অল চিকি লিপি
অল চিকি লিপি (চাঁওতালি ᱺ ᱚᱞ ᱪᱤᱠᱤ) চাঁওতালি ভাষা লিখিবৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ইয়াক বাওঁফালৰ পৰা সোঁফাললৈ লিখা হয়। আন ভাৰতীয় ব্ৰাহ্মী লিপিৰ দৰে অল চিকি লিপি আবুগিদা নহয়, ই এক বৰ্ণমালা বা এলফাবেট লিপি। অৰ্থাৎ অল চিকি লিপিত লেটিন লিপিৰ দৰে ব্যঞ্জন আৰু স্বৰ দুয়ো বৰ্ণই সমান গুৰুত্ব পায়। স্বৰবৰ্ণবোৰ মাত্ৰাৰ ৰূপত ব্যঞ্জনবৰ্ণবোৰত লগ লগাৰ সলনি স্বতন্ত্ৰ ৰূপতে থাকে।
| অল চিকি লিপি ᱚᱞ ᱪᱤᱠᱤ | |
|---|---|
 অল চিকি লিপিত "অল চিকি" শব্দটো লিখা হৈছে | |
| প্ৰকাৰ | বৰ্ণমালা বা এলফাবেট |
| ভাষা | চাঁওতালি ভাষা |
| ISO 15924 | Olck, 261 |
| দিশ | বাওঁৰ পৰা সোঁ |
| ইউনিক'ড নাম | Ol Chiki |
| ইউনিক'ড ৰে'ঞ্জ | U+1C50–U+1C7F |
ইতিহাস
সম্পাদনা কৰকপূৰ্বতে চাঁওতালি ভাষা লিখিবলৈ লেটিন, দেৱনাগৰী আৰু বঙালী লিপিৰ ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল। পিছে চাঁওতালি ভাষা ইণ্ডো-আৰ্য ভাষা পৰিয়ালৰ অন্তৰ্ভুক্ত নহয় বাবে যিকোনো ভাৰতীয় লিপিৰে ইয়াক সঠিকভাবে লিখা সম্ভৱপৰ নহয়।
১৯২৫ চনত ভাষাতত্ত্ববিদ ৰঘুনাথ মুৰ্মুই চাঁওতালি ভাষাক সঠিকভাবে লিখাৰ উদ্দেশ্যেৰে এক সম্পূৰ্ণ নতুন আৰু স্বকীয় লিপিৰ উদ্ভাৱন কৰে। এয়ে হৈছে অল চিকি লিপি। ১৯৩৯ চনত ইয়াক প্ৰথম প্ৰকাশ কৰা হয়।[1][2]
বৰ্ণমালা
সম্পাদনা কৰকঅল চিকি লিপিত ৩০টা বৰ্ণ, ১০টা সংখ্যাৰ লগতে আন কিছু চিহ্নও আছে। বৰ্ণবোৰৰ আকাৰ প্ৰাকৃতিক বস্তু বা কাৰ্যৰ পৰা অনুপ্ৰাণিত।[3]
| Letter | Name | IPA[4] | Transliteration | Shape[3] | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ALA-LC[5] | Zide[4] | |||||||
| ᱚ | la | /ɔ/ | a | ọ | अ | অ | ଅ | burning fire |
| ᱛ | at | /t/ | t | t | त | ত | ତ | the Earth |
| ᱜ | ag | /k’/, /g/ | g | k’ | ग | গ | ଗ | vomiting mouth, which produces the same sound as the name of the letter |
| ᱝ | ang | /ŋ/ | ṃ | ṅ | ं | ং | ଂ | blowing air |
| ᱞ | al | /l/ | l | l | ल | ল | ଲ | writing |
| ᱟ | laa | /a/ | ā | a | आ | আ | ଆ | working in the field with a spade |
| ᱠ | aak | /k/ | k | k | क | ক | କ | bird (sound of a swan) |
| ᱡ | aaj | /c’/, /ɟ/ | j | c’ | ज | জ | ଜ | person pointing towards a third person with the right hand (saying “he”) |
| ᱢ | aam | /m/ | m | m | म | ম | ମ | person pointing towards a second person with the left hand (saying “you”) |
| ᱣ | aaw | /w/, /v/ | w | w | व | ৱ | ୱ | opening lips |
| ᱤ | li | /i/ | i | i | इ | ই | ଇ | bending tree |
| ᱥ | is | /s/ | s | s | स | স | ସ | plow |
| ᱦ | ih | /ʔ/, /h/ | ẖ | h | ह | হ | ହ | hands up |
| ᱧ | iny | /ɲ/ | ñ | ñ | ञ | ঞ | ଞ | person pointing towards himself/herself with the left hand |
| ᱨ | ir | /r/ | r | r | र | ৰ | ର | sickle used for cutting or reaping |
| ᱩ | lu | /u/ | u | u | उ | উ | ଉ | vessel used for preparing food |
| ᱪ | uch | /c/ | c | c | च | চ | ଚ | peak of a mountain which is usually high |
| ᱫ | ud | /t’/, /d/ | d | t’ | द | দ | ଦ | mushroom |
| ᱬ | unn | /ɳ/ | ṇ | ṇ | ण | ণ | ଣ | picture of a flying bee (which Is described by Santali speakers as making this sound) |
| ᱭ | uy | /j/ | y | y | य | য় | ୟ | a man bending towards the ground to cut something |
| ᱮ | le | /e/ | e | e | ए | এ | ଏ | overflowing rivers changing course |
| ᱯ | ep | /p/ | p | p | प | প | ପ | person receiving with both hands |
| ᱰ | edd | /ɖ/ | ḍ | ḍ | ड | ড | ଡ | a man with two legs stretching towards his chest and mouth |
| ᱱ | en | /n/ | n | n | न | ন | ନ | threshing grains with two legs |
| ᱲ | err | /ɽ/ | ṛ | ṛ | ड़ | ড় | ଡ଼ | a path that turns to avoid an obstruction or a danger |
| ᱳ | lo | /o/ | o | o | ओ | ও | ଓ | a mouth when sounding this letter |
| ᱴ | ott | /ʈ/ | ṭ | ṭ | ट | ট | ଟ | camel hump |
| ᱵ | ob | /p’/, /b/ | b | p’ | ब | ব | ବ | curly hair |
| ᱶ | ov | /w̃/ | ṅ | w̃ | ङ | ঙ | ଙ | nasalized |
| ᱷ | oh | /ʰ/ | h | (C)h | ह | হ | ହ | a man throwing something with one hand |
ᱛᱷ /tʰ/, ᱜᱷ /gʱ/, ᱠᱷ /kʰ/, ᱡᱷ /jʱ/, ᱪᱷ /cʰ/, ᱫᱷ /dʱ/, ᱯᱷ /pʰ/, ᱰᱷ /ɖʱ/, ᱲᱷ /ɽʱ/, ᱴᱷ /ʈʰ/, and ᱵᱷ /bʱ/.
সংখ্যা
সম্পাদনা কৰক| Digit | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ol Chiki | ᱐ | ᱑ | ᱒ | ᱓ | ᱔ | ᱕ | ᱖ | ᱗ | ᱘ | ᱙ |
| Assamese | ০ | ১ | ২ | ৩ | ৪ | ৫ | ৬ | ৭ | ৮ | ৯ |
| Devanagari | ० | १ | २ | ३ | ४ | ५ | ६ | ७ | ८ | ९ |
| Odia | ୦ | ୧ | ୨ | ୩ | ୪ | ୫ | ୬ | ୭ | ୮ | ୯ |
| Persian | ۰ | ۱ | ۲ | ۳ | ۴ | ۵ | ۶ | ۷ | ۸ | ۹ |
ইউনিক’ড
সম্পাদনা কৰকইউনিক’ডৰ ২০০৮ চনৰ এপ্ৰিলত প্ৰকাশিত ৫.১ সংস্কৰণত অল চিকি লিপিক অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়। অল চিকি লিপিৰ ইউনিক’ড ব্লকটো U+1C50 ৰ পৰা U+1C7F ক'ড বিন্দুলৈ বিয়পি আছে।
| অল চিকি[1] অল চিকি লিপিৰ ইউনিক'ড তালিকা (পি.ডি.এফ.) | ||||||||||||||||
| 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | A | B | C | D | E | F | |
| U+1C5x | ᱐ | ᱑ | ᱒ | ᱓ | ᱔ | ᱕ | ᱖ | ᱗ | ᱘ | ᱙ | ᱚ | ᱛ | ᱜ | ᱝ | ᱞ | ᱟ |
| U+1C6x | ᱠ | ᱡ | ᱢ | ᱣ | ᱤ | ᱥ | ᱦ | ᱧ | ᱨ | ᱩ | ᱪ | ᱫ | ᱬ | ᱭ | ᱮ | ᱯ |
| U+1C7x | ᱰ | ᱱ | ᱲ | ᱳ | ᱴ | ᱵ | ᱶ | ᱷ | ᱸ | ᱹ | ᱺ | ᱻ | ᱼ | ᱽ | ᱾ | ᱿ |
বি. দ্ৰ.
| ||||||||||||||||
তথ্য সংগ্ৰহ
সম্পাদনা কৰক- ↑ Hembram, Phatik Chandra (2002) (en ভাষাত). Santhali, a Natural Language. U. Hembram. পৃষ্ঠা. 165. https://books.google.co.uk/books?id=XIlkAAAAMAAJ.
- ↑ Kundu, Manmatha (1994) (en ভাষাত). Tribal Education, New Perspectives. Gyan Publishing House. পৃষ্ঠা. 37. ISBN 9788121204477. https://books.google.co.uk/books?id=8EJLAAAAYAAJ.
- ↑ 3.0 3.1 "Ol Chiki Script". A portal for Santals. 2002. http://wesanthals.tripod.com/id45.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 2017-09-12. উদ্ধৃতি ত্ৰুটি: Invalid
<ref>tag; name "portal" defined multiple times with different content - ↑ 4.0 4.1 Daniels, Peter T.; Bright, William, eds (1996). The World's Writing Systems. Oxford University Press, Inc. পৃষ্ঠা. 614-615. ISBN 978-0195079937. https://archive.org/details/isbn_9780195079937/page/614.
- ↑ "Santali (in Ol script)". ALA-LC Romanization Tables. Library of Congress. https://www.loc.gov/catdir/cpso/romanization/santali.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 2017-09-12.