শৰৎ চন্দ্ৰ ৰায়

শৰৎচন্দ্ৰ ৰায় (ইংৰাজী: Sarat Chandra Roy; ৪ নৱেম্বৰ ১৮৭১– ৩০ এপ্ৰিল ১৯৪২ ) এজন ভাৰতীয় নৃতত্ত্বৰ পণ্ডিত আছিল। তেওঁ ‘ভাৰতীয় নৃতাত্ত্বিকতাৰ পিতৃ’, ‘প্ৰথম ভাৰতীয় নৃতাত্ত্বিক’, আৰু ‘প্ৰথম ভাৰতীয় নৃতত্ত্ববিদ’ হিচাপে পৰিচিত। ১৮৭১ চনৰ ৪ নৱেম্বৰত ব্ৰিটিছ ভাৰতৰ বংগ প্ৰেচিডেন্সিৰ কাৰাপাৰাত বংগ ন্যায়িক সেৱাৰ সদস্য পূৰ্ণচন্দ্ৰ ৰায়ৰ ঘৰত জন্মগ্ৰহণ কৰে।

শৰৎচন্দ্ৰ ৰায়
জন্ম	৪ নৱেম্বৰ ১৮৭১ কৰাপাড়া খুলনা, বেংগল প্ৰেচিডেঞ্চি, ব্ৰিটিছ ভাৰত
মৃত্যু	৩০ এপ্ৰিল ১৯৪২ ৰাঁচী, বিহাৰ বৰ্তমান ঝাড়খণ্ড,ব্ৰিটিছ ভাৰত
ৰাষ্ট্ৰীয়তা	ভাৰতীয়
অন্য নাম	এচ. চি. ৰায়
পেচা	আইনবিদ, নৃতত্ত্ববিদ, অধ্যাপক, প্ৰবক্তা
জনা যায়	নৃতত্ত্ব

প্ৰাথমিক জীৱন

১৮৮৫ চনত পিতৃৰ মৃত্যুৰ পিছত তেওঁ কলিকতাৰ মাতৃৰ ফালৰ ককাকৰ ঘৰত শিক্ষা গ্ৰহণ কৰে। ১৮৯২ চনত তেওঁ জেনেৰেল এছেম্বলীৰ ইনষ্টিটিউচন (বৰ্তমান স্কটিছ চাৰ্চ কলেজ)ৰ পৰা ইংৰাজী সাহিত্যত স্নাতক ডিগ্ৰী লাভ কৰে। একেখন প্ৰতিষ্ঠানৰ পৰাই ইংৰাজী বিষয়ত স্নাতকোত্তৰ ডিগ্ৰী লাভ কৰে, আৰু পৰৱৰ্তী সময়ত ৰিপন কলেজত (বৰ্তমান সুৰেন্দ্ৰনাথ কলেজ) আইন অধ্যয়ন কৰে। ৰাঁচীত জনজাতীয় সকলৰ দুৰ্দশাৰ বিষয়ে তেওঁ সচেতন হৈ পৰিল।

নৃতত্ত্বৰ কেৰিয়াৰ

"জনজাতীয়" লোকসকলৰ দুৰ্দশাৰ প্ৰতি তেওঁৰ আগ্ৰহ উকীল হিচাপে ভ্ৰমণৰ কালছোৱাত, ছোটা নাগপুৰ সংমণ্ডলৰ অভ্যন্তৰীণ অঞ্চলত গঢ় লৈ উঠিছিল। এটা উদাসীন ঔপনিৱেশিক প্ৰশাসনৰ অবিৰত অত্যাচাৰৰ বলি হোৱা মুণ্ডা, অৰাওন আদি জনজাতীয় গোটৰ দুৰ্দশাই তেওঁক গভীৰভাৱে আপ্লুত কৰিছিল। এই সকলোবোৰ দৃষ্টিকোণত ৰাখি তেওঁ জনজাতীয় লোকসকলৰ মাজত বছৰ বছৰ ধৰি কটাবলৈ সিদ্ধান্ত লয় যাতে তেওঁলোকৰ ভাষা অধ্যয়ন, নৃতাত্ত্বিকতা আৰু তেওঁলোকৰ ৰীতি-নীতি, আচাৰ-ব্যৱহাৰ, ধৰ্ম আৰু আইনসমূহৰ ব্যাখ্যা মানৱতাৰ সুবিধাৰ বাবে, আৰু লগতে ঔপনিৱেশিক নাগৰিকৰ প্ৰতিষ্ঠিত ব্যৱস্থাৰ বাবেও ন্যায়বিজ্ঞান।

কাম

তেওঁ অগ্ৰণী মনোগ্ৰাফ লিখিছিল, যিয়ে বহল বুজাবুজি আৰু ভৱিষ্যতৰ গৱেষণাৰ ভিত্তি স্থাপন কৰিব। তেওঁৰ কিছুমান উল্লেখযোগ্য ৰচনা হ’ল- দ্য মুণ্ডাছ এণ্ড দেয়াৰ কাণ্ট্ৰী (১৯১২), দ্য অৰাওনছ অৱ ছোটা নাগপুৰ (১৯১৫), দ্য বীৰহৰ্ছ (১৯২৫)(গ্ৰন্থটিৰ ডিজিটেল সংস্কৰণ এই লিঙ্কত আছে- [1] ), ওৰাওঁ ৰিলিজিয়ন এণ্ড কাষ্টমছ (১৯২৭), দ্য হিল ভূইয়াছ অৱ উৰিষ্যা (১৯৩৫), দ্য খৰিয়াছ ভল .১ (১৯৩৭), আৰু দ্য খাৰিয়াছ ভল.২ (১৯৩৭)। তেওঁ অসুৰ, সিংভূমৰ হো জনগোষ্ঠী, ছোটা নাগপুৰৰ পাহিৰা, আৰু বাৰ্মাৰ বিভিন্ন জনগোষ্ঠীৰ মাজত টোটেমবাদৰ বিষয়েও বিস্তৃতভাৱে লিখিছিল। ১৯২১ চনত তেওঁ ভাৰতৰ প্ৰথমখন নৃতত্ত্ববিদ্যাৰ আলোচনী ‘মেন ইন ইণ্ডিয়া’ প্ৰতিষ্ঠা কৰে।

স্বীকৃতি

১৯১৩ চনত কাইজাৰ-ই-হিন্দ ৰূপৰ পদক আৰু ১৯১৯ চনত ৰয় বাহাদুৰকে ধৰি বহু বঁটা আৰু স্বীকৃতি লাভ কৰে। লণ্ডনৰ লোককথা সমাজৰ সন্মানীয় সদস্য হিচাপে নিৰ্বাচিত হয়, এইদৰে বঁটা লাভ কৰা একমাত্ৰ ভাৰতীয়। ভাৰতীয় বিজ্ঞান কংগ্ৰেছৰ নৃতত্ত্ব বিভাগৰ সভাপতি, ১৯৩২ চনত সৰ্বভাৰতীয় প্ৰাচ্য সন্মিলনৰ নৃতত্ত্ব বিভাগৰ সভাপতি আৰু ১৯৩৩ চনত সৰ্বভাৰতীয় প্ৰাচ্য সন্মিলনৰ লোককথা বিভাগৰ সভাপতি হিচাপে নিৰ্বাচিত হয় আন্তৰ্জাতিক নৃতাত্ত্বিক বিজ্ঞান কংগ্ৰেছৰ ডি অনাৰ। নেচনেল ইনষ্টিটিউট অৱ চাইন্সেছ আৰু পাটনা বিশ্ববিদ্যালয়ৰ ফাউণ্ডেশ্যন ফেলোও আছিল। ভাৰতীয় বিজ্ঞান কংগ্ৰেছে তেওঁক নৃতত্ত্বৰ এটা স্মৃতিগ্ৰন্থ ৰচনাৰে সন্মানিত কৰে।

উত্তৰাধিকাৰ

১৯৭৯ চনত স্থাপিত ৰাঁচীৰ শৰৎ চন্দ্ৰ ৰায় ইনষ্টিটিউট অৱ এন্থ্ৰ’প’লজিকেল ষ্টাডিজে তেওঁৰ নাম স্মৰণ কৰে।