ছুন্নী ইছলাম

Several terms redirect here. For other uses of "Ahlus Sunnah Wal Jamaah", see Ahlus Sunnah wal Jamaah.

ছুন্নী ইছলাম (/ˈsuːni[unsupported input]ˈsʊni/) হৈছে ইছলাম ধৰ্মৰ এটা ডাঙৰ শাখা, যি বিশ্বৰ ৮৫-৯০% মুছলমান মানুহে অনুসৰণ কৰে আৰু একে সময়তে বিশ্বৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ ধৰ্মীয় ধৰ্মগোষ্ঠী। ইয়াৰ নাম ছুন্নাহ শব্দৰ পৰা আহিছে, ইয়াৰ দ্বাৰা মুহাম্মাদৰ পৰম্পৰাক বুজোৱা হৈছে। ছুন্নী আৰু ছিয়া মুছলমানসকলৰ মাজত মতানৈক্যৰ সৃষ্টি হৈছিল মুহাম্মাদৰ উত্তৰাধিকাৰীত্বক লৈ হোৱা মতানৈক্যৰ পৰা আৰু পৰৱৰ্তী সময়ত ই বহল ৰাজনৈতিক তাৎপৰ্য্য লাভ কৰাৰ লগতে ধৰ্মতত্ত্ব আৰু ন্যায়িক মাত্ৰাও লাভ কৰিছিল। ছুন্নী পৰম্পৰা অনুসৰি মুহাম্মাদে কোনো উত্তৰাধিকাৰী এৰি থৈ যোৱা নাছিল আৰু ছাকিফা অনুষ্ঠানত অংশগ্ৰহণকাৰীসকলে আবু বকৰক পৰৱৰ্তী শাৰী (প্ৰথম খলিফা) হিচাপে নিযুক্তি দিছিল। ইয়াৰ বিপৰীতে ছিয়া মতবাদে কয় যে মুহাম্মাদে তেওঁৰ জোঁৱাই আৰু খুলশালীয়েক আলী ইবনে আবি তালিবক তেওঁৰ উত্তৰাধিকাৰী হিচাপে নিযুক্তি দিছিল।

ছুন্নী ইছলামৰ অনুগামীসকলক আৰবী ভাষাত আহল আছ-ছুন্নাহ ৱাল জামাআহ ("ছুন্নত আৰু সমাজৰ লোক") বা চমুকৈ আহল আছ-ছুন্নাহ বুলি কোৱা হয়। ইংৰাজীত ইয়াৰ মতবাদ আৰু আচাৰ-ব্যৱহাৰক কেতিয়াবা Sunnism (ছুন্নীবাদ) বুলিও কোৱা হয়, আনহাতে অনুগামীসকলক ছুন্নী মুছলমান, ছুন্নী আৰু আহলুছ ছুন্না বুলি জনা যায়। ছুন্নী ইছলামক কেতিয়াবা "গতানুগতিক ইছলাম" বুলিও কোৱা হয়, যদিও কিছুমান পণ্ডিতে এই অনুবাদক অনুপযুক্ত বুলি ভাবে।

কোৰআনে হাদিছ (বিশেষকৈ কুতুব আল-চিত্তাত সংগ্ৰহ কৰা) আৰু বাধ্যতামূলক ন্যায়িক ঐকমত্যৰ সৈতে একেলগে ছুন্নী ইছলামৰ ভিতৰত সকলো পৰম্পৰাগত ন্যায়বিজ্ঞানৰ ভিত্তি গঠন কৰে। পৰম্পৰাগত আইনী বিদ্যালয়সমূহে বিকশিত কৰা ন্যায়বিজ্ঞানৰ নীতিসমূহ ব্যৱহাৰ কৰি উপমামূলক যুক্তি, জনকল্যাণ আৰু ন্যায়িক বিবেচনাৰ বিবেচনাৰ সৈতে সংগতি ৰাখি এই মৌলিক উৎসসমূহৰ পৰাই শ্বৰীয়ত ৰায়দান আহৰণ কৰা হয়। ধৰ্মমতৰ ক্ষেত্ৰত ছুন্নী পৰম্পৰাই ঈমান (বিশ্বাস)ৰ ছটা স্তম্ভক সমৰ্থন কৰে আৰু ইয়াত কালামৰ আশ্বাৰী আৰু মাতুৰিদী বিদ্যালয়ৰ লগতে পৰম্পৰাবাদী ধৰ্মতত্ত্ব নামেৰে জনাজাত পাঠ্যবাদী বিদ্যালয়খনো অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে।

পৰিভাষা

ছুন্না

ইয়াৰ শিপা প্ৰাক-ইছলামিক আৰবী ভাষাৰ পুৰণি ছুন্নী শব্দৰ আহিছে। ইয়াক এনে পৰম্পৰাৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল যিবোৰ গৰিষ্ঠসংখ্যক লোকে অনুসৰণ কৰিছিল। তৃতীয় ছুন্নী খলিফা ওছমান ইবনে আফফানৰ হত্যাৰ পিছত এই শব্দটোৱে অধিক ৰাজনৈতিক তাৎপৰ্য্য লাভ কৰে। কোৱা হয় যে আলী ইবনে আবি তালিবৰ বিখ্যাত অনুগামী মালিক আল-আচ্তাৰে ছিফিনৰ যুদ্ধৰ সময়ত এই অভিব্যক্তিৰে উৎসাহিত কৰিছিল, আলীৰ শত্ৰু মুআৱিয়া ইবনে আবি চুফিয়ানে ছুন্নাক হত্যা কৰে। যুদ্ধৰ পিছত এই কথাত সহমতত উপনীত হয় যে "বিভাজনকাৰী নহয়, ঐক্যবদ্ধ ছুন্নাহ" ("আছ-ছুন্না আল-আদিলা আল-গামীআ গাইৰ আল-মুফাৰিক")ৰ সৈতে সংঘাত সমাধানৰ বাবে পৰামৰ্শ লোৱা উচিত। ছুন্না শব্দটো "নবীৰ ছুন্নত" (ছুন্নত আন-নবী)ৰ চুটি ৰূপত পৰিণত হোৱা সময় এতিয়াও অজ্ঞাত। উমাইয়াদ খিলাফতৰ সময়ত কেইবাটাও ৰাজনৈতিক আন্দোলন, তাৰ ভিতৰত ছিয়া আৰু খাৰিজীসকলে ৰাষ্ট্ৰ গঠনৰ বিৰুদ্ধে বিদ্ৰোহ কৰিছিল; "ঈশ্বৰৰ কিতাপ (কোৰআন) আৰু তেওঁৰ নবীৰ ছুন্নাহ"ৰ নামত তেওঁলোকৰ যুদ্ধৰ নেতৃত্ব দিছিল। দ্বিতীয় গৃহযুদ্ধৰ সময়ত (৬৮০–৯২) ছুন্না- শব্দটোৱে ছিয়া মতবাদ (তাছায়ু’)ৰ সমালোচনামূলক অৰ্থ লাভ কৰিছিল। কুফাত মুফতি আছিল মাছৰুক ইবনে আল-আদচ্চদাই (মৃত্যু ৬৮৩) প্ৰথম দুজন খলিফা আবু বকৰ আৰু উমৰ ইবনে আল-খতবক ভাল পোৱাৰ প্ৰয়োজনীয়তা আৰু তেওঁলোকৰ অগ্ৰাধিকাৰ (ফাদাইল) স্বীকাৰ কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তা লিপিবদ্ধ কৰিছে। মাছৰুৰ এজন শিষ্য, পণ্ডিত আছ-শ্বাবী (মৃত্যু ৭২১ আৰু ৭২৯ চনৰ ভিতৰত), যিয়ে প্ৰথমে গৃহযুদ্ধৰ সময়ত কুফাত ছিয়াসকলৰ পক্ষ লৈছিল, কিন্তু তেওঁলোকৰ ধৰ্মান্ধতাৰ প্ৰতি বিতৃষ্ণাত ঘূৰি আহিছিল আৰু অৱশেষত উমাইয়াদ খলিফা আব্দ আল- মালিকে, ছুন্নতৰ ধাৰণাটো জনপ্ৰিয় কৰি তুলিলে। আচ্চ-শ্বাবীয়েও এই কথা প্ৰকাশ কৰিছে যে তেওঁ ইছা-বিন্ত-আবি-বকৰৰ ওপৰত হোৱা ঘৃণাৰ ওপৰত আপত্তি কৰিছিল আৰু ইয়াক ছুন্নাহ উলংঘা বুলি গণ্য কৰিছিল।

ছুন্নীসকলৰ বাবে গোটৰ নাম হিচাপে আহল-আছ-ছুন্না বা আহল-আছ-ছুন্নাহ ৱাল-জামাআহৰ দীঘলীয়া অভিব্যক্তিৰ পৰিৱৰ্তে ছুন্না শব্দটো তুলনামূলকভাৱে কম বয়সীয়া পৰিঘটনা। সম্ভৱতঃ ইবনে টাইমিয়াহে প্ৰথমবাৰৰ বাবে হ্ৰস্বম্যাদী ব্যৱহাৰ কৰিছিল। পিছলৈ ইয়াক মুহাম্মাদ ৰছিদ ৰিদাৰ দৰে প্যান-ইছলামিক পণ্ডিতসকলে তেওঁৰ গ্ৰন্থ আছ-ছুন্না ৱা-ছ-ছিয়া আউ আল-ৱাহাবিয়া ৱা-ৰ-ৰফিদা: Ḥaqāʾiq dīnīya taʾrīḫīya iǧtimaʿīya iṣlaḥīya ("The Sunna and the Shia) ত জনপ্ৰিয় কৰি তুলিছিল। বা ওৱাহাবি মতবাদ আৰু ৰাফিডিজম: ধৰ্মীয় ইতিহাস, সমাজবিজ্ঞান আৰু সংস্কাৰমুখী তথ্য") ১৯২৮–২৯ চনত প্ৰকাশ পাইছিল। "ছুন্নাহ" শব্দটো সাধাৰণতে আৰবী বক্তৃতাত ছুন্নী মুছলমানসকলৰ বাবে নামকৰণ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়, যেতিয়া তেওঁলোকক ছিয়াসকলৰ সৈতে তুলনা কৰাৰ উদ্দেশ্যেৰে কৰা হয়। পশ্চিমীয়া গৱেষণা সাহিত্যতো ছুন্নী-ছিয়া বৈপৰীত্যক বুজাবলৈ "ছুন্নাহ-ছিয়া" শব্দ যোৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয়।

আহল আছ-ছুন্না

আহল আছ-ছুন্নাৰ বাবে প্ৰাচীন সমৰ্থনকাৰী নথিসমূহৰ ভিতৰত অন্যতম বাছৰিক পণ্ডিত মুহাম্মাদ ইবনে ছিৰি (মৃত্যু ৭২৮)ৰ পৰা উদ্ভৱ হৈছে। তেওঁৰ কথা মুছলিম ইবনে আল-হাজ্জাজৰ ছহীহত উল্লেখ কৰা হৈছে য'ত উদ্ধৃত হৈছে: "পূৰ্বতে কোনোবাই ইছনাদৰ বিষয়ে সোধা নাছিল। কিন্তু যেতিয়া ফিতনা আৰম্ভ হৈছিল, তেতিয়া এজনে কৈছিল: 'আমাক আপোনাৰ তথ্যদাতাৰ নাম লিখা'।" তেতিয়া এজনে তেওঁলোকক উত্তৰ দিব: যদি তেওঁলোক ছুন্নাহ মানুহ হ’লহেঁতেন তেন্তে আপুনি তেওঁলোকৰ হাদিছ মানি ল’ব। কিন্তু যদি তেওঁলোক বিবিদ্যাৰ মানুহ হয় তেন্তে হাদিছ নাকচ কৰা হ’ল।" জি.এইচ.এ. জুইনবলে ধৰি লৈছে যে এই বক্তব্যত ফিতনা শব্দটো উছমান ইবনে আফানক হত্যা কৰাৰ পিছত প্ৰথম গৃহযুদ্ধ (৬৬৫–৬৬১)ৰ সৈতে জড়িত নহয়, কিন্তু দ্বিতীয় গৃহযুদ্ধ (৬৮০–৬৯২) য'ত ইছলামিক সম্প্ৰদায়ক চাৰিটা দলত বিভক্ত কৰা হৈছিল ( আব্দ আল্লাহ ইবনে আল-জুবাইৰ, উমাইয়াদ, আল-মুখতাৰ ইবনে আবি উবাইদৰ অধীনত ছিয়া আৰু খাৰিজীসকল)। এই পৰিস্থিতিত আহল আছ-ছুন্না শব্দটোৱে যাৰ, যিয়ে বিভিন্ন যুদ্ধংদেহী পক্ষৰ বিদ্বেষী শিক্ষাৰ পৰা আঁতৰি থাকিল।

আহল আছ-ছুন্না শব্দটো সদায় প্ৰশংসাসূচক উপাধি আছিল। মুৰ্দছিয়াৰ প্ৰতি সহানুভূতিশীল আবু হানিফা (মৃত্যু ৭৬৯)-এ জোৰ দি কৈছিল যে এইসকল "সৎ লোক আৰু ছুন্নাহৰ লোক" (আল-আদল ৱা-আল আছ-ছুন্না)। জোচেফ ভান এছৰ মতে এই শব্দটোৰ অৰ্থ "সন্মানীয় আৰু ধাৰ্মিক বিশ্বাসী লোক"তকৈ বেছি নাছিল। হানাফিসকলৰ মাজত আহলে ছুন্না আৰু আহল আদল (ধাৰ্মিক লোক) নামটো বহুদিনলৈকে বিনিময়যোগ্য হৈ থাকিল। এইদৰে হানাফি আবু ল-কাছিম আছ-ছামাৰকান্দী (মৃত্যু ৯৫৩) যিয়ে ছামানীসকলৰ বাবে এটা কেটেচিজম ৰচনা কৰিছিল, তেওঁ কেতিয়াবা এটা অভিব্যক্তি আৰু কেতিয়াবা নিজৰ গোটৰ বাবে আন এটা অভিব্যক্তি ব্যৱহাৰ কৰিছিল।

আহল আছ-ছুন্নাৰ একবচন আছিল ছাহিব ছুন্না (ছুন্নতৰ আনুগত্যশীল)। এই অভিব্যক্তিটো উদাহৰণস্বৰূপে আব্দু আল্লাহ ইবনে আল-মুবাৰকে (মৃত্যু ৭৯৭) এজন ব্যক্তিৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰিছিল, যিয়ে ছিয়া, খাৰিজী, কাদাৰী আৰু মুৰ্জিতৰ শিক্ষাৰ পৰা নিজকে আঁতৰাই ৰাখে। ইয়াৰ উপৰিও ব্যক্তিগত ব্যক্তিৰ বাবেও নিছবা বিশেষণ ছুন্নী ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল। এইদৰে লিপিবদ্ধ কৰা হৈছে যে কোৰআনৰ কুফী পণ্ডিত আবু বকৰ ইবনে আয়াছ (মৃত্যু ৮০৯)ক সোধা হৈছিল, তেওঁ কেনেকৈ "ছুন্নী" আছিল(?)। তেওঁ তলত দিয়া ধৰণে উত্তৰ দিলে: "যিজনে পাষণ্ডতাৰ কথা কয়, তেতিয়া কোনোটোৱেই উত্তেজিত নহয়।" আন্দালুছিয়াৰ পণ্ডিত ইবনে হাজমে (মৃত্যু ১০৬৪) পিছত শিকাইছিল, যে যাৰ যিসকলে ইছলাম স্বীকাৰ কৰে তেওঁলোকক চাৰিটা গোটত ভাগ কৰিব পাৰি: আহল আছ-ছুন্না, মুতাজিল, মুৰ্জিট, শ্বীট, খাৰিজী। ইয়াত কাদাৰীসকলৰ ঠাইত মুতাজিলীসকলে ল’লে।

নৱম শতিকাত এজনে আহল আছ-ছুন্না শব্দটোক আৰু অধিক ইতিবাচক সংযোজনৰ সৈতে সম্প্ৰসাৰণ কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল। আবু আল-হাছান আল-আশ্বাৰীয়ে নিজৰ গোটৰ অভিব্যক্তি যেনে আহল আছ-ছুন্না ৱা-ল-ইষ্টিকামা ("ছুন্না আৰু পোনপটীয়াতাৰ লোক"), আহল আছ-ছুন্না ৱা-ল-হাদী ("ছুন্নত আৰু... হাদিছ") বা আহলে-হাকক ৱা-ছ-ছুন্না ("সত্য আৰু ছুন্নাহৰ লোক")।

আহল আছ-ছুন্না ৱাল-জামাআহ

প্ৰথমবাৰৰ বাবে কেতিয়া ‘আহল আছ-ছুন্না ৱাল-জামা’আহ শব্দটো আবিৰ্ভাৱ হ’ল, সেয়া সম্পূৰ্ণ স্পষ্ট নহয়। আব্বাছী খলিফা আল-মামুনে (৮১৩–৩৩ চনত ৰাজত্ব কৰিছিল) তেওঁৰ মিহনা আদেশত এদল লোকক সমালোচনা কৰিছিল, যিসকলে নিজকে ছুন্নাহ (নাছাবু আনফুছা-হুম ইলাছ-ছুন্না)ৰ সৈতে সম্পৰ্কিত কৰিছিল আৰু দাবী কৰিছিল, তেওঁলোক "সত্যৰ মানুহ।" , ধৰ্ম আৰু সম্প্ৰদায়" (আল আল-হাকক ৱা-দ্-দীন ৱা-ল-জামাআঃ)। ইয়াত ইতিমধ্যে ছুন্না আৰু জামাআহৰ সংযোগ আছে। যোৰ হিচাপে এই শব্দবোৰ ইতিমধ্যে নৱম শতিকাত দেখা যায়। লিপিবদ্ধ কৰা হৈছে যে আহমদ ইবনে হানবাল হৰব ইবনে ইছমাইল আছ-চিৰজ্ছানী (মৃত্যু ৮৯৩)ৰ শিষ্যই আছ-ছুন্না ৱাল জামাআঃ উপাধিৰে এটা লেখা সৃষ্টি কৰিছিল, যাৰ পিছত মুতাজিলিট আবু আল-কাছিম আল-বালচিয়ে খণ্ডন লিখিছিল। আল-জুব্বাই (মৃত্যু ৯১৬) তেওঁৰ কিতাব আল-মকালাতত কৈছে যে আহমদ ইবনে হানবালে তেওঁৰ ছাত্ৰসকলৰ বাবে ছুন্নী জামাআহ ("জামাটিক ছুন্নী") ক্ৰিয়াপদৰ আৰোপ কৰিছিল। ইয়াৰ পৰা বুজা যায় যে হানবালিসকলে প্ৰথমে আহল আছ-ছুন্না ৱাল-জামাঃহ বাক্যাংশটো আত্মনিৰ্দেশনা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিছিল।

কিন্তু মুহাম্মাদ ইবনে কাৰাম (মৃত্যু ৮৫৯) দ্বাৰা প্ৰতিষ্ঠা কৰা কাৰামিয়াতো ছুন্নত আৰু সম্প্ৰদায়ৰ কথা উল্লেখ কৰা হৈছিল। তেওঁলোকে নিজৰ মাজহাবৰ প্ৰতিষ্ঠাপকৰ প্ৰশংসাৰ বাবে এটা হাদিছ পাছ কৰিলে, যাৰ মতে হজৰত মুহাম্মাদে ভৱিষ্যদ্বাণী কৰিছিল যে সময়ৰ শেষত মুহাম্মাদ ইবনে কাৰাম নামৰ এজন ব্যক্তি আবিৰ্ভাৱ হ’ব, যিয়ে ছুন্না আৰু সমাজ (আছ-ছুন্না ৱাল জামাঃ) পুনৰুদ্ধাৰ কৰিব। আৰু হিদ্ৰাজক চোৰাছানৰ পৰা জেৰুজালেমলৈ লৈ যাওক, ঠিক যেনেকৈ মুহাম্মাদে নিজেই মক্কাৰ পৰা মদিনালৈ হিদ্ৰাজ লৈ গৈছিল। ট্ৰেন্সঅক্সেনিয়ান পণ্ডিত আবু আল-ইউছৰ আল-বাজদাৱী (মৃত্যু ১০৯৯)ৰ সাক্ষ্য অনুসৰি কুল্লাবীসকলে (বাছৰিয়ান পণ্ডিত ইবনে কুল্লাবৰ (মৃত্যু ৮৫৫) অনুগামীসকলে) নিজৰ বিষয়ে দিন কৰিছিল, যে তেওঁলোক আহল আছ-ছুন্না ৱাসকলৰ ভিতৰত আছে ল-জামাও।

আবু আল-হাছান আল-আশ্বাৰীয়ে আহল আছ-ছুন্না ৱাল-জামাআহ শব্দটো খুব কমেইহে ব্যৱহাৰ কৰিছিল, আৰু আন এটা সংমিশ্ৰণ পছন্দ কৰিছিল। পিছৰ আছাৰীসকলে যেনে আল-ইছফাৰানিনি (মৃত্যু ১০২৭) নাদ আব্দ আল-কাহিৰ আল-বাগদাদী (মৃত্যু ১০৭৮)-এও আহল আছ-ছুন্না ৱাল-জামাআঃ অভিব্যক্তি ব্যৱহাৰ কৰিছিল আৰু তেওঁলোকৰ গ্ৰন্থত নিজৰ মাজহাবৰ শিক্ষাক নিৰ্ধাৰণ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰিছিল। আল-বাজদাৱীৰ মতে তেওঁৰ সময়ৰ সকলো আছাৰীয়ে কয় যে তেওঁলোক আহল আছ-ছুন্না ৱাল জামাআহৰ অন্তৰ্গত। এই সময়ছোৱাত ট্ৰেন্সঅ'ক্সিয়ানিয়াৰ হানাফাইট মেটুৰিডাইটসকলে এই শব্দটোক আত্ম-অৱজ্ঞা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰি আহিছে, যিটো আবু আল-লাইথ আল-ছামাৰকাণ্ডি (মৃত্যু ৯৮৩), আবু শ্বাকুৰ আছ-ছালিমি (মৃত্যু ১০৮৬) আৰু আল- বাজদাৱী নিজেই। তেওঁলোকে এই শব্দটো ব্যৱহাৰ কৰিছিল তেওঁলোকৰ শত্ৰুসকলৰ পৰা তেওঁলোকৰ মাজত পশ্চিমৰ হানাফীসকল, যিসকল মুতাজিলীসকলৰ অনুগামী হৈ আহিছে। আল-বাজদাৱীয়ে আহলে ছুন্নাহ ৱাল জামাআহৰ সৈতে আহলে হাদিছৰ তুলনাও কৰিছিল, "কাৰণ তেওঁলোকে কোৰআনৰ বিপৰীত শিক্ষা মানি চলিব"।

শ্বামছ আদ-দীন আল-মকদিছি (দশম শতিকাৰ শেষৰ ফালে)ৰ মতে তেওঁৰ সময়ত আহল আছ-ছুন্না ৱাল-জামাঃহ অভিব্যক্তি এটা প্ৰশংসাসূচক শব্দ আছিল, যিটো আহল-আদল ৱা-ত-তাৱিদ ("ধাৰ্মিকতাৰ লোক"ৰ দৰেই আৰু ঈশ্বৰীয় ঐক্য"), যিটো মুতাজিলীসকলৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল বা সাধাৰণতে মুমিনুন ("বিশ্বাসী") বা আছাব আল-হুদা ("পৰিদৰ্শকৰ লোক")ৰ দৰে উপাধি মুছলমানসকলৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল, যিসকলক ধাৰ্মিক বিশ্বাসী হিচাপে দেখা গৈছে। Since the 'আহল আছ-ছুন্না ৱাল-জামাঃ' অভিব্যক্তি ৰাইটৰ বিশ্বাসৰ দাবীৰ সৈতে ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল, ইয়াক "গতানুগতিক" বুলি অনুবাদ কৰা একাডেমিক গৱেষণাত ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল।

আহল আছ-ছুন্না ৱাল জামা বাক্যাংশত জামা শব্দটোৰ প্ৰকৃত অৰ্থ কি সেই সম্পৰ্কে মুছলমান পণ্ডিতসকলৰ মাজত বিভিন্ন মতামত আছে। আত-তাহাৱী (মৃত্যু ৯৩৩)ৰ ছুন্নী ধৰ্মমত জামা শব্দটোৱে আৰবী শব্দ ফুৰকা ("বিভাজন, সাম্প্ৰদায়িকতা")ৰ কেইবাগুণো বিপৰীতমুখী। এইদৰে আত-তাহৱীয়ে ব্যাখ্যা কৰিছে যে জামাক সত্য বা সঠিক (হকক ৱা-ছাৱাব) আৰু ফুৰকাক বিচ্যুতি আৰু শাস্তি (জাইয়া ৱা-আছাব) বুলি গণ্য কৰা হয়। ইবনে টাইমিয়াহে যুক্তি আগবঢ়ায়, যে জামাক ফুৰকাৰ বিপৰীত শব্দ হিচাপে iǧtimāʿ ("একেলগে অহা, একেলগে থকা, চুক্তি")ৰ অৰ্থৰ অন্তৰ্নিহিত। তদুপৰি তেওঁ ইয়াক কিতাব (কোৰআন)ৰ পিছত তৃতীয় ন্যায়িক উৎস ইজমা আৰু ছুন্নাহৰ নীতিৰ সৈতে সংযোগ কৰিছে। অট্টোমান পণ্ডিত মুছলিহ আদ-দিন আল-কাষ্টাল্লানী (মৃত্যু ১৪৯৫)ৰ মতামত আছিল যে জামাৰ অৰ্থ হৈছে "ছাহাবাৰ পথ" (ṭarīqat aṣ-ṣaḥāba)। আধুনিক ইণ্ডোনেছিয়ান ধৰ্মতত্ত্ববিদ নুৰকোলিছ মাজিদে (মৃত্যু ২০০৫) জামাক এক অন্তৰ্ভুক্তিবাদী ধাৰণা হিচাপে ব্যাখ্যা কৰিছিল: ইয়াৰ অৰ্থ হৈছে বহুত্ববাদ আৰু আলোচনাৰ বাবে মুকলি সমাজ কিন্তু ইমান গুৰুত্ব দিয়া নহয়।

ইতিহাস

মক্কাৰ কাবা মছজিদ বিশ্বৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ আৰু গুৰুত্বপূৰ্ণ মছজিদ।

এটা সাধাৰণ ভুল হ’ল ছুন্নী ইছলামে মুহাম্মাদৰ মৃত্যুৰ পিছৰ সময়ছোৱাত উত্থাপিত হোৱা এটা নীতিগত ইছলামক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে, আৰু ছুফী আৰু ছিয়া ছুন্নী ইছলামৰ পৰাই গঢ় লৈ উঠিছিল বুলি ধৰি লোৱা। এই ধাৰণাটোৰ আংশিক কাৰণ হৈছে নিৰ্ভৰযোগ্য ঐতিহাসিক গ্ৰন্থ হিচাপে গ্ৰহণ কৰা অতি মতাদৰ্শগত উৎসৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীলতা, আৰু লগতে জনসংখ্যাৰ বিপুল সংখ্যক ছুন্নী থকা। ছুন্নী আৰু ছিয়া দুয়োটা মতাদৰ্শৰ মাজত কেইবা শতিকাৰ প্ৰতিযোগিতাৰ শেষ উৎপাদন। দুয়োটা পন্থাই ইজনে সিজনক ব্যৱহাৰ কৰি নিজৰ পৰিচয় আৰু মতবাদক আৰু অধিক চিমেণ্টেৰে গঢ়ি তুলিছিল।

প্ৰথম চাৰিজন খলিফা ছুন্নীসকলৰ মাজত ৰাছিদুন বা "সঠিকভাৱে নিৰ্দেশিত" বুলি জনা যায়। ছুন্নী স্বীকৃতিত পূৰ্বতে উল্লেখ কৰা আবু বকৰক প্ৰথম, উমৰক দ্বিতীয়, উছমান তৃতীয় আৰু আলীক চতুৰ্থ হিচাপে অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে। ১৯২৪ চনৰ ৩ মাৰ্চত তুৰস্কত খিলাফত সাংবিধানিকভাৱে বিলুপ্ত নোহোৱালৈকে, ছুন্নীসকলে বিভিন্ন শাসকক খলিফা হিচাপে স্বীকৃতি দিছিল যদিও আলীৰ হত্যাৰ পিছত সঠিকভাৱে নিৰ্দেশনা পোৱা বা ৰাছিদুনৰ তালিকাত কাকো অন্তৰ্ভুক্ত কৰা নাছিল।

বানু উমায়্যাৰ বংশগত ৰাজতন্ত্ৰলৈ খিলাফতৰ পৰিৱৰ্তন

খিলাফতৰ ৰজালৈ ৰূপান্তৰৰ বীজ সিঁচা হৈছিল, দ্বিতীয় খলিফা উমৰে আশংকা কৰা ধৰণে, তৃতীয় খলিফা উছমানৰ শাসনৰ আৰম্ভণিতে, যিয়ে তেওঁৰ বংশ বানু উমায়্যাৰ পৰা তেওঁৰ বহু আত্মীয়ক নিযুক্তি দিছিল, য'ত আছিল মাৰৱান আৰু ৱালিদ বিন উকবা অন গুৰুত্বপূৰ্ণ চৰকাৰী পদবীত অস্থিৰতাৰ মূল কাৰণ হৈ পৰে যাৰ ফলত তেওঁক হত্যা কৰা হয় আৰু তাৰ পিছত আলীৰ সময়ত হোৱা অন্তৰ্যুদ্ধ আৰু উছমানৰ আন এজন আত্মীয় মুয়াৱিয়াৰ বিদ্ৰোহৰ সৃষ্টি হয়। ইয়াৰ ফলত শেষত ফাতিমাৰ পৰা অহা আলীৰ কনিষ্ঠ পুত্ৰ হুছেইন কাৰবালাৰ যুদ্ধত নিহত হোৱাৰ পিছত বানু উমায়্যাৰ দৃঢ় বংশগত শাসন প্ৰতিষ্ঠা হয়। মুহাম্মাদৰ পিতৃ আবু চুফিয়ানৰ নেতৃত্বত মুহাম্মাদৰ তীব্ৰ বিৰোধিতা কৰা অভিজাত জনগোষ্ঠী বানু উমাইয়াৰ ক্ষমতালৈ উত্থানে উছমানে খিলাফতৰ পদত অধিষ্ঠিত হোৱাৰ লগে লগে তেওঁৰ উত্তৰাধিকাৰী হিচাপে মক্কা জয় কৰাৰ সময়লৈকে ল’লে মুহাম্মাদৰ বিপ্লৱৰ ফলত গঠন হোৱা সমতাবাদী সমাজখনে নেপটিজিমৰ ফলত ধনী আৰু অধীক্ষকৰ মাজত স্তৰিত সমাজলৈ গঠিত আৰু এল-হিব্ৰিৰ ভাষাত "পৰিয়ালৰ স্বাৰ্থক ৰাজসাহায্য প্ৰদানৰ বাবে ধৰ্মীয় দাতব্য ৰাজহ (জাকাত)ৰ ব্যৱহাৰ, যাক উছমানে 'আল-চিলা' (ধৰ্মপৰায়ণ পুত্ৰৰ সমৰ্থন) বুলি ন্যায্যতা প্ৰদান কৰিছিল"। Ali, during his rather brief regime after Uthman maintained austere life style and tried hard to bring back the egalitarian system and supremacy of law over the ruler idealised in Muhammad's message, but faced continued opposition, and wars one after another by Aisha-Talhah-Zubair, by Muāwiya and finally by the Khārjites. After he was murdered, his followers immediately elected Hasan ibn Ali his elder son from Fātima to succeed him. Hasan shortly afterward signed a treaty with Muāwiya relinquishing power in favour of the latter, with a condition inter alia, that one of the two who will outlive the other will be the caliph, and that this caliph will not appoint a successor but will leave the matter of selection of the caliph to the public. Subsequently, Hasan was poisoned to death and Muawiya enjoyed unchallenged power. Dishonouring his treaty with Hasan, he nominated his son Yazid to succeed him. Upon Muāwiya's death, Yazid asked Husain, the younger brother of Hasan, Ali's son and Muhammad's grandson, to give his allegiance to Yazid, which he plainly refused. His caravan was cordoned by Yazid's army at Karbalā and he was killed with all his male companions – total 72 people, in a day long battle after which Yazid established himself as a sovereign, though strong public uprising erupted after his death against his dynasty to avenge the massacre of Karbalā, but Banu Umayya were able to quickly suppress them all and ruled the Muslim world, till they were finally overthrown by Banu Abbās.

খিলাফত আৰু বানু আব্বাছৰ বংশগত ৰাজতন্ত্ৰ

The rule of and "caliphate" of Banu Umayya came to an end at the hands of Banu Abbās a branch of Banu Hāshim, the tribe of Muhammad, only to usher another dynastic monarchy styled as caliphate from 750 CE. This period is seen formative in Sunni Islam as the founders of the four schools viz, Abu Hanifa, Malik ibn Anas, Shāfi'i and Ahmad bin Hanbal all practised during this time, so also did Jafar al Sādiq who elaborated the doctrine of imāmate, the basis for the Shi'a religious thought. There was no clearly accepted formula for determining succession in the Abbasid caliphate. Two or three sons or other relatives of the dying caliph emerged as candidates to the throne, each supported by his own party of supporters. A trial of strength ensued and the most powerful party won and expected favours of the caliph they supported once he ascended the throne. The caliphate of this dynasty ended with the death of the Caliph al-Ma'mun in 833 CE, when the period of Turkish domination began.

সমসাময়িক যুগত ছুন্নী ইছলাম

ইণ্ডোনেছিয়াৰ জাকাৰ্টাৰ ইষ্টিকলাল মছজিদ।

The fall, at the end of World War I of the Ottoman Empire, the biggest Sunni empire for six centuries, brought the caliphate to an end. This resulted in Sunni protests in far off places including the Khilafat Movement in India, which was later on upon gaining independence from Britain divided into Sunni dominated Pakistan and secular India. Pakistan, the most populous Sunni state at its dawn, was later partitioned into Pakistan and Bangladesh. The demise of Ottoman caliphate also resulted in the emergence of Saudi Arabia, a dynastic absolute monarchy that championed the reformist doctrines of Muhammad ibn Abd al-Wahhab; the eponym of the Wahhabi movement. This was followed by a considerable rise in the influence of the Wahhabi, Salafiyya, Islamist and Jihadist movements that revived the doctrines of the Hanbali theologian Taqi Al-Din Ibn Taymiyyah (1263–1328 C.E/ 661–728 A.H), a fervent advocate of the traditions of the Sunni Imam Ahmad ibn Hanbal. The expediencies of cold war resulted in the radicalisation of Afghan refugees in Pakistan who fought the communist regime backed by USSR forces in Afghanistan giving birth to the Taliban movement. After the fall of communist regime in Afghanistan and the ensuing civil war, Taliban wrestled power from the various Mujahidin factions in Afghanistan and formed a government under the leadership of Mohammed Omar, who was addressed as the Emir of the faithful, an honorific way of addressing the caliph. The Taliban regime was recognised by Pakistan and Saudi Arabia till after 9/11, perpetrated by Osama bin Laden – a Saudi national by birth and harboured by the Taliban – took place, resulting in a war on terror launched against the Taliban.

The sequence of events of the 20th century has led to resentment in some quarters of the Sunni community due to the loss of pre-eminence in several previously Sunni-dominated regions such as the Levant, Mesopotamia, the Balkans, the North Caucasus and the Indian sub continent. The latest attempt by a radical wing of Salafi-Jihadists to re-establish a Sunni caliphate was seen in the emergence of the militant group ISIL, whose leader Abu Bakr al-Baghdadi is known among his followers as caliph and Amir-al-mu'mineen, "The Commander of the Faithful". Jihadism is opposed from within the Muslim community (known as the ummah in Arabic) in all quarters of the world as evidenced by turnout of almost 2% of the Muslim population in London protesting against ISIL.

Following the puritan approach of Ibn Kathir, Muhammad Rashid Rida, etc. many contemporary Tafsir (exegetic treatises) downplay the earlier significance of Biblical material (Isrā'iliyyāt). Half of the Arab commentaries reject Isrā'iliyyāt in general, while Turkish tafsir usually partly allow referring to Biblical material. Nevertheless, most non-Arabic commentators regard them as useless or not applicable. A direct reference to the Israeli–Palestinian conflict could not be found. It remains unclear whether the refusal of Isrā'iliyyāt is motivated by political discourse or by traditionalist thought alone. The usage of tafsir'ilmi is another notable characteristic of modern Sunni tafsir. Tafsir'ilmi stands for alleged scientific miracles found in the Qur'an. In short, the idea is that the Qur'an contains knowledge about subjects an author of the 7th century could not possibly have. Such interpretations are popular among many commentators. Some scholars, such as the Commentators of Al-Azhar University, reject this approach, arguing the Qur'an is a text for religious guidance, not for science and scientific theories that may be disproved later; thus tafsir'ilmi might lead to interpreting Qur'anic passages as falsehoods. Modern trends of Islamic interpretation are usually seen as adjusting to a modern audience and purifying Islam from alleged alterings, some of which are believed to be intentional corruptions brought into Islam to undermine and corrupt its message.