ৱিকিপিডিয়া

বিক্ৰম বাত্ৰা

পৰম বীৰ চক্ৰ প্ৰাপক

কেপ্তেইন বিক্ৰম বাত্ৰা পিভিচি (ইংৰাজী: Vikram Batra, ৯ ছেপ্টেম্বৰ ১৯৭৪ – ৭ জুলাই ১৯৯৯) ভাৰতীয় সেনাৰ এজন বিষয়া আছিল। কাৰ্গিল যুদ্ধৰ সময়ত তেওঁ প্ৰদৰ্শন কৰা অপৰিসীম বীৰত্বৰে সৰ্বোচ্চ বলিদান দিয়াৰ বাবে তেওঁক মৰণোত্তৰভাৱে ভাৰতৰ সৰ্বোচ্চ সামৰিক সন্মান পৰম বীৰ চক্ৰৰে সন্মানিত কৰা হয়। ১৯৯৯ চনৰ ৭ জুলাই তাৰিখে পূৰ্বৰ জম্মু-কাশ্মীৰ ৰাজ্যৰ কাৰ্গিল জিলাৰ এৰিয়া লেজ, পইণ্ট ৪৮৭৫ৰ আশে-পাশে পাকিস্তানী সৈন্যৰ সৈতে যুঁজি থকাৰ সময়তে বীৰগতি প্ৰাপ্ত কৰে।

কেপ্তেইন
বিক্ৰম বাত্ৰা
পৰম বীৰ চক্ৰ

চৰকাৰী সামৰিক প্ৰতিকৃতি, ১৯৯৭
জন্ম ৯ ছেপ্টেম্বৰ, ১৯৭৪
পালমপূৰ, হিমাচল প্ৰদেশ, ভাৰত
মৃত্যু ৭ জুলাই, ১৯৯৯ (২৪ বছৰ)
কাৰ্গিল,জম্মু আৰু কাশ্মীৰ (বৰ্তমান লাদাখ)
আনুগত্য  ভাৰত
চাকৰি/শাখা  ভাৰতীয় সেনা
চাকৰিৰ কাৰ্যকাল ১৯৯৭-১৯৯৯
পদমৰ্যদা কেপ্তেইন
চাৰ্ভিছ নাম্বাৰ IC-57556H
ইউনিট ১৩ নং জম্মু আৰু কাশ্মীৰ ৰাইফল
যুদ্ধ-বিগ্ৰহ কাৰ্গিল যুদ্ধ (১৯৯৯)
  • ৫১৪০ পইণ্টৰ যুদ্ধ
  • ৪৮৭৫ পইণ্টৰ যুদ্ধ  †
পুৰস্কাৰ পৰম বীৰ চক্ৰ
মাতৃশিক্ষানুষ্ঠান

প্ৰাৰম্ভিক জীৱন আৰু শিক্ষা

সম্পাদনা কৰক

১৯৭৪ চনৰ ৯ ছেপ্টেম্বৰ তাৰিখে হিমাচল প্ৰদেশৰ পালামপুৰ নামৰ এখন সৰু চহৰত পাঞ্জাবী খাত্ৰী পৰিয়ালত[1] বিক্ৰম বাত্ৰাৰ জন্ম হৈছিল। তেওঁৰ পিতৃ গীৰধাৰী লাল বাত্ৰা এগৰাকী চৰকাৰী বিদ্যালয়ৰ অধ্যক্ষ আৰু মাতৃ কমল কান্তা এগৰাকী শিক্ষয়িত্ৰী আছিল। বিক্ৰম তেওঁলোকৰ তৃতীয় সন্তান। তেওঁৰ ককায়েক বিশাল চৈধ্য মিনিট ব্যৱধানত জন্ম হোৱা যমজ ভাতৃ। ৰামভক্ত মাতৃয়ে হিন্দু দেৱতা ৰামৰ যমজ পুত্ৰৰ নামেৰে যমজ সন্তান দুজনক ঘৰত 'লৱ' (বিক্ৰম) আৰু 'কুশ' (বিশাল) বুলি মাতিছিল।[2] তেওঁৰ দুগৰাকী ভগ্নী আছিল: সীমা আৰু নুতন।[3] সৰুতে মাকৰ তত্ত্বাৱধানত বিক্ৰমে প্ৰাথমিক শিক্ষা গ্ৰহণ কৰে।[4][5] তাৰপিছত তেওঁ ডি.এ.ভি. পালামপুৰৰ পাব্লিক স্কুলত তেওঁ মাধ্যমিক স্তৰলৈকে অধ্যয়ন কৰিছিল।[4] তেওঁ পালামপুৰৰ চেণ্ট্ৰেল স্কুলত উচ্চ মাধ্যমিক শিক্ষা গ্ৰহণ কৰে।[4][5]

পঢ়া-শুনাৰ উপৰিও বাত্ৰাই নিজৰ বিদ্যালয়ত বিভিন্ন ধৰণৰ খেল-ধেমালিৰ লগত জড়িত হৈছিল। দিল্লীত অনুষ্ঠিত হোৱা যুৱ সংসদীয় প্ৰতিযোগিতাৰ সময়ত ৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যায়ত তেওঁ নিজৰ বিদ্যালয়ক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল। টেবুল টেনিছ, কাৰাটে আৰু এনেধৰণৰ অন্যান্য খেলতো তেওঁ নিজৰ স্কুল-কলেজক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল। ১৯৯০ চনত তেওঁ আৰু তেওঁৰ যমজ ভাতৃয়ে অল ইণ্ডিয়া কেভিএছ নেচনেলছত টেবুল টেনিছত নিজৰ বিদ্যালয়ক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে।[6][5][7][8] তেওঁ কাৰাটেতো গ্ৰীণ বেল্টধাৰী আছিল আৰু মানালীত অনুষ্ঠিত ৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যায়ৰ শিবিৰত অংশগ্ৰহণ কৰিবলৈ গৈছিল।[9]

১৯৯২ চনত কেন্দ্ৰীয় বিদ্যালয়ৰ পৰা দ্বাদশ শ্ৰেণীৰ শিক্ষান্ত পৰীক্ষাত উত্তীৰ্ণ হোৱাৰ পিছত তেওঁ চণ্ডীগড়ৰ ডি এ ভি কলেজত বি.এছ.চি চিকিৎসা বিজ্ঞান অধ্যয়ন কৰে।[5][9] কলেজত তেওঁ প্ৰথম বৰ্ষত থাকোঁতে নেচনেল কেডেট কৰ্পছৰ (এনচিচি) এয়াৰ উইঙত যোগদান কৰে।[10] আন্তঃৰাজ্যিক এনচিচি শিবিৰৰ সময়ত তেওঁ উত্তৰ মণ্ডলৰ পঞ্জাৱ সঞ্চালকালয়ৰ শ্ৰেষ্ঠ এনচিচি এয়াৰ উইং কেডেট হিচাপে বিবেচিত হয়।[11][12] চণ্ডীগড়ৰ পৰা প্ৰায় ৩৫ কিলোমিটাৰ দূৰৈৰ পিঞ্জোৰ বিমানবন্দৰ আৰু ফ্লাইং ক্লাবত তেওঁৰ এনচিচি এয়াৰ উইং ইউনিটৰ সৈতে ৪০ দিনীয়া পেৰাট্ৰুপিং প্ৰশিক্ষণৰ বাবে তেওঁ নিৰ্বাচিত হৈছিল।[5][13] ডি এ ভিত থকা পিছৰ দুবছৰ তেওঁ এন চি চিৰ আৰ্মি উইঙৰ কেডেট হৈয়েই থাকে।[10] তদুপৰি তেওঁ নিজৰ মহাবিদ্যালয়ৰ যুৱ সেৱা ক্লাবৰ সভাপতি আছিল।[10]

ইয়াৰ পিছত তেওঁ এনচিচিত 'চি' প্ৰমাণপত্ৰৰ বাবে যোগ্যতা অৰ্জন কৰে আৰু নিজৰ এনচিচি ইউনিটত জ্যেষ্ঠ আণ্ডাৰ অফিচাৰৰ পদবী লাভ কৰে।[12] ইয়াৰ পিছত ১৯৯৪ চনত তেওঁ এনচিচিৰ কেডেট হিচাপে গণৰাজ্য দিৱসৰ পেৰেডত অংশগ্ৰহণ কৰিবলৈ নিৰ্বাচিত হয়। পেৰেডৰ পৰা ঘৰলৈ উভতি আহোঁতে তেওঁ পিতৃ-মাতৃক কয় যে তেওঁ সেনাবাহিনীত যোগদান কৰিব বিচাৰে।[8][14] তেওঁৰ মাতৃৰ ফালৰ ককাও ভাৰতীয় সেনাবাহিনীৰ সৈনিক আছিল।[8] ১৯৯৫ চনত কলেজত পঢ়ি থকাৰ সময়তে হংকঙত মুখ্য কাৰ্যালয় থকা এটা জাহাজ কোম্পানীত ব্যৱসায়ী নৌসেনাৰ বাবে নিৰ্বাচিত হয় যদিও শেষত তেওঁ নিজৰ মন সলনি কৰি "কিবা এটা মহান, অসাধাৰণ কিবা এটা, যিয়ে মোৰ দেশলৈ খ্যাতি কঢ়িয়াই আনিব পাৰে" কৰাৰ আকাংক্ষা প্ৰকাশ কৰে।[5][8][15] সেই বছৰতে তেওঁ চণ্ডীগড়ৰ ডি এ ভি কলেজৰ পৰা স্নাতক ডিগ্ৰী লাভ কৰে।[16]

১৯৯৫ চনত স্নাতক ডিগ্ৰী সম্পূৰ্ণ কৰাৰ পিছত তেওঁ চণ্ডীগড়ৰ পাঞ্জাব বিশ্ববিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰে আৰু তাৰ পৰা এম এ ইংৰাজী পাঠ্যক্ৰমত নামভৰ্তি কৰে। সেইসময়ত তেওঁ সংযুক্ত প্ৰতিৰক্ষা সেৱা (চিডিএছ) পৰীক্ষাৰ বাবে প্ৰস্তুতি চলাবলৈ আৰম্ভ কৰে।[10][11][17] তেওঁ বিশ্ববিদ্যালয়ত সন্ধিয়াৰ ক্লাছত অংশগ্ৰহণ কৰিছিল আৰু ৰাতিপুৱা চণ্ডীগড়ৰ এটা ট্ৰেভেলিং এজেন্সীৰ শাখা পৰিচালক হিচাপে অংশকালীন ভাবে কাম কৰিছিল।[10][12]

১৯৯৬ চনত তেওঁ চিডিএছ পৰীক্ষাত উত্তীৰ্ণ হয় আৰু তাৰ পিছত এলাহাবাদৰ সেৱা নিৰ্বাচন ব'ৰ্ড (এছএছবি)ত সাক্ষাৎকাৰৰ বাবে আমন্ত্ৰণ লাভ কৰে আৰু চূড়ান্ত তালিকাত নিৰ্বাচিত হয়।[18] তেওঁ মেধাৰ তালিকাৰ শীৰ্ষ ৩৫জন প্ৰাৰ্থীৰ ভিতৰত আছিল।[18] ইংৰাজী বিষয়ত এম এ ডিগ্ৰীৰ পাঠ্যক্ৰমৰ এবছৰ (১৯৯৫—৯৬) সম্পূৰ্ণ কৰাৰ পিছত তেওঁ বিশ্ববিদ্যালয় এৰি ভাৰতীয় সামৰিক একাডেমীত যোগদান কৰে।[16][19]

সামৰিক জীৱন

সম্পাদনা কৰক
 
ভাৰতীয় সামৰিক একাডেমী

১৯৯৬ চনত ডেৰাডুনত অৱস্থিত ভাৰতীয় সামৰিক একাডেমীৰ (আই এম এ)ত মানেকশ্ব' বেটেলিয়ানত যোগদান কৰে।[20] ১৯ মাহৰ প্ৰশিক্ষণ পাঠ্যক্ৰম সম্পূৰ্ণ কৰাৰ পিছত ১৯৯৭ চনৰ ৬ ডিচেম্বৰত আই এম এৰ পৰা স্নাতক ডিগ্ৰী লাভ কৰে আৰু ভাৰতীয় সেনাবাহিনীত লেফটেনেণ্ট হিচাপে নিযুক্তি লাভ কৰে।[21] তেওঁক জম্মু-কাশ্মীৰ ৰাইফলছ (১৩ জে কে ৰিফ)ৰ ১৩ নং বেটেলিয়নত নিযুক্তি দিয়া হৈছিল। কমিচন দিয়াৰ পিছত তেওঁক ৰেজিমেণ্টৰ প্ৰশিক্ষণৰ বাবে মধ্যপ্ৰদেশৰ জবলপুৰলৈ প্ৰেৰণ কৰা হয়। এই প্ৰশিক্ষণ ১৯৯৭ চনৰ ডিচেম্বৰৰ পৰা ১৯৯৮ চনৰ জানুৱাৰী মাহৰ শেষলৈকে এমাহ ধৰি চলিছিল।[22]

এই প্ৰশিক্ষণ সম্পূৰ্ণ কৰাৰ পিছত তেওঁ জম্মু-কাশ্মীৰৰ বাৰামুল্লা জিলাৰ ছ'পোৰত প্ৰথম পদবী লাভ কৰে।[22] ১৯৯৮ চনৰ মাৰ্চ মাহৰ মাজভাগত তেওঁক ইয়ং অফিচাৰ পাঠ্যক্ৰমৰ বাবে মধ্যপ্ৰদেশৰ মহৌত থকা ইনফেণ্ট্ৰি স্কুললৈ পঠিওৱা হয়। ইয়াত সেনাবাহিনীৰ যুৱ বিষয়াসকলক প্ৰশিক্ষণ দিয়া হয়। এই প্ৰশিক্ষণ ১৯৯৮ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহলৈকে পাঁচ মাহ ধৰি চলিছিল। পাঠ্যক্ৰম সম্পূৰ্ণ কৰাৰ পিছত তেওঁ আলফা গ্ৰেডিং লাভ কৰে। তাৰপিছত তেওঁ ১৯৯৮ চনৰ অক্টোবৰ মাহত ছ'পোৰত থকা নিজৰ বেটেলিয়নত যোগদান কৰে।[5][22]

ছ'পোৰত পোষ্টিঙৰ সময়ত উগ্ৰপন্থীৰ সৈতে কেইবাবাৰো তেওঁৰ মুখামুখি সংঘৰ্ষৰ সূত্ৰপাত হৈছিল। সেই এনকাউণ্টাৰবোৰৰ এটাত বাত্ৰায়ে নিজৰ প্লাটুনৰ সৈতে ঘন অৰণ্যৰ অঞ্চলত এম্বুছ লৈ গৈ থকা অৱস্থাত এজন উগ্ৰপন্থীয়ে হঠাৎ গুলীচালনা কৰে। এই গুলীচলনাত এটা গুলীয়ে তেওঁৰ কান্ধক চুই যায় আৰু গুলীটোৱে বাত্ৰাৰ পিছফালে থকা তেওঁলোকৰ দলৰ এজন সৈনিকক বিন্ধিছিল। এই ঘটনাত তেওঁৰ কথমপি প্ৰাণ ৰক্ষা পৰে যদিও সহকৰ্মী সৈনিকজন নিহত হৈছিল। লগে লগে বিক্ৰমে সৈনিকসকলক উগ্ৰপন্থীসকলক লক্ষ্য কৰি গুলীচালনা কৰিবলৈ নিৰ্দেশ দিয়ে আৰু ৰাতিপুৱালৈকে সকলো উগ্ৰপন্থী নিহত হয়।[23][24][25]

১৯৯৯ চনৰ জানুৱাৰী মাহত তেওঁক কৰ্ণাটকৰ বেলগামত কমাণ্ডো কোৰ্চত পঠিওৱা হয়। এই পাঠ্যক্ৰম দুমাহ ধৰি চলিছিল আৰু ইয়াৰ শেষত তেওঁক সৰ্বোচ্চ গ্ৰেডিং — প্ৰশিক্ষকৰ গ্ৰেড দিয়া হৈছিল।[26]

প্ৰতিবাৰেই ছুটীত পালামপুৰলৈ ঘৰলৈ আহিলে তেওঁ নিউগাল কেফেলৈ গৈছিল।[27] ১৯৯৯ চনত শেষবাৰৰ বাবে তেওঁ হোলী উৎসৱৰ সময়ত সেনাবাহিনীৰ পৰা ছুটী লৈ কিছুদিনৰ বাবে ঘৰলৈ আহিছিল।

ছুটীৰ পিছত তেওঁ পুনৰ ছ'পোৰত নিজৰ বেটেলিয়নত যোগদান কৰে।[27] ৮ মাউণ্টেন ডিভিজনৰ ১৯২ মাউণ্টেন ব্ৰিগেডৰ অধীনত কাশ্মীৰত বিদ্ৰোহ বিৰোধী অভিযানৰ কাৰ্যকাল সম্পূৰ্ণ কৰাৰ পিছত ১৩ জে কে ৰাইফলে উত্তৰ প্ৰদেশৰ শ্বাহজাহানপুৰলৈ যোৱাৰ নিৰ্দেশ লাভ কৰে। মেজৰ যোগেশ কুমাৰ যোশীৰ অধীনত বেটেলিয়নৰ দলটোৱে গন্তব্যস্থানত উপনীত হয়। পিছত ৫ জুনত যুদ্ধ আৰম্ভ হোৱাৰ বাবে ইয়াৰ নিয়োগৰ আদেশ সলনি কৰা হয় আৰু বেটেলিয়নটোৱে ড্ৰাছলৈ যোৱাৰ নিৰ্দেশ লাভ কৰে।[25][28]

 
ড্ৰাছ চহৰ, চাইবেৰিয়াৰ পিছত বিশ্বৰ দ্বিতীয় শীতলতম বসতিপ্ৰধান স্থান, য'ত শীতকালত উষ্ণতা −৬০ ডিগ্ৰী চেলছিয়াছ পৰ্যন্ত কম হয়।[29][30]

বিক্ৰমে তেওঁৰ স্থানান্তৰৰ বিষয়ে পিতৃ-মাতৃক জনাইছিল আৰু তেওঁলোকক আশ্বস্ত কৰিছিল যে তেওঁলোকে তেওঁৰ বিষয়ে চিন্তা কৰাৰ প্ৰয়োজন নাই।[25] দহ দিনত এবাৰ হ'লেও মাক-দেউতাকক ফোন কৰিছিল। ১৯৯৯ চনৰ ২৯ জুনত তেওঁ শেষবাৰৰ ফোন কল কৰিছিল আৰু শেষবাৰৰ বাবে তেওঁ মাকৰ সৈতে কথা পাতিছিল।[25]

লেফটেনেণ্ট হিচাপে সেৱা আৰম্ভ কৰি তেওঁ কেপ্তেইন পদবীলৈ পদোন্নতি লাভ কৰিছিল।[25]

কাৰ্গিল যুদ্ধ

সম্পাদনা কৰক
প্ৰধান প্ৰবন্ধ: কাৰ্গিল যুদ্ধ
 
ড্ৰাছত ট'ল'লিং পৰ্বতমালাৰ পাদভূমিত অৱস্থিত কাৰ্গিল যুদ্ধ স্মৃতিসৌধ

বিক্ৰম বাত্ৰা তেওঁৰ বেটেলিয়ন ১৩ জম্মু আৰু কাশ্মীৰ ৰাইফলছৰ (১৩ জে কে ৰিফ) সৈতে ৬ জুনত ড্ৰাছত উপস্থিত হয়। ট'ল'লিং পৰ্বতৰ আক্ৰমণৰ সময়ত ৫৬ মাউণ্টেন ব্ৰিগেডৰ কমাণ্ডত জম্মু কাশ্মীৰ ৰাইফলছক ৰখা হয় আৰু ৰাজপুতনা ৰাইফলছৰ ২য় বেটেলিয়ন (২ ৰাজ.)ৰ ৰিজাৰ্ভ হিচাপে কাম কৰাৰ নিৰ্দেশ দিয়া হয়।[31] দ্য গ্ৰেনেডিয়াৰৰ ১৮ নং বেটেলিয়নে (১৮ গ্ৰেনেডিয়াৰ) প্ৰথমে ২২ মে'ত ট'ল'লিঙক আক্ৰমণ কৰে যদিও শৃংগটো দখল কৰিবলৈ সক্ষম হোৱা নাছিল।[32][33][34] ১৮ গ্ৰেনেডিয়াৰে ট'ল'লিং পৰ্বতক পুনৰুদ্ধাৰ কৰিবলৈ চাৰিটা প্ৰচেষ্টা চলাইছিল,[35][36] কিন্তু তলৰ ঢালসমূহ সুৰক্ষিত কৰাতহে সফল হ'ব পাৰিছিল।[37][38] আনহাতে তেওঁলোক যথেষ্ট পৰিমাণে ক্ষতিগ্ৰস্ত হৈছিল।[36][39] অৱশেষত ২ ৰাজ ৰিফক ট'ল'লিং উদ্ধাৰ কৰাৰ মিছন প্ৰদান কৰা হয় আৰু ১৯৯৯ চনৰ ১৩ জুনত তেওঁলোকে নিজৰ লক্ষ্যত উপনীত হয়।[34]

ট'ল'লিং দখল কৰাৰ পিছত ১৩ জে কে ৰিফে ড্ৰাছৰ পৰা ট'ল'লিংলৈ যাত্ৰা কৰে আৰু ১২ ঘণ্টাৰ ভিতৰতে গন্তব্যস্থানত উপস্থিত হয়।[40] তাত উপস্থিত হোৱাৰ লগে লগে ১৩ জে কে ৰিফৰ আলফা কোম্পানীয়ে ১৮টা গ্ৰেনেডিয়াৰৰ পৰা ট'ল'লিং আৰু হাম্প কমপ্লেক্সৰ এটা অংশ দখল কৰে।[40]

৫১৪০ পইণ্টৰ উদ্ধাৰ

সম্পাদনা কৰক

ড্ৰাছ খণ্ডৰ কৌশলগতভাৱে গুৰুত্বপূৰ্ণ পৰ্বতৰ শৃংগ ৫১৪০ পইণ্ট উদ্ধাৰ কৰাৰ অভিযান ১৯৯৯ চনৰ ১৭ জুনত লেফটেনেণ্ট কৰ্ণেল যোগেশ কুমাৰ যোশীৰ কমাণ্ডত ১৩ জে কে ৰিফক নিযুক্তি দিয়া হয়।[41][31] ৫১৪০ নং পইণ্টৰ তলৰ খণ্ডত আৰু প্ৰায় ৮০০ মিটাৰ দূৰত অৱস্থিত ৰকি নব দখল কৰাৰ পিছত,[42][43] হাম্পছ IX আৰু X (হাম্প কমপ্লেক্সৰ অংশ, একেটা পৰ্বতমালাৰ Iৰ পৰা X নম্বৰৰ প্ৰায় দহটা ওখ টিলাৰে গঠিত ৪০৯৫ পইণ্টৰ প্ৰায় ৫০০–৭০০ মিটাৰ উত্তৰত অৱস্থিত[31][44]) বেটেলিয়নৰ কমাণ্ডিং অফিচাৰ যোশীয়ে পুনৰ ট'ল'লিঙলৈ ঘূৰি আহে আৰু তেওঁলোকৰ পৰৱৰ্তী উদ্দেশ্য — পইণ্ট ৫১৪০ৰ পৰিকল্পনা আৰম্ভ কৰে।[45][46] একেটা পৰ্বত শৃংখলাৰ ট'ল'লিংৰ পৰা প্ৰায় ১৫০০ মিটাৰ উত্তৰে[42] পইণ্ট ৫১৪০ সমুদ্ৰপৃষ্ঠৰ পৰা ১৬,৯৬২ ফুট উচ্চতাত অৱস্থিত আৰু ইয়াৰ পৰা ট'ল'লিং নলা দেখা যায়।[43][47] ই ট'ল'লিং পৰ্বতমালাৰ সৰ্বোচ্চ বিন্দু আৰু ড্ৰাছ উপখণ্ডৰ আটাইতকৈ ভয়ংকৰ বৈশিষ্ট্য।[48][49][40]

১৮ জুনত তেওঁলোকৰ বেটেলিয়নে ৫১৪০ নং পইণ্টৰ বিশদ অনুসন্ধান চলায় আৰু শত্ৰুৱে সেই স্থানত সাতটা সংগৰ স্থাপন কৰা বুলি প্ৰকাশ পায়। এই সংগৰ কেইটা ওপৰত দুটা, পূব দিশত চাৰিটা আৰু উত্তৰ দিশত এটা অৱস্থিত আছিল।[50][51] ইয়াৰ উপৰিও ইয়াৰ পৰা দেখা গ'ল যে এই অঞ্চলৰ পূব দিশৰ বাটটো সন্মুখৰ পৰা তুলনামূলকভাৱে সহজ আছিল। এই বাট প্ৰায়ে পৰ্বতৰ উলম্ব আৰোহণ আছিল যদিও ইয়াক অধিক ভীষণভাৱে প্ৰতিৰক্ষা কৰা হৈছিল।[50] সিদ্ধান্ত লোৱা হয় যে আক্ৰমণকাৰী সৈন্যই ফেঁহুজালি দিয়াৰ আগতেই শীৰ্ষ শৃংগ দখল কৰিব লাগিব, নহ'লে শত্ৰুৱে তেওঁলোকৰ ওপৰত সৰ্বাধিক ক্ষতিসাধন কৰিব।[50][52]

যোশীয়ে ৫১৪০ পইণ্টত লেফটেনেণ্ট সঞ্জীৱ সিং জামৱালৰ নেতৃত্বত ব্ৰাভো কোম্পানী আৰু লেফটেনেণ্ট বিক্ৰম বাত্ৰাৰ নেতৃত্বত ডেল্টা কোম্পানীক পূব আৰু দক্ষিণ দিশত দুফালৰ পৰা আক্ৰমণ কৰাৰ সিদ্ধান্ত লয়।[40][50] হাম্প কমপ্লেক্সত জমৱাল আৰু বাত্ৰায়ে যোশীৰ পৰা এই অভিযানৰ বিষয়ে তেওঁলোকৰ ব্ৰিফিং লাভ কৰে।[40] ব্ৰিফিঙৰ সময়ত জামৱালে "অ'! য়েহ, য়েহ, য়েহ!" আৰু বাত্ৰায়ে "য়েহ দিল মাংগে ম'ৰ!" (আক্ষৰিক অৰ্থ 'এই হৃদয়খনে আৰু বিচাৰে! ' — পেপচিৰ এটা জনপ্ৰিয় বিজ্ঞাপন শ্লোগান) তেওঁৰ কোম্পানীটোৰ বাবে তেওঁৰ সফলতাৰ সংকেত হিচাপে গ্ৰহণ কৰে।[53][40][50][54] এই অভিযানৰ ডি-ডে ১৯ জুন আৰু এইচ-আৱাৰ ২০:৩০ বজাত নিৰ্ধাৰণ কৰা হৈছিল।[50][টোকা 1]

আৰ্টিলাৰীৰ গুলীৰ আৱৰণত আক্ৰমণকাৰী কোম্পানী দুটাই ২০ জুন তাৰিখে মাজনিশাৰ পিছত পইণ্ট ৫১৪০ বগাবলৈ আৰম্ভ কৰে।[53][41] হাম্প কমপ্লেক্সৰ আৰ্টিলাৰীয়ে ইতিমধ্যে ৫১৪০ পইণ্টত প্ৰস্তুতিমূলক বোমাবৰ্ষণ আৰম্ভ কৰিছিল।[55] পৰিকল্পনা অনুসৰি আৰ্টিলাৰী বন্দুকৰ গুলীচালনা সৈন্যসকল লক্ষ্যৰ পৰা ২০০ মিটাৰ দূৰত থকা অৱস্থাত বন্ধ কৰাৰ নিৰ্দেশ আছিল।[52]

এম বি আৰ এল আৰু ১০৫ মিমি বন্দুককে ধৰি আৰ্টিলাৰী বন্দুকৰ গুলী বন্ধ হোৱাৰ পিছত লগে লগে পাকিস্তানী সৈন্যই নিজৰ বাংকাৰৰ পৰা ওলাই আহি মেচিনগানেৰে আগবাঢ়ি যোৱা ভাৰতীয় সৈন্যৰ ওপৰত প্ৰচণ্ড গুলীচালনা কৰে। সেই মুহূৰ্ততে জামৱাল আৰু বাত্ৰা দুয়োজনে ৰেডিঅ’ৰ জৰিয়তে ঘাটিটোৰ কমাণ্ডাৰসকলৰ সৈতে যোগাযোগ কৰি কোম্পানীসমূহ নিজৰ লক্ষ্যৰ পৰা ১০০ মিটাৰ দূৰত্বত নোপোৱালৈকে শত্ৰুৰ স্থানত আৰ্টিলাৰী বোমাবৰ্ষণ অব্যাহত ৰাখিবলৈ কয়।[52]

পুৱা ৩ বাজি ১৫ মিনিটৰ ভিতৰত বি আৰু ডি কোম্পানী দুয়োটাই সংকটজনক ভূখণ্ডৰ মাজতো ৫১৪০ পইণ্টৰ ওচৰ পালেগৈ।[53] বি কোম্পানীয়ে প্ৰথমে লক্ষ্যৰ ওপৰত উপনীত হয় আৰু বাওঁফালৰ পৰা আক্ৰমণ কৰে।[53] ৩ বাজি ৩০ মিনিটত বি কোম্পানীয়ে নিজৰ লক্ষ্য আৰোহণ কৰে[50] আৰু ৩ বাজি ৩৫ মিনিটত জামৱালে নিজৰ কমাণ্ড পোষ্টক ৰেডিঅ'ৰ জৰিয়তে, "অ'! য়েহ, য়েহ, য়েহ!" বুলি সংকেত দিয়ে।[53]

বাত্ৰাই শত্ৰুক আচৰিত কৰাৰ লক্ষ্যৰে পিছফালৰ পৰা পৰ্বতৰ শৃংগৰ কাষ চাপিবলৈ সিদ্ধান্ত লয়[25] আৰু তেওঁলোকৰ প্ৰত্যাহাৰৰ পথ নষ্ট কৰি পেলোৱা হয়।[56] বাত্ৰায়ে শৃংগৰ পূব দিশৰ বাংকাৰবোৰৰ ফালে তিনিটা ৰকেট নিক্ষেপ কৰে তাৰ পিছত সেইবোৰক আক্ৰমণ কৰে।[57] তেওঁলোকৰ দলে থিয় গড়াৰে ওপৰত উঠিল, কিন্তু শিখৰৰ ওচৰ চাপি অহাৰ লগে লগে শত্ৰুৱে মেচিনগানৰ গুলীৰে তেওঁলোকক মুকলি শিলৰ ফালে যাবলৈ বাধ্য হয়। বাত্ৰায়ে তেওঁৰ দলৰ পাঁচজন লোকৰ সৈতে শিখৰৰ ওপৰলৈ উঠি আহি শীৰ্ষত উপনীত হোৱাৰ পিছত মেচিনগানৰ পোষ্টটোত দুটা গ্ৰেনেড নিক্ষেপ কৰে।[57][28] ইয়াৰ পিছত বাত্ৰায়ে মুখা-মুখী সংঘৰ্ষত শত্ৰুৰ তিনিজন সৈনিকক এককভাৱে হত্যা কৰে।[57][28] এই প্ৰক্ৰিয়াত তেওঁ গুৰুতৰভাৱে আহত হয়,[57][28] কিন্তু মিছনটো আগবঢ়াই নিবলৈ তেওঁৰ লোকসকলক পুনৰ গোট খুৱাবলৈ জোৰ দিয়ে।[57] তেওঁ নিজৰ সৈন্যবাহিনীক নেতৃত্ব দি থাকিল আৰু তাৰ পিছত শত্ৰুৰ পৰৱৰ্তী স্থানত আক্ৰমণ চলাই পইণ্ট ৫১৪০ দখল কৰে।[57] সকলো কাৰ্য্যতে তেওঁৰ কোম্পানীয়ে কমেও আঠজন পাকিস্তানী অনুপ্ৰৱেশকাৰীক হত্যা কৰে আৰু এটা গধুৰ বিমান বিৰোধী মেচিনগান উদ্ধাৰ কৰে।[5] বাকী থকা শত্ৰু সৈনিক পলাই সাৰে।[58]

পুৱা ৪ বাজি ৩৫ মিনিটত বাত্ৰায়ে নিজৰ কমাণ্ড পোষ্টক ৰেডিঅ'ৰ জৰিয়তে "য়েহ দিল মাংগে ম'ৰ!" বুলি সংকেত দিয়ে। এই স্থানৰ পৰা যথেষ্ট পৰিমাণৰ অস্ত্ৰ আৰু গোলাবাৰুদ উদ্ধাৰ কৰা হৈছিল। উদ্ধাৰ কৰা অস্ত্ৰ-শস্ত্ৰই শত্ৰুৰ শক্তি প্ৰায় এটা প্লাটুনৰ সমান আছিল বুলি অনুমান কৰা হয়।[58] এই যুদ্ধত বি বা ডি কোম্পানী দুয়োটাৰে কোনো ধৰণৰ ক্ষতি হোৱা নাছিল।[59][60] ৫১৪০ পইণ্ট উদ্ধাৰ কৰাৰ ফলত ৫১০০ পইণ্ট, ৪৭০০ পইণ্ট, জংচন পিক আৰু থ্ৰী পিম্পল কমপ্লেক্স উদ্ধাৰ কৰাৰ দৰে সফলতাৰ ধাৰাবাহিকতা আৰম্ভ হয়।

৫১৪০ নং পইণ্ট দখল কৰাৰ পিছত বাত্ৰাক কেপ্তেইন পদবীলৈ উন্নীত কৰা হয়।[61] তেতিয়াৰ সেনাধ্যক্ষ জেনেৰেল বেদ প্ৰকাশ মালিকে তেওঁক অভিনন্দন জনাবলৈ ফোন কৰে। সমগ্ৰ দেশতে তেওঁৰ জয় টেলিভিছনৰ পৰ্দাত প্ৰদৰ্শিত হৈছিল।[25]

৫১৪০ নং পইণ্ট দখল কৰাৰ কিছু সময়ৰ পিছতে ২৬ জুনত ১৩ জে কে ৰিফক ড্ৰাছৰ পৰা ঘুমৰিলৈ জিৰণি ল'বলৈ, পুনৰ সংস্থাপন কৰিবলৈ আৰু পুনৰুদ্ধাৰ কৰিবলৈ নিৰ্দেশ দিয়া হয়।[58][59] ইয়াৰ পিছত ৩০ জুনত বেটেলিয়নটো মুছকোহ উপত্যকালৈ স্থানান্তৰিত হয়।[58]

৪৮৭৫ পইণ্টৰ উদ্ধাৰ

সম্পাদনা কৰক

মুছকোহ উপত্যকাত উপস্থিত হোৱাৰ লগে লগে ১৩ জে কে ৰাইফলছক ৭৯ মাউণ্টেন ব্ৰিগেডৰ কমাণ্ডত ৰখা হয়।[58] বাত্ৰাৰ বেটেলিয়নৰ পৰৱৰ্তী কাম আছিল মুছকোহ উপত্যকাত অৱস্থিত কৌশলগতভাৱে গুৰুত্বপূৰ্ণ শৃংগ ৪৮৭৫ পইণ্ট দখল কৰা।[58] যিহেতু এই শৃংগয়ে ড্ৰাছৰ পৰা মাতায়ানলৈকে ৰাষ্ট্ৰীয় ঘাইপথ ১ ত সম্পূৰ্ণৰূপে আধিপত্য বিস্তাৰ কৰিছিল, সেয়েহে ভাৰতীয় সেনাৰ বাবে ৪৮৭৫ নং পইণ্ট দখল কৰাটো অতি প্ৰয়োজনীয় হৈ পৰিছিল।[58][62] ৰাষ্ট্ৰীয় ঘাইপথৰ ৩০–৪০ কিলোমিটাৰ অংশ শত্ৰুৰ প্ৰত্যক্ষ পৰ্যবেক্ষণত আছিল।[58] ৪৮৭৫ নং পইণ্টৰ পৰা পাকিস্তানী আৰ্টিলাৰী পৰ্যবেক্ষকসকলে ভাৰতীয় বন্দুকৰ স্থান, সেনাৰ শিবিৰ আৰু সৈন্যৰ গতিবিধি সহজেই নিৰীক্ষণ কৰিব পাৰিছিল আৰু ইচ্ছামতে ফলপ্ৰসূ আৰ্টিলাৰীৰ গুলীৰ সহায়ত ভাৰতীয় সেনাক পিছ হুহুকি আহিবলৈ বাধ্য কৰাইছিল।[58][63][62]

১৯৯৯ চনৰ ১ জুলাইত 'এ' কোম্পানীৰ কমাণ্ডাৰ মেজৰ এছ বিজয় ভাস্কৰে আৰু ১৩ জে কে ৰাইফলছৰ কমাণ্ডিং অফিচাৰ লেফটেনেণ্ট কৰ্ণেল যোশীয়ে এটা ভেণ্টিজ পইণ্ট আৰোহণ কৰাৰ পিছত তেওঁলোকৰ প্ৰাৰম্ভিক অনুসন্ধান চলায় আৰু আক্ৰমণৰ পৰিকল্পনা প্ৰস্তুত কৰে।[58] ইয়াৰ পিছত ২ জুলাইত ৮ মাউণ্টেন ডিভিজনৰ কমাণ্ডিং জেনেৰেল অফিচাৰ মেজৰ জেনেৰেল মহিন্দৰ পুৰী আৰু ব্ৰিগেডিয়াৰ ৰাজেশ কুমাৰ কক্কাৰ কমাণ্ডাৰ ৭৯ মাউণ্টেন ব্ৰিগেড আৰু লেফটেনেণ্ট কৰ্ণেল আৰু ১৩ জে কে ৰাইফলছৰ কমাণ্ডিং অফিচাৰ যোশীয়ে ৭৯টা মাউণ্টেন ব্ৰিগেডৰ মুখ্য কাৰ্যালয়ত তেওঁলোকৰ পৰিকল্পনাৰ বিষয়ে আলোচনা কৰিবলৈ সমবেত হয়।[58]

৪৮৭৫ নং পইণ্টৰ পৰা প্ৰায় ১৫০০ মিটাৰ দূৰত্বত অৱস্থিত অগ্নিনিৰ্বাপক বাহিনীৰ ঘাটিত এই বেটেলিয়নটো নিয়োজিত কৰা হয়। দুদিনত ২ আৰু ৩ জুলাই তাৰিখে ১৩ জে এ কে ৰাইফল আৰু ২৮ ৰাষ্ট্ৰীয় ৰাইফলছৰ অস্ত্ৰবাহক বিমানে গোলাবাৰুদ আৰু গধুৰ অস্ত্ৰ নিক্ষেপ কৰে।[58] ৪ জুলাইৰ দিনটোত ‘এ’ আৰু ‘চি’ কোম্পানীৰ কোম্পানী কমাণ্ডাৰ মেজৰ এছ.ভি. ভাস্কৰ আৰু মেজৰ গুৰপ্ৰীত সিঙে তেওঁলোকৰ চূড়ান্ত চোৰাংচোৱাগিৰি চলাইছিল আৰু তেওঁলোকৰ 'অ' গোটসমূহক তেওঁলোকৰ উদ্দেশ্য দেখুৱাইছিল।[64]

সেইদিনা আবেলি ৬ বজাত পইণ্ট ৪৮৭৫ত শত্ৰুৰ ঘাটিত আৰ্টিলাৰী বোমাবৰ্ষণ আৰম্ভ হয়[64] আৰু গোটেই ৰাতিটো গোলাবৰ্ষণ চলি থাকে।[65] ৪৮৭৫ নং পইণ্টৰ বোমাবৰ্ষণত ১৫৫ মিলিমিটাৰ বফৰ্ছ হাউইটজাৰ, ১০৫ মিলিমিটাৰ ফিল্ড গান আৰু মাল্টি বেৰেল ৰকেট লঞ্চাৰ ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল।[64][66] নিশা ৯ বাজি ৩০ মিনিটত আৰ্টিলাৰীৰ গুলীৰ আৱৰণত 'এ' আৰু 'চি' কোম্পানীয়ে ৪৮৭৫ নং পইণ্টত আৰোহণ আৰম্ভ কৰে।[64][67] কেপ্তেইন বিক্ৰম বাত্ৰাই জ্বৰ আৰু ভাগৰৰ তাড়নাত মুছকোহ নলাৰ ওচৰত শ্লীপিং বেগত আছিল। তেওঁৰ কমাণ্ডিং অফিচাৰে তেওঁক জিৰণি ল'বলৈ নিৰ্দেশ দিছিল যদিও তেওঁৰ বেটেলিয়ন ১৩ জে কে ৰাইফলছে পইণ্ট ৪৮৭৫ত আক্ৰমণ চলাইছিল।[64][67]

দুয়োটা আক্ৰমণকাৰী কোম্পানীয়ে সোঁফালৰ পৰা আক্ৰমণৰ নেতৃত্ব দিছিল। সৈন্যসকলে শত্ৰুৰ প্ৰতিৰোধৰ অঞ্চলৰ বিচাৰি উলিয়াই ল’বলগীয়া হৈছিল। কিন্তু এসময়ত কৌশলগতভাৱে অৱস্থিত শত্ৰুপক্ষৰ মেচিনগানে তেওঁলোকৰ আগবাঢ়ি যোৱাটো বন্ধ কৰি দিলে। পোহৰ হোৱাৰ সময়ত সৈন্যসকল লক্ষ্যস্থানৰ পৰা প্ৰায় ৫০ মিটাৰ দূৰত আছিল। দিনৰ পোহৰত ভাৰতীয় সৈন্যক পাকিস্তানীসকলে সহজে দেখা পাইছিল। শিলৰ আঁৰত লুকাই থকা পাকিস্তানী সৈন্যৰ অতি ফলপ্ৰসূ স্নাইপাৰ গুলীৰ ফলতো এই ভাৰতীয় সৈনিকৰ আক্ৰমণ বন্ধ হৈ পৰে।[67]

পুৱা ৪ বাজি ৩০ মিনিটত দুয়োটা কোম্পানীয়ে নিজৰ স্বয়ংক্ৰিয় অস্ত্ৰ-শস্ত্ৰ নিয়োগ কৰি শৃংগৰ ওপৰত থকা সুদৃঢ় শত্ৰুৰ স্থানত গুলীচালনা কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰে।[64] শত্ৰুৱে ক্ষুদ্ৰ অস্ত্ৰৰ গুলী আৰু স্নাইপাৰৰ গুলীবৰ্ষনে ভাৰতীয় সৈন্যৰ আগবাঢ়ি যোৱাত ফলপ্ৰসূভাৱে বাধা দিছিল।[64] ৫ জুলাইৰ পুৱা প্ৰায় ১০ বাজি ১৫ মিনিটত 'চি' কোম্পানীৰ কমাণ্ডিং অফিচাৰে বেটেলিয়নৰ কমাণ্ডিং অফিচাৰৰ সৈতে কথা পাতি তেওঁৰ কোম্পানীটোৰ দুৰ্দশা আৰু শত্ৰুৱে তেওঁলোকৰ ওপৰত চলোৱা গুলীবৰ্ষণৰ বিষয়ে বুজাই দিয়ে।[64] ব্ৰিগেডিয়াৰ কক্কাৰে ব্যক্তিগতভাৱে অভিযানৰ তদাৰক কৰিছিল।[67] এই সন্ধিক্ষণত বেটেলিয়নৰ কমাণ্ডিং অফিচাৰ লেফটেনেণ্ট কৰ্ণেল যোশীয়ে ব্যক্তিগতভাৱে অগ্নিনিৰ্বাপক বাহিনীৰ ঘাটিৰ পৰা দ্ৰুত একেৰাহে দুটা ফাগট ক্ষেপণাস্ত্ৰ নিক্ষেপ কৰি শত্ৰুৰ স্থান নিষ্ক্ৰিয় কৰি পেলায়।[64][68] ব্ৰিগেডিয়াৰ কক্কাৰে দুৰবীক্ষণৰ জৰিয়তে মিছাইলৰ গুলীচালনা চাই আছিল। শত্ৰুৰ বাংকাৰটোৱে প্ৰত্যক্ষ আঘাত পাইছিল আৰু শত্ৰুৰ সৈন্যসকলক ইয়াৰ পৰা পলায়ন কৰা দেখা গৈছিল।[64] তাৰ পিছত ভাৰতীয় সৈন্যই তৎক্ষণাত পুনৰ আগবাঢ়িবলৈ আৰম্ভ কৰে।[64][67] অতি সোনকালেই মেজৰ গুৰপ্ৰীত সিঙৰ নেতৃত্বত দুটা ছেকচনৰ সৈতে কোম্পানী চিয়ে শত্ৰুৰ স্থানত আক্ৰমণ চলায়।[68][64] দিনৰ ১ বজাত ভিতৰত এই সৈন্যই পইণ্ট ৪৮৭৫ দখল কৰিছিল।[64] পৰৱৰ্তী সময়ত ‘এ’ আৰু ‘চি’ দুয়োটা কোম্পানীয়ে লিংক আপ কৰিলে। তাৰ পিছত তেওঁলোকে পইণ্ট ৪৮৭৫ত নিজৰ দখল সুদৃঢ় কৰে। অৱশ্যে ভাৰতীয় সৈন্যলৈ পিম্পল ২ আৰু পইণ্ট ৪৮৭৫ৰ উত্তৰ অঞ্চলৰ পৰা শত্ৰুৰ আৰ্টিলাৰী আৰু মেচিনগানৰ গুলীবৰ্ষণ অব্যাহত থাকিল।[64][69]

৫ জুলাইৰ নিশা ৯ বজাত পইণ্ট ৪৮৭৫ৰ উত্তৰত থকা পাকিস্তানী স্থানৰ পৰা শত্ৰুৱে কোম্পানী দুটাৰ ওপৰত প্ৰচণ্ড গুলীচালনা কৰে। পিছদিনা ৰাতিপুৱা ৪ বাজি ৪৫ মিনিটত ‘চি’ কোম্পানীয়ে প্ৰচণ্ড গুলীচালনাত লিপ্ত হোৱাৰ লগতে গোলাবাৰুদ শেষ হোৱাৰ খবৰ দিয়ে। সংৰক্ষিত কোম্পানী 'বি'য়ে তৎক্ষণাত গোলাবাৰুদ আনিলে আৰু তাৰ পিছত গুলীচালনা চলি থাকিল।[64]

৪৮৭৫ নং পইণ্টত থকা কাষৰীয়া শৃংগ আৰু শত্ৰুৰ প্ৰতিৰক্ষাৰ অংশ 'এৰিয়া ফ্লেট টপ'[70] দখল নকৰাকৈ ভাৰতৰ বিজয় সম্পূৰ্ণ নহ'লহেঁতেন।[71] ৫ জুলাইৰ বিয়লি ১৩ জে কে ৰাইফলছে পাকিস্তানী বাহিনীৰ সৈতে তীব্ৰ যুদ্ধৰ পিছত পইণ্ট ৪৮৭৫ৰ ফ্লেট টপ অংশ দখল কৰিছিল।[70][72] কিন্তু শত্ৰুৱে হেৰুৱাই পেলোৱা এৰিয়া ফ্লেট টপটো ঘূৰাই ল’বলৈ তৎক্ষণাত প্ৰতি আক্ৰমণ চলায়। যুৱ কেপ্তেইন এন এ নাগাপ্পাই ফ্লেট টপ নিজৰ দখলত ৰাখিছিল। তেওঁৰ এটা সৰু বাহিনী আছিল যদিও তেওঁ আক্ৰমণাত্মকক প্ৰতিহত কৰিবলৈ হিংস্ৰ যুঁজ দিছিল। প্ৰথমটো প্ৰতি আক্ৰমণক প্ৰত্যাহাৰ কৰা হৈছিল। ভাৰতীয় সেনাৰ তৎপৰতাত পাকিস্তানীসকলেও পৰ্বতৰ শৃংগলৈ বগাই যোৱাৰ ক্ষেত্ৰত একে সমস্যাৰ সন্মুখীন হৈছিল। ৭৯ ইনফেণ্ট্ৰি ব্ৰিগেডৰ এজন বিষয়াই কয়।[73] এৰিয়া ফ্লেট টপত দুয়োপক্ষৰ তয়া-ময়া যুদ্ধ চলি আছিল। এৰিয়া ফ্লেট টপত এটা গোলা বৰ্ষণ কৰি আগবাঢ়ি যোৱা পাকিস্তানী সৈন্যৰ ওপৰত গুলীচালনা কৰা কেপ্তেইন নবীন নাগাপ্পা গুৰুতৰভাৱে আহত হয়। তেওঁৰ দুয়োখন ভৰিত গুলীয়ে বিন্ধিলে আৰু তেওঁ অচেতন হৈ পৰিল।[73] এই পৰিস্থিতিৰ সুযোগ লৈ পাকিস্তানীসকলে আৰু বেছি বেগেৰে আৰোহণ কৰিবলৈ ধৰিলে।

ঘাটিৰ পৰা পৰিস্থিতি নিৰীক্ষণ কৰি থকা বিক্ৰম বাত্ৰায়ে নিজৰ কমাণ্ডিং অফিচাৰৰ ওচৰলৈ গৈ স্বেচ্ছাই এই অভিযানত যোগদান কৰাৰ অনুমতি বিচাৰিলে।[74] তেওঁক অসুস্থ দেখি কমাণ্ডিং অফিচাৰে তেওঁক যোৱাটো নিবিচাৰিছিল যদিও বাত্ৰায়ে বাৰম্বাৰ কৰা অনুৰোধত অৱশেষত তেওঁ মান্তি হয়।[74] সেইদিনা শত্ৰুৱে ফ্লেট টপত দ্বিতীয়বাৰৰ বাবে প্ৰতিহত আক্ৰমণ চলায় আৰু যদিও ভাৰতীয় সৈন্যই ইয়াকো প্ৰতিহত কৰাত সফল হয়। ভাৰতীয় সেনাবাহিনীক জৰুৰীভাৱে শক্তিবৰ্ধকৰ প্ৰয়োজন হৈছিল।[74] তেওঁৰ বেটেলিয়নৰ কেইবাজনো সৈন্যই কোনো কোম্পানীক নিৰ্দেশ দিয়াৰ আগতেই স্বেচ্ছাই বাত্ৰাৰ লগত যোগ দিয়ে।[74]

যোৱাৰ ঠিক আগতে বাত্ৰাই তেওঁৰ ডেল্টা কোম্পানীৰ ২৫জন লোকৰ সৈতে দুৰ্গা মাতা মন্দিৰত প্ৰাৰ্থনা কৰিছিল।[61][74] তেওঁলোকে যেতিয়া আৰোহণ আৰম্ভ কৰিছিল তেতিয়া সেইদিনা যথেষ্ট আন্ধাৰ ৰাতি আছিল।[75] বেছৰ পৰা শ্বেৰ শ্বাহ (বট্ৰাৰ গুপ্ত নাম) আহি আছে বুলি বেতাঁৰ বাৰ্তা শুনি ওপৰত ভাৰতীয় সৈন্যৰ মাজত এক উল্লাসৰ সৃষ্টি হ’ল। কমাণ্ডাৰ জনে তেওঁলোকক শ্বেৰ শ্বাহ অহালৈকে নিজৰ ঠাই ৰক্ষা কৰি ৰাখিবলৈ নিৰ্দেশ দিলে আৰু তাৰ পিছত তেওঁ দায়িত্ব ল’ব বুলি নিৰ্দেশ দিয়ে।[74]

৬–৭ জুলাইৰ নিশা বিৰোধী বাহিনী ইমানেই ওচৰত আছিল যে ক্ষুদ্ৰ অস্ত্ৰৰ গুলীৰ আদান-প্ৰদানৰ উপৰিও গোটেই ৰাতি মৌখিক আদান-প্ৰদান চলি থাকিল।[64][72] এই পৰ্যায়তে ভাৰতীয় সৈন্যই পইণ্ট ৪৮৭৫ৰ উত্তৰত অৱস্থিত এই পাকিস্তানী পোষ্টটো ধ্বংস কৰাটো অতি প্ৰয়োজনীয় হৈ পৰিছিল। এই পোষ্টটোৰ পৰা নিৰন্তৰ শত্ৰুৰ গুলীবৰ্ষণ চলিছিল আৰু ইয়াক ধ্বংস নকৰিলে অন্যথা পৰিস্থিতি আৰু বেয়া হ'ব পাৰে বুলি আকাংশা কৰা হৈছিল।[64] এই সন্ধিক্ষণত ভাৰতীয় সৈন্যই ৪৮৭৫ নং পইণ্টৰ পৰা উত্তৰ দিশলৈ যোৱা এখন দীঘল আৰু সংকীৰ্ণ লেজত শত্ৰুৰ উপস্থিতি ধৰা পেলায়। ৫১৪০ পইণ্টৰ যুদ্ধত নিজৰ ঘাঁৰ পৰা এতিয়াও সুস্থ হৈ নুঠা বাট্ৰাই নিজৰ সতীৰ্থ সৈনিকসকলক উদ্ধাৰ কৰিবলৈ আৰু শত্ৰুৰ সৈন্যসকল থকা লেজখনৰ ওপৰত অনুসন্ধান চলাবলৈ শীৰ্ষত উপনীত হ'ব বিচাৰিছিল।[64] নিশাৰ সময়ত অতি আন্ধাৰ আছিল যদিও সৈন্যসকলে উলম্বভাৱে বগাবলগীয়া হৈছিল। কুঁৱলী আৰু বৰফৰ বাবে এই অঞ্চলত দৃশ্যমানতা প্ৰায় শূন্য আছিল। ওপৰলৈ বগাই যোৱা পথত বাট্ৰাই পাকিস্তানী মেচিনগানৰ পজিচনে আৱদ্ধ ভাৰতীয় সৈন্যৰ ওপৰত গুলীচালনা কৰা দেখা পায়। মাটিৰ বাগৰি বাগৰি তেওঁ মেচিনগানৰ স্থানৰ ফালে আগবাঢ়ি গ’ল আৰু সম্ভৱ হ’লে শিলৰ আঁৰত লুকাই থাকিল। শত্ৰুৰ মেচিনগানৰ স্থানৰ ওচৰ পাওঁতে তেওঁ এটা গ্ৰেনেড নিক্ষেপ কৰি মেচিনগানৰ স্থান ধ্বংস কৰি পেলায়। ৭ তাৰিখে পুৱা পোহৰ হোৱাৰ আগতে সৈন্যই শত্ৰুৰ আৰু দুটা মেচিনগান ধ্বংস কৰিবলৈ সক্ষম হয় যদিও লেজৰ পৰা গুলীচালনা চলি থাকে। বাত্ৰাৰ প্লাটুনটোৱে অতি সোনকালেই লেজত উপনীত হ’ল যদিও এই সময়লৈকে দিনৰ পোহৰ হৈ পৰিল।[76][77]

পুৱা ৫ বাজি ৩০ মিনিটত লেফটেনেণ্ট কৰ্ণেল যোশীয়ে বাত্ৰাৰ সৈতে কথা পাতি তেওঁক সেই অঞ্চলটো চোৰাংচোৱাগিৰি কৰিবলৈ কয়।[78] বাত্ৰায়ে চুবেদাৰ ৰঘুনাথ সিং আৰু তেওঁৰ আৰ্টিলাৰী পৰ্যবেক্ষণ বিষয়া মেজৰ ভাটৰ সৈতে নবীনক এটা ফ্লেংকৰ পৰা পুনৰ শক্তিশালী কৰিবলৈ এটা পথ পুনৰীক্ষণ কৰিবলৈ টহল দিছিল।[78] বাত্ৰায়ে শত্ৰুৰ সংগৰৰ অৱস্থান সেই লেজত স্থাপন কৰিছিল য'ৰ পৰা শত্ৰুৰ মেচিনগানে তেওঁৰ কোম্পানীটোৰ আগমনক ভেটা দি ৰাখিছিল।[78] এই সন্ধিক্ষণত বাত্ৰায়ে বাওঁ বা সোঁফালৰ পৰা কোনো উপায় নাই বুলি উপলব্ধি কৰি দিনৰ পোহৰতে প্ৰত্যক্ষ আক্ৰমণ কৰাৰ সিদ্ধান্ত লয়।[79] শত্ৰুৰ মেচিনগান আৰু গ্ৰেনেড গুলীচালনাৰ লঞ্চাৰৰ প্ৰচণ্ড গুলীৰ তলত বাত্ৰাই জেকে ৰিফৰ – 'দুৰ্গা মাতা কি' ৰণ হুংকাৰে চিঞৰি চিঞৰি আগবাঢ়ি গ'ল আৰু তেওঁৰ এ কে-৪৭ৰ পৰা অবিৰতভাৱে সংগৰৰ ফালে গুলীচালনাত চাৰ্জ দিলে। এই প্ৰক্ৰিয়াত তেওঁ গুৰুতৰভাৱে আঘাতপ্ৰাপ্ত হয়, তথাপিও তেওঁ নিজৰ চাৰ্জ অব্যাহত ৰাখিছিল। তেওঁৰদলৰ বাকী টহলদাৰীৰ পৰা সমৰ্থনকাৰী গুলীৰে আৰু সংগৰৰ অতি সংকীৰ্ণ প্ৰৱেশদ্বাৰত উপনীত হোৱাৰ লগে লগে আৰু শত্ৰুক সম্পূৰ্ণ আচৰিত কৰি লোৱাৰ লগে লগে তেওঁ ৫জন পাকিস্তানী সৈনিকক একেবাৰে কাষৰ পৰা হত্যা কৰে।[78][80][79][81][82] এই আক্ৰমণৰ ফলত সাতজন পাকিস্তানী সৈনিকৰ মৃত্যু হয়[79] আৰু ইয়াৰ পিছত ভাৰতীয়সকলে লেজত পদাপৰ্ণ দিয়ে।[79] আক্ৰমণত আচৰিত হৈ পাকিস্তানীসকলে পিছুৱাই যাবলৈ ধৰিলে। বাত্ৰা আৰু তেওঁৰ সহযোগীসকলে এতিয়ালৈকে ক্ষমতা লাভ কৰিছিল। বাত্ৰায়ে বাংকাৰৰ পৰা আঘাতপ্ৰাপ্ত নবীনক উলিয়াই আনিলে।[83] কিন্তু সেই লেজত তেতিয়াও শত্ৰুৰ মেচিনগানৰ বাহ এটা কাৰ্যক্ষম হৈ আছিল। বাহিৰত যুঁজি থকা ভাৰতীয় জোৱানসকলৰ ওপৰত গোলাবৰ্ষণ কৰি থকা এজন কনিষ্ঠ কমিচনড অফিচাৰ (জেচিঅ’)কে ধৰি চাৰিজন পাকিস্তানী সৈন্যই মেচিনগানৰ বাহটোত লুকাই আছিল। বাত্ৰায়ে অকলে আগবাঢ়ি গৈ চাৰিওজন পাকিস্তানী সদস্যক নিহত কৰে।[79]

বাত্ৰায়ে গম পালে যে তেওঁৰ সহকৰ্মী সৈনিক এজনক গুলীয়াই হত্যা কৰা হৈছে। তেওঁ চুবেদাৰ ৰঘুনাথ সিঙৰ সৈতে তেওঁক উদ্ধাৰ কৰাৰ সংকল্প লয়। বাত্ৰায়ে আহত সৈনিকজনক নিৰাপদ স্থানলৈ টানি নিবলৈ শত্ৰুৰ গুলীৰ সন্মুখীন হ'বলগীয়া হয়। এই প্ৰক্ৰিয়াত শত্ৰুৰ এজন স্নাইপাৰে অতি ওচৰৰ পৰা তেওঁৰ বুকুত গুলীচালনা কৰে আৰু তাৰ এক স্প্লিট-ছেকেণ্ডৰ পিছত আৰ পি জিৰ এটা ছিন্ন অংশয়ে তেওঁৰ মূৰত আঘাত কৰে।[82][24][84] এই আঘাতৰ বাবে আহত জোৱানজনৰ কাষতে বাত্ৰা ঢলি পৰি বীৰগতি প্ৰাপ্ত কৰে।[80][24]

পৰম বীৰ চক্ৰ

সম্পাদনা কৰক
 
ৰাষ্ট্ৰপতি কে আৰ নাৰায়ণন কেপ্তেইন বিক্ৰম বাত্ৰাৰ পিতৃক পৰম বীৰ চক্ৰ (মৰণোত্তৰ ভাৱে) প্ৰদান কৰা মুহূৰ্ত, ১৩ জম্মু আৰু কাশ্মীৰ ৰাইফলছ

১৯৯৯ চনৰ ১৫ আগষ্টত ভাৰতৰ স্বাধীনতাৰ ৫২ সংখ্যক বৰ্ষপূৰ্তিত বিক্ৰম বাত্ৰাক ভাৰতৰ সৰ্বোচ্চ সামৰিক সন্মান পৰম বীৰ চক্ৰৰে সন্মানিত কৰা হয়। তেওঁৰ পিতৃ জি এল বাত্ৰাই ভাৰতৰ তদানীন্তন ৰাষ্ট্ৰপতি কে আৰ নাৰায়ণৰ পৰা তেওঁৰ মৃত পুত্ৰৰ হৈ এই সন্মান গ্ৰহণ কৰে।[85]

পৰম বীৰ চক্ৰৰ উদ্ধৃতিত এইদৰে লিখা আছে-

উদ্ধৃতি

কেপ্তেইন বিক্ৰম বাত্ৰা

১৩ জম্মু আৰু কাশ্মীৰ ৰাইফলছ (আই চি ৫৭৫৫৬)

‘অপাৰেচন বিজয়’ৰ সময়ত ১৯৯৯ চনৰ ২০ জুন তাৰিখে ডেল্টা কোম্পানী কমাণ্ডাৰ কেপ্তেইন বিক্ৰম বাত্ৰাক ৫১৪০ পইণ্ট আক্ৰমণ কৰাৰ দায়িত্ব দিয়া হৈছিল। কেপ্তেইন বাত্ৰাই নিজৰ কোম্পানীটোৰ সৈতে পূব দিশৰ পৰা লক্ষ্যৰ চাৰিওফালে অভিযান অব্যাহত ৰাখিছিল আৰু শত্ৰুৰ পৰা আক্ৰমণাত্মক দূৰত্বৰ আওঁতাত আহিছিল। কেপ্তেইন বাত্ৰাই নিজৰ স্তম্ভটো পুনৰ সংগঠিত কৰি শত্ৰুৰ স্থানত শাৰীৰিকভাৱে আক্ৰমণ কৰিবলৈ নিজ দলৰ লোকসকলক নেতৃত্ব দিয়ে। সন্মুখৰ পৰা আগবাঢ়ি গৈ তেওঁ সাহসী আক্ৰমণত মুখা-মুখী যুদ্ধত শত্ৰুৰ চাৰিজনক হত্যা কৰে। ১৯৯৯ চনৰ ৭ জুলাইত এৰিয়া পইণ্ট ৪৮৭৫ত আন এটা অভিযানত তেওঁৰ কোম্পানীক দুয়োফালে তীব্ৰ কাটিং আৰু শত্ৰুৰ প্ৰতিৰক্ষাৰ যথেষ্ট দুৰ্গযুক্ত সংকীৰ্ণ অঞ্চল পৰিষ্কাৰ কৰাৰ দায়িত্ব দিয়া হয়। ইয়াৰ ফলত শত্ৰুৰ একমাত্ৰ পথ বন্ধ হৈ পৰে। দ্ৰুত অভিযানত কেপ্তেইন বাত্ৰাই এটা সৰু টিলাত শত্ৰুৰ স্থান আক্ৰমণ কৰি শত্ৰুৰ সৈতে তীব্ৰ যুদ্ধত লিপ্ত হয় আৰু অতি ওচৰৰ পৰা শত্ৰুৰ পাঁচজন সৈনিকক হত্যা কৰে। গুৰুতৰভাৱে আহত হোৱাৰ পিছতো তেওঁ শত্ৰুৰ ফালে খোজ কাঢ়ি গৈ নিজৰ ব্যক্তিগত সুৰক্ষাৰ প্ৰতি কোনো গুৰুত্ব নিদিয়াকৈয়ে স্থান পৰিষ্কাৰ কৰিবলৈ গ্ৰেনেড নিক্ষেপ কৰিলে। সমুখৰ পৰা আগবাঢ়ি গৈ তেওঁ নিজৰ দলৰ লোকসকলক একত্ৰিত কৰি আক্ৰমণত নামি পৰিল আৰু শত্ৰুপক্ষৰ বিস্তৰ ক্ষতিসাধন কৰিলে। প্ৰায় অসম্ভৱ সামৰিক বীৰত্বৰে তেওঁ নিজ লক্ষ্য লাভ কৰিলে। অৱশ্যে তেওঁ শত্ৰুৰ গুলীৰে আঘাতপ্ৰাপ্ত হৈ মৃত্যুক সাৱটি লয়। তেওঁৰ সাহসী কাৰ্য্যৰ পৰা অনুপ্ৰাণিত হৈ তেওঁৰ সৈন্যই প্ৰতিশোধৰ বাবে শত্ৰুক আক্ৰমণ কৰি শত্ৰুক ধ্বংস কৰি পইণ্ট ৪৮৭৫ উদ্ধাৰ কৰে।

এইদৰে কেপ্তেইন বিক্ৰম বাত্ৰাই শত্ৰুৰ সন্মুখত সুস্পষ্ট ব্যক্তিগত বীৰত্ব আৰু উচ্চতম স্তৰৰ নেতৃত্ব প্ৰদৰ্শন কৰি ভাৰতীয় সেনাৰ উচ্চতম পৰম্পৰাত সৰ্বোচ্চ বলিদান আগবঢ়াইছিল।
—ভাৰত ৰাজপত্ৰ, অধিসূচনা: নং ১৬ – প্ৰেছ/২০০০[86][87]

উত্তৰাধিকাৰ

সম্পাদনা কৰক
 
নতুন দিল্লীৰ ৰাষ্ট্ৰীয় যুদ্ধ স্মাৰকৰ পৰম যোদ্ধা স্থলত বিক্ৰম বাত্ৰাৰ প্ৰতিমূৰ্তি
 
বাত্ৰাকে ধৰি যুদ্ধৰ প্ৰবীণসকলৰ বাবে তেওঁলোকৰ মাতৃশিক্ষানুষ্ঠান ডি এ ভি কলেজ, চণ্ডীগড়ত এক স্মৃতিসৌধ
 
ভাৰতীয় সামৰিক একাডেমীৰ বিক্ৰম বাত্ৰা মেছ

বিক্ৰম বাত্ৰাৰ নামেৰে বহুতো উল্লেখযোগ্য স্থানৰ নামকৰণ কৰি তেওঁক সন্মান জনোৱা হয়। ৪৮৭৫ নং পইণ্টৰ ঐতিহাসিক দখলৰ পিছত তেওঁৰ সন্মানত এই শৃংগটোৰ নাম বাত্ৰা টপ ৰখা হৈছিল। তদুপৰি সেৱা বাছনি কেন্দ্ৰ, এলাহাবাদৰ এটা হ'লৰ নাম 'বিক্ৰম বাত্ৰা ব্লক', জবলপুৰ চাউনিৰ এক আৱাসিক অঞ্চলৰ নাম 'কেপ্তেইন বিক্ৰম বাত্ৰা এনক্লেভ' আৰু ভাৰতীয় সামৰিক একাডেমীত থকা সংযুক্ত কেডেটৰ মেছৰ নাম 'বিক্ৰম বাত্ৰা মেছ' ৰখা হৈছে।[88] বাত্ৰাকে ধৰি যুদ্ধৰ প্ৰবীণসকলৰ বাবে তেওঁলোকৰ মাতৃশিক্ষানুষ্ঠান ডি এ ভি কলেজ, চণ্ডীগড়ত সৈনিকসকলৰ সেৱাক সন্মান জনাই এখন যুদ্ধ স্মাৰক নিৰ্মাণ কৰা হৈছে।[89][90] পৰৱৰ্তী সময়ত বাত্ৰাৰ স্মৃতিত চৰকাৰী মহাবিদ্যালয় পালামপুৰৰ নাম সলনি কৰি মহাবিদ্যালয়খনৰ নাম 'শ্বহীদ কেপ্তেইন বিক্ৰম বাত্ৰা চৰকাৰী মহাবিদ্যালয়, পালামপুৰ' কৰা হয়।[91][92] ২০১৯ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত বাত্ৰাৰ সন্মানত নতুন দিল্লীৰ মুকাৰবা চক আৰু ইয়াৰ উৰণীয়া সেতুৰ নাম সলনি কৰি "শ্বহীদ কেপ্তেইন বিক্ৰম বাত্ৰা চক" ৰখা হয়।[93]

পালামপুৰৰ শ্বহীদ কেপ্তেইন বিক্ৰম বাত্ৰা ষ্টেডিয়ামৰ নাম তেওঁৰ সন্মানত ৰখা হৈছিল।[94] চণ্ডীগড়ৰ পাঞ্জাব বিশ্ববিদ্যালয়ে কেপ্তেইন বিক্ৰম বাত্ৰাৰ সন্মানত অত্যাধুনিক ইনড'ৰ শ্বুটিং ৰেঞ্জ উৎসৰ্গা কৰা হয়।[95][96][97]

ভাৰতীয় সেনাই নিজৰ ছ’চিয়েল মিডিয়া একাউণ্টত প্ৰকাশ কৰা এটা ভিডিঅ’ৰ জৰিয়তে বাত্ৰাৰ মৃত্যুৰ ২১ বছৰীয়া জয়ন্তীত শ্ৰদ্ধাঞ্জলি জ্ঞাপন কৰে। ভিডিঅ'টোত বাত্ৰাৰ বিখ্যাত জয়ধ্বনি শ্লোগান- য়েহ দিল মাংগে ম'ৰ প্ৰদৰ্শিত কৰা হৈছিল আৰু সকলো বয়সৰ আৰু সকলো শ্ৰেণীৰ লোকে "মই বিক্ৰম বাত্ৰা" বুলি কোৱা লোকসকলক অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছিল।[98] বাত্ৰাৰ সৰ্বোচ্চ ত্যাগৰ ২২ বছৰীয়া বৰ্ষপূৰ্তিৰ স্মৃতিত আৰ্মী কমাণ্ডাৰ নৰ্দাৰ্ণ কমাণ্ড লেফটেনেণ্ট জেনেৰেল যোগেশ কুমাৰ যোশীয়ে সুখয়-৩০ এম কে আই বিমানেৰে বিখ্যাত "বাত্ৰা টপ"ৰ ওপৰেৰে উৰুৱাই জাতিৰ নায়কক আকাশৰ পৰা শ্ৰদ্ধাঞ্জলি জনায়। পূৰ্বতে যোশী বিক্ৰম বাত্ৰাৰ কমাণ্ডিং অফিচাৰ আছিল।[99][100] ২০২২ চনৰ গণতন্ত্ৰ দিৱসৰ প্ৰাকক্ষণত পালমপুৰ সামৰিক ষ্টেচনত পৰম বীৰ চক্ৰৰ (পিভিচি) কেপ্তেইন বিক্ৰম বাত্ৰাৰ আৱক্ষ মূৰ্তি উন্মোচন কৰা হয়।[101] ইউ আৰ এফ ৱৰ্ল্ড ৰেকৰ্ডছ (ইউনিভাৰ্চেল ৰেকৰ্ডছ ফ'ৰাম)-এ ২০২২ চনৰ ২৬ জুলাইত কাৰ্গিল বিজয় দিৱসৰ প্ৰাকক্ষণত কেৰালাৰ তিৰুৱনন্তপুৰমৰ চুইমিং পুল পাংগোডে মিলিটাৰী ষ্টেচনত বাত্ৰা পানীৰ তলৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ প্ৰতিকৃতিক স্বীকৃতি প্ৰদান কৰে।[102]

পৰাক্ৰম দিৱস উপলক্ষে ভাৰত চৰকাৰে ঘোষণা কৰে যে ২১ গৰাকী পৰম বীৰ চক্ৰ বঁটা বিজয়ীৰ নামেৰে আন্দামান আৰু নিকোবৰ দ্বীপপুঞ্জৰ ২১টা বৃহত্তম নামহীন দ্বীপ নামকৰণ কৰা হৈছে। পৰম বীৰ চক্ৰ বঁটা বিজয়ী হিচাপে বিক্ৰম বাত্ৰাৰ নামেৰে এটা দ্বীপৰ নাম বাত্ৰা দ্বীপ হিচাপে ৰখা হয়।[103]

বিক্ৰম বাত্ৰা ভাৰতত 'য়েহ দিল মাংগে ম'ৰ! ' শ্লোগান ব্যৱহাৰ কৰাৰ বাবেও সুপৰিচিত। তেওঁ মিছনৰ সফলতাৰ যোগাযোগৰ বাবে এই শ্লোগানক তেওঁৰ সংকেত হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিছিল।[104] তেওঁ এটা সাক্ষাৎকাৰৰ বাবেও পৰিচিত, য’ত তেওঁ উল্লেখ কৰিছিল যে পাকিস্তানী সৈন্যই তেওঁৰ বিষয়ে যথেষ্ট সচেতন।[104][105]

জনপ্ৰিয় মাধ্যমত

সম্পাদনা কৰক
  • সমগ্ৰ কাৰ্গিল যুদ্ধৰ আধাৰত নিৰ্মিত ২০০৩ চনৰ হিন্দী ছবি এল অ’ চি: কাৰ্গিলত অভিষেক বচ্চনে বাত্ৰাৰ চৰিত্ৰত অভিনয় কৰিছিল। ইয়াৰ পৰিচালনা বৰ্ডাৰ (১৯৯৭) নিৰ্মাণ কৰা জে পি দত্তয়ে কৰিছিল। এই ছবিখন জে পি ফিল্মছৰ অধীনত মুক্তি লাভ কৰিছিল।[106]
  • ২০২১ চনৰ হিন্দী ছবি শ্বেৰশ্বাহত সিদ্ধাৰ্থ মালহোত্ৰাই বিক্ৰম বাত্ৰাৰ চৰিত্ৰত অভিনয় কৰিছিল। এই ছবিখন বিষ্ণুবৰ্ধনে পৰিচালনা কৰিছিল। ধৰ্মা প্ৰডাকচন আৰু কাচ এণ্টাৰটেইনমেণ্টৰ প্ৰযোজক হিচাপে থকা ছবিখনত কিয়াৰা আদৱানীয়েও অভিনয় কৰিছিল।[107][108]
  • আদিত্য বক্সীৰ দ্বাৰা ৰচিত, ইণ্ডিয়ান ৱাৰ কমিক্স - কেপ্তেইন বিক্ৰম বাত্ৰা, পিভিচি শীৰ্ষক এখন গ্ৰাফিক উপন্যাস ২০০৮ চনত মুক্তি লাভ কৰিছিল।[109]

তথ্য উৎস

সম্পাদনা কৰক

উদ্ধৃতি

সম্পাদনা কৰক
  1. ↑ H-Hour is the time at which an assault begins[44]
  1. ↑ "Captain Vikram Batra's Parents' Interview: On Son, Dimple Cheema, Siddharth Malhotra, Kiara Advani and 'Shershaah': "Our son wanted to do something in life" - Exclusive!". The Times of India. 22 August 2021. https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/hindi/bollywood/news/captain-vikram-batras-parents-interview-on-son-dimple-cheema-siddharth-malhotra-kiara-advani-and-shershaah-our-son-wanted-to-do-something-in-life-exclusive/articleshow/85514553.cms. 
  2. ↑ Batra 2016, পৃষ্ঠা. 21.
  3. ↑ Batra 2016, পৃষ্ঠা. 19–21.
  4. ↑ 4.0 4.1 4.2 Batra 2016, পৃষ্ঠা. 22.
  5. ↑ 5.0 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 5.7 Batra 2017.
  6. ↑ Batra 2016, পৃষ্ঠা. 24–26.
  7. ↑ Rawat 2014, পৃষ্ঠা. 266–267.
  8. ↑ 8.0 8.1 8.2 8.3 Rediff 2000.
  9. ↑ 9.0 9.1 Batra 2016, পৃষ্ঠা. 24.
  10. ↑ 10.0 10.1 10.2 10.3 10.4 Kapur 2015.
  11. ↑ 11.0 11.1 Rawat 2014, পৃষ্ঠা. 267.
  12. ↑ 12.0 12.1 12.2 Batra 2016, পৃষ্ঠা. 33.
  13. ↑ Batra 2016, পৃষ্ঠা. 28.
  14. ↑ Batra 2016, পৃষ্ঠা. 29, 33.
  15. ↑ Batra 2016, পৃষ্ঠা. 29.
  16. ↑ 16.0 16.1 Banerjee 2002.
  17. ↑ Batra 2016, পৃষ্ঠা. 33–35.
  18. ↑ 18.0 18.1 Batra 2016, পৃষ্ঠা. 35.
  19. ↑ Rawat 2014, পৃষ্ঠা. 272.
  20. ↑ Batra 2016, পৃষ্ঠা. 36.
  21. ↑ Batra 2016, পৃষ্ঠা. 36–43.
  22. ↑ 22.0 22.1 22.2 Batra 2016, পৃষ্ঠা. 44.
  23. ↑ Batra 2016, পৃষ্ঠা. 45–46.
  24. ↑ 24.0 24.1 24.2 Rawat 2014, পৃষ্ঠা. 275.
  25. ↑ 25.0 25.1 25.2 25.3 25.4 25.5 25.6 Masih 2004.
  26. ↑ Batra 2016, পৃষ্ঠা. 46–47.
  27. ↑ 27.0 27.1 NCERT 2016, পৃষ্ঠা. 127.
  28. ↑ 28.0 28.1 28.2 28.3 Karmakar et al. 2009.
  29. ↑ Dutt 2000, পৃষ্ঠা. 306.
  30. ↑ Sawant 2000, পৃষ্ঠা. 18.
  31. ↑ 31.0 31.1 31.2 Bammi 2002, পৃষ্ঠা. 223.
  32. ↑ Malik 2006, পৃষ্ঠা. 158.
  33. ↑ Dutt 2000, পৃষ্ঠা. 226.
  34. ↑ 34.0 34.1 Marston 2008, পৃষ্ঠা. 151.
  35. ↑ Malik 2006, পৃষ্ঠা. 158–161.
  36. ↑ 36.0 36.1 Dutt 2000, পৃষ্ঠা. 226–227.
  37. ↑ Malik 2006, পৃষ্ঠা. 160.
  38. ↑ Singh 2014, পৃষ্ঠা. 132.
  39. ↑ Rawat 2014, পৃষ্ঠা. 267–268.
  40. ↑ 40.0 40.1 40.2 40.3 40.4 40.5 Rawat 2014, পৃষ্ঠা. 268.
  41. ↑ 41.0 41.1 The Tribune 1999.
  42. ↑ 42.0 42.1 Malik 2006, পৃষ্ঠা. 163.
  43. ↑ 43.0 43.1 Singh 2001, পৃষ্ঠা. 175.
  44. ↑ 44.0 44.1 Malik 2006, পৃষ্ঠা. 162.
  45. ↑ Bammi 2002, পৃষ্ঠা. 225.
  46. ↑ Malik 2006, পৃষ্ঠা. 164.
  47. ↑ Sawant 2000, পৃষ্ঠা. 3.
  48. ↑ Singh 2001, পৃষ্ঠা. xix.
  49. ↑ Mayadas 1999, পৃষ্ঠা. 28.
  50. ↑ 50.0 50.1 50.2 50.3 50.4 50.5 50.6 Bammi 2002, পৃষ্ঠা. 226.
  51. ↑ Malik 2006, পৃষ্ঠা. 164–165.
  52. ↑ 52.0 52.1 52.2 Sawant 2000, পৃষ্ঠা. 39.
  53. ↑ 53.0 53.1 53.2 53.3 53.4 Cardozo 2003, পৃষ্ঠা. 121.
  54. ↑ Jaffrelot 2008, পৃষ্ঠা. 274.
  55. ↑ Rawat 2014, পৃষ্ঠা. 269.
  56. ↑ NCERT 2016, পৃষ্ঠা. 125.
  57. ↑ 57.0 57.1 57.2 57.3 57.4 57.5 Francis 2013, পৃষ্ঠা. 106.
  58. ↑ 58.00 58.01 58.02 58.03 58.04 58.05 58.06 58.07 58.08 58.09 58.10 58.11 Cardozo 2003, পৃষ্ঠা. 122.
  59. ↑ 59.0 59.1 Rawat 2014, পৃষ্ঠা. 270.
  60. ↑ Rathore 2016, পৃষ্ঠা. 74.
  61. ↑ 61.0 61.1 Rawat 2014, পৃষ্ঠা. 273.
  62. ↑ 62.0 62.1 Sawant 2000, পৃষ্ঠা. 179.
  63. ↑ Malik 2006, পৃষ্ঠা. 177.
  64. ↑ 64.00 64.01 64.02 64.03 64.04 64.05 64.06 64.07 64.08 64.09 64.10 64.11 64.12 64.13 64.14 64.15 64.16 64.17 Cardozo 2003, পৃষ্ঠা. 123.
  65. ↑ Sawant 2000, পৃষ্ঠা. 180.
  66. ↑ Bhattacharya 2014, পৃষ্ঠা. 139.
  67. ↑ 67.0 67.1 67.2 67.3 67.4 Sawant 2000, পৃষ্ঠা. 181.
  68. ↑ 68.0 68.1 Singh 2001, পৃষ্ঠা. 184.
  69. ↑ Bammi 2002, পৃষ্ঠা. 278.
  70. ↑ 70.0 70.1 Sawant 2000, পৃষ্ঠা. 183.
  71. ↑ Malik 2006, পৃষ্ঠা. 178.
  72. ↑ 72.0 72.1 Malik 2006, পৃষ্ঠা. 179.
  73. ↑ 73.0 73.1 Sawant 2000, পৃষ্ঠা. 184.
  74. ↑ 74.0 74.1 74.2 74.3 74.4 74.5 Sawant 2000, পৃষ্ঠা. 185.
  75. ↑ Sawant 2000, পৃষ্ঠা. 185–186.
  76. ↑ Rathore 2016, পৃষ্ঠা. 103.
  77. ↑ Sawant 2000, পৃষ্ঠা. 186.
  78. ↑ 78.0 78.1 78.2 78.3 Rawat 2014, পৃষ্ঠা. 274.
  79. ↑ 79.0 79.1 79.2 79.3 79.4 Sawant 2000, পৃষ্ঠা. 187.
  80. ↑ 80.0 80.1 Bammi 2002, পৃষ্ঠা. 279.
  81. ↑ Malik 2006, পৃষ্ঠা. 180.
  82. ↑ 82.0 82.1 Cardozo 2003, পৃষ্ঠা. 124.
  83. ↑ Firoz Khan, Taniya (27 July 2021). "This Kargil War Veteran Recalls How Captain Vikram Batra Saved His Life Before Getting Martyred". scoopwhoop. https://www.scoopwhoop.com/amp/news/kargil-war-veteran-recalls-how-captain-vikram-batra-saved-his-life-before-getting-martyred/। আহৰণ কৰা হৈছে: 27 July 2021. 
  84. ↑ Singh 2001, পৃষ্ঠা. 185.
  85. ↑ Cardozo 2003, পৃষ্ঠা. 125.
  86. ↑ Param Vir Chakra, Official Website of the Indian Army, https://indianarmy.nic.in/Site/FormTemplete/frmPhotoGalleryWithMenuWithTitle.aspx?MnId=Vc34cGvaGXOG98pJ8maiqQ==&ParentID=732jsEspEIRftsR/q2T4ew== 
  87. ↑ Cardozo 2003, পৃষ্ঠা. 124–125.
  88. ↑ "Armed Forces – Panorama". Sainik Samachar. http://sainiksamachar.nic.in/englisharchives/2010/sep01-10/h14.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: 9 June 2016. 
  89. ↑ "Chandigarh's NCC girl felicitated at college". The Times of India. 21 February 2015. http://timesofindia.indiatimes.com/city/chandigarh/Chandigarhs-NCC-girl-felicitated-at-college/articleshow/46319347.cms. 
  90. ↑ "Girl cadets shine". The Tribune. 21 February 2015. Archived from the original on 28 June 2017. https://web.archive.org/web/20170628052503/http://www.tribuneindia.com/news/chandigarh/education/girl-cadets-shine/44847.html. 
  91. ↑ "Official website of Shaheed Captain Vikram Batra Government College, Palampur (Kangra)". http://www.gcpalampur.ac.in/. 
  92. ↑ "Shaheed Captain Vikram Batra Government College, Palampur". Siksha.com. https://www.shiksha.com/college/shaheed-captain-vikram-batra-government-college-kangra-101393. 
  93. ↑ "Delhi's Pragati Maidan Metro Station Renamed Supreme Court, Mukarba Chowk Named After Capt Vikram Batra". News18 India. 31 December 2019. https://www.news18.com/news/india/delhis-pragati-maidan-metro-station-renamed-supreme-court-mukarba-chowk-named-after-capt-vikram-batra-2441441.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 31 December 2019. 
  94. ↑ "Development works at Saheed Captain Vikram batra stadium in Palampur". Khas Khabar. https://m.khaskhabar.com/tags/development-works-at-shahid-captain-vikram-batra-stadium-in-palampur. 
  95. ↑ "Panjab University dedicates shooting range to Kargil War hero Captain Vikram Batra". Hindustan Times. 2018. https://www.hindustantimes.com/punjab/pu-dedicates-shooting-range-to-kargil-war-hero-capt-batra/story-LIIR3eKshFv9ViVjVQFo4I.html. 
  96. ↑ "Indoor stadium dedicated to PU alumnus Capt Vikram Batra". Times of India. 2018. https://m.timesofindia.com/entertainment/events/chandigarh/indoor-stadium-dedicated-to-pu-alumnus-capt-vikram-batra/articleshow/64896041.cms. 
  97. ↑ "Capt Vikram Batra shooting range inaugurated at PU". Tribune India. 2018. https://m.tribuneindia.com/news/archive/chandigarh/news-detail-617097. 
  98. ↑ "'I am Captain Vikram Batra': 21 years later, Indian Army pays tribute to Kargil war hero in a unique video". Times Now News. 2020. https://www.timesnownews.com/amp/india/article/i-am-captain-vikram-batra-21-years-later-indian-army-pays-tribute-to-kargil-war-hero-in-a-unique-video/617580. 
  99. ↑ "Northern Army Commander flies over Batra Top in Sukhoi-30 MKI to pay tribute to late Captain Vikram Batra". Times Now News. 2021. https://www.timesnownews.com/amp/india/article/northern-army-commander-flies-over-batra-top-in-sukhoi-30-mki-to-pay-tribute-to-late-captain-vikram-batra/781701. 
  100. ↑ "To commemorate martyrdom of legendary Kargil warrior Captain Vikram Batra, Northern Army Command chief pays homage from sky". The Statesman (India). 2021. https://www.thestatesman.com/india/commemorate-martyrdom-legendary-kargil-warrior-captain-vikram-batra-northern-army-command-chief-pays-homage-sky-1502979571.html. 
  101. ↑ "Kargil war hero Capt Vikram Batra's bust unveiled in Himachal's Palampur". https://m.economictimes.com/news/defence/kargil-war-hero-capt-vikram-batras-bust-unveiled-in-himachals-palampur/amp_articleshow/88995030.cms। আহৰণ কৰা হৈছে: 20 January 2022. 
  102. ↑ "Largest underwater portrait of Kargil war hero Captain Vikram Batra bags URF World Records". DNA. 27 July 2022. https://www.dnaindia.com/india/report-kargil-diwas-captain-vikram-batra-largest-underwater-portrait-kargil-war-hero-bags-urf-world-records-2971688. 
  103. ↑ "PM Modi to name 21 islands after Param Vir Chakra awardees". ANI. 22 January 2023. https://www.aninews.in/news/national/general-news/pm-modi-to-name-21-islands-after-param-vir-chakra-awardees20230122225912/. 
  104. ↑ 104.0 104.1 NDTV 2014.
  105. ↑ "Capt Batra lived up to his code name", The Indian Express, 16 July 1999, http://archive.indianexpress.com/Storyold/109561/, আহৰণ কৰা হৈছে: 9 September 2014 
  106. ↑ "My life is insignificant". Rediff.com. December 2003. https://www.rediff.com/movies/2003/dec/24abhishek.htm. 
  107. ↑ "Kargil martyr Vikram Batra's brother on his biopic: I hope Sidharth Malhotra does justice to Vikram". Hindustan Times. 5 June 2018. https://www.hindustantimes.com/bollywood/kargil-martyr-vikram-batra-s-brother-on-his-biopic-i-hope-sidharth-malhotra-does-justice-to-vikram/story-FHKGDONGTqRVdoHgmPTi7L.html. 
  108. ↑ "कैप्टन विक्रम बत्रा की बराबरी करने कम हील वाले शूज पहनेंगे सिद्धार्थ,फिल्म के लिए ले रहे हार्ड ट्रेनिंग". Dainik Bhaskar. 16 July 2019. https://www.bhaskar.com/bollywood/news/sidharth-malhotra-will-wear-short-heeled-shoes-to-match-captain-vikram-batra-01595633.html. 
  109. ↑ Bisht, Gaurav (7 February 2008). "Kargil hero immortalised in war comic". Hindustan Times. https://www.hindustantimes.com/india/kargil-hero-immortalised-in-war-comic/story-KUluuhHZISGHguUg7DlmBJ.html. 

প্ৰসংগ পুথি

সম্পাদনা কৰক

বাহ্যিক সংযোগ

সম্পাদনা কৰক
"https://as.wikipedia.org/w/index.php?title=বিক্ৰম_বাত্ৰা&oldid=428743"ৰ পৰা অনা হৈছে