ৱিকিপিডিয়া

কৰ্পূৰ

ষ্টেৰিঅ’আইছ’মাৰৰ গোট
এই প্ৰবন্ধটোক samphor নামৰ প্ৰবন্ধৰ সৈতে খেলি-মেলি নকৰে যেন।
এই পৃষ্ঠাখন কৰ্পূৰৰ বিষয়ে। আন ব্যৱহাৰৰ বাবে কৰ্পূৰ (দ্ব্যৰ্থতা দূৰীকৰণ পৃষ্ঠা) চাওক।
সাঁচ:Chembox CompToxসাঁচ:Chembox SpecRotationসাঁচ:Chembox ATCCode

কৰ্পূৰ (ইংৰাজী: Camphor)(/ˈkæmfər/) মমৰ দৰে, ৰংহীন কঠিন পদাৰ্থ আৰু ইয়াৰ সুগন্ধি প্ৰবল।[5] ইয়াক টাৰ্পিন’ইড আৰু চক্ৰীয় কিট’ন হিচাপে শ্ৰেণীভুক্ত কৰা হৈছে। ইয়াক পূব এছিয়াত পোৱা বৃহৎ চিৰসেউজ গছ কৰ্ফৰ লৰেল (Cinnamomum camphora)ৰ কাঠত আৰু দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ পৰা অহা ওখ কাঠৰ গছ কাপুৰ গছত (Dryobalanops sp.)পোৱা যায়। ইয়াৰ উপৰিও লৰেল পৰিয়ালৰ আন কিছুমান আনুষংগিক গছত দেখা যায়, বিশেষকৈ Ocotea usambarensis ত। ৰোজমেৰী পাতত (Rosmarinus officinalis) ০.০৫ৰ পৰা ০.৫% কৰ্পূৰ থাকে,[6] আনহাতে কৰ্পূৰ (Heterotheca)ত প্ৰায় ৫% থাকে।[7] এছিয়াত কৰ্ফূৰৰ এটা প্ৰধান উৎস হ’ল কৰ্পূৰ তুলসী (আফ্ৰিকান নীলা তুলসীৰ পিতৃ)। টাৰপেণ্টাইনৰ তেলৰ পৰাও কৃত্ৰিমভাৱে কৰ্পূৰ উৎপাদন কৰিব পাৰি।

কৰ্পূৰ[1][2]
(R) আৰু (S)-কেম্প'ৰৰ গাঁথনিগত সূত্ৰ
(+)- and (−)-camphor
Ball and stick model of camphor (both enantiomers).
নামসমূহ
IUPAC নাম
1,7,7-Trimethylbicyclo[2.2.1]heptan-2-one
অন্যান্য নাম
2-Bornanone; Bornan-2-one; 2-Camphanone; Formosa
চিনাক্তকাৰীসমূহ
ত্ৰিমাত্ৰীয় আৰ্হি (JSmol)
3DMet {{{3DMet}}}
1907611
ChEBI
ChemSpider
DrugBank
ECHA InfoCard 100.000.860
EC Number
83275
KEGG
MeSH Camphor
RTECS number {{{value}}}
UNII
UN number 2717
  • InChI=1S/C10H16O/c1-9(2)7-4-5-10(9,3)8(11)6-7/h7H,4-6H2,1-3H3 YesY
    Key: DSSYKIVIOFKYAU-UHFFFAOYSA-N YesY
  • InChI=1/C10H16O/c1-9(2)7-4-5-10(9,3)8(11)6-7/h7H,4-6H2,1-3H3
    Key: DSSYKIVIOFKYAU-UHFFFAOYAK
  • CC1(C)C2CCC1(C)C(=O)C2
  • O=C1CC2CCC1(C)C2(C)C
ধৰ্মসমূহ
C10H16O
ম'লাৰ ভৰ 152.24 g·mol−1
ৰূপ White, translucent crystals
গোন্ধ Fragrant and penetrating
ঘনত্ব 0.992 g·cm−3
গলনাংক সাঁচ:Convert/LoffAoffDbSoffTs
উতলাংক 209 °C (সাঁচ:Convert/F K)
1.2 g·dm−3
দ্ৰৱণীয়তা in acetone ~2500 g·dm−3
দ্ৰৱণীয়তা in acetic acid ~2000 g·dm−3
দ্ৰৱণীয়তা in diethyl ether ~2000 g·dm−3
দ্ৰৱণীয়তা in chloroform ~1000 g·dm−3
দ্ৰৱণীয়তা in ethanol ~1000 g·dm−3
log P 2.089
বাস্পীয় চাপ 4 mmHg (at 70  °C)
Lua error in Module:Convert at line 657: attempt to index field 'currency' (a nil value).
Pharmacology
বিপদসমূহ
GHS pictograms সাঁচ:GHS02সাঁচ:GHS07সাঁচ:GHS08
GHS signal word Warning
H228, H302, H332, H371
P210, P240, P241, P260, P261, P264, P270, P271, P280, P301+312, P304+312, P304+340, P309+311, P312
NFPA 704
NFPA 704 four-colored diamondFlammability code 2: Must be moderately heated or exposed to relatively high ambient temperature before ignition can occur. Flash point between 38 and 93 °C (100 and 200 °F). E.g., diesel fuelHealth code 2: Intense or continued but not chronic exposure could cause temporary incapacitation or possible residual injury. E.g., chloroformReactivity code 0: Normally stable, even under fire exposure conditions, and is not reactive with water. E.g., liquid nitrogenSpecial hazards (white): no code
2
2
0
Flash point 54 °C (সাঁচ:Convert/F K)
466 °C (সাঁচ:Convert/F K)
Explosive limits 0.6–3.5%[3]
Lethal dose or concentration (LD, LC):
1310 mg/kg (oral, mouse)[4]
800 mg/kg (dog, oral)
2000 mg/kg (rabbit, oral)[4]
400 mg/m3 (mouse, 3 hr)[4]
US health exposure limits (NIOSH):
PEL (Permissible)
 TWA 2 mg/m3[3]
REL (Recommended)
 TWA 2 mg/m3[3]
IDLH (Immediate danger)
 200 mg/m3[3]
সংশ্লিষ্ট যৌগসমূহ
সংশ্লিষ্ট Ketones
 Fenchone, Thujone
সংশ্লিষ্ট যৌগসমূহ
 Camphene, Pinene, Borneol, Isoborneol, Camphorsulfonic acid
Except where otherwise noted, data are given for materials in their standard state (at 25 °C [77 °F], 100 kPa).
N verify (what is YesYN ?)
Infobox references

যৌগটো কাইৰেল, গাঁথনিগত ডায়াগ্ৰামত দেখুওৱাৰ দৰে দুটা সম্ভাৱ্য এনাণ্টিঅ’মাৰত বিদ্যমান। বাওঁফালে থকা গঠনটো হৈছে প্ৰাকৃতিকভাৱে পোৱা (+)-camphor ((1R,4R)-bornan-2-one), আনহাতে সোঁফালে দেখুওৱা ইয়াৰ দাপোন ছবিখন হৈছে (−)-camphor ((1S,4S)-bornan-2-one)। কৰ্পূৰ ব্যৱহাৰ কম যদিও প্ৰাকৃতিক উৎসৰ পৰা সহজে বিশুদ্ধ হোৱা যৌগ হিচাপে ইয়াৰ ঐতিহাসিক তাৎপৰ্য আছে।

ব্যুৎপত্তিবিজ্ঞান

সম্পাদনা কৰক

চতুৰ্দশ শতিকাত পুৰণি মৰাণীৰ পৰাই উদ্ভৱ হৈছে। ফৰাচী: camphre, মধ্যযুগীয় শিবিৰৰ লেটিন: camfora ,পৰা আৰবী: كافور, হয়তো সংস্কৃত: कर्पूर, পৰা তামিল: கற்பூரம் ৰ পৰা আপাত দৃষ্টিত অষ্ট্ৰনেছিয়ান মালয়: kapur 'চূণ' (চক)।[8]

পুৰণি মালয় ভাষাত কৰ্ফূৰক কাপুৰ বাৰুছ বুলি কোৱা হৈছিল, অৰ্থাৎ "বাৰুৰ চক" বুলি কোৱা হৈছিল, ইয়াৰ অৰ্থ হৈছে সুমাত্ৰাৰ পশ্চিম উপকূলৰ আধুনিক ছিবোলগাৰ ওচৰৰ প্ৰাচীন বন্দৰ বাৰুছ।[9] এই বন্দৰটোৱে অঞ্চলটোত প্ৰচুৰ পৰিমাণে পোৱা বোৰ্নিঅ’ কৰ্পূৰ গছৰ পৰা আহৰণ কৰা কৰ্ফৰ ব্যৱসায় কৰিছিল (Dryobalanops aromatica)।[10]

উৎপাদন

সম্পাদনা কৰক

প্ৰাকৃতিক কৰ্পূৰ

সম্পাদনা কৰক

যুগ যুগ ধৰি বনজ সামগ্ৰী হিচাপে কৰ্পূৰ উৎপাদন কৰা হয়, কৰ্ফোৰা অফিচিনাৰামৰ পৰা কাটি লোৱা কাঠৰ টুকুৰাবোৰ পোৰাৰ ফলত নিৰ্গত হোৱা বাষ্পৰ পৰা ঘনীভূত হয় আৰু পিছলৈ গুড়ি কৰা কাঠৰ মাজেৰে ভাপ পাৰ কৰি বাষ্প ঘনীভূত কৰি উৎপাদিত হয়।[11] ১৯ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে জাপান আৰু টাইৱানৰ বাকী থকা বৃহৎ ষ্টেণ্ডৰ সৈতে বেছিভাগ কৰ্পূৰ গছৰ মজুত ক্ষয় হৈ গৈছিল আৰু টাইৱানৰ উৎপাদন জাপানীজতকৈ বহু বেছি হৈছিল। টাইৱানৰ ঔপনিৱেশিক শক্তিসমূহে উলিওৱা কৰ্পূৰ অন্যতম প্ৰাথমিক সম্পদৰ লগতে আটাইতকৈ লাভজনক সম্পদসমূহৰ ভিতৰত অন্যতম আছিল। প্ৰথমে চীনা আৰু তাৰ পিছত জাপানীসকলে টাইৱানৰ কৰ্পূৰৰ ওপৰত একচেটিয়া অধিকাৰ স্থাপন কৰিলে। ১৮৬৮ চনত ব্ৰিটিছ নৌসেনা বাহিনীয়ে জাহাজেৰে আনপিং বন্দৰত প্ৰৱেশ কৰে আৰু স্থানীয় ব্ৰিটিছ প্ৰতিনিধিয়ে চীনৰ কৰ্পূৰ একচেটিয়া অধিকাৰ শেষ কৰাৰ দাবী জনায়। স্থানীয় সাম্ৰাজ্যবাদী প্ৰতিনিধিয়ে অস্বীকাৰ কৰাৰ পিছত ইংৰাজে চহৰখনত বোমাবৰ্ষণ কৰি বন্দৰটো দখল কৰে। পৰৱৰ্তী সময়ত দুয়োপক্ষৰ মাজত আলোচনা কৰা "কেম্প'ৰ নিয়মাৱলী"ৰ ফলত কৰ্পূৰ একচেটিয়া অধিকাৰৰ চমু অন্ত পৰে।[12]

কৃত্ৰিম কৰ্পূৰ

সম্পাদনা কৰক

কৰ্পূৰ উৎপাদন আলফা-পাইনিনৰ পৰা হয়, যিটো কনিফেৰাছ গছৰ তেলত প্ৰচুৰ পৰিমাণে থাকে আৰু ৰাসায়নিক পাল্পিঙৰ পাৰ্শ্বক্ৰিয়া হিচাপে উৎপাদিত টাৰপেণ্টাইনৰ পৰা ডিষ্টিল কৰিব পাৰি। এচিটিক এনহাইড্ৰাইডক দ্ৰাৱক হিচাপে লৈ আৰু শক্তিশালী এচিডৰ দ্বাৰা অনুঘটকৰ দ্বাৰা আলফা-পাইনেন আইছ’ব’ৰ্নাইল এচিটেটলৈ ৰূপান্তৰিত হয়। এই এষ্টাৰৰ হাইড্ৰ’লাইছিছৰ ফলত আইছ’বৰ্নিঅ’ল পোৱা যায় যিটো অক্সিডাইজ কৰি ৰেচেমিক কৰ্পূৰ পোৱা যায়। ইয়াৰ বিপৰীতে কৰ্পূৰ প্ৰাকৃতিকভাৱে ডি-কেম্প’ৰ, (R)-এনাণ্টিঅ’মাৰ হিচাপে দেখা যায়।[উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন]

প্ৰতিক্ৰিয়া

সম্পাদনা কৰক

কৰ্পূৰ প্ৰতিক্ৰিয়াৰ বিষয়ে বহুলভাৱে পৰীক্ষা কৰা হৈছে। কিছুমান প্ৰতিনিধিত্বমূলক ৰূপান্তৰৰ ভিতৰত আছে...

 
  • চেলেনিয়াম ডাই অক্সাইডৰ সৈতে অক্সিডেচন কৰি কৰ্পূৰকুইননলৈ পৰিণত হয়।[14]
 

ছডিয়াম ব’ৰ’হাইড্ৰাইড ব্যৱহাৰ কৰিও কৰ্পূৰক আইছ’ব’ৰ্নিঅ’ললৈ হ্ৰাস কৰিব পাৰি।

জৈৱ ৰসায়ন বিজ্ঞান

সম্পাদনা কৰক
 
Biosynthesis of camphor from geranyl pyrophosphate

জৈৱসংশ্লেষণ

সম্পাদনা কৰক

জৈৱসংশ্লেষণত জেৰানাইল পাইৰ’ফছফেটৰ পৰা লিনাল’ইল পাইৰ’ফছফেটৰ চক্ৰীয়কৰণৰ জৰিয়তে বৰ্নাইল পাইৰ’ফছফেটলৈ কৰ্পূৰ উৎপন্ন হয়, তাৰ পিছত হাইড্ৰ’লাইছিছৰ দ্বাৰা বৰ্নিললৈ আৰু অক্সিডেচনৰ জৰিয়তে কৰ্ফোৰলৈ উৎপন্ন হয়।

ব্যৱহাৰ

সম্পাদনা কৰক

প্ৰথম উল্লেখযোগ্য মানৱসৃষ্ট প্লাষ্টিক আছিল কম নাইট্ৰজেন (বা "দ্ৰৱণীয়") নাইট্ৰ'চেলুল'জ (পাইৰ'ক্সিলিন) প্লাষ্টিক। প্লাষ্টিক উদ্যোগৰ প্ৰথম দশকবোৰত নাইট্ৰ’চেলুল’জৰ পৰা, নাইট্ৰ’চেলুল’জ লেকৰ আৰু অন্যান্য প্লাষ্টিক[15]:130 আৰু লেকৰ পৰা চেলুলয়ড সৃষ্টি কৰা প্লাষ্টিচাইজাৰ হিচাপে কৰ্ফৰ অপৰিসীম পৰিমাণে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল।

বিকল্প চিকিৎসা আৰু গোন্ধ

সম্পাদনা কৰক

কৰ্পূৰক ইয়াৰ গোন্ধৰ বাবে, এম্বেলিং তৰল হিচাপে, স্থানীয় ঔষধ হিচাপে, উৎপাদন ৰাসায়নিক হিচাপে আৰু ধৰ্মীয় অনুষ্ঠানত ব্যৱহাৰ কৰা হয়।

 
কৰ্পূৰ ঘনক

কৰ্পূৰক যুগ যুগ ধৰি লোকঔষধ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে, সম্ভৱতঃ বেছিভাগেই ডিকনজেষ্টেণ্ট হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।[16] প্ৰাচীন সুমাত্ৰাত মচলা, ফুলা, প্ৰদাহৰ চিকিৎসাৰ বাবে কৰ্পূৰ ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল।[17] চীনৰ পৰম্পৰাগত চিকিৎসা বিজ্ঞানতো কৰ্পূৰ বিভিন্ন কামত যুগ যুগ ধৰি ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল।[16] ইউৰোপত কৃষ্ণ মৃত্যুৰ যুগৰ পিছত কৰ্পূৰ ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল।[18]

২০ শতিকাত কৰ্পূৰ বেজীৰ দ্বাৰা এনালেপ্টিক হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল,[19] আৰু মানসিক ৰোগৰ চিকিৎসাৰ প্ৰয়াসত স্কিজ’ফ্ৰেনিক লোকৰ আক্ৰমণৰ প্ৰৰোচনা কৰা।[20]

ঘোঁৰাৰ শ্বাস-প্ৰশ্বাসৰ অসুবিধাৰ চিকিৎসাৰ বাবে পেশীৰ ভিতৰত বেজী দি পশু চিকিৎসাত কৰ্পূৰ ব্যৱহাৰ সীমিত।[21]

স্থানীয় ঔষধ

সম্পাদনা কৰক

পোক-পৰুৱাৰ কামোৰ, সামান্য ছালৰ বিষ বা গাঁঠিৰ বিষৰ পৰা খজুৱতি দূৰ কৰিবলৈ সাধাৰণতে ছালৰ ক্ৰীম বা মলম হিচাপে স্থানীয় ঔষধ হিচাপে প্ৰয়োগ কৰা হয়।[22] ই ছালৰ এপিডাৰ্মিছত শোষিত হয়,[22] য’ত ই তাপ আৰু ঠাণ্ডাৰ প্ৰতি সংবেদনশীল স্নায়ুৰ অন্তিম অংশক উদ্দীপিত কৰে, জোৰদাৰভাৱে প্ৰয়োগ কৰিলে উষ্ণ অনুভূতি উৎপন্ন হয়, বা লাহে লাহে প্ৰয়োগ কৰিলে শীতল অনুভূতি হয়, যিয়ে ইয়াৰ প্ৰতিবিৰোধক হিচাপে গুণৰ ইংগিত দিয়ে।[16] স্নায়ুৰ অন্তিম অংশত হোৱা ক্ৰিয়াইও সামান্য স্থানীয় বিষনাশক ঔষধৰ সৃষ্টি কৰে।[23]

শ্বাস-প্ৰশ্বাসজনিত এৰ’ছল

সম্পাদনা কৰক

কৰ্পূৰ এৰ’ছলৰ জৰিয়তেও ব্যৱহাৰ কৰা হয়, সাধাৰণতে ভাপত উশাহ লোৱাৰ দ্বাৰা, কেতিয়াবা ব্ৰেণ্ডেড নাকৰ শ্বাস-প্ৰশ্বাসৰ লাঠিৰ ৰূপত, কাহ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ আৰু সাধাৰণ চৰ্দিৰ ফলত ওপৰৰ বায়ুপথৰ ভিৰ দূৰ কৰিবলৈও ইয়াক ব্যৱহাৰ কৰা হয়।[24] কিন্তু এই ঔষধসমূহৰ ক্লিনিকেল কাৰ্যকাৰিতাক প্ৰত্যাহ্বান জনোৱা হৈছে।[25]

অন্যান্য নিচ ব্যৱহাৰ

সম্পাদনা কৰক

ৰাইফলৰ সন্মুখ আৰু পিছফালৰ দৃষ্টিশক্তি ক’লা কৰি দৃষ্টিশক্তি প্ৰতিফলিত নহ’বলৈ নিক্ষেপকাৰীয়ে কৰ্পূৰ ব্যৱহাৰ কৰে।[26] তুলনামূলকভাৱে কম উষ্ণতাত জ্বলি থকা কম পৰিমাণৰ কৰ্পূৰত পোহৰ স্থাপন কৰি আৰু জুইৰ শিখাৰ পৰা ওপৰলৈ উঠি অহা কুঁহিয়াৰৰ কুঁহিয়াৰ ব্যৱহাৰ কৰি তাৰ ওপৰত ধৰি ৰখা পৃষ্ঠত আৱৰণ জমা কৰি কৰা হয়। ঐতিহাসিকভাৱে এই কুঁহিয়াৰ ক’লাকৰণক বেৰ’গ্ৰাফৰ ৰেকৰ্ড চাৰ্টত আৱৰণ দিবলৈও ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল।

কীট-পতংগ প্ৰতিৰোধক আৰু সংৰক্ষক

সম্পাদনা কৰক

কৰ্পূৰ পোক-পৰুৱাৰ বাবে বিষাক্ত বুলি বিশ্বাস কৰা হয় আৰু সেয়েহে ইয়াক কেতিয়াবা বিকৃতকাৰী হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।[27] মথবলৰ বিকল্প হিচাপে কৰ্পূৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। আন সৰু পোক-পৰুৱাৰ ক্ষতি ৰোধ কৰিবলৈ কেতিয়াবা কৰ্পূৰ স্ফটিক ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ইয়াক বিশেষ অনুষ্ঠান আৰু উৎসৱত ব্যৱহাৰ কৰা কাপোৰত ৰখা হয়, আৰু লগতে আলমাৰীৰ চুকত তেঁতেলী বিকৃতকাৰী হিচাপে ৰখা হয়। কৰ্পূৰ স্ফটিক বা কৰ্ফৰ ধূপৰ লাঠিৰ ধোঁৱা পৰিৱেশ অনুকূল মহ বিকৃতকাৰী হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি।[28]

শেহতীয়া গৱেষণাৰ পৰা দেখা গৈছে যে কৰ্পূৰ তেল আৱশ্যকীয়। কৰ্পূৰ তেল ৰঙা পিঁপৰাৰ বিৰুদ্ধে ফলপ্ৰসূ। ধূমপানকাৰী হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি, কিয়নো ই ডাঙৰ আৰু সৰু শ্ৰমিকৰ আক্ৰমণ, বগাই যোৱা আৰু খাদ্য খোৱাৰ আচৰণত প্ৰভাৱ পেলায়।[29]

কৰ্পূৰ এন্টিমাইক্ৰ’বিয়াল পদাৰ্থ হিচাপেও ব্যৱহাৰ কৰা হয়। এম্বেলমিংত কৰ্পূৰ তেল আছিল প্ৰাচীন মিচৰীয়াসকলে মমিফিকেচনৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা অন্যতম উপাদান।[30]

কঠিন কৰ্পূৰে ধোঁৱা নিৰ্গত কৰে যিয়ে মৰিছা প্ৰতিৰোধী আৱৰণ গঠন কৰে আৰু সেয়েহে সঁজুলিবোৰক মৰিছাৰ পৰা ৰক্ষা কৰিবলৈ সঁজুলিৰ বুকুত সংৰক্ষণ কৰা হয়।[31]

সুগন্ধি

সম্পাদনা কৰক

প্ৰাচীন আৰব জগতত কৰ্পূৰ এটা সাধাৰণ সুগন্ধিৰ উপাদান আছিল।[32] চীনাসকলে শ্ৰেষ্ঠ কৰ্পূৰক "ড্ৰেগনৰ মগজুৰ সুগন্ধি" বুলি কয়, কাৰণ ইয়াৰ "তীক্ষ্ণ আৰু লক্ষণীয় সুগন্ধি" আৰু "ইয়াৰ উৎপত্তি আৰু উৎপত্তিৰ ধৰণৰ ওপৰত শতিকাজুৰি অনিশ্চয়তা"।[33]

ৰান্ধনীশালৰ ব্যৱহাৰ

সম্পাদনা কৰক

টাং বংশৰ আইচক্ৰীমৰ অন্যতম প্ৰাচীন জ্ঞাত ৰেচিপিত কৰ্পূৰক উপাদান হিচাপে অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে।[34] প্ৰাচীন মিচৰত খমিৰযুক্ত ৰুটিৰ সোৱাদ দিবলৈ ইয়াক ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল।[35] প্ৰাচীন আৰু মধ্যযুগীয় ইউৰোপত কৰ্পূৰ মিঠাইৰ উপাদান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল। মধ্যযুগীয় আৰবী ভাষাৰ ৰন্ধন গ্ৰন্থত ইয়াক বিভিন্ন ধৰণৰ টেঙা আৰু মিঠা খাদ্যত ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল, যেনে দশম শতিকাত ইবনে ছায়াৰ আল-ৱাৰাকে সংকলিত কৰা আল-কিতাব আল-নফাবিখ ইয়াৰ উল্লেখ আছে।[36] ১৫ শতিকাৰ শেষৰ ফালে মাণ্ডুৰ চুলতানসকলৰ বাবে লিখা এখন গ্ৰন্থ অনুসৰি নি’মতনামাত মিঠা আৰু টেঙা খাদ্যতো ইয়াক ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল।[37] ই "খাদ্য কৰ্পূৰ" (বা কাপুৰ) নামেৰে জনাজাত মছলাৰ এটা মূল উপাদান, যিটো পায়াসম আৰু চক্কাৰাই পংগলৰ দৰে পৰম্পৰাগত দক্ষিণ ভাৰতীয় মিঠাইত ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি।[38]

ধৰ্মীয় অনুষ্ঠান

সম্পাদনা কৰক

হিন্দু ধৰ্মীয় অনুষ্ঠানত কৰ্পূৰ বহুল ব্যৱহাৰ হয়। সাধাৰণতে পূজাৰ শেষ পদক্ষেপ হিচাপে ষ্টেণ্ডত ৰাখি জুই লগাই আৰতি কৰা হয়।[39] কৰ্পূৰ স্বৰ্গত বিশ্বাসীক দিয়া মদৰ সুগন্ধি বুলি কোৰআনত উল্লেখ আছে।[40]

বিষক্ৰিয়া

সম্পাদনা কৰক

ছালত প্ৰয়োগ কৰিলে কৰ্পূৰ কিছুমান মানুহৰ এলাৰ্জিৰ প্ৰতিক্ৰিয়া হ’ব পাৰে; মুখৰ দ্বাৰা গ্ৰহণ কৰিলে কৰ্পূৰ ক্ৰীম বা মলম বিষাক্ত হয়।[22] অধিক পৰিমাণে গ্ৰহণ কৰা ড’ত কৰ্পূৰে খিংখিঙীয়া, দিশহাৰা, অলসতা, পেশীৰ স্পাম, বমি, পেটৰ ক্ৰেম্প, কনভলচন, আৰু আক্ৰমণৰ লক্ষণ দেখা দিয়ে।[41] প্ৰাপ্তবয়স্কৰ ক্ষেত্ৰত গ্ৰহণৰ দ্বাৰা মাৰাত্মক মাত্ৰা ৫০–৫০০ মিলিগ্ৰাম/কিলোগ্ৰাম (মৌখিকভাৱে)ৰ ভিতৰত থাকে। সাধাৰণতে দুগ্ৰাম খালে গুৰুতৰ বিষক্ৰিয়া হয় আৰু চাৰি গ্ৰাম মাৰাত্মক হোৱাৰ সম্ভাৱনা থাকে।[42]

মানুহে শ্বাস-প্ৰশ্বাস ল’লে বায়ুত থকা কৰ্পূৰ বিষাক্ত হ’ব পাৰে। পৰিৱেশৰ বায়ুত কৰ্পূৰ বাবে অনুমোদিত সংস্পৰ্শ সীমা (PEL) ৮ ঘণ্টাৰ অধিক নহয় সংস্পৰ্শৰ সময়ত (TWA) ২ মিলিগ্ৰাম/মিটাৰ কুইণ্টল। ২০০ মিলিগ্ৰাম/মিটাৰ কুইণ্টল অতি বিপজ্জনক ঘনত্ব (IDLH) বুলি গণ্য কৰা হয়।[43]

কৃত্ৰিম কৰ্পূৰ ইতিহাস

সম্পাদনা কৰক

যেতিয়া নৱজাত ৰাসায়নিক উদ্যোগসমূহত ইয়াৰ ব্যৱহাৰে (তলত আলোচনা কৰা হৈছে) ১৯ শতিকাৰ শেষৰ ফালে চাহিদাৰ পৰিমাণ বহু পৰিমাণে বৃদ্ধি কৰিলে, তেতিয়া যোগান আৰু মূল্যৰ পৰিৱৰ্তনৰ সম্ভাৱনাই তাৰ পিছত। ১৯১১ চনত ৰবাৰ্ট কেনেডি ডানকান নামৰ এজন ঔদ্যোগিক ৰসায়নবিদ আৰু শিক্ষাবিদে কয় যে ইম্পেৰিয়েল জাপান চৰকাৰে শেহতীয়াকৈ (১৯০৭–১৯০৮) এছিয়াত বনজ সামগ্ৰী হিচাপে প্ৰাকৃতিক কৰ্ফূৰৰ উৎপাদন একচেটিয়া কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিছিল যদিও একচেটিয়া অধিকাৰত বাধাৰ সৃষ্টি হৈছিল মুঠ সংশ্লেষণৰ বিকল্প,[15] যিবোৰ গুস্তাভ কম্পপাৰ প্ৰথম প্ৰতিবেদনৰ পৰা "বিশুদ্ধভাৱে শৈক্ষিক আৰু সম্পূৰ্ণ অবাণিজ্যিক"[15] ৰূপত আৰম্ভ হৈছিল:

"... but it sealed the fate of the Japanese monopoly ... For no sooner was it accomplished than it excited the attention of a new army of investigators—the industrial chemists. The patent offices of the world were soon crowded with alleged commercial syntheses of camphor, and of the favored processes companies were formed to exploit them, factories resulted, and in the incredibly short time of two years after its academic synthesis artificial camphor, every whit as good as the natural product, entered the markets of the world ... And yet artificial camphor does not—and cannot—displace the natural product to an extent sufficient to ruin the camphor-growing industry. Its sole present and probable future function is to act as a permanent check to monopolization, to act as a balance-wheel to regulate prices within reasonable limits."[15]:133–134

মূল্য বৃদ্ধিৰ এই চলি থকা পৰীক্ষাটো ১৯৪২ চনত ডুপণ্টৰ ইতিহাসৰ ওপৰত এখন মনোগ্ৰাফত নিশ্চিত কৰা হৈছিল, য'ত উইলিয়াম এছ ডাটনে কৈছিল, "পাইৰক্সিলিন প্লাষ্টিক নিৰ্মাণৰ ক্ষেত্ৰত অপৰিহাৰ্য, ফৰ্মোছাৰ পৰা আমদানি কৰা আৰু সাধাৰণতে প্ৰতি পাউণ্ডত প্ৰায় ৫০ চেণ্টত বিক্ৰী কৰা প্ৰাকৃতিক কৰ্পূৰ, এই... ১৯১৮ চনত ৩.৭৫ ডলাৰৰ উচ্চ মূল্য [প্ৰথম বিশ্বযুদ্ধই সৃষ্টি কৰা বিশ্বব্যাপী বাণিজ্যিক বিঘিনি আৰু বিস্ফোৰক সামগ্ৰীৰ উচ্চ চাহিদাৰ মাজত] ডুপণ্টৰ জৈৱিক ৰসায়নবিদসকলে দক্ষিণ আমেৰিকাৰ পাইন ষ্টাম্পৰ টাৰপেন্টাইনৰ পৰা কৰ্ফূৰ সংশ্লেষণ কৰি উত্তৰ দিছিল, যাৰ ফলত ঔদ্যোগিক কৰ্ফৰ মূল্য ১৯৩৯ চনত গাড়ী ভৰ্তি লটত বিক্ৰী কৰা হৈছিল প্ৰতি পাউণ্ডত ৩২ চেণ্টৰ পৰা ৩৫ চেণ্টৰ ভিতৰত।"[44]:293

গুস্তাফ কম্প্পাৰ সংশ্লেষণৰ পটভূমি আছিল এনেধৰণৰ। ১৯ শতিকাত নাইট্ৰিক এচিডে কৰ্ফূৰ অক্সিডাইজ কৰি কৰ্ফোৰিক এচিডলৈ পৰিণত কৰে বুলি জনা গৈছিল। হালাৰ আৰু ব্লাংকে কৰ্ফ’ৰিক এচিডৰ পৰা কৰ্ফৰ অৰ্ধসংশ্লেষণ প্ৰকাশ কৰিছিল। যদিও তেওঁলোকে ইয়াৰ গঠন প্ৰদৰ্শন কৰিছিল, তথাপিও তেওঁলোকে ইয়াক প্ৰমাণ কৰিবলৈ সক্ষম হোৱা নাছিল। ১৯০৩ চনত কম্প্পাই প্ৰথম সম্পূৰ্ণ মুঠ সংশ্লেষণ প্ৰকাশ কৰে। ইয়াৰ ইনপুট আছিল ডাইথাইল অক্সালেট আৰু ৩,৩-ডাইমিথাইলপেণ্টান’ইক এচিড, যিবোৰে ক্লেইজেন ঘনীভূতকৰণৰ দ্বাৰা বিক্ৰিয়া কৰি ডাইকেট’কেম্ফ’ৰিক এচিড উৎপন্ন কৰে। মিথাইল আয়’ডাইড আৰু জটিল হ্ৰাস পদ্ধতিৰে মিথাইলেচন কৰিলে কেফ’ৰিক এচিড উৎপন্ন হয়। উইলিয়াম পাৰ্কিনে কিছু সময়ৰ পিছত আন এটা সংশ্লেষণ প্ৰকাশ কৰে। ইয়াৰ পূৰ্বে ধাৰণাটোৰ প্ৰমাণ হিচাপে পৰীক্ষাগাৰত কিছুমান জৈৱিক যৌগ (যেনে ইউৰিয়া) সংশ্লেষণ কৰা হৈছিল যদিও কৰ্ফূৰ আছিল এক দুৰ্লভ প্ৰাকৃতিক সামগ্ৰী যাৰ বিশ্বব্যাপী চাহিদা আছিল। কম্প্পাই এই কথা উপলব্ধি কৰিলে আৰু ১৯০৭ চনত ফিনলেণ্ডৰ টাইনিয়নকোস্কিত কৰ্ফৰ ঔদ্যোগিক উৎপাদন আৰম্ভ কৰে (কেনেডি ডানকানে ৰিপৰ্ট কৰা মতে যথেষ্ট প্ৰতিযোগিতাৰ সৈতে)।[উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন]

একে সময়তে কেমিচে ফেব্ৰিক অফ এক্টিয়েনৰ ড° কাৰ্ল ষ্টেফানে সংশ্লেষণৰ এক বেলেগ পদ্ধতি উদ্ভাৱন কৰিছিল। ১৯০২ চনত কেম্ফিন সংশ্লেষণৰ পথ পেটেণ্ট কৰা এই ৰসায়নবিদজনে গম পাইছিল যে বৰ্নিঅল বা আইছ’বৰ্নিঅ’লক বেনজিন দ্ৰৱত পাৰমেংগনেটৰ সৈতে সহজেই অক্সিডাইজ কৰিব পাৰি আৰু ইয়াৰ উৎপাদন ৯৫+% হয় আৰু ১৯০৩ চনত ইয়াৰ পেটেণ্ট লাভ কৰে।[45] এই প্ৰক্ৰিয়াটো প্ৰাকৃতিক কৰ্ফূৰৰ সৈতে প্ৰতিযোগিতাত অৱতীৰ্ণ হ’ব পৰাকৈ কাৰ্যক্ষম আছিল আৰু ১৯০৭ চনত জাপানে দাম কম কৰিবলৈ বাধ্য হৈছিল যদিও জাৰ্মান কোম্পানীটোৱে তথাপিও উৎপাদন বৃদ্ধি কৰি ১৯১৩ চনত ৬২৩ টনত উপনীত হয়, মাথোঁ প্ৰথম বিশ্বযুদ্ধৰ ফলত বাধাগ্ৰস্ত হয়।[46]

লগতে চাওক

সম্পাদনা কৰক

তথ্যসমূহ

সম্পাদনা কৰক
  1. ↑ The Merck Index, 7th edition, Merck & Co., Rahway, New Jersey, 1960
  2. ↑ Handbook of Chemistry and Physics, CRC Press, Ann Arbor, Michigan, USA
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 সাঁচ:PGCH
  4. ↑ 4.0 4.1 4.2 "Camphor (synthetic)". National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH). 4 December 2014. https://www.cdc.gov/niosh/idlh/76222.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 19 February 2015. 
  5. ↑ Natural products: their chemistry and biological significance. প্ৰকাশক Harlow, Essex, England: Longman Scientific & Technical. 1994. পৃষ্ঠা. 309–11. ISBN 978-0-582-06009-8. https://archive.org/details/isbn_9780582060098/page/309. 
  6. ↑ "Rosemary". Drugs.com. https://www.drugs.com/npp/rosemary.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 23 July 2016. 
  7. ↑ Lincoln, D.E.; Lawrence, B.M. (1984). "The volatile constituents of camphorweed, Heterotheca subaxillaris". Phytochemistry খণ্ড 23 (4): 933–934. doi:10.1016/S0031-9422(00)85073-6. 
  8. ↑ "Camphor". Douglas HarperOnline Etymology Dictionary. https://www.etymonline.com/word/camphor। আহৰণ কৰা হৈছে: 23 May 2021. 
  9. ↑ Drakard, Jane (1989). "An Indian Ocean Port: Sources for the Earlier History of Barus". Archipel খণ্ড 37: 53–82. doi:10.3406/arch.1989.2562. 
  10. ↑ Laufer, Berthold (1919). "SINO-IRANICA: Chinese Contributions to the History of Civilization in Ancient Iran". Publications of the Field Museum of Natural History. Anthropological Series. Publication. Field Museum of Natural History খণ্ড 15 (3): 478–479. doi:10.5962/bhl.title.3538. ISSN 0894-8380. https://www.jstor.org/stable/29782155। আহৰণ কৰা হৈছে: 2022-01-22. 
  11. ↑ "Camphor". britannica.com. Archived from the original on 13 December 2018. Retrieved 12 December 2018.  Unknown parameter |url-status= ignored (help)
  12. ↑ Cheung, Han. "Taiwan in Time: The camphor dispute". Taipei Times. https://www.taipeitimes.com/News/feat/archives/2020/11/15/2003746932। আহৰণ কৰা হৈছে: 14 November 2020. 
  13. ↑ সাঁচ:OrgSynth
  14. ↑ White, James D.; Wardrop, Duncan J.; Sundermann, Kurt F. (2002). "Camphorquinone and Camphorquinone Monoxime". Organic Syntheses খণ্ড 79: 125. doi:10.15227/orgsyn.079.0125. 
  15. ↑ 15.0 15.1 15.2 15.3 Kennedy Duncan, Robert (1911), "Camphor: An Industry Revolutionized", Some Chemical Problems of Today, Harper and Brothers, https://books.google.com/books?id=JBVDAAAAIAAJ&pg=PA128, আহৰণ কৰা হৈছে: 2018-01-17. 
  16. ↑ 16.0 16.1 16.2 Parker, Keith; Brunton, Laurence; Lazo, John; Buxton, Iain; Blumenthal, Donald (September 2005). Goodman and Gilman, Pharmacological Basis of Therapeutics, Macmillan 1965, p. 982-983. ISBN 9780071468046. 
  17. ↑ Miller, Charles. History of Sumatra : An account of Sumatra. পৃষ্ঠা. 121. 
  18. ↑ Chen, Weiyang; Vermaak, Ilze; Viljoen, Alvaro (10 May 2013). "Camphor—a fumigant during the Black Death and a coveted fragrant wood in ancient Egypt and Babylon—a review". Molecules (Basel, Switzerland) খণ্ড 18 (5): 5434–5454. doi:10.3390/molecules18055434. ISSN 1420-3049. PMID 23666009. 
  19. ↑ Wax, P. M. (1997). "Analeptic use in clinical toxicology: a historical appraisal". Journal of Toxicology. Clinical Toxicology খণ্ড 35 (2): 203–209. doi:10.3109/15563659709001195. ISSN 0731-3810. PMID 9120893. 
  20. ↑ Bangen, Hans: Geschichte der medikamentösen Therapie der Schizophrenie. Berlin 1992, Page 51-55 আই.এচ.বি.এন. 3-927408-82-4
  21. ↑ "Camphor injection (Canada)". Drugs.com. 6 February 2020. https://www.drugs.com/vet/camphor-injection-can.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 19 February 2020. 
  22. ↑ 22.0 22.1 22.2 "Camphor cream and ointment". Drugs.com. 25 August 2019. https://www.drugs.com/cdi/camphor-cream-and-ointment.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 19 February 2020. 
  23. ↑ Bonica's Management of Pain (4th সম্পাদনা). প্ৰকাশক Philadelphia, Baltimore: Wolters Kluwer - Lippincott Williams & Wilkins. 2009. পৃষ্ঠা. 29. ISBN 9780781768276. 
  24. ↑ "Camphor Inhalation Liquid: Indications, Side Effects, Warnings" (en ভাষাত). Drugs.com. https://www.drugs.com/cdi/camphor-inhalation-liquid.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 2022-10-28. 
  25. ↑ Burrow, A.; Eccles, R; Jones, AS (July 1983). "The effects of camphor, eucalyptus and menthol vapour on nasal resistance to airflow and nasal sensation". Acta Oto-Laryngologica খণ্ড 96 (1–2): 157–161. doi:10.3109/00016488309132886. ISSN 0001-6489. PMID 6613544. 
  26. ↑ [some marksmen] "always blackened their sights by using a small piece of camphor."Chapel, Charles Edward, "The Boy's Book of Rifles, " Coward-McCann, Inc., New York, Copyright 1948, page 96.
  27. ↑ The Housekeeper's Almanac, or, the Young Wife's Oracle! for 1840! . No. 134. New-York: Elton, 1840. Print.
  28. ↑ Ghosh, G.K. (2000). Biopesticide and Integrated Pest Management. APH Publishing. ISBN 978-8-176-48135-9. 
  29. ↑ "Carbon Nanotubes from Camphor: An Environment-Friendly Nanotechnology". J Insect Sci খণ্ড 15 (1): 129. 2015. doi:10.1093/jisesa/iev112. PMID 26392574. 
  30. ↑ "Mummy-making complexity revealed". https://www.newscientist.com/article/dn1475-mummymaking-complexity-revealed.html#.VKVwGMksoow। আহৰণ কৰা হৈছে: 3 July 2018. 
  31. ↑ "Remove rust from tools" (en ভাষাত). www.naturalhandyman.com. https://www.naturalhandyman.com/iip/inftools/infremove_rust_from_tools.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 2022-04-28. 
  32. ↑ Groom, N. (2012). The Perfume Handbook. Springer Netherlands. ISBN 978-9-401-12296-2. 
  33. ↑ Donkin, R. A. (1999). Dragon's Brain Perfume: An Historical Geography of Camphor. Brill. ISBN 978-9-004-10983-4. 
  34. ↑ Clarke, Chris (2004). Science of Ice Cream. Royal Society of chemistry. পৃষ্ঠা. 4. https://archive.org/details/scienceicecream00clar_002. 
  35. ↑ Muller, H. G. (1986). Baking and bakeries. Shire Publications. পৃষ্ঠা. 7. ISBN 9780852638019. 
  36. ↑ Nasrallah, Nawal (2007). Annals of the Caliphs' Kitchens: Ibn Sayyâr al-Warrâq's Tenth-century Baghdadi Cookbook. Islamic History and Civilization, 70. প্ৰকাশক Leiden, The Netherlands: Brill. ISBN 978-0-415-35059-4. 
  37. ↑ Titley, Norah M. (2004). The Ni'matnama Manuscript of the Sultans of Mandu: The Sultan's Book of Delights. Routledge Studies in South Asia. প্ৰকাশক London, UK: Routledge. ISBN 978-0-415-35059-4. 
  38. ↑ "5 Unique Culinary Uses Of Edible Camphor To Add To Your Diet" (en ভাষাত). NDTV Food. https://food.ndtv.com/food-drinks/5-interesting-culinary-uses-of-edible-camphor-you-must-know-1826287। আহৰণ কৰা হৈছে: 2023-01-01. 
  39. ↑ Bahadur, Om Lata (1996). The book of Hindu festivals and ceremonies (3rd সম্পাদনা). প্ৰকাশক New Delhi: UBS Publishers Distributors ltd.. পৃষ্ঠা. 172–3. ISBN 978-81-86112-23-6. https://archive.org/details/bookofhindufesti0000baha/page/172. [সংযোগবিহীন উৎস]
  40. ↑ Quran 76:5 pg 578
  41. ↑ "Camphor overdose". MedlinePlus, National Library of Medicine, US National Institutes of Health. 12 January 2019. https://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/002566.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: 19 February 2020. 
  42. ↑ "Poisons Information Monograph: Camphor". International Programme on Chemical Safety. http://www.inchem.org/documents/pims/pharm/camphor.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: 12 December 2008. 
  43. ↑ "CAMPHOR | Occupational Safety and Health Administration". www.osha.gov. https://www.osha.gov/chemicaldata/612। আহৰণ কৰা হৈছে: 2022-11-29. 
  44. ↑ Dutton, William S. (1942), Du Pont: One Hundred and Forty Years, Charles Scribner's Sons, https://books.google.com/books?id=WEtZAAAAYAAJ, আহৰণ কৰা হৈছে: 2018-01-17. 
  45. ↑ সাঁচ:Cite patent; সাঁচ:Cite patent
  46. ↑ "The Raw Materials of Celluloid Film: Wartime Economy, Educational Animation, and Film’s Plasticity" (en ভাষাত). film-history.org. https://film-history.org/issues/text/raw-materials-celluloid-film। আহৰণ কৰা হৈছে: 2024-06-10. 

বাহ্যিক সংযোগসমূহ

সম্পাদনা কৰক
Wikisource has the text of the 1911 Encyclopædia Britannica article Camphors.

সাঁচ:Non-timber forest products সাঁচ:Transient receptor potential channel modulators সাঁচ:Sister bar

"https://as.wikipedia.org/w/index.php?title=কৰ্পূৰ&oldid=426168"ৰ পৰা অনা হৈছে