। আহৰণ কৰা হৈছে: January 13, 2009. 
  175. ↑ Campos, Paul F. (2005). The Diet Myth. Gotham. পৃষ্ঠা. xiv,xvii. ISBN 1-59240-135-X. 
  176. ↑ Gard, Michael (2005). The Obesity Epidemic: Science, Morality and Ideology. Routledge. পৃষ্ঠা. 15 and 153. ISBN 0415318963. 
  177. ↑ Hellmich, Nanci (2005-05-25). "Obesity: Time bomb or dud?". USA Today. http://www.usatoday.com/news/health/2005-05-25-obesity_x.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: 2008-09-21. 
  178. ↑ Di Castelnuovo A, Quacquaruccio G, Donati MB, de Gaetano G, Iacoviello L (January 2009). "Spousal concordance for major coronary risk factors: a systematic review and meta-analysis". Am. J. Epidemiol. খণ্ড 169 (1): 1–8. doi:10.1093/aje/kwn234. PMID 18845552. 
  179. ↑ Douglas Martin (1991-07-31). "About New York". New York Times. http://www.nytimes.com/1991/07/31/nyregion/about-new-york.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 2008-07-24. 
  180. ↑ Areton (January 2002). "Factors in the sexual satisfaction of obese women in relationships". Electronic Journal of Human Sexuality খণ্ড 5. http://www.ejhs.org/volume5/Areton/06Partners.htm. 
  181. ↑ 181.0 181.1 Flynn MA, McNeil DA, Maloff B, et al. (February 2006). "Reducing obesity and related chronic disease risk in children and youth: a synthesis of evidence with 'best practice' recommendations". Obes Rev খণ্ড 7 Suppl 1: 7–66. doi:10.1111/j.1467-789X.2006.00242.x. PMID 16371076. 
  182. ↑ Dollman J, Norton K, Norton L (December 2005). "Evidence for secular trends in children's physical activity behaviour". Br J Sports Med খণ্ড 39 (12): 892–7; discussion 897. doi:10.1136/bjsm.2004.016675. PMID 16306494. 
  183. ↑ Lund Elizabeth M. (2006). "Prevalence and Risk Factors for Obesity in Adult Dogs from Private US Veterinary Practices". Intern J Appl Res Vet Med খণ্ড 4 (2): 177–86. http://www.jarvm.com/articles/Vol4Iss2/Lund.pdf. 
  184. ↑ McGreevy PD, Thomson PC, Pride C, Fawcett A, Grassi T, Jones B (May 2005). "Prevalence of obesity in dogs examined by Australian veterinary practices and the risk factors involved". Vet. Rec. খণ্ড 156 (22): 695–702. PMID 15923551. 
  185. ↑ Nijland ML, Stam F, Seidell JC (June 2009). "Overweight in dogs, but not in cats, is related to overweight in their owners". Public Health Nutr খণ্ড 13 (1): 1–5. doi:10.1017/S136898000999022X. PMID 19545467. 

তথ্য সংগ্ৰহ

সম্পাদনা কৰক

আৰও পড়ুন

সম্পাদনা কৰক

বাহ্যিক সংযোগ

সম্পাদনা কৰক
Obesity প্ৰবন্ধৰ বিষয়ে ৱিকিপিডিয়াৰ ভগ্নী প্ৰকল্পসমূহত অধিক তথ্য চাব পাৰে:
  শব্দৰ অৰ্থ ৱিকিঅভিধানত
  চিত্ৰ আৰু মিডিয়া কমন্সত
  মাধ্যম আৰু কাৰ্যক্ৰম ৱিকিবিশ্ববিদ্যালয়ত
  বা-বাতৰি ৱিকিসংবাদত
  উক্তিৰ সংগ্ৰহ ৱিকিউক্তিত
  কিতাপ, লিখনি আদি ৱিকিউৎসত
  পাঠ্যপুথি ৱিকিগ্ৰন্থত
"https://as.wikipedia.org/w/index.php?title=ৱিকিপিডিয়া:অনুবাদ/মেদবহুলতা&oldid=367788"ৰ পৰা অনা হৈছে