ৱিকিপিডিয়া

ৰাছেলচ্ ভাইপাৰ

বিষধৰ সাপৰ প্ৰজাতি

ৰাছেলচ্ ভাইপাৰ (বৈজ্ঞানিক নাম: Daboia russelii) দক্ষিণ এছিয়াৰ স্থানীয় ভাইপাৰিডি (Viperidae) পৰিয়ালৰ এবিধ অতি বিষধৰ সাপ। ১৭৯৭ চনত জৰ্জ শ্ব’ আৰু ফ্ৰেডেৰিক পলিডৰ ন’ডাৰে ইয়াৰ বৰ্ণনা কৰিছিল। স্কটলেণ্ডৰ স্নায়ুবিশেষজ্ঞ পেট্ৰিক ৰাছেলৰ নামেৰে এই সাপবিধৰ নাম ৰখা হৈছে আৰু ই ভাৰতৰ চাৰিটা ডাঙৰ সাপৰ ভিতৰত অন্যতম।

ৰাছেলচ্ ভাইপাৰ
জীৱবৈজ্ঞানিক শ্ৰেণীবিভাজন
সাম্ৰাজ্য: Eukaryota
ৰাজ্য: Animalia
পৰ্ব: Chordata
শ্ৰেণী: Reptilia
বৰ্গ: Squamata
উপবৰ্গ: Serpentes
পৰিয়াল: Viperidae
গণ: Daboia
প্ৰজাতি: D. russelii
বৈজ্ঞানিক নাম
Daboia russelii
(Shaw & Nodder, 1797)
ৰাছেলচ্ ভাইপাৰৰ বিতৰণ
সমাৰ্থক
  • Coluber russelii Shaw & Nodder, 1797
  • Coluber daboie
    Latreille In Sonnini & Latreille, 1801
  • Coluber trinoculus
    Schneider In Bechstein, 1802
  • Vipera daboya Daudin, 1803
  • Vipera elegans Daudin, 1803
  • Coluber triseriatus Hermann, 1804
  • Vipera russelii — Gray, 1831
  • Daboia elegans — Gray, 1842
  • Daboia russelii — Gray, 1842
  • Daboia pulchella Gray, 1842
  • Echidna russellii Steindachner, 1869
ঘ্ৰাণ লোৱা সময়ত এটা ৰাছেলচ্ ভাইপাৰ(Daboia russelli)

শ্ৰেণীবিভাজন

সম্পাদনা কৰক

ইংৰাজ প্ৰকৃতিবিদ জৰ্জ শ্ব', চিত্ৰশিল্পী ফ্ৰেডেৰিক পলিডৰ নডাৰৰ সৈতে প্ৰণয়ন কৰা “দ্য নেচাৰেলিষ্টৰ মিচেলেনিত’’ বা, “প্ৰাকৃতিক বস্তুৰ ৰঙীন চিত্ৰ’’ত ১৭৯৭ চনত স্কটিছ হাৰ্পেট'লজিষ্ট পেট্ৰিক ৰাছেলে ব্ৰিটিছ মিউজিয়ামত উপস্থাপন কৰা এটা নমুনাৰ পৰা ১৭৯৭ চনত এই প্ৰজাতিটোক আনুষ্ঠানিকভাৱে ক'লুবাৰ ৰুচেলি বুলি বৰ্ণনা কৰিছিল।[1] ৰাছেলে ১৭৯৬ চনত ক'ৰ'মণ্ডল উপকূলত সংগ্ৰহ কৰা ভাৰতীয় সাপৰ বিৱৰণীত এই প্ৰজাতিটোৰ বিষয়ে লিখিছিল, যিয়ে কুকুৰা আৰু কুকুৰৰ ওপৰত পৰীক্ষা-নিৰীক্ষা কৰি ইয়াৰ অতি বিষাক্ত প্ৰকৃতি নিশ্চিত কৰিছিল। তেওঁ লগতে কয় যে, থলুৱা লোকসকলে ইয়াক কাটুকা ৰেটুলা পডা বুলি কয়।[2]

ৰূপতাত্ত্বিক আৰু মাইট’কণ্ড্ৰিয়াৰ ডি এন এ তথ্য বিশ্লেষণে দেখুৱাইছে যে D. russelii ৰ পূবৰ উপপ্ৰজাতিটোক এটা পৃথক প্ৰজাতি Daboia siamensis বুলি ধৰিব লাগে।[3]

বিভিন্ন পৰিৱেশকৰ্মীৰ লেখাত আন কেইবাটাও উপ-প্ৰজাতিৰ মুখামুখী হ'ব পাৰে।[4] তাৰ ভিতৰত:-

  • D. s. formosensis (Maki, 1931) – থাইলেণ্ডত পোৱা যায় (D. siamensis ৰ প্ৰতিশব্দ বুলি গণ্য কৰা হয়)।
  • D. s. limitis (Mertens, 1927) – ইণ্ডোনেছিয়াত পোৱা যায় (D. siamensis ৰ প্ৰতিশব্দ বুলি গণ্য কৰা হয়)।
  • D. r. pulchella (Gray, 1842) – শ্ৰীলংকাত পোৱা যায় (D. russelii ৰ প্ৰতিশব্দ বুলি গণ্য কৰা হয়)।
  • D. r. nordicus (Deraniyagala, 1945) – উত্তৰ ভাৰতত পোৱা যায় (D. russelii ৰ প্ৰতিশব্দ বুলি গণ্য কৰা হয়)।

D. russelii প্ৰজাতিটোৰ সঠিক বানান বিতৰ্কৰ বিষয় হৈ আহিছে আৰু ই এতিয়াও আছে। শ্ব' আৰু নডাৰে (১৭৯৭) Coluber russelii প্ৰজাতিৰ বিৱৰণীত পেট্ৰিক ৰাছেলৰ নামেৰে ইয়াৰ নামকৰণ কৰিছিল যদিও, আপাত দৃষ্টিত তেওঁৰ নামটো তেওঁলোকে ভুলকৈ লিখিছিল, দুটাৰ সলনি মাত্ৰ এটা "L" ব্যৱহাৰ কৰিছিল। ৰাছেল (১৭২৭–১৮০৫) এন একাউণ্ট অৱ ইণ্ডিয়ান চাৰ্পেণ্টছ (১৭৯৬) আৰু এ কন্টিনিউয়েচন অৱ এন একাউণ্ট অৱ ইণ্ডিয়ান চাৰ্পেণ্টছ (১৮০১) গ্ৰন্থৰ লেখক। মেকডায়াৰমিড আৰু অন্যান্য (১৯৯৯) আন্তৰ্জাতিক প্ৰাণীবিজ্ঞান নামকৰণ সংহিতাৰ ৩২গ(ii) অনুচ্ছেদৰ উদ্ধৃতি দি মূল ভুল বানানৰ পক্ষপাতীসকলৰ ভিতৰত অন্যতম। আন কিছুমানে যেনে ঝাও আৰু এডলাৰ (১৯৯৩) ৰাছেলিৰ পক্ষত থাকে।[4]

ব্যুৎপত্তিবিজ্ঞান

সম্পাদনা কৰক

এই প্ৰজাতিটোৰ নাম এজন স্কটিছ হাৰ্পেট'লজিষ্ট পেট্ৰিক ৰাছেল (১৭২৬–১৮০৫)ৰ নামেৰে ৰখা হৈছে,[5] যিয়ে প্ৰথমে ভাৰতৰ বহুতো সাপৰ বৰ্ণনা কৰিছিল আৰু এই প্ৰজাতিটোৰ নাম হিন্দী শব্দ[specify] অৰ্থাৎ "that lies hid", বা "দ্য লুৰ্কাৰ"।[6]

ইংৰাজীত ডি.ৰুচেলিৰ সাধাৰণ নামসমূহৰ ভিতৰত ৰাছেলচ্ ভাইপাৰ,[7][8][9][10] চেইন ভাইপাৰ,[8][10] ইণ্ডিয়ান ৰাছেলচ্ ভাইপাৰ,[11][12] কমন ৰাছেলছ ভাইপাৰ,[13] চেভেন পেচাৰ,[14] শৃংখল সাপ আৰু কেঁচি সাপ[15]অন্তৰ্ভুক্ত৷

বৰ্ণনা

সম্পাদনা কৰক
 
ৰাছেলচ্ ভাইপাৰৰ মূৰ
 
ডাঙৰ ডাঙৰ দাঁত
 
পুনে চিৰিয়াখানাত ৰাছেলচ্ ভাইপাৰ

মূৰটো সমতল, ত্ৰিকোণীয় আৰু ডিঙিৰ পৰা পৃথক। থুঁতৰিটো ভোটা, ঘূৰণীয়া আৰু ওখ। নাকৰ ফুটাবোৰ ডাঙৰ, ফুটাবোৰ এটা ডাঙৰ, একক নাকৰ খোলাৰ মাজত থাকে। নাকৰ স্কেলৰ তলৰ প্ৰান্তে নাচোৰ’ষ্ট্ৰেল স্কেল স্পৰ্শ কৰে। নাকৰ ওপৰৰ স্কেলৰ আকৃতি শক্তিশালী অৰ্ধচন্দ্ৰাকাৰ আৰু ই নাকৰ পৰা নাচোৰ’ষ্ট্ৰেল স্কেল আগফালে পৃথক কৰে। ৰোষ্ট্ৰেল স্কেল যিমান বহল সিমানেই উচ্চ।[7]

মূৰৰ খোলাটো বেলেগ বেলেগ, শক্তিশালীভাৱে খণ্ডিত খোলাৰে আবৃত। চকুৰ ওপৰৰ স্কেলবোৰ সংকীৰ্ণ, একক আৰু মূৰৰ ওপৰেৰে ছয়ৰ পৰা নটা স্কেলৰে পৃথক। চকু দুটা ডাঙৰ, হালধীয়া বা সোণালী ৰঙৰ চেপেটা আৰু ১০–১৫ টা চাৰ্ক’মৰ্বিটাল স্কেলেৰে আগুৰি থাকে। সাপটোৰ ১০–১২টা সুপ্ৰালেবিয়াল থাকে, ইয়াৰে চতুৰ্থ আৰু পঞ্চমটো যথেষ্ট ডাঙৰ। চকুটোক সুপ্ৰালেবিয়ালৰ পৰা তিনি-চাৰি শাৰীকৈ চাব-অকুলাৰেৰে পৃথক কৰা হয়। থুঁতৰিৰ হনু দুযোৰৰ ভিতৰত সন্মুখৰ যোৰটো উল্লেখযোগ্যভাৱে বৃদ্ধি কৰা হৈছে। মেক্সিলাৰী হাড় দুটাই এটা সময়ত অন্ততঃ দুটা, আৰু সৰ্বাধিক পাঁচ বা ছটা, যোৰ দাঁতৰ সমৰ্থন কৰে: প্ৰথমটো সক্ৰিয় আৰু বাকীবোৰ প্ৰতিস্থাপন।[7] গড় নমুনাত দাঁতৰ দৈৰ্ঘ্য ১৬.৫ মিলিমিটাৰ (০.৬৫ ইঞ্চি) হয়।[16]

শৰীৰটো ডাঠ, ইয়াৰ ক্ৰছ-ছেকচনবোৰ ঘূৰণীয়াৰ পৰা বৃত্তাকাৰ। পৃষ্ঠীয় খোলাবোৰ শক্তিশালীভাৱে সংগঠিত; কেৱল তলৰ শাৰীটোহে মসৃণ। শৰীৰৰ মাজভাগত পৃষ্ঠীয় স্কেলৰ সংখ্যা ২৭–৩৩। ভেণ্ট্ৰেল স্কেলৰ সংখ্যা ১৫৩–১৮০। পায়ুপথৰ প্লেটখন বিভক্ত নহয়। ঠেংখন চুটি—মুঠ দৈৰ্ঘ্যৰ প্ৰায় ১৪%—যোৰযুক্ত উপকাউডালৰ সংখ্যা ৪১–৬৮[7]

শৰীৰৰ ওপৰভাগৰ ৰং গভীৰ হালধীয়া, ঘন বাদামী বা মটীয়া বাদামী ৰঙেৰে গঠিত, শৰীৰৰ দীঘলীয়াকৈ তিনিটা শৃংখলাবদ্ধ গাঢ় বাদামী দাগ থাকে। এই দাগবোৰৰ প্ৰতিটোৰ চাৰিওফালে এটা ক’লা ঘূৰণীয়া আঙঠি থাকে, যাৰ বাহিৰৰ সীমাত বগা বা হালধীয়া ৰঙৰ একোটা ৰিম থাকে। সাধাৰণতে ২৩–৩০ সংখ্যক পৃষ্ঠীয় দাগবোৰ একেলগে বাঢ়িব পাৰে, আনহাতে কাষৰ দাগবোৰ এফালে খোলা হ’ব পাৰে। মূৰত এযোৰ সুকীয়া ক'লা দাগ থাকে, মূৰত থকা প্ৰতিটো শিখৰত এটাকৈ, লগতে গোলাপী, ছালমন বা বাদামী ৰঙৰ V বা X চিহ্ন থাকে যিয়ে থুঁতৰিৰ ফালে এটা শিখৰ গঠন কৰে। চকুৰ পিছফালে এটা ক’লা ৰেখা থাকে, যিটো বগা, গোলাপী বা বাফ ৰঙেৰে ৰেখাপাত কৰা হৈছে। ভেণ্টাৰ বগা, বগা, হালধীয়া বা গোলাপী ৰঙৰ হয়, প্ৰায়ে ক’লা দাগ অনিয়মিতভাৱে সিঁচৰতি হয়।[7]

ৰাছেলচ্ ভাইপাৰৰ শৰীৰ আৰু নেজৰ দৈৰ্ঘ্য সৰ্বোচ্চ ১৬৬ ছে.মি.(৬৫ ইঞ্চি) আৰু এছিয়াৰ মূলভূমিত গড়ে প্ৰায় ১২০ ছে.মি. (৪৭ ইঞ্চি) হয়। দ্বীপসমূহত ইয়াৰ গড় দৈৰ্ঘ্য অলপ কম।[7] ই বেছিভাগ ভাইপাৰতকৈ অধিক ক্ষীণ।[17] ১৯৩৭ চনত এটা " উচিৎ আকাৰৰ প্ৰাপ্তবয়স্ক নমুনা"ৰ বাবে তলত দিয়া মাত্ৰাসমূহ ঠাৱৰ কৰা হৈছিল:[18]

  • মুঠ দৈৰ্ঘ্য ১.২৪ মিটাৰ (৪ ফুট ১ ইঞ্চি)
  • ঠেঙৰ দৈৰ্ঘ্য ৪৩০ মিলিমিটাৰ (১৭ ইঞ্চি)
  • পৰিধি ১৫০ মিলিমিটাৰ (৬ ইঞ্চি)
  • মূৰৰ প্ৰস্থ ৫১ মিলিমিটাৰ (২ ইঞ্চি)
  • মূৰৰ দৈৰ্ঘ্য ৫১ মিলিমিটাৰ (২ ইঞ্চি)

বিতৰণ আৰু বাসস্থান

সম্পাদনা কৰক
 
 
Russell's viper from India

ৰাছেলচ্ ভাইপাৰ ভাৰত, শ্ৰীলংকা, বাংলাদেশ, নেপাল, পাকিস্তানত পোৱা যায়। এই প্ৰজাতিৰ সৈতে পূৰ্বতে নিযুক্ত হোৱা দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ সাপবোৰক এতিয়া এটা ভিন্ন প্ৰজাতিৰ Daboia siamensis ৰ অংশ বুলি ধৰা হয়।[3] জৈৱ আচৰণলৈ চাই স্থান হিচাপে "ভাৰত"ক তালিকাভুক্ত কৰা হৈছে। অধিক নিৰ্দিষ্টভাৱে ক'বলৈ গ'লে, ক'ৰ'মণ্ডল উপকূলেই ৰাছেলচ্(১৭৯৬)ৰ মূল বাসস্থান বুলি অনুমান কৰা হয়।[4]

ইয়াৰ পৰিসৰৰ ভিতৰত ই কিছুমান অঞ্চলত সাধাৰণ হ'ব পাৰে, কিন্তু আন কিছুমানত দুৰ্লভ।[17] ভাৰতত পাঞ্জাব ত ই প্ৰচুৰ পৰিমাণে পোৱা যায়, পশ্চিম উপকূলৰ কাষেৰে অতি সাধাৰণ আৰু ইয়াৰ পাহাৰবোৰ, আৰু দক্ষিণ ভাৰতত, বিশেষকৈ কৰ্ণাটক ৰাজ্য আৰু উত্তৰৰ পৰা বংগলৈকে। গংগা উপত্যকা, উত্তৰ বংগ, আৰু অসমত ইয়াৰ বিৰল হোৱাটো অস্বাভাৱিক।

ৰাছেলচ্ ভাইপাৰ কোনো বিশেষ বাসস্থানত সীমাবদ্ধ হৈ নাথাকে যদিও ইহঁতৰ ঘন অৰণ্য এৰাই চলাৰ প্ৰৱণতা থাকে। সাপটো বেছিভাগেই মুকলি, ঘাঁহনি বা জোপোহা অঞ্চলত পোৱা যায়, কিন্তু নতুনকৈ গজা ঘাঁহনি (স্ক্ৰাব জংঘল), বনাঞ্চল বাগিচা আৰু কৃষিভূমিতো পোৱা যাব পাৰে। সমভূমি, উপকূলীয় নিম্নভূমি, আৰু পাহাৰীয়া ঠাই ইহঁতৰ উপযুক্ত বাসস্থান বাবে এইবোৰত ইয়াৰ প্ৰাদুৰ্ভাৱ বেছি। সাধাৰণতে ইয়াক উচ্চতাত পোৱা নাযায় যদিও ২৩০০–৩০০০ মিটাৰ (৭,৫০০–৯,৮০০ ফুট) পৰ্যন্ত দেখাৰ প্ৰমাণ পোৱা হৈছে। আৰ্দ্ৰ পৰিৱেশ, যেনে, জলাশয়, আৰু বৰ্ষাৰণ্য, ইহঁতে পৰিহাৰ কৰা দেখা যায়।[7]

এন্দূৰ নিগনি ভেকুলী আদি খাদ্যৰ সন্ধানত এই প্ৰজাতিটো প্ৰায়ে অতি নগৰীয়া অঞ্চল আৰু গ্ৰাম্য অঞ্চলৰ মানুহৰ বসতিস্থলত পোৱা যায়[16] ফলত এই অঞ্চলসমূহত বাহিৰত কাম কৰাসকলক কামোৰাৰ আশংকা বেছি। D. russelii মানুহৰ বাসস্থানৰ সৈতে কোব্ৰা আৰু ক্ৰেইটৰ দৰে দৰে ঘনিষ্ঠভাৱে ঘনিষ্ঠাভাবে নাথাকে।[7]

আচৰণ আৰু পৰিৱেশ বিজ্ঞান

সম্পাদনা কৰক

ৰাছেলচ্ ভাইপাৰ স্থলজ আৰু মূলতঃ নিশাৰ ভাগত খাদ্য বিচাৰি ফুৰে। কিন্তু শীতল বতৰত ই দিনৰ ভাগতো অধিক সক্ৰিয় হৈ পৰে।[7] প্ৰাপ্তবয়স্কবোৰৰ গতি লেহেমীয়া আৰু সাধাৰণতে প্ৰৰোচিত নহ’লে আক্ৰমণ নকৰে; ইহঁতে বিজুলীৰ বেগত আঘাত কৰিব পাৰে। বয়সত সৰু সাপবোৰ সাধাৰণতে অধিক স্নায়বিক।[7] ভাবুকিৰ সম্মুখীন হ’লে ইহঁতে গাটো কোচাই ইংৰাজী এছ আখৰটোৰ দৰে গঠন কৰি শৰীৰৰ প্ৰথম তৃতীয়াংশ ওপৰলৈ তুলি লয় আৰু আন যিকোনো সাপৰ তুলনাত বেছি জোৰেৰে ফোঁচফোচাই উঠে। যদি আৰু অধিক উত্তেজিত হয়, তেন্তে ইহঁতে আঘাত কৰিবলৈ উদ্যত হয় আৰু ইমানেই বল প্ৰয়োগ কৰিব পাৰে যে, এই বৃহৎ বলত এজন ব্যক্তিয়ে মাটিৰ পৰা উঠি থিয় হ’ব পাৰে।[7] এই আচৰণৰ বাবে প্ৰায়ে ৰাছেলচ্ ভাইপাৰে মানুহক "খেদি" কামোৰা বুলি ভুল ধাৰণা এটাৰ সৃষ্টি কৰিছে। ইহঁত শক্তিশালী আৰু ফেঁট তুলি লোৱাৰ সময়ত হিংস্ৰ প্ৰতিক্ৰিয়া প্ৰকাশ কৰিব পাৰে।[19] কামোৰাটো এটা চেকেণ্ডত হ'ব পাৰে, বা বহু চেকেণ্ডৰ বাবেও কামুৰি থাকিব পাৰে।[16]

যদিও এই প্ৰজাতিৰ পিট ভাইপাৰৰ সমান সাধাৰণ তাপ-সংবেদনশীল অংগ নাই, ই কেইবাটাও ভাইপেৰিনৰ ভিতৰত এটা, যিয়ে আপাত দৃষ্টিত তাপীয় ইংগিতৰ প্ৰতি প্ৰতিক্ৰিয়া প্ৰকাশ কৰিবলৈ সক্ষম, যিয়ে এই ধাৰণাটোক নিশ্চিত কৰে যে, ইহঁতৰো তাপ সংবেদনশীল অংগ আছে৷[20][21] এই অনুভূতিৰ পৰিচয় নিশ্চিত নহয়, কিন্তু এই সাপবোৰৰ নাকৰ ওপৰৰ মোনাত থকা স্নায়ুৰ শেষভাগ অন্য তাপ সংবেদনশীল অংগত পোৱা স্নায়ুৰ শেষৰ সৈতে মিল খায়।[22]

প্ৰজনন

সম্পাদনা কৰক

ৰাছেলচ্ ভাইপাৰে ডিম্বাশয়ত কণী উৎপাদন কৰে।[17] সাধাৰণতে বছৰৰ আৰম্ভণিতে সংগম হয় যদিও যিকোনো সময়তে গৰ্ভৱতী মাইকী সাপ পোৱা যায়। গৰ্ভাৱস্থাৰ সময় ছমাহতকৈও অধিক। মে’ মাহৰ পৰা নৱেম্বৰ মাহলৈকে পোৱালি উৎপাদন হয় যদিও বেছিভাগেই জুন আৰু জুলাই মাহত হয়। ই এক প্ৰচুৰ প্ৰজননকাৰী। একোডাল সাপৰ ২০–৪০ টা পোৱালি সাধাৰণতে দেখা যায়,[7] যদিও কম সংখ্যক, আনকি এটাহে থকা দেখা যায়।[16] ৰিপৰ্ট কৰা হৈছে যে, এটা ডিম্বাশয়ত সৰ্বোচ্চ ৭৫ থাকে।[23] জন্মৰ সময়ত নাবালকৰ মুঠ দৈৰ্ঘ্য ২১৫–২৬০ মিলিমিটাৰ (৮.৫–১০.২ ইঞ্চি) হয়। গৰ্ভৱতী মাইকী সাপৰ নূন্যতম মুঠ দৈৰ্ঘ্য প্ৰায় ১০০ চে.মি. এনে লাগে যেন ২–৩ বছৰত যৌন পৰিপক্কতা লাভ কৰা হয়। এটা ক্ষেত্ৰত এটা নমুনাত দেখা গৈছিল, ১১টা পোৱালি জন্ম দিবলৈ প্ৰায় ৪.৫ ঘণ্টা সময় লাগিছিল।[7]

চিকাৰ

সম্পাদনা কৰক
 
চিকাৰৰ অপেক্ষাত ৰাছেলচ্ ভাইপাৰ

ৰাছেলচ্ ভাইপাৰে প্ৰধানকৈ তীক্ষ্ণদন্তী প্ৰাণী খায় যদিও ই সৰু সৰীসৃপ, স্থল কেঁকোৰা, বিচ্ছু আৰু অন্যান্য আৰ্থ্ৰপড আদিও খাব। কিশোৰবোৰ ক্ৰেপাছকুলাৰ, জেঠী খায় আৰু সক্ৰিয়ভাৱে খাদ্য বিচাৰি ফুৰে। ডাঙৰ হৈ প্ৰাপ্তবয়স্ক হোৱাৰ লগে লগে ইহঁতে তীক্ষ্ণদন্তী প্ৰাণীৰ বিশেষজ্ঞ হ’বলৈ আৰম্ভ কৰে। সঁচাকৈয়ে, এন্দূৰ, নিগনি আৰু জেঠীৰ উপস্থিতিয়েই ইহঁতৰ মানুহৰ বাসস্থানৰ প্ৰতি আকৰ্ষিত হোৱাৰ মূল কাৰণ।[7] কিশোৰবয়সৰ ৰাছেলচ্ ভাইপাৰ নৃশংস বুলি জনা যায়।[16]

অনুৰূপ

সম্পাদনা কৰক

কিছুসংখ্যক হাৰ্পেট’লজিষ্টৰ মতে, D. russelii এটা প্ৰজাতি হিচাপে ইমানেই সফল আৰু ইয়াৰ প্ৰাকৃতিক পৰিৱেশৰ ভিতৰত ইমান ভয়ংকৰ বুলি সুনাম আছে কাৰণে ইয়াৰ অনুৰূপ আন এটা সাপ চিনাত ভুল কৰা হয়৷ D. russelii ৰ দৰে দেখাত সম্পূৰ্ণ একে যদিও তলৰ ফালৰ পৰা ইয়াৰ ৰঙৰ প্ৰভেদ দেখা যায়৷ ই সম্পূৰ্ণ নিৰাপদ।[7][18]

বিষ

সম্পাদনা কৰক

এই প্ৰজাতিৰ সাপে বিষ বিষদাঁতৰ দ্বাৰা প্ৰয়োগ কৰে।[24] D. russelii ৰ ব্যক্তিগত নমুনাৰ দ্বাৰা উৎপন্ন হোৱা বিষৰ পৰিমাণ যথেষ্ট। প্ৰাপ্তবয়স্ক নমুনাৰ বাবে বিষৰ উৎপাদন ১৩০–২৫০ মিলিগ্ৰাম, ১৫০–২৫০ মিলিগ্ৰাম, আৰু ২১–২৬৮ মিলিগ্ৰাম বুলি তথ্য লাভ কৰা হৈছে। গড় মুঠ দৈৰ্ঘ্য ৭৯ চে.মি. (৩১ ইঞ্চি) থকা ১৩টা নাবালকৰ বাবে বিষৰ উৎপাদন ৮ৰ পৰা ৭৯ মিলিগ্ৰাম (গড় ৪৫ মিলিগ্ৰাম) আছিল।[7]

সাপৰ বিষৰ বিষক্ৰিয়াৰ সম্ভাৱ্য সূচক হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা এন্দুৰৰ LD50 হ'ল: শিৰাত ০.১৩৩ মিলিগ্ৰাম/কিলোগ্ৰাম,[25] ইণ্ট্ৰাপেৰিট'নিয়েলত ০.৪০ মিলিগ্ৰাম/কিলোগ্ৰাম,[26] ছালৰ তলত প্ৰায় ০.৭৫ মিলিগ্ৰাম/কিলোগ্ৰাম।[27] বেছিভাগ মানুহৰে বাবে মাৰাত্মক মাত্ৰা প্ৰায় ৪০–৭০ মিলিগ্ৰাম, যিটো এটা কামোৰতে প্ৰদান কৰিব পৰা পৰিমাণৰ বহু ভিতৰত। সাধাৰণতে বিষক্ৰিয়া পাঁচটা ভিন্ন বিষৰ অংশৰ সংমিশ্ৰণৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে, যিবোৰৰ প্ৰতিটো পৃথকে পৃথকে পৰীক্ষা কৰিলে কম বিষাক্ত হয়। মানুহৰ বিষৰ বিষক্ৰিয়া আৰু কামোৰৰ লক্ষণ বিভিন্ন জনসংখ্যাৰ ভিতৰত আৰু সময়ৰ লগে লগে ভিন্ন হয়।[7] আন এটা অধ্যয়নত মাইয়াৰ আৰু থিকষ্টনে ৰিপ’ৰ্ট কৰিছে যে বেজীৰ পথৰ পৰিৱৰ্তনৰ লগে লগে ৰাছেল ভাইপাৰৰ বিষৰ মাৰাত্মকতা ভিন্ন হয়, কিয়নো তেওঁলোকৰ ফলাফলত ইন্ট্ৰাপেৰিট’নিয়াল (I.P) পথৰ জৰিয়তে ০.৪ মিলিগ্ৰাম/কিলোগ্ৰাম, ০.৭৫ মিলিগ্ৰাম/কিলোগ্ৰাম ছালৰ তলৰ (S.C ) পথ আৰু ০.৩ মিলিগ্ৰাম/কিলোগ্ৰাম শিৰা(I.V) পথৰ জৰিয়তে বেলেগ হয়।[28]

লক্ষণ

সম্পাদনা কৰক

বিষক্ৰিয়াৰ লক্ষণসমূহ কামোৰা ঠাইৰ বিষৰ পৰা আৰম্ভ হয়, তাৰ লগে লগে আক্ৰান্ত অংশটো ফুলি উঠে। বিশেষকৈ আঁঠুৰ পৰা আৰু প্ৰস্ৰাৱৰ পৰা ৰক্তক্ষৰণ হোৱাটো এটা সাধাৰণ লক্ষণ আৰু কামোৰাৰ ২০ মিনিটৰ ভিতৰত কফৰ লগত তেজ ওলোৱা দেখা দিব পাৰে। ৰক্তচাপ কমি যায়, আৰু হৃদস্পন্দন কমি যায়। কামোৰা ঠাইত ফোহা হয়, গুৰুতৰ ক্ষেত্ৰত আক্ৰান্ত অংগটোৰ কাষেৰে ফুলি যোৱা হয়। নেক্ৰচিছ সাধাৰণতে তলৰ পৰা দেখা যায় আৰু কামোৰাৰ ওচৰৰ পেশীবোৰত সীমাবদ্ধ থাকে যদিও চৰম ক্ষেত্ৰত ই গুৰুতৰ হ’ব পাৰে। বমি আৰু মুখৰ ফুলা প্ৰায় এক তৃতীয়াংশৰ ক্ষেত্ৰতে হয়।[4] কামোৰৰ চিকিৎসা নকৰিলে প্ৰায় ২৫–৩০ শতাংশ ক্ষেত্ৰত বৃক্ক বিকল হয়। গুৰুতৰ বিষক্ৰিয়াতো বিস্তাৰিত ইন্ট্ৰাভেছকুলাৰ জমা হোৱা হ’ব পাৰে। তাৎক্ষণিক চিকিৎসা আৰু তাৎক্ষণিক এন্টিভেনমৰ সুবিধা লাভ কৰিলে গুৰুতৰ/সম্ভাৱ্য মাৰাত্মক জটিলতাসমূহ প্ৰতিৰোধ আৰু ভয়াৱহতা হ্ৰাস পাব পাৰে।

২–৪ সপ্তাহলৈকে তীব্ৰ বিষ থাকিব পাৰে। কলাৰ ক্ষতিৰ মাত্ৰাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি ই নিগাজীকৈ থাকিব পাৰে। প্ৰায়ে ফুলা ঠাইডোখৰ ৪৮–৭২ ঘণ্টাৰ ভিতৰতে বাঢ়ি যায় আৰু আক্ৰান্ত অংগ আৰু কাষৰীয়া অংগলৈ বাঢ়ি যায়। যদি ১–২ ঘণ্টাৰ ভিতৰত কাষলৈকে ফুলি যায়, তেন্তে বিষক্ৰিয়া বৃহৎ হোৱাৰ সম্ভাৱনা থাকে। ৰক্তকণিকা আৰু প্লাজমা পেশীৰ কলালৈ বৈ যোৱাৰ লগে লগে সমগ্ৰ ফুলা অংশতে ৰং সলনি হ'ব পাৰে।[15] চেপটিচেমিয়া বা বৃক্ক, শ্বাস-প্ৰশ্বাস বা হৃদযন্ত্ৰৰ বিকলতাৰ ফলত কামোৰৰ ১ৰ পৰা ১৪ দিনৰ পিছত বা কেতিয়াবা পিছত মৃত্যু হ'ব পাৰে।[16]

দ্য লেন্সেটএ কৰা এক অধ্যয়নত D. russelii ৰ কামোৰৰ পৰা ৰক্ষা পোৱা লোকৰ নমুনাৰ পৰা এই কথা প্ৰকাশ পাইছে যে, ২৯% লোকৰ পিটুইটাৰী গ্ৰন্থিৰ গুৰুতৰ ক্ষতি হৈছে, যিয়ে পিছলৈ হাইপ'পিটুইটাৰিজমৰ সৃষ্টি কৰে[29]। আন আন বৈজ্ঞানিক গৱেষণাই এই ধাৰণাটো সমৰ্থন কৰে যে, D. russelii ৰ কামোৰে হাইপ'পিটুইটাৰিজমৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে।[30][31]

এণ্টিভেনম চিকিৎসা

সম্পাদনা কৰক

ভাৰতত হাফকাইন ইনষ্টিটিউটে একাধিক এণ্টিভেনম প্ৰস্তুত কৰিছে, যিটো এই প্ৰজাতিৰ কামোৰৰ চিকিৎসাৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।[16] ২০১৬ চনৰ শেষৰ ফালে কোষ্টা ৰিকান ক্ল'ড'মিৰো পিকাডো ইনষ্টিটিউটে এটা নতুন এণ্টিভেনম উদ্ভাৱন কৰিছিল আৰু শ্ৰীলংকাত ক্লিনিকেল ট্ৰায়েল আৰম্ভ কৰা হৈছিল।[32]

ক্লিনিকেল ব্যৱহাৰ

সম্পাদনা কৰক

যিহেতু এই বিষ থ্ৰম্ব’ছিছ প্ৰৰোচিত কৰাত যথেষ্ট ফলপ্ৰসূ, সেয়েহে ইয়াক তেজ জমা হোৱাৰ বাবে ইন ভিট্ৰ’ ডায়েগনষ্টিক পৰীক্ষাত অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে, যিটো চিকিৎসালয়ৰ পৰীক্ষাগাৰত বহুলভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। এই পৰীক্ষাক প্ৰায়ে dilute Russell's viper venom time(dRVVT) বুলি কোৱা হয়। বিষত থকা জমা পদাৰ্থই প্ৰত্যক্ষভাৱে ফ্যাক্টৰ এক্স সক্ৰিয় কৰে, যিয়ে ফ্যাক্টৰ ভি আৰু ফচফ’লিপিডৰ উপস্থিতিত প্ৰ’থ্ৰম্বনক থ্ৰম্বিনলৈ ৰূপান্তৰিত কৰে। বিষটো পাতল কৰি ২৩ৰ পৰা ২৭ ছেকেণ্ডৰ ক্লটিং সময় পোৱা যায় আৰু ফচফ’লিপিড কমাই পৰীক্ষাটো ফচফ’লিপিডৰ প্ৰতি অত্যন্ত সংবেদনশীল কৰি তোলা হয়। লুপাছ এণ্টিকোএগুলেণ্ট (এটা অটোইম্যুন বিকাৰ) ধৰা পেলোৱাৰ বাবে dRVVT পৰীক্ষা aPTT পৰীক্ষাতকৈ অধিক সংবেদনশীল, কাৰণ ই ক্লটিং ফ্যাক্টৰ VIII, IX বা XIৰ অভাৱৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত নহয়।[33]

লগতে চাওক

সম্পাদনা কৰক

তথ্য সূত্ৰ

সম্পাদনা কৰক
  1. ↑ Shaw, George (1797). "The Russelian Snake". The Naturalist's Miscellany খণ্ড 8: 291–293. https://www.biodiversitylibrary.org/page/59277510. 
  2. ↑ Russell, Patrick (1796). An account of Indian serpents, collected on the coast of Coromandel. 1. প্ৰকাশক London: W. Bulmer and Co. Shakespeare-Press. পৃষ্ঠা. 10. https://www.biodiversitylibrary.org/page/56230343। আহৰণ কৰা হৈছে: 2020-08-15. 
  3. ↑ 3.0 3.1 "Phylogeography of the Russell's viper (Daboia russelii) complex in relation to variation in the colour pattern and symptoms of envenoming". Herpetological Journal খণ্ড 17: 209–18. 2007. https://www.researchgate.net/publication/233567387. 
  4. ↑ 4.0 4.1 McDiarmid RW, Campbell JA, Touré TA (1999). Snake Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference, Volume 1. Washington, District of Columbia: Herpetologists' League. 511 pp. আই.এচ.বি.এন. 1-893777-00-6 (series). আই.এচ.বি.এন. 1-893777-01-4 (volume).
  5. ↑ Beolens, Bo; Watkins, Michael; Grayson, Michael (2011). The Eponym Dictionary of Reptiles. Baltimore: Johns Hopkins University Press. xiii + 296 pp. আই.এচ.বি.এন. 978-1-4214-0135-5. (Daboia russelii, pp. 229-230).
  6. ↑ Weiner ESC, Simpson JA (editors) (1991). The Compact Oxford English Dictionary: New Edition. USA: Oxford University Press. আই.এচ.বি.এন. 0-19-861258-3.
  7. ↑ 7.00 7.01 7.02 7.03 7.04 7.05 7.06 7.07 7.08 7.09 7.10 7.11 7.12 7.13 7.14 7.15 7.16 Mallow D, Ludwig D, Nilson G (2003). True Vipers: Natural History and Toxinology of Old World Vipers. Malabar, Florida: Krieger Publishing Company. 359 pp. আই.এচ.বি.এন. 0-89464-877-2.
  8. ↑ 8.0 8.1 Snakes of Thailand: Venomous snakes Archived 2016-03-30 at the Wayback Machine at Siam-Info Archived 2016-05-06 at the Wayback Machine. Retrieved 20 October 2006.
  9. ↑ Daboia russelii-ৰ বিষয়ে তথ্য Reptarium.cz সৰীসৃপ ডাটাবেছত, আহৰণ কৰা হৈছে 2 August 2007।
  10. ↑ 10.0 10.1 . Retrieved 20 October 2006.
  11. ↑ Captive Care of the Russell's viper Archived 2008-04-09 at the Wayback Machine at VenomousReptiles.org. Retrieved 14 March 2007. Archived April 9, 2008, at the Wayback Machine.
  12. ↑ Somaweera A (2007). Checklist of the Snakes of Sri Lanka. Peradeniya, Sri Lanka: Department of Zoology, Faculty of Science, University of Peradeniya. PDF Archived 2008-09-20 at the Wayback Machine at Sri Lanka Reptile Archived 2009-08-18 at the Wayback Machine. Retrieved 14 March 2007.
  13. ↑ Mehrtens JM (1987). Living Snakes of the World in Color. New York: Sterling Publishers. 480 pp. আই.এচ.বি.এন. 0-8069-6460-X.
  14. ↑ Brown JH (1973). Toxicology and Pharmacology of Venoms from Poisonous Snakes. Springfield, Illinois: Charles C. Thomas. 184 pp. LCCCN 73-229. আই.এচ.বি.এন. 0-398-02808-7.
  15. ↑ 15.0 15.1 United States Navy (1991). Poisonous Snakes of the World. New York: United States Government/Dover Publications Inc. 203 pp. আই.এচ.বি.এন. 0-486-26629-X.
  16. ↑ 16.0 16.1 16.2 16.3 16.4 16.5 16.6 Daniel, J.C. (2002). "Russell's viper". The Book of Indian Reptiles and Amphibians. প্ৰকাশক Oxford, USA: Oxford University Press. পৃষ্ঠা. 148–151. ISBN 0-19-566099-4. 
  17. ↑ 17.0 17.1 17.2 Stidworthy, J. (1974). Snakes of the World (Revised সম্পাদনা). প্ৰকাশক New York: Grosset & Dunlap Inc. ISBN 0-448-11856-4. 
  18. ↑ 18.0 18.1 Ditmars, R.L. (1937). Reptiles of the World: The Crocodilians, Lizards, Snakes, Turtles and Tortoises of the Eastern and Western Hemispheres. প্ৰকাশক New York: The MacMillan Company. 
  19. ↑ Whitaker Z (1989). Snakeman: The Story of a Naturalist. Bombay: India Magazine Books. 184 pp. ASIN B0007BR65Y.
  20. ↑ Krochmal, A.R.; Bakken, G.S. (August 2003). "Thermoregulation is the pits: use of thermal radiation for retreat site selection by rattlesnakes". Journal of Experimental Biology খণ্ড 206 (15): 2539–2545. doi:10.1242/jeb.00471. PMID 12819261. 
  21. ↑ Krochmal, A.R.; Bakken, G.S.; LaDuc, T.J. (2004). "Heat in evolution's kitchen: evolutionary perspectives on the functions and origin of the facial pit of pitvipers (Viperidae: Crotalinae)". Journal of Experimental Biology খণ্ড 207 (24): 4231–4238. doi:10.1242/jeb.01278. PMID 15531644. 
  22. ↑ York, D.S.; Silver, T.M.; Smith, A.A. (1998). "Innervation of the supranasal sac of the puff adder". The Anatomical Record খণ্ড 251 (2): 221–225. doi:10.1002/(SICI)1097-0185(199806)251:2<221::AID-AR10>3.0.CO;2-Q. PMID 9624452. 
  23. ↑ "Russell's Viper delivers 75 snakelets". Bangalore Mirror. https://bangaloremirror.indiatimes.com/bangalore/others/russell-viper/articleshow/47254314.cms। আহৰণ কৰা হৈছে: 2020-07-11. 
  24. ↑ Mao, Shou-Hsian (May 19, 1967). "Bite Patterns of Taiwan Venomous and Non-Venomous Snakes". zoolstud.sinica.edu.tw. Archived from the original on December 23, 2021. https://web.archive.org/web/20211223063835/http://zoolstud.sinica.edu.tw/Journals/06.1/17.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: December 23, 2021. 
  25. ↑ "LD50 - intravenous". Archived from the original on 2011-07-16. https://web.archive.org/web/20110716212844/http://www.venomdoc.com/LD50/ld50iv.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 2012-01-08. 
  26. ↑ "LD50 - intraperitoneal". Archived from the original on 2009-07-18. https://web.archive.org/web/20090718044937/http://www.venomdoc.com/LD50/ld50ip.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 2012-01-08. 
  27. ↑ "LD50 - subcutaneous". Archived from the original on 2005-02-05. https://web.archive.org/web/20050205125740/http://www.venomdoc.com/LD50/ld50sc.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 2012-01-08. 
  28. ↑ Meier, J; Theakston, RD (1986). "Approximate LD50 determinations of snake venoms using eight to ten experimental animals.". Toxicon খণ্ড 24 (4): 395–401. doi:10.1016/0041-0101(86)90199-6. PMID 3715904. 
  29. ↑ "The deadly Russell Viper: How the snake's venom affects humans". May 4, 2015. https://indianexpress.com/article/lifestyle/life-style/the-deadly-russell-viper-how-the-snakes-venom-affects-humans/। আহৰণ কৰা হৈছে: November 29, 2020. 
  30. ↑ Tun-Pe; Warrell, D. A.; Tin-Nu-Swe; Phillips, R. E.; Moore, R. A.; Myint-Lwin; Burke, C. W. (3 October 1987). "Acute and chronic pituitary failure resembling Sheehan's syndrome following bites by Russell's viper in Burma". The Lancet খণ্ড 330 (8562): 763–767. doi:10.1016/s0140-6736(87)92500-1. PMID 2888987. 
  31. ↑ Antonypillai, C. N.; Wass, J. A. H.; Warrell, D. A.; Rajaratnam, H. N. (2010). "Hypopituitarism following envenoming by Russell's Vipers (Daboia siamensis and D. russelii ) resembling Sheehan's syndrome: First case report from Sri Lanka, a review of the literature and recommendations for endocrine management". QJM খণ্ড 104 (2): 97–108. doi:10.1093/qjmed/hcq214. PMID 21115460. 
  32. ↑ Rodrigo, Malaka (9 October 2016). "Trials to start for home-grown anti-venom". The Sunday Times (Sri Lanka). https://www.sundaytimes.lk/161009/news/trials-to-start-for-home-grown-anti-venom-211742.html. 
  33. ↑ Antiphospholipid Syndrome Archived 2006-11-17 at the Wayback Machine at SpecialtyLaboratories Archived 2019-04-02 at the Wayback Machine. Retrieved 27 September 2006.
"https://as.wikipedia.org/w/index.php?title=ৰাছেলচ্_ভাইপাৰ&oldid=426121"ৰ পৰা অনা হৈছে