কান্দ্যান নৃত্য

প্ৰধান প্ৰবন্ধ: শ্ৰীলংকাৰ নৃত্য

কান্দ্যান নৃত্য (Sinhala: උඩරට නැටුම්) হৈছে শ্ৰীলংকাৰ উদাৰতা নামেৰে জনাজাত চেণ্ট্ৰেল হিলছ অঞ্চলৰ কাণ্ডী নামৰ অঞ্চলটোৰ জনপ্ৰিয় আৰু স্থানীয় বিভিন্ন নৃত্যক সামৰি লোৱা একপ্ৰকাৰৰ নৃত্য। যি দেশৰখনৰ অন্যান্য প্ৰান্তলৈও বিয়পি পৰিছে। ^[1]

ই শ্ৰীলংকাৰ সিংহলী সংস্কৃতিৰ নিদৰ্শন।

ইতিহাস

সাদৃশ্যৰ বাবে কান্দ্যান ডান্সাৰ নামেৰে জনাজাত এবিধ অৰ্কিড

ভেচ নৃত্য

কিংবদন্তি অনুসৰি এই নৃত্যৰ উৎপত্তি কোহোম্বা কংকৰিয়া (কোহোম্বা দেৱতাৰ নামেৰে নামকৰণ কৰা) নামেৰে জনাজাত নৃত্যৰ অনুষ্ঠানত নিহিত হৈ আছে, যাক কোহোম্বা বা কংকৰিয়া বুলিও কোৱা হয়। পৰম্পৰাগত নৃত্যৰ নিপুণসকলে বিশ্বাস কৰে যে "মলয়া ৰাতা" বুলি উল্লেখ কৰা ঠাইৰ ৰজাই আৰু তেওঁৰ দুজন ভাতৃয়ে প্ৰথম কোহোম্বা কংকৰিয়া পৰিবেশন কৰিছিল। কিছুমানৰ মতে এই "মলয়া ৰাতা" ভাৰতত অৱস্থিত আছিল।^[1]^[2]

কিংবদন্তি অনুসৰি শক্ৰ দেৱতাৰ কৌশলৰ ফলত ৰজা মলয়াই ৰহস্যজনক ৰোগত আক্ৰান্ত পাণ্ডুৱাসদেৱ ৰজাক সুস্থ কৰাৰ উদ্দেশ্যে এই দ্বীপটোলৈ আহিছিল। ৰজাই পুনৰ সপোনত ভুগি থকা বুলি কোৱা হৈছিল, য’ত নাহৰফুটুকী এটাই ৰজাৰ ফালে জিভা নিৰ্দেশ কৰিছিল, যিটো ৰজা বিজয়াৰ প্ৰথম পত্নী কুৱেনীৰ ক’লা যাদুৰ দৰে বুলি বিশ্বাস কৰা হৈছিল। কোহোম্বা কংকৰিয়া প্ৰদৰ্শনৰ পিছত ৰোগটো নাইকিয়া হৈ যায় আৰু বহু থলুৱা লোকে এই নৃত্য গ্ৰহণ কৰে।^[2]

প্ৰথমে কান্দ্যান সামন্তীয় ব্যৱস্থাৰ অধীনত পৃথক জাতি হিচাপে চিনাক্ত হোৱা নৃত্যশিল্পীসকলে ইয়াক পৰিবেশন কৰিছিল। ই দাঁতৰ মন্দিৰৰ লগত মিলি গৈছিল আৰু মন্দিৰৰ দ্বাৰা প্ৰতি বছৰে অনুষ্ঠিত হোৱা দালাদা পেৰাহেৰা (শোভাযাত্ৰা)ত তেওঁলোকৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা আছিল।

ইংৰাজৰ সময়ত কান্দ্যান ৰজাৰ পৰা নৃত্যশিল্পীসকলৰ প্ৰতি থকা সমৰ্থন শেষ হোৱাৰ লগে লগে এই নৃত্যৰ জনপ্ৰিয়তা কমি আহিল। এতিয়া ইয়াক পুনৰুজ্জীৱিত কৰি মঞ্চৰ বাবে অভিযোজিত কৰা হৈছে আৰু ই শ্ৰীলংকাৰ প্ৰাথমিক সাংস্কৃতিক ৰপ্তানি স্বৰূপ।

আটাইতকৈ জনপ্ৰিয় ভেছ নৃত্যৰ উৎপত্তি প্ৰাচীন শুদ্ধিকৰণ অনুষ্ঠান কোহোম্বা ইয়াকুমা বা কোহোম্বা কংকৰিয়াৰ পৰা হৈছিল। এই নৃত্যটো প্ৰায়শ্চিত্তমূলক আছিল, কেতিয়াও ধৰ্মনিৰপেক্ষ নাছিল আৰু কেৱল পুৰুষেহে নৃত্য কৰিছিল। বিশৃংখল ভেছৰ সাজ-পোছাক বিশেষকৈ মূৰৰ পোছাক পবিত্ৰ বুলি গণ্য কৰা হয় আৰু ইয়াক কোহোম্বা দেৱতাৰ বুলি বিশ্বাস কৰা হয়।^{[উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন]}

১৯ শতিকাৰ শেষৰ ফালেহে ভেছ নৃত্যশিল্পীসকলক প্ৰথমে বাৰ্ষিক কেণ্ডি পেৰাহেৰা উৎসৱত কংকৰিয়া মন্দিৰৰ চৌহদৰ বাহিৰত অনুষ্ঠান পৰিৱেশন কৰিবলৈ আমন্ত্ৰণ জনোৱা হৈছিল। আজি বিশদ সাজ-পোছাক পৰিহিত ভেছ নৃত্যশিল্পীগৰাকীয়ে শ্ৰীলংকাৰ সংস্কৃতিক উজ্জ্বল কৰি তোলা কান্দ্যান নৃত্যৰ সাৰ্থক ৰূপ।

নৈয়ান্দি নৃত্য

কোহোম্বা কংকৰীয়া উৎসৱৰ প্ৰাৰম্ভিক প্ৰস্তুতিৰ সময়ত, দীপ জ্বলোৱাৰ সময়ত আৰু অসুৰৰ বাবে খাদ্য প্ৰস্তুত কৰাৰ সময়ত নৃত্যশিল্পীসকলে নৃত্য প্ৰদৰ্শন কৰে। নৃত্যশিল্পীয়ে বগা কাপোৰ আৰু বগা পাগুৰি, বুকুত গুটিৰ কামৰ সজ্জা, কঁকালৰ বেণ্ড, ডিঙিত শাৰী শাৰীকৈ গুটি, ৰূপৰ মালা, কাঁহৰ কান্ধৰ প্লেট, ভৰিৰ গোৰোহা, জিংগল পিন্ধে; মূৰৰ পোছাকৰ বাহিৰে ভেছ নৃত্যশিল্পীৰ সাজ-পোছাকৰ দৰেই। এইটো এটা ৰূপৱতী নৃত্য, মহা বিষ্ণু (বিষ্ণু) আৰু কটাৰগামা দেৱালয় মন্দিৰতো আনুষ্ঠানিক অনুষ্ঠানত পৰিবেশন কৰা হয়।^[1]

উদেক্কি নৃত্য

উদেক্কি নৃত্য অতি সন্মানীয় প্ৰদৰ্শন। ইয়াৰ নাম উদেক্কি নামৰ বালিঘড়ীৰ আকৃতিৰ সৰু লেকৰ হাতৰ ঢোলৰ পৰা আহিছে, যিটো প্ৰায় ৭.৫ ইঞ্চি (১৮ চে.মি.) ওখ, যিটো দেৱতাই মানুহক দিছিল বুলি বিশ্বাস কৰা হয়। ঢোলৰ ছাল দুখন দেৱতাই দিয়া বুলি বিশ্বাস কৰা হয়, আৰু শব্দ বিষ্ণুৱে দিয়া বুলি বিশ্বাস কৰা হয়; এই বাদ্যযন্ত্ৰ শক্ৰৰ নিৰ্দেশনা অনুসৰি নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল আৰু দেৱতাৰ স্বৰ্গৰাজত বজোৱা হৈছিল বুলি কোৱা হয়। ই বজাবলৈ বৰ কষ্টকৰ বাদ্যযন্ত্ৰ। নৃত্যশিল্পীয়ে বজাই থাকোঁতে গান গায়, তৰংগবোৰ টান কৰি পিচৰ ভিন্নতা লাভ কৰে।^{[উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন]}

পান্থেৰু নৃত্য

পান্থেৰুৱা হৈছে দেৱী পতিনীৰ প্ৰতি উৎসৰ্গিত বাদ্যযন্ত্ৰ। ই পেঁপাতৰ দৰে (ছালবিহীন) আৰু ইয়াৰ পৰিধিৰ চাৰিওফালে ব্যৱধানত সৰু সৰু জংঘল সংলগ্ন হৈ থাকে। বুদ্ধ হোৱা ৰাজকুমাৰ সিদ্ধাৰ্থৰ দিনত এই নৃত্যৰ উৎপত্তি হোৱা বুলি কোৱা হয়। যুদ্ধত বিজয় উদযাপনৰ বাবে দেৱতাসকলে এই বাদ্য ব্যৱহাৰ কৰে বুলি বিশ্বাস কৰা হৈছিল আৰু সিংহল ৰজাই যুদ্ধক্ষেত্ৰত বিজয় উদযাপনৰ বাবে পান্থেৰু নৃত্যশিল্পীক নিয়োগ কৰিছিল। সাজ-পোছাক উদাৰতা নৃত্যশিল্পীৰ দৰেই যদিও পান্থেৰু নৃত্যশিল্পীয়ে কোনো ধৰণৰ গুটিযুক্ত চোলা পিন্ধা নাই আৰু উদাৰতা নৃত্যশিল্পীৰ বিশৃংখল ফ্ৰিলৰ সলনি কঁকালত ৰেচমৰ ৰুমাল এখন ব্যৱহাৰ কৰে।

বীৰামুণ্ডা কংকৰীয়া

বীৰামুণ্ডা কংকৰিয়া আৰু কান্দে দেৱিয়াঁ পিডিমা (পৰ্বতৰ দেৱতাৰ বাবে সন্ধিয়াৰ আচাৰ-ব্যৱহাৰ)ক কান্দ্যান দেৱা (মানুহ)ৰ লোকবিশ্বাসত শিপাই থকা আনুষ্ঠানিক নৃত্য হিচাপে চিনাক্ত কৰা হৈছে।

ভান্নাম

মূলতঃ ভান্নাম (বা ৱানাম) আছিল এক প্ৰকাৰৰ আবৃত্তি। বেছিভাগ ৱান্নামে হাতী, বান্দৰ, শহাপহু, ময়ূৰ, কুকুৰা, সাপ আদি প্ৰাণীৰ আচৰণ বৰ্ণনা কৰে। পিছৰ নৃত্যশিল্পীসকলে নিজৰ অভিনয়ৰ বাবে ভান্নামক পটভূমি গীত হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিছে। কান্দ্যান নৃত্য ৰূপত ১৮টা ভান্নাম আছে। পৰম্পৰাগতভাৱে এজন নৃত্যশিল্পীয়ে তেওঁলোকক ভেছৰ সাজ-পোছাক উপহাৰ দিয়াৰ আগতে এই সকলোবোৰ ভান্নাম পৰিবেশন কৰিবলৈ শিকিব লাগে। ইয়াৰ ভিতৰত হনুমা ভান্নাম (বান্দৰ), উকুছা ভান্নাম (ঈগল) আৰু গজাগা ভান্নাম (হাতী) আটাইতকৈ পৰিচিত।

ভান্নাম শব্দটো সিংহলী শব্দ বৰ্ণান (‘বৰ্ণনমূলক প্ৰশংসা’)ৰ পৰা আহিছে। প্ৰাচীন সিংহল গ্ৰন্থসমূহে যথেষ্ট সংখ্যক ভান্নামৰ কথা উল্লেখ কৰিছে যিবোৰ কেৱল গোৱা হৈছিল; ^{[উদ্ধৃতিৰ প্ৰয়োজন]} পিছলৈ তেওঁলোকক একক নৃত্যৰ সৈতে খাপ খুৱাই লোৱা হয়, প্ৰত্যেকেই এটা প্ৰধান ধাৰণা প্ৰকাশ কৰে। কান্দ্যান ৰজা শ্ৰী বীৰপাৰক্ৰাম নৰেন্দ্ৰসিংহে নৃত্য-সংগীতক যথেষ্ট উৎসাহ দিছিল বুলি ইতিহাসে প্ৰকাশ কৰিছে। এই কবিকাৰ মাদুৱা (এখন সজ্জিত নৃত্য ক্ষেত্ৰ)ত গীত আৰু কবিতা প্ৰতিযোগিতা অনুষ্ঠিত হৈছিল।^[2]

কোৱা হয় যে আঠাইশটা প্ৰধান ভান্নামৰ বাবে কবি (সংগীতত গোৱা কবিতা) কাণ্ডী মন্দিৰৰ এজন বৌদ্ধ পুৰোহিতৰ সহায়ত গণিতালংকাৰ নামৰ এজন পুৰণি ঋষিয়ে ৰচনা কৰিছিল। ভান্নামবোৰ প্ৰকৃতি, ইতিহাস, কিংবদন্তি, লোকধৰ্ম, লোকশিল্প আৰু পবিত্ৰ জ্ঞানৰ পৰা অনুপ্ৰাণিত হৈছিল আৰু প্ৰত্যেকটোৱেই এটা নিৰ্দিষ্ট আমেজ (ৰসায়) বা আৱেগৰ প্ৰকাশত ৰচনা আৰু ব্যাখ্যা কৰা হৈছে। আঠাইশ ধ্ৰুপদী ৱন্নাম হ'ল,

গজাগা ৱান্নাম (হাতী)
থুৰংগা ৱান্নাম (ঘোঁৰা)

ময়ূৰ ৱান্নাম (ময়ূৰ)

গহকা ৱান্নাম (শংখৰ খোলা)

উৰংগা ৱান্নাম (খোজ খাই থকা প্ৰাণী)
মুছালাদি ৱান্নাম (শহাপহু)
উক্কুছা ৱান্নাম (ঈগল)
ভাইৰোডি ৱান্নাম (মূল্যবান শিল)
হানুমা ৱান্নাম (বান্দৰ)
ছাভুলা ৱান্নাম (কুকুৰ)
সিংহৰাজ ৱান্নাম (সিংহ ৰজা)
নয়্যাদি ৱান্নাম (সাপ)
কিৰালা ৱান্নাম (ৰঙা-ৱাটলযুক্ত লেপউইং)
ইৰাদি ৱান্নাম (কাড় চিহ্ন)
সুৰপতি ৱান্নাম (দেৱতাৰ নেতা শক্ৰৰ প্ৰশংসাত)
গণপতি ৱান্নাম (গণপতি দেৱতাৰ প্ৰশংসাত)
উদুহাৰ ৱান্নাম (ৰজাৰ আড়ম্বৰ আৰু মহিমা প্ৰকাশ)
আছাধ্ৰুস ৱান্নাম (বুদ্ধৰ গুণৰ প্ৰশংসা)।

এইবোৰৰ লগত যোগ কৰা হ’ল,

ছামালন ৱান্নাম (পখিলা)
মহাবো ৱান্নাম (অনুৰাধাপুৰাৰ পবিত্ৰ আঁহত গছ, (Ficus religiosa) মূল বোধি গছৰ পুলি বুলি কোৱা হয়, যাৰ অধীনত বুদ্ধই জ্ঞান লাভ কৰিছিল),
হান্সা ৱন্নামা (হাঁহ)

ভান্নাম নৃত্য পৰম্পৰাৰ সাতটা উপাদান আছে।^[3]

সাজ-পোছাক

পৰম্পৰাগত কান্দ্যান নৃত্যৰ বাবে সাজ-পোছাক পিন্ধা নৃত্যশিল্পী

নৃত্যশিল্পীসকলে মূৰৰ পোছাককে ধৰি বিশৃংখল সাজ-পোছাক পৰিধান কৰে। নৃত্যশিল্পীগৰাকীৰ বুকুখন কেৱল সজ্জাগত মণিৰ জালেৰে ঢাকি ৰখা হয়। এই সাজ-পোছাকক ভেছ সাজ-পোছাক বুলি জনা যায়। মূৰৰ পোছাকটোত ধাতুৰ সন্মুখভাগ সন্নিবিষ্ট কৰা হৈছে যাৰ ফলত নৃত্যশিল্পীগৰাকীক বেলেগতকৈ ওখ যেন লাগে। সম্পূৰ্ণ সাজ-পোছাকত গোৰোহাও অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে যিয়ে প্ৰত্যেকেই এটা ধাতুৰ ৰেটল উৎপন্ন কৰে। ^[4]^[1]

ভেছৰ সাজ-পোছাকত থকা মূৰৰ পোছাক কেৱল পুৰুষসকলেহে পিন্ধিব পাৰে আৰু ভেছ মংগলয়া নামৰ বিশেষ অনুষ্ঠানৰ পিছতহে পিন্ধিব পাৰে য’ত পুৰুষ নৃত্যশিল্পীয়ে প্ৰথমে ভেছৰ সাজ-পোছাক পিন্ধি নৃত্য কৰে। কিংবদন্তি অনুসৰি যদি এগৰাকী মহিলাই মূৰৰ পাগুৰী পিন্ধে তেন্তে তেওঁৰ বহুত দুৰ্ভাগ্য হ’ব বা অসুস্থ হ’ব। আনকি ভেছ মংগলয়াত অনুষ্ঠান পৰিৱেশন নকৰা পুৰুষৰ ক্ষেত্ৰতো এই কথা প্ৰযোজ্য।

মতা মানুহে কেৱল ভেছ মংগলয়াতহে অনুষ্ঠান পৰিৱেশন কৰে যদিও মহিলাই কালা এলি মংগল্য নামৰ সুকীয়া অনুষ্ঠান থাকে। ^[4]^[1]

সংগীত

প্ৰধান প্ৰবন্ধ: সংগীত

কান্দ্যান নৃত্য পৰম্পৰাগতভাৱে কেৱল পাৰ্কাচনতহে পৰিবেশন কৰা হয়। আটাইতকৈ প্ৰচলিত ঢোল হৈছে গেটা বেৰায়া, যিটো কেৱল কান্দ্যান নৃত্যতহে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। নৃত্যশিল্পীক ছন্দ ৰখাত সহায় কৰিবলৈ থালাম্পোটা নামেৰে জনাজাত সৰু জংঘল এযোৰও ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ভান্নামৰ অৱশ্যে গীতৰ কথা আছে যিবোৰ নৃত্যশিল্পীৰ গতিৰ লগত সংগতি ৰাখি গোৱা হয়। এই গীতৰ কথাবোৰে ভান্নাই চিত্ৰিত কৰা জন্তুটোৰ গুণৰ বিষয়ে গায়।

বেতৰ ঢোলৰ লাঠিৰ লগত ব্যৱহাৰ কৰা থামাট্মাটামা^[5] নামৰ যমজ ঢোলৰ আন এটা প্ৰকাৰ।

আজিৰ কান্দ্যান নৃত্য

যদিও প্ৰথমে কেৱল পুৰুষকহে নৃত্যশিল্পী হিচাপে প্ৰশিক্ষণ ল’বলৈ দিয়া হৈছিল, তথাপিও এতিয়া কেইবাখনো বিদ্যালয় আছে যিয়ে মহিলাসকলকো কান্দ্যান নৃত্য ৰূপত প্ৰশিক্ষণ দিয়ে। কিন্তু মহিলাৰ বাবে কোনো নিৰ্দিষ্ট ভেছৰ সাজ-পোছাক নাই, বহু মহিলা নৃত্যশিল্পীয়ে পুৰুষৰ সাজ-পোছাকক বিভিন্ন ধৰণে খাপ খুৱাই লৈছে।

সামাজিক, অৰ্থনৈতিক আৰু ৰাজনৈতিক বহু কাৰণত এতিয়া কোহোম্বা কংকৰীয়াৰ পৰিবেশন মাত্ৰ কেইটামান। পৰম্পৰাগত ৰূপত এই নৃত্য এতিয়াও প্ৰতি বছৰে কেণ্ডীৰ দালাদা পেৰহাহেৰাত পৰিবেশন কৰা হয়।

কেণ্ডি ভেছ নাটুমৰ সাজ-পোছাক

১৯৭০ চনত চিত্ৰসেনা ডায়েছে মঞ্চৰ বাবে ৰূপায়ণ কৰিছিল কান্দ্যান নৃত্য Archived 2022-03-28 at the Wayback Machine। তেওঁ নৃত্য পৰিচালনা কৰা কেইবাটাও বেলেটত তেওঁ কান্দ্যান নৃত্যৰ গতি আৰু বৈশিষ্ট্য ব্যৱহাৰ কৰিছে। কিছুমান দিশত তেওঁৰ জনপ্ৰিয়তাই নৃত্যটোক আগুৰি থকা জাতিগত বাধাসমূহো হ্ৰাস কৰাত সহায় কৰিছিল আৰু নগৰীয়া, সমসাময়িক দৰ্শকৰ বাবে ইয়াক অধিক ৰুচিকৰ কৰি তুলিছিল। আজিলৈকে কান্দ্যান নৃত্যৰ বাবে অন্যতম বৃহৎ বিদ্যালয় হৈছে চিত্ৰসেনা নৃত্য বিদ্যালয়। পৰম্পৰাগত আৰু আচাৰ-ব্যৱহাৰমূলক কান্দ্যান নৃত্য আজিও কিছুমান গাঁৱৰ নৃত্য বিদ্যালয় যেনে কাণ্ডী অঞ্চলৰ মধ্যম লংকা নৃত্য মণ্ডল, তিতাপজ্জলা কলায়তনয়ত পাঠদান কৰা হয়। প্ৰায় ১৯২০ চনৰ পৰা জৰ্জ কেইট, হেৰল্ড পেইৰিছ, লিয়নেল ৱেণ্ড্ট আৰুজন ডি চিলভা আদি শিল্পীয়েও আমুনুগামা সুৰম্বা, উক্কুৱা, গুনায়া, পুঞ্চি গুৰা আৰু শ্ৰীজয়নাৰ দৰে সমসাময়িক মাষ্টাৰসকলৰ সহযোগত নৃত্যৰ ৰূপটো জনপ্ৰিয় কৰাত সহায় কৰিছিল।^[6] আন কিছুমানৰ ভিতৰত আছে এ.এইচ.ই মোলামুৰে, পানী ভাৰত আৰু ভেন. ৰামবুকৱেলে সিদ্ধাৰ্থ।

শ্ৰীলংকাৰ বহু সমসাময়িক নৃত্যশিল্পীয়ে নিজৰ কামৰ বাবে কান্দ্যান ৰূপৰ পৰা ধাৰ লৈছে।

তথ্যসমূহ

↑ ^1.0 ^1.1 ^1.2 ^1.3 ^1.4 "The Kandyan Dance, History and Other". Asian Traditional Theatre and Dance. disco.teak.fi. https://disco.teak.fi/asia/the-kandyan-dances/। আহৰণ কৰা হৈছে: 14 November 2023.
↑ ^2.0 ^2.1 ^2.2 Kandyan dance. "Arts of Sri Lanka". britannica.com. https://www.britannica.com/art/South-Asian-arts/Masked-drama। আহৰণ কৰা হৈছে: 14 November 2023.
↑ "THE 18 VANNAM DANCES". By KDadmin. kandyandancers.com. Archived from the original on 14 November 2023. https://web.archive.org/web/20231114130938/https://kandyandancers.com/videos/vannam/। আহৰণ কৰা হৈছে: 14 November 2023.
↑ ^4.0 ^4.1 "Sacred Ves Costume". open.edu. open.edu. https://www.open.edu/openlearncreate/mod/page/view.php?id=163703। আহৰণ কৰা হৈছে: 14 November 2023.
↑ "Kandy Esala Perahera". 29 December 2006. Archived from the original on 29 December 2006. https://web.archive.org/web/20061229010846/http://www.britishcouncil.lk/kidsintouch/kandy/perahara.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: 11 November 2023.
↑ Traditional dance in British Ceylon by Kamalika Pieris (The Island), Retrieved 22 October 2016

বাহ্যিক সংযোগ

[The_Kandyan_Dance-1] 1.0 ^1.1 ^1.2 ^1.3 ^1.4 "The Kandyan Dance, History and Other". Asian Traditional Theatre and Dance. disco.teak.fi. https://disco.teak.fi/asia/the-kandyan-dances/। আহৰণ কৰা হৈছে: 14 November 2023.

[arts_of_Sri_Lanka-2] 2.0 ^2.1 ^2.2 Kandyan dance. "Arts of Sri Lanka". britannica.com. https://www.britannica.com/art/South-Asian-arts/Masked-drama। আহৰণ কৰা হৈছে: 14 November 2023.

[Vannama_List-3] "THE 18 VANNAM DANCES". By KDadmin. kandyandancers.com. Archived from the original on 14 November 2023. https://web.archive.org/web/20231114130938/https://kandyandancers.com/videos/vannam/। আহৰণ কৰা হৈছে: 14 November 2023.

[Ves_Costume-4] 4.0 ^4.1 "Sacred Ves Costume". open.edu. open.edu. https://www.open.edu/openlearncreate/mod/page/view.php?id=163703। আহৰণ কৰা হৈছে: 14 November 2023.

[5] "Kandy Esala Perahera". 29 December 2006. Archived from the original on 29 December 2006. https://web.archive.org/web/20061229010846/http://www.britishcouncil.lk/kidsintouch/kandy/perahara.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: 11 November 2023.

[6] Traditional dance in British Ceylon by Kamalika Pieris (The Island), Retrieved 22 October 2016

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]