দুৰ্যোগ
দুৰ্যোগ হ’ল এনে এক সময়ৰ ভিতৰত সংঘটিত হোৱা এক গুৰুতৰ সমস্যা যিয়ে ব্যাপক মানৱ, বস্তুগত, অৰ্থনৈতিক বা পৰিৱেশগত ক্ষতিৰ সৃষ্টি কৰে। ক্ষতিগ্ৰস্ত সম্প্ৰদায় বা সমাজে নিজৰ সম্পদ ব্যৱহাৰ কৰি মোকাবিলা কৰাৰ ক্ষমতাক ই অতিক্ৰম কৰে। দুৰ্যোগক নিয়মিতভাৱে প্ৰাকৃতিক বিপদৰ ফলত হোৱা " প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগ " বা মানুহৰ দ্বাৰা সৃষ্টি হোৱা "মানৱ- সৃষ্ট দুৰ্যোগ" হিচাপে দুটা ভাগত ভাগ কৰা হয়। কিন্তু আধুনিক যুগত প্ৰাকৃতিক, মানৱসৃষ্ট আৰু মানৱ ত্বৰান্বিত দুৰ্যোগৰ মাজৰ বিভাজন অংকন কৰাটো যথেষ্ট কঠিন।[1] [2] [3]
প্ৰাকৃতিক বিপদৰ উদাহৰণ হ'ল হিমস্খলন, বানপানী, শীত প্ৰবাহ আৰু তাপপ্ৰবাহ, খৰাং, ভূমিকম্প, ঘূৰ্ণীবতাহ, ভূমিস্খলন, বিজুলী, ছুনামি, আগ্নেয়গিৰিৰ উদ্গিৰণ, বনজুই, আৰু শীতকালীন বৰষুণ। [4] মানৱজনিত বিপদৰ উদাহৰণ হ'ল অপৰাধমূলকতা, নাগৰিক বিশৃংখলতা, সন্ত্ৰাসবাদ, যুদ্ধ, ঔদ্যোগিক বিপদ, অভিযান্ত্ৰিক বিপদ, বিদ্যুৎ বিচ্ছিন্ন, জুই, পৰিবহণৰ ফলত হোৱা বিপদ আৰু পৰিৱেশৰ বিপদ।
উন্নয়নশীল দেশসমূহে দুৰ্যোগৰ সন্মুখীন হ’লে সৰ্বাধিক খৰচ হয় – বিপদৰ ফলত হোৱা সকলো মৃত্যুৰ ৯৫%তকৈ অধিক উন্নয়নশীল দেশসমূহত হয়, আৰু প্ৰাকৃতিক বিপদৰ বাবে হোৱা লোকচান উন্নয়নশীল দেশসমূহত ২০ গুণ বেছি (মুঠ ঘৰুৱা উৎপাদনৰ শতাংশ হিচাপে) উন্নয়নশীল দেশসমূহত ঔদ্যোগিক দেশসমূহ।
ব্যুৎপত্তি
সম্পাদনা কৰকদুৰ্যোগ বা ইংৰাজী ভাষাৰ ডিজাষ্টাৰ শব্দটো মধ্য ফৰাচী désastre আৰু পুৰণি ইটালীয় disastro ৰ পৰা উদ্ভৱ হৈছে, যিটো পাছলৈ প্ৰাচীন গ্ৰীক অপমানজনক উপসৰ্গ δυσ- (dus-) "বেয়া"[5] আৰু ἀστήρ (aster), "তৰা" ৰ পৰা আহিছে।[6] দুৰ্যোগ শব্দটোৰ মূল (গ্ৰীক ভাষাত "বেয়া তৰা") গ্ৰহৰ অৱস্থানৰ ওপৰত দোষাৰোপ কৰা দুৰ্যোগৰ জ্যোতিষীয় অনুভূতিৰ পৰা আহিছে।[7]
শ্ৰেণীবিভাজন
সম্পাদনা কৰক
দুৰ্যোগবোৰক নিয়মিতভাৱে প্ৰাকৃতিক বা মানৱসৃষ্ট বুলি ভাগ কৰা হয়। কিন্তু আধুনিক যুগত প্ৰাকৃতিক, মানৱসৃষ্ট আৰু মানৱ ত্বৰান্বিত দুৰ্যোগৰ মাজৰ বিভাজন অংকন কৰাটো যথেষ্ট কঠিন।[1][2][3]
জটিল দুৰ্যোগ, য’ত কোনো এটা মূল কাৰণ নাথাকে, উন্নয়নশীল দেশসমূহত বেছি দেখা যায়। এটা নিৰ্দিষ্ট দুৰ্যোগে গৌণ দুৰ্যোগৰ জন্ম দিব পাৰে যিয়ে ইয়াৰ প্ৰভাৱ বৃদ্ধি কৰে। এটা ধ্ৰুপদী উদাহৰণ হ’ল ভূমিকম্প যিয়ে ছুনামিৰ সৃষ্টি কৰে, যাৰ ফলত উপকূলীয় বানপানী হয়, যাৰ ফলত এটা পাৰমাণৱিক শক্তি কেন্দ্ৰৰ ক্ষতি হয় (যেনে ফুকচিমা পাৰমাণৱিক দুৰ্যোগ)। কিছুমান নিৰ্মিত দুৰ্যোগক প্ৰকৃতিৰ লগত ভুলকৈ আৰোপ কৰা হৈছে, যেনে ধুঁৱলী আৰু এচিদ বৰষুণ।[8]
কিছুমান গৱেষকে পুনৰাবৃত্তিমূলক পৰিঘটনা, যেনে ঋতুভিত্তিক বানপানী আৰু অভাৱনীয় বুলি গণ্য কৰা পৰিঘটনাৰ মাজতো পাৰ্থক্য ৰাখে।[9]
প্ৰাকৃতিক বিপদৰ সৈতে সম্পৰ্কিত
সম্পাদনা কৰকপ্ৰাকৃতিক বিপদৰ সৈতে সম্পৰ্ক থকা দুৰ্যোগক সাধাৰণতে প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগ বুলি কোৱা হয় যদিও এই শব্দটোক দীৰ্ঘদিন ধৰি ভুল নামেৰে অভিহিত কৰা হৈছে।[10]
| উদাহৰণ | ৰূপৰেখা |
|---|---|
| হিমস্খলন | ঢালৰ তললৈ হঠাতে, কঠোৰভাৱে বৰফৰ প্ৰবাহ, যিটো হয় প্ৰাকৃতিক ট্ৰিগাৰ, যেনে নতুন বৰফ বা বৰষুণৰ পৰা বোজাই কৰা, বা কৃত্ৰিম ট্ৰিগাৰ, যেনে বিস্ফোৰক বা বেককাণ্টি স্কিয়ৰ, তেতিয়া ঘটে। |
| তুষাৰপাত | অতি প্ৰচণ্ড বতাহ আৰু কম উষ্ণতাৰ বৈশিষ্ট্যপূৰ্ণ তীব্ৰ বৰফৰ ধুমুহা |
| ভূমিকম্প | ভূগৰ্ভস্থ আগ্নেয়গিৰিৰ বলৰ ফলত পৃথিৱীৰ তলৰ শিল ভাঙি স্থানান্তৰিত হোৱাৰ ফলত পৃথিৱীৰ খোলা কঁপনি |
| জুই (বন্য) | জনবসতিহীন অঞ্চলৰ পৰা উদ্ভৱ হোৱা আৰু বসতিপ্ৰধান অঞ্চললৈ বিয়পি পৰাৰ আশংকা থকা জুই (ইয়াৰ উপৰিও চাওক বনজুই § জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ প্ৰভাৱ) |
| বানপানী | কৃত্ৰিম বানপানী: সৰু সৰু খাল, শুকান নৈৰ তল, খাদ, কালভাৰ্ট বা আনকি নিম্নভূমি অঞ্চলতো দ্ৰুতগতিত বানপানী হয় (ইয়াৰ উপৰিও চাওক জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ প্ৰভাৱ) |
| ঠাণ্ডা বৰষুণ | বাহিৰৰ পৃষ্ঠৰ উষ্ণতা জমাতকৈ কম হ’লে হোৱা বৰষুণ |
| তাপপ্ৰবাহ | কোনো এটা অঞ্চলৰ সাধাৰণ বতৰৰ আৰ্হিৰ তুলনাত আৰু ঋতুৰ বাবে স্বাভাৱিক উষ্ণতাৰ তুলনাত অত্যধিক গৰম বতৰৰ দীৰ্ঘদিনীয়া সময় (ইয়াৰ উপৰিও চাওক জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ প্ৰভাৱ § তাপপ্ৰবাহ আৰু উষ্ণতাৰ চৰম সীমা). |
| ভূমিস্খলন | ভূতাত্ত্বিক পৰিঘটনা য'ত মাটিৰ গতিবিধিৰ পৰিসৰ অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়, যেনে শিলৰ পতন, ঢালৰ গভীৰ বিকলতা আৰু অগভীৰ ধ্বংসাৱশেষৰ প্ৰবাহ |
| বিদ্যুৎপ্ৰহাৰ | সাধাৰণতে বজ্ৰপাতৰ সময়ত বিজুলীৰ ফলত হোৱা বৈদ্যুতিক নিৰ্গমন |
| লিমনিক উদ্গিৰণ | গভীৰ হ্ৰদৰ পানীৰ পৰা হঠাৎ কাৰ্বন ডাই অক্সাইডৰ বিস্ফোৰণ |
| ক্ৰান্তীয় ঘূৰ্ণীবতাহ | দ্ৰুতগতিত ঘূৰি থকা ধুমুহা ব্যৱস্থাৰ বৈশিষ্ট্য হৈছে কম চাপৰ কেন্দ্ৰ, বন্ধ নিম্নস্তৰৰ বায়ুমণ্ডলীয় পৰিসঞ্চালন, প্ৰচণ্ড বতাহ আৰু প্ৰচণ্ড বৰষুণ আৰু ধুমুহাৰ সৃষ্টি কৰা বজ্ৰপাতৰ সৰ্পিল ব্যৱস্থা (ইয়াৰ উপৰিও চাওক ক্ৰান্তীয় ঘূৰ্ণীবতাহ আৰু জলবায়ু পৰিৱৰ্তন) |
| ছুনামি | তীৰত প্ৰবলভাৱে খুন্দা মৰাৰ ধাৰাবাহিকতা, মূলতঃ পানীৰ বৃহৎ পৰিমাণৰ স্থানচ্যুতিৰ ফলত, সাধাৰণতে সাগৰ বা বৃহৎ হ্ৰদ, সাধাৰণতে ভূমিকম্প, আগ্নেয়গিৰিৰ বিস্ফোৰণ, পানীৰ তলত বিস্ফোৰণ, ভূমিস্খলন, হিমবাহৰ পোৱালি, উল্কাপিণ্ডৰ প্ৰভাৱ আৰু পানীৰ ওপৰত বা তলত অন্যান্য বিঘিনিৰ ফলত হয় |
| আগ্নেয়গিৰিৰ উদ্গিৰণ | আগ্নেয়গিৰিৰ পৰা গৰম মেগমা, আগ্নেয়গিৰিৰ ছাই আৰু গেছ নিৰ্গত হোৱা |
প্ৰাকৃতিক বিপদৰ সৈতে সম্পৰ্কহীন
সম্পাদনা কৰক
মানৱ প্ৰৰোচিত দুৰ্যোগ হৈছে প্ৰযুক্তিগত বা মানৱীয় বিপদৰ পৰিণতি। উদাহৰণস্বৰূপে যুদ্ধ, সামাজিক অশান্তি, ভিৰ চেপি ধৰা, জুই, পৰিবহণ দুৰ্ঘটনা, ঔদ্যোগিক দুৰ্ঘটনা, সংঘাত, তেল নিৰ্গমন, সন্ত্ৰাসবাদী আক্ৰমণ, আৰু পাৰমাণৱিক বিস্ফোৰণ/পাৰমাণৱিক বিকিৰণ।[11]
আন প্ৰকাৰৰ প্ৰৰোচিত দুৰ্যোগৰ ভিতৰত বিপৰ্যয়জনক জলবায়ু পৰিৱৰ্তন, পাৰমাণৱিক যুদ্ধ আৰু জৈৱ সন্ত্ৰাসবাদৰ অধিক মহাজাগতিক পৰিস্থিতি।
এটা মতামতত যুক্তি দিয়া হৈছে যে সকলো দুৰ্যোগকে মানৱসৃষ্ট বুলি চাব পাৰি, কাৰণ মানুহে উপযুক্ত জৰুৰীকালীন ব্যৱস্থাপনা ব্যৱস্থা প্ৰৱৰ্তন কৰাত ব্যৰ্থ হয়।[12]
স্থানীয়ভাৱে খৰাং, বানপানী, জুই বা মহামাৰীৰ ফলত দুৰ্ভিক্ষ হ’ব পাৰে, কিন্তু আধুনিক যুগত বিশ্বজুৰি খাদ্যৰ প্ৰচুৰ পৰিমাণে দেখা যায়, আৰু স্থানীয়ভাৱে স্থায়ী নাটনি সাধাৰণতে চৰকাৰী অপব্যৱস্থাপনা, হিংসাত্মক সংঘাত বা ক’ত খাদ্য বিতৰণ নকৰা অৰ্থনৈতিক ব্যৱস্থাৰ বাবে হয় প্ৰয়োজন।[13]
| দুৰ্যোগ | ৰূপৰেখা |
| জৈৱ সন্ত্ৰাসবাদ | জোৰ-জবৰদস্তিৰ উপায় হিচাপে জৈৱিক কাৰক ইচ্ছাকৃতভাৱে মুকলি কৰা বা প্ৰচাৰ কৰা |
| নাগৰিক অস্থিৰতা | ধৰ্ণা আৰু অন্যান্য ধৰণৰ বাধা, দাঙ্গা, ভেঙুচালি আৰু অন্যান্য অপৰাধৰ দৰে হ’ব পাৰে, আৰু যিটো জনসাধাৰণ আৰু চৰকাৰৰ প্ৰতি বিক্ষোভৰ উদ্দেশ্যেৰে কৰা হয়, কিন্তু সাধাৰণ বিশৃংখলতালৈ পৰিণত হ’ব পাৰে |
| জুই (নগৰীয়া) | কঠোৰ বিল্ডিং ফায়াৰ ক’ড থাকিলেও জুইত মানুহৰ মৃত্যু হয় |
| বিপজ্জনক সামগ্ৰী নিৰ্গত হোৱা | মানুহ, অন্যান্য জীৱ, সম্পত্তি বা পৰিৱেশৰ ক্ষতি কৰিব পৰা কঠিন পদাৰ্থ, তৰল পদাৰ্থ বা গেছ, নিজৰ উদ্দেশ্যপ্ৰণোদিত নিয়ন্ত্ৰিত পৰিৱেশ যেনে পাত্ৰৰ পৰা পলায়ন কৰা |
| পাৰমাণৱিক আৰু বিকিৰণ দুৰ্ঘটনা | পৰিৱেশলৈ তেজস্ক্ৰিয়তাৰ উল্লেখযোগ্য মুক্তি বা ৰিয়েক্টৰৰ মূল গলনাংকৰ সৈতে জড়িত আৰু যিয়ে মানুহ, পৰিৱেশ বা সুবিধাৰ বাবে ডাঙৰ অবাঞ্চিত পৰিণতিৰ সৃষ্টি কৰে |
| বিদ্যুৎ বিকল | গ্ৰীষ্মকালীন বা শীতকালীন ধুমুহা, বিজুলী বা নিৰ্মাণ সঁজুলি ভুল স্থানত খন্দাৰ ফলত হোৱা |
বৃহৎ দুৰ্যোগ
সম্পাদনা কৰকডাঙৰ দুৰ্যোগ, যিদৰে সাধাৰণতে মৃত্যু আৰু ক্ষতিৰ পৰিমাণগত মাপকাঠীত মূল্যায়ন কৰা হয়, শ্বীহান আৰু হেউইটে (১৯৬৯) সংজ্ঞায়িত কৰিছিল,[14] তলত দিয়া মাপকাঠীসমূহৰ সৈতে মিল খাব লাগিব:[15]
- কমেও ১০০জন লোকৰ মৃত্যু,
- কমেও ১০০জন লোক আহত, বা
- কমেও ১ মিলিয়ন ডলাৰৰ ক্ষতি
এই সংজ্ঞাত দুৰ্যোগৰ প্ৰাৰম্ভিক আৰম্ভণিৰ পিছত হোৱা পৰোক্ষ জীৱন ক্ষতি যেনে, যেনে কলেৰা বা ডিচেণ্ট্ৰিৰ গৌণ প্ৰভাৱ অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে। এই সংজ্ঞা এতিয়াও সাধাৰণতে ব্যৱহাৰ কৰা হয় যদিও ইয়াত মৃত্যু, আঘাত আৰু ক্ষতিৰ সংখ্যা ($ ত)ৰ সীমাবদ্ধতা আছে।[15] উণ্ড্ৰ' (১৯৮৪)এ দুৰ্যোগক অধিক গুণগতভাৱে এনেদৰে সংজ্ঞায়িত কৰিছিল:
সময় আৰু স্থানত কেন্দ্ৰীভূত এনে এটা পৰিঘটনা, য'ত এটা সম্প্ৰদায় ভয়াৱহ বিপদৰ সন্মুখীন হয় আৰু তাৰ জনসাধাৰণ তথা পাৰ্থিৱ সামগ্ৰীৰ এনে ক্ষতি হয় যে সামাজিক গাঁথনিটো বিঘ্নিত হয় আৰু সমাজৰ প্ৰায় সকলো অত্যাৱশ্যকীয় কাম-কাজ পূৰণ কৰাত বাধা দিয়ে।[16]
দুৰ্যোগৰ অন্যান্য সংজ্ঞাৰ দৰেই এই সংজ্ঞাই কেৱল দুৰ্যোগৰ প্ৰভাৱ আৰু সম্ভাৱ্যভাৱে সৃষ্টি হোৱা চাপৰ সামাজিক দিশটোকে সামৰি লোৱাই নহয়, ক্ষতিৰ ওপৰতো গুৰুত্ব আৰোপ কৰে, যিয়ে দুৰ্যোগৰ এটা দিশ হিচাপে জৰুৰীকালীন সঁহাৰিৰ প্ৰয়োজনীয়তাক বুজায়।[15] ইয়াত অৱশ্যে ক্ৰমে ক্ষতি, মৃত্যু বা আঘাতৰ পৰিমাণগত সীমা বা স্কেল নিৰ্ধাৰণ কৰা হোৱা নাই।
লগতে চাওক
সম্পাদনা কৰকতথ্য উৎস
সম্পাদনা কৰক- ↑ 1.0 1.1 "Why natural disasters aren't all that natural". openDemocracy. 2020-11-26. Archived from the original on 2020-11-29. https://web.archive.org/web/20201129131113/https://www.opendemocracy.net/en/why-natural-disasters-arent-all-that-natural/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2020-12-29.
- ↑ 2.0 2.1 Gould, Kevin A.; Garcia, M. Magdalena; Remes, Jacob A.C. (1 December 2016). "Beyond 'natural-disasters-are-not-natural': the work of state and nature after the 2010 earthquake in Chile". Journal of Political Ecology খণ্ড 23 (1): 93. doi:10.2458/v23i1.20181.
- ↑ 3.0 3.1 Smith, Neil (2006-06-11). "There's No Such Thing as a Natural Disaster". Items. Archived from the original on 2021-01-22. https://web.archive.org/web/20210122104324/https://items.ssrc.org/understanding-katrina/theres-no-such-thing-as-a-natural-disaster/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2020-12-29.
- ↑ "Natural Hazards | National Risk Index". hazards.fema.gov. https://hazards.fema.gov/nri/natural-hazards। আহৰণ কৰা হৈছে: 2022-06-08.
- ↑ "Dus, Henry George Liddell, Robert Scott, "A Greek-English Lexicon", at Perseus". https://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3D%2328613.
- ↑ "Aster, Henry George Liddell, Robert Scott, "A Greek-English Lexicon", at Perseus". https://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3D%2316528.
- ↑ "Disaster" in Etymology online
- ↑ Didi Kirsten Tatlow (15 December 2016). "Don't Call It 'Smog' in Beijing, Call It a 'Meteorological Disaster". The New York Times. https://www.nytimes.com/2016/12/15/world/asia/beijing-smog-pollution.html.
- ↑ L. Bull-Kamanga; K. Diagne; A. Lavell; E. Leon; F. Lerise; H. MacGregor; A. Maskrey; M. Meshack et al. (1 April 2003). "From everyday hazards to disasters: the accumulation of risk in urban areas" (en ভাষাত). Environment and Urbanization খণ্ড 15 (1): 193–204. doi:10.1177/095624780301500109. ISSN 0956-2478.
- ↑ Cannon, Terry. (1994). Vulnerability Analysis and The Explanation Of 'Natural' Disasters. Disasters, Development and Environment.
- ↑ Cueto, Lavinia Javier; Agaton, Casper Boongaling (2021). "Pandemic and Typhoon: Positive Impacts of a Double Disaster on Mental Health of Female Students in the Philippines" (en ভাষাত). Behavioral Sciences খণ্ড 11 (5): 64. doi:10.3390/bs11050064. PMID 33946801.
- ↑ Blaikie, Piers, Terry Cannon, Ian Davis & Ben Wisner. At Risk – Natural hazards, people's vulnerability and disasters, Wiltshire: Routledge, 2003, আই.এচ.বি.এন. 0-415-25216-4
- ↑ "Famine" (en ভাষাত). education.nationalgeographic.org. https://education.nationalgeographic.org/resource/famine। আহৰণ কৰা হৈছে: 2024-01-07.
- ↑ Hewitt, K.; Sheehan, L. (1969). A Pilot Survey of Global Natural Disasters the Past Twenty Years. (Report). Natural Hazards Research Working Paper, No. 11. প্ৰকাশক Toronto: University of Toronto. https://www.researchgate.net/publication/44480318। আহৰণ কৰা হৈছে: 21 June 2017.
- ↑ 15.0 15.1 15.2 Smith, Keith (1992). Environmental Hazards: Assessing Risk and Reducing Disaster. Routledge Physical Environment Series (first সম্পাদনা). Routledge. ISBN 9780415012171.
- ↑ Smith 1996 quoted in Kraas, Frauke (2008). "Megacities as Global Risk Areas". In Marzluff, John. Urban Ecology: An International Perspective on the Interaction Between Humans and Nature (illustrated সম্পাদনা). Springer Science & Business Media. পৃষ্ঠা. 588. ISBN 9780387734125. https://books.google.com/books?id=kwyObkXjvk0C&q=an+event%2C+concentrated+in+time+and+space%2C+in+which+a+community+undergoes+severe+danger+and+incurs+such+losses+to+its+members+and+physical+appurtenance&pg=PA588। আহৰণ কৰা হৈছে: 23 August 2017.
উদ্ধৃতি ত্ৰুটি: <references>ত দিয়া "ifrc" নামৰ <ref> টেগ্টো পূৰ্বৰ পাঠ্যত ব্যৱহাৰ কৰা নাই।
উদ্ধৃতি ত্ৰুটি: <references>ত দিয়া "EHA" নামৰ <ref> টেগ্টো পূৰ্বৰ পাঠ্যত ব্যৱহাৰ কৰা নাই।
উদ্ধৃতি ত্ৰুটি: <references>ত দিয়া "WB" নামৰ <ref> টেগ্টো পূৰ্বৰ পাঠ্যত ব্যৱহাৰ কৰা নাই।
<references>ত দিয়া "PESOS" নামৰ <ref> টেগ্টো পূৰ্বৰ পাঠ্যত ব্যৱহাৰ কৰা নাই।বাহ্যিক সংযোগ
সম্পাদনা কৰক| ৱিকিগ্ৰন্থ Historyত
শিৰোনামৰ এটা প্ৰৱন্ধ আছে |
| দুৰ্যোগ প্ৰবন্ধৰ বিষয়ে ৱিকিপিডিয়াৰ ভগ্নী প্ৰকল্পসমূহত অধিক তথ্য চাব পাৰে: | |
 |
শব্দৰ অৰ্থ ৱিকিঅভিধানত |
 |
চিত্ৰ আৰু মিডিয়া কমন্সত |
 |
মাধ্যম আৰু কাৰ্যক্ৰম ৱিকিবিশ্ববিদ্যালয়ত |
 |
বা-বাতৰি ৱিকিসংবাদত |
 |
উক্তিৰ সংগ্ৰহ ৱিকিউক্তিত |
 |
কিতাপ, লিখনি আদি ৱিকিউৎসত |
 |
পাঠ্যপুথি ৱিকিগ্ৰন্থত |
- International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies – IFRC
- ReliefWeb of the United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs –ReliefWeb
- United Nations Office for Disaster Risk Reduction – UNDRR
- EM-DAT International Disaster Database of the Centre for Research on the Epidemiology of Disasters
- Global Disaster Alert and Coordination System – a joint initiative of the United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs (OCHA) and the European Commission
- UN-SPIDER – UN-SPIDER, the United Nations Platform for Space-based Information for Disaster Management and Emergency Response], a project of the United Nations Office for Outer Space Affairs (UNOOSA)