ঘৰচিৰিকা
ঘৰচিৰিকা বা ঘনচিৰিকা (ইংৰাজী: House Sparrow, বৈজ্ঞানিক নাম: Passer domesticus) হৈছে Passeridae গোত্ৰৰ বিশ্বৰ প্ৰায় সকলো ঠাইতে দেখিবলৈ পোৱা সৰু আকাৰৰ চৰাই। এই চৰাইবিধ মানুহৰ সৈতে বসবাস কৰাত বিশেষভাৱে অভ্যস্ত। ইহঁতক নগৰ-চহৰ আৰু গাঁৱে-ভূঞে সকলোতে বসবাস কৰা দেখা যায়। ঘৰচিৰিকাই মূলতঃ গুটি, পোক-পতংগ আদি খাই জীয়াই থাকে। ঘৰচীয়া মেকুৰী, ফেঁচা আদি ইহঁতৰ প্ৰধান ভক্ষক (predator)।
| ঘৰচিৰিকা | |
|---|---|
| |
| অষ্ট্ৰেলিয়াত এটা মতা ঘৰচিৰিকা চৰাই | |
| |
| ইংলেণ্ডত এটা মতা ঘৰচিৰিকা চৰাই | |
| সংৰক্ষণ স্থিতি | |
| জীৱবৈজ্ঞানিক শ্ৰেণীবিভাজন | |
| জগৎ/ৰাজ্য: | Animalia |
| পৰ্ব: | Chordata |
| শ্ৰেণী: | Aves |
| বৰ্গ: | Passeriformes |
| পৰিয়াল: | Passeridae |
| গণ: | Passer |
| প্ৰজাতি: | Passer domesticus |
| বৈজ্ঞানিক নাম | |
| Passer domesticus (Linnaeus, 1758) | |
| |
Native range
Introduced range | |
| সমাৰ্থক[2] | |
|
Fringilla domestica Linnaeus, 1758 | |
বিৱৰণ সম্পাদনা কৰক
ঘৰচিৰিকা এবিধ সৰু আকাৰৰ চৰাই,[3] সাধাৰণতে ইয়াৰ দেহৰ দৈৰ্ঘ্য ১৬ ছে: মি: হয়।[4] ইয়াৰ মূৰটো ঘূৰণীয়া, ঠোঁট শকত আৰু নেজডাল চুটি,প্ৰায় ৫.২-৬.৫ ছে:মি: দৈৰ্ঘ্যৰ।[3][5] ঘৰচিৰিকাৰ দেহৰ ওজন প্ৰায় ২৪-৩৯.৫ গ্ৰাম। মাইকী ঘৰচিৰিকাৰ দেহৰ ওজন মতাৰ তুলনাত কম হয়।[6][6][7][8] ঘৰচিৰিকাৰ দেহৰ বৰণ ঠাইভেদে মুগাৰ পৰা মটিয়াধৰণৰ হোৱা দেখা যায়। মতা আৰু মাইকী চৰাইৰ বৰণ ভিন্ন। মাইকী ঘৰচিৰিকা সাধাৰণতে পাতলীয়া বৰণৰ-মতাৰ দেহৰ ৰং গাঢ় আৰু পৃষ্ঠ অংশ ৰঙচুৱা।[7] মতা ঘৰচিৰিকাৰ ঠোঁটৰ পৰা পিঠিলৈকে গাঢ় ধোৱা বৰণৰ আৰু মূৰৰ দুইকাষে ৰঙচুৱা মটিয়া বৰণৰ হয়।[9]
টেক্স’নমি সম্পাদনা কৰক
ঘৰচিৰিকাৰ গোত্ৰ Passer আৰু এই গোত্ৰ ২৫ বিধ প্ৰজাতিৰ সমষ্টি।[10] এই প্ৰজাতিসমূহৰ বহুতো উপ-প্ৰজাতি পোৱা যায়। তাৰে উল্লেখযোগ্য বাৰ বিধ উপ-প্ৰজাতিৰ চমূ বৰ্ণনা তলত দিয়া হ’ল-
- বিভাগ-domesticus
- P. d. domesticus-ইউৰোপ আৰু উত্তৰ এছিয়া[11]
- P. d. balearoibericus – দক্ষিণ ফ্ৰান্স আৰু বেলেৰিক দ্বীপ-পূঞ্জ (Balearic Islands)[10]
- P. d. tingitanus (Loche, 1867)-লিবিয়া, মৰ'ক্কো আৰু আলজেৰিয়া (Algeria)[12]
- P. d. niloticus Nicoll and Bonhote, 1909- ইজিপ্ট আৰু[12][13]
- P. d. persicus Zarudny and Kudashev, 1916- ইৰাণ আৰু আফগানিস্তান[12][14]
- P. d. biblicus Hartert, 1910-পেলেষ্টাইন, তুৰ্কী, কুৱেইট[10]
- বিভাগ- indicus
- P. d. hyrcanus Zarudny and Kudashev, 1916- ইৰাণ>
- P. d. bactrianus Zarudny and Kudashev, 1916-কাজাখস্তান, ইৰান আৰু আফগানিস্তান
- P. d. parkini Whistler, 1920- কাশ্মীৰ, ভাৰত আৰু নেপাল
- P. d. indicus Jardine and Selby, 1831- ভাৰত, শ্ৰীলংকা আৰু উত্তৰ ইৰাণ[10]
- P. d. hufufae Ticehurst and Cheeseman, 1924- চৌদি আৰবীয়া[15]
- P. d. rufidorsalis C. L. Brehm, 1855- চুডান[13][10]
বিতৰণ সম্পাদনা কৰক
ঘৰচিৰিকাৰ উৎপত্তি হৈছিল মধ্যপ্ৰাচ্যত আৰু তাৰ পৰাই সমগ্ৰ বিশ্বত ই বিয়পি পৰে।[16] নতুন নতুন ঠাইত এই চৰাইবিধ সংযোজন কৰি (introduction) মানুহেও ঘৰচিৰিকাৰ বিস্তাৰত গুৰুত্বপূৰ্ণ অংশ লৈছে। এনে নতুনকৈ ঘৰচিৰিকা সংযোজিত কৰা স্থানবোৰ হৈছে আমেৰিকা, পশ্চিম আফ্ৰিকা, অষ্ট্ৰেলিয়া, নিউজিলেণ্ড আৰু বিশ্বৰ বিভিনন্ন দ্বীপ সমূহ।[17]
বসতিস্থল সম্পাদনা কৰক
ঘৰচিৰিকা চৰাই মানুহৰ সৈতে বসবাস কৰাত অভ্যস্ত এবিধ প্ৰজাতি।ঘৰচিৠকাই মানুহৰ ঘৰৰ কিনাৰত বাহ সাজে।[18][19]
আচৰণ সম্পাদনা কৰক
ঘৰচিৰিকাই জাক পাতি থাকি ভাল পায়।[20] ইহঁতে পানী বা ধূলিত জাক পাতি গা ধোৱে আৰু সমজুৱাকৈ গান গায় (social singing)।[21][22] খোৱাৰ সময়ত আৰু বাঁহত সাধাৰণতে মাইকী ঘৰচিৰিকাৰ আধিপত্য বেছি থাকে।[23][24]
| Nesting birds calling | |
|
|
|
| ফিনলেণ্ডত বাহ সাজি থকা ঘৰচিৰিকাই মাতি থকা অৱস্থাত | |
| এই ফাইলটো শুনাত অসুবিধা পাইছে? মিডিয়া সাহাৰ্য চাওক | |
ঘৰচিৰিকাৰ মাত সাধাৰণতে চুটি আৰু নোৰোৱাকৈ মতা চি-ৰ-ৰ-প (chirrup), চি-ল-প (tschilp), বা ফি-লি-ল-প (Philip) ধৰণৰ হয়। জাকত থকা বা বাঁহ সাজি থকা চৰায়ে ইটোৱে সিটোৰ সতে যোগাযোগ কৰিবলৈ, মতা ঘৰচিৰিকাই বিশেষ স্থানত নিজৰ আধিপত্য প্ৰকাশ কৰিবলৈ আৰু মাইকী ঘৰচিৰিকাক আকৰ্ষিত কৰিবলৈ মাতে। প্ৰজননৰ সময়ত ইয়াৰ তীব্ৰতা বৃদ্ধি পায়।[25][26][27] পূৰ্ণবয়স্ক ঘৰচিৰিকাই সাধাৰণতে বিভিন্ন গুটি খায়।[28] নগৰ অঞ্চলত খাদ্যৰ বাবে মানুহৰ ওপৰত ইঁহত নিৰ্ভৰশীল হৈ পৰে।[29][30] তদুপৰি ইহঁতে বিভিন্ন পোক-পতংগ, কেঁচু, ভেকুলী বা জেঠী আদিও খায়[28] পোৱালি চৰাইক জন্মৰ পোন্ধৰ দিনলৈকে খুউৱা হয়[31]
ঘৰচিৰিকা একগামী, অৰ্থাৎ এহাল চৰায়ে আজীৱনযোৰ পাতি বাস কৰে।[32] ইহঁতে বিভিন্ন ঠাইত বাঁহ সাজে, যেনে-গছৰ খোৰোং, ঘৰৰ বিভিন্ন সুৰুঙা আদিত। সাধাৰণতে এবাৰত চাৰিৰ পৰা পাচোঁটাকৈ কণী পাৰে। বছৰত ইহঁতে চাৰিৰ পৰা সাতবাৰ পৰ্য্যন্ত কণী পাৰিব পাৰে। কণীবোৰ দেখাত বগা বা নীল-বগা বা সেউজ-বগা ধৰণৰ হয়- তাত মুগা বা মটিয়া দাগ থাকে। [33][7]এটা কণীৰ দৈৰ্ঘ্য ২০-২২ মি:মি: আৰু প্ৰস্থ ১৪-১৬ মি:মি:আৰু ওজন ২.৯ গ্ৰাম হোৱা দেখা যায়।[34]
ঘৰচিৰিকাৰ পোৱালি সাধাৰণতে ১১-২৩ দিনলৈকে বাহত থাকে।[35] এই সময়ত পিতৃ-মাতৃয়ে দুয়ো মিলি পোৱালিক খাদ্য খুৱায়। জন্মৰ চাৰি দিনৰ পিছত পোৱালিয়ে চকু মেলে আৰু আঠ দিনৰ পিছত প্ৰথম পাখি গজে।[33][35]
ঘৰচিৰিকাৰ মুখ্য ভক্ষক হৈছে মেকুৰী, মাংসভোজী চৰাই আৰু কেৰ্কেটুৱা।
স্থিতি তথা সংৰক্ষণ সম্পাদনা কৰক
ঘৰচিৰিকাৰ বহুল বিস্তৃতি তথা জনসংখ্যাৰ বাবে ইয়াক আই ইউ চি এন ৰঙা তালিকাত Least Concern হিচাপে অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে।[1] অৱশ্যে শেহতীয়া তথ্য অনুসৰি ঘৰচিৰিকাৰ জনসংখ্যা বিশ্বৰ বিভিন্ন অঞ্চলত দ্ৰুতগতিত হ্ৰাস পাইছে।[36][37][38]
আলোকচিত্ৰ সম্পাদনা কৰক
-
কলকাতাত P. d. indicus উপ-প্ৰজাতিৰ অন্তৰ্গত এটা মতা ঘৰচিৰিকা -
ইষ্টানবুলত P. d. balearoibericus উপ-প্ৰজাতিৰ এটা মতা ঘৰচিৰিকা চৰাই -
পোহনীয়া মেকুৰীয়ে মতা ঘৰচিৰিকা খাই থকা অৱস্থাত -
পোৱালিক খুৱাই থকা অৱস্থাত -
ঘৰচিৰিকাৰ সদ্যোজাত পোৱালি -
কণীৰে সৈতে ঘৰচিৰিকাৰ বাঁহ -
কলকাতাত এহাল ঘৰচিৰিকা সহবাসৰ সময়ত -
নিউজিলেণ্ডত এটা ঘৰৰ চালত ঘৰচিৰিকা -
এৰিজ'নাত কেকটাছত ঘৰচিৰিকাৰ বাঁহ
-_Male_in_Kolkata_I_IMG_5904.jpg)
.jpg)
তথ্যসূত্ৰ সম্পাদনা কৰক
- ↑ 1.0 1.1 BirdLife International (2012). "Passer domesticus". IUCN Red List of Threatened Species. Version 2012.1. International Union for Conservation of Nature. http://www.iucnredlist.org/apps/redlist/details/106008367। আহৰণ কৰা হৈছে: 16 July 2012.
- ↑ Summers-Smith 1988, পৃষ্ঠা 307–313
- ↑ 3.0 3.1 "House Sparrow". All About Birds. Cornell Lab of Ornithology. Archived from the original on 31 January 2013. https://web.archive.org/web/20130131113844/http://www.allaboutbirds.org/guide/House_Sparrow/id। আহৰণ কৰা হৈছে: 16 December 2012.
- ↑ Summers-Smith 1988, পৃষ্ঠা 116–117
- ↑ Clement, Harris & Davis 1993, পৃষ্ঠা 443
- ↑ 6.0 6.1 Summers-Smith 1988, পৃষ্ঠা 118–121
- ↑ 7.0 7.1 7.2 উদ্ধৃতি ত্ৰুটি: অবৈধ
<ref>টেগ;Groschupfনামৰ refৰ বাবে কোনো পাঠ্য প্ৰদান কৰা হোৱা নাই - ↑ Felemban, Hassan M. (1997). "Morphological differences among populations of House Sparrows from different altitudes in Saudi Arabia" (PDF). The Wilson Bulletin খণ্ড 109 (3): 539–544. Archived from the original on 2012-09-01. https://web.archive.org/web/20120901234051/http://elibrary.unm.edu/sora/Wilson/v109n03/p0539-p0544.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 2012-12-16.
- ↑ Clement, Harris & Davis 1993, পৃষ্ঠা 444
- ↑ 10.0 10.1 10.2 10.3 10.4 Summers-Smith, J. Denis (2009). "Family Passeridae (Old World Sparrows)". In del Hoyo, Josep; Elliott, Andrew; Christie, David. Handbook of the Birds of the World. Volume 14: Bush-shrikes to Old World Sparrows. প্ৰকাশক Barcelona: Lynx Edicions. ISBN 978-84-96553-50-7.
- ↑ Summers-Smith 1988, পৃষ্ঠা 121–122
- ↑ 12.0 12.1 12.2 Summers-Smith 1988, পৃষ্ঠা 126–128
- ↑ 13.0 13.1 Mackworth-Praed & Grant 1955, পৃষ্ঠা 870–871
- ↑ Cramp & Perrins 1994, পৃষ্ঠা 289
- ↑ Vaurie, Charles (1956). "Systematic notes on Palearctic birds. No. 24, Ploceidae, the genera Passer, Petronia, and Montifringilla". American Museum Novitates (1814). সাঁচ:Hdl.
- ↑ Anderson 2006, পৃষ্ঠা 5, 9–12
- ↑ উদ্ধৃতি ত্ৰুটি: অবৈধ
<ref>টেগ;Anderson5নামৰ refৰ বাবে কোনো পাঠ্য প্ৰদান কৰা হোৱা নাই - ↑ Hobbs, J. N. (1955). "House Sparrow breeding away from Man" (PDF). The Emu খণ্ড 55 (4): 202. http://www.publish.csiro.au/?act=view_file&file_id=MU955302.pdf.
- ↑ Wodzicki, Kazimierz (May 1956). "Breeding of the House Sparrow away from Man in New Zealand" (PDF). Emu খণ্ড 54: 146–147. http://www.publish.csiro.au/?act=view_file&file_id=MU956143.pdf.
- ↑ Anderson 2006, পৃষ্ঠা 247
- ↑ Summers-Smith 1988, পৃষ্ঠা 139–142
- ↑ McGillivray, W. Bruce (1980). "Communal Nesting in the House Sparrow" (PDF). Journal of Field Ornithology খণ্ড 51 (4): 371–372. Archived from the original on 2010-08-08. https://web.archive.org/web/20100808203456/http://elibrary.unm.edu/sora/JFO/v051n04/p0371-p0372.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 2012-12-16.
- ↑ Johnston, Richard F. (1969). "Aggressive Foraging Behavior in House Sparrows". The Auk খণ্ড 86 (3): 558–559. Archived from the original on 2011-06-06. https://web.archive.org/web/20110606011459/http://elibrary.unm.edu/sora/Auk/v086n03/p0558-p0559.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 2012-12-16.
- ↑ Kalinoski, Ronald (1975). "Intra- and Interspecific Aggression in House Finches and House Sparrows" (PDF). The Condor খণ্ড 77 (4): 375–384. doi:10.2307/1366086. Archived from the original on 2011-06-06. https://web.archive.org/web/20110606011611/http://elibrary.unm.edu/sora/Condor/files/issues/v077n04/p0375-p0384.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 2012-12-16.
- ↑ Summers-Smith 1963, পৃষ্ঠা 26–30
- ↑ Cramp & Perrins 1994, পৃষ্ঠা 291
- ↑ Summers-Smith 1963, পৃষ্ঠা 101
- ↑ 28.0 28.1 উদ্ধৃতি ত্ৰুটি: অবৈধ
<ref>টেগ;Anderson273–275নামৰ refৰ বাবে কোনো পাঠ্য প্ৰদান কৰা হোৱা নাই - ↑ Summers-Smith 1988, পৃষ্ঠা 159–161
- ↑ Gavett, Ann P.; Wakeley, James S. (1986). "Diets of House Sparrows in Urban and Rural Habitats". The Wilson Bulletin খণ্ড 98. Archived from the original on 2010-08-09. https://web.archive.org/web/20100809185941/http://elibrary.unm.edu/sora/Wilson/v098n01/p0137-p0144.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 2012-12-16.
- ↑ Vincent 2005, পৃষ্ঠা 2–3
- ↑ Anderson 2006, পৃষ্ঠা 141–142
- ↑ 33.0 33.1 Lowther, Peter E.; Cink, Calvin L. (2006). "House Sparrow (Passer domesticus)". In Poole, A.. The Birds of North America Online. http://bna.birds.cornell.edu/bna/species/012। আহৰণ কৰা হৈছে: 21 April 2010.
- ↑ "BTO Bird facts: House Sparrow". British Trust for Ornithology. http://blx1.bto.org/birdfacts/results/bob15910.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: 24 November 2009.
- ↑ 35.0 35.1 Glutz von Blotzheim & Bauer 1997, পৃষ্ঠা 60ff
- ↑ "Even sparrows don't want to live in cities anymore". Times of India. 13 June 2005. Archived from the original on 11 August 2011. https://web.archive.org/web/20110811025910/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2005-06-13/delhi/27852762_1_house-sparrow-birds-crows.
- ↑ Daniels, R. J. Ranjit (2008). "Can we save the sparrow?" (PDF). Current Science খণ্ড 95 (11): 1527–1528. Archived from the original on 23 June 2017. https://web.archive.org/web/20170623000716/http://www.ias.ac.in/currsci/dec102008/1527.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 16 December 2012.
- ↑ De Laet, J.; Summers-Smith, J. D. (2007). "The status of the urban house sparrow Passer domesticus in north-western Europe: a review". Journal of Ornithology খণ্ড 148 (Supplement 2): 275–278. doi:10.1007/s10336-007-0154-0.
অন্যান্য উৎস সম্পাদনা কৰক
- Anderson, Ted R. (2006). Biology of the Ubiquitous House Sparrow: from Genes to Populations. প্ৰকাশক Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-530411-X.
- Barrows, Walter B. (1889). "The English Sparrow (Passer domesticus) in North America, Especially in its Relations to Agriculture". United States Department of Agriculture, Division of Economic Ornithology and Mammalology Bulletin (Washington: Government Printing Office) (1). http://www.archive.org/details/cu31924022537298.
- Birkhead, Tim (2012). Bird Sense: What It's Like to Be a Bird. প্ৰকাশক New York: Walker & Company. ISBN 978-0-8027-7966-3.
- Blakers, M.; Davies, S. J. J. F.; Reilly, P. N. (1984). The Atlas of Australian Birds. Melbourne University Press. ISBN 0-522-84285-2.
- Brisson, Mathurin Jacques (1760) (French ভাষাত). Ornithologie ou Méthode contenant la division des oiseaux en Ordres, Sections, Genres, Especes & leurs Variétés: a Laquelle on a joint une Description exacte de chaque Espece, avec les Citations des Auteurs qui en ont traité, les Noms qu'ils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes Nations, & les Noms vulgaires. IV. প্ৰকাশক Paris: Bauche. http://books.google.com/books?id=_2hJAAAAYAAJ.
- Carver, Craig M. (1987). American Regional Dialects: a Word Geography. University of Michigan Press. ISBN 978-0-472-10076-7.
- Cocker, Mark; Mabey, Richard (2005). Birds Britannica. প্ৰকাশক London: Chatto & Windus. ISBN 0701169079.
- Clement, Peter; Harris, Alan; Davis, John (1993). Finches and Sparrows: an Identification Guide. প্ৰকাশক London: Christopher Helm. ISBN 0-7136-8017-2.
- Cramp, S.; Perrins, C. M., eds. (1994). The Birds of the Western Palearctic. Volume 8, Crows to Finches. প্ৰকাশক Oxford: Oxford University Press.
- Davies, Nick B. (2000). Cuckoos, Cowbirds, and Other Cheats. illustrated by David Quinn. প্ৰকাশক London: T. & A. D. Poyser. ISBN 0-85661-135-2.
- Glutz von Blotzheim, U. N.; Bauer, K. M. (1997). Handbuch der Vögel Mitteleuropas, Band 14-I; Passeriformes (5. Teil). AULA-Verlag. ISBN 3-923527-00-4.
- Haverschmidt, François (1949). The Life of the White Stork. প্ৰকাশক Leiden: E. J. Brill. http://books.google.com/?id=J-UUAAAAIAAJ.
- Houlihan, Patrick E.; Goodman, Steven M. (1986). The Natural History of Egypt, Volume I: The Birds of Ancient Egypt. প্ৰকাশক Warminster: Aris & Philips. ISBN 0-85668-283-7.
- Hume, Allan O.; Oates, Eugene William (1890). The Nests and Eggs of Indian Birds. II (2nd. সম্পাদনা). প্ৰকাশক London: R. H. Porter. http://www.archive.org/details/nestseggsofindia02humerich.
- Jobling, James A. (2009). Helm Dictionary of Scientific Bird Names. প্ৰকাশক London: Christopher Helm. ISBN 1-4081-2501-3.
- Lever, Christopher (2005). Naturalised Birds of the World. T. & A. D. Poyser. ISBN 0-7136-7006-1.
- Linnaeus, Carolus (1758) (Latin ভাষাত). Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. I (10th revised সম্পাদনা). প্ৰকাশক Holmius: Laurentius Salvius.
- Lockwood, W. B. (1984). The Oxford Book of British Bird Names. Oxford University Press. ISBN 0-19-214155-4.
- Mackworth-Praed, C. W.; Grant, C. H. B. (1955). African Handbook of Birds. Series 1: Birds of Eastern and North Eastern Africa. 2. প্ৰকাশক Toronto: Longmans, Green, and Co..
- Morris, F. O.; Tegetmeier, W. B. (1896). A Natural History of the Nests and Eggs of British Birds. II (4th. সম্পাদনা). http://www.archive.org/details/nathisteggs02morrrich.
- Mullarney, Killian; Svensson, Lars; Zetterstrom, Dan; Grant, Peter (1999). Collins Bird Guide (1st. সম্পাদনা). প্ৰকাশক London: HarperCollins. ISBN 0-00-219728-6.
- Oberholser, Harry C. (1974). The Bird Life of Texas. 2. প্ৰকাশক Austin, Texas: University of Texas Press. ISBN 0-292-70711-8.
- Ogilvie-Grant, W. R. (1912). Catalogue of the Collection of Birds' Eggs in the British Museum (Natural History) Volume V: Carinatæ (Passeriformes completed). প্ৰকাশক London: Taylor and Francis. http://www.biodiversitylibrary.org/item/75367.
- Restall, Robin; Rodner, Clemencia; Lentino, Miguel (2007). The Birds of Northern South America: An Identification Guide. I. Yale University Press. ISBN 978-0-300-10862-0.
- Roberts, Tom J. (1992). The Birds of Pakistan. Volume 2: Passeriformes: Pittas to Buntings. Oxford University Press. ISBN 0-19-577405-1.
- Sibley, Charles Gald; Monroe, Burt Leavelle (1990). Distribution and Taxonomy of Birds of the World. Yale University Press. ISBN 0-300-04969-2.
- Snow, David; Perrins, Christopher M., editors (1998). The Birds of the Western Palearctic. 2 (Concise সম্পাদনা). প্ৰকাশক Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-854099-X.
- Summers-Smith, J. Denis (1963). The House Sparrow. New Naturalist (1st. সম্পাদনা). প্ৰকাশক London: Collins.
- Summers-Smith, J. Denis (1988). The Sparrows. illustrated by Robert Gillmor. প্ৰকাশক Calton, Staffs, England: T. & A. D. Poyser. ISBN 0-85661-048-8.
- Summers-Smith, J. Denis (1992). In Search of Sparrows. illustrated by Euan Dunn. প্ৰকাশক London: T. & A. D. Poyser. ISBN 0-85661-073-9.
- Summers-Smith, J. Denis (2005). On Sparrows and Man: A Love-Hate Relationship. প্ৰকাশক Guisborough. ISBN 0-9525383-2-6.
- Swainson, William (1885). Provincial Names and Folk Lore of British Birds. প্ৰকাশক London: Trübner and Co.. http://books.google.com/books?id=2IwMAAAAYAAJ.
- Todd, Kim (2012). Sparrow. Animal. Reaktion Books. ISBN 978-1-86189-875-3.
- Turcotte, William H.; Watts, David L. (1999). Birds of Mississippi. University Press of Mississippi. ISBN 1-57806-110-5.
- Vincent, Kate E. (October 2005). Investigating the causes of the decline of the urban House Sparrow Passer domesticus population in Britain. http://www.katevincent.org/thesis/HouseSparrows%20(final%20version).pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 2 December 2009.
- Wilkinson, John Gardner (1847). The manners and customs of the ancient Egyptians. 5. প্ৰকাশক Edinburgh: John Murray.
বহিঃসংযোগ সম্পাদনা কৰক
| ৱিকিমিডিয়া কমন্সত ঘৰচিৰিকা সম্পৰ্কীয় মিডিয়া ফাইল আছে। |
- Media related to the House Sparrow at the Internet Bird Collection
- House Sparrow সম্পৰ্কীয় মিডিয়া চাওক আৰ্কহাইভত
- House Sparrow at the Royal Society for the Protection of Birds website
- Indian Sparrow Archived 2014-05-18 at the Wayback Machine and House Sparrow Archived 2014-05-18 at the Wayback Machine at Birds of Kazakhstan
- World Sparrow Day
- Guide to House Sparrow ageing and sexing