ভাৰতৰ উচ্চ ন্যায়ালয়সমূহ

ভাৰতৰ উচ্চ ন্যায়ালয়সমূহ (ইংৰাজী: High courts of India)হৈছে ভাৰতৰ প্ৰতিখন ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চলৰ আপীল অধিকাৰক্ষেত্ৰৰ সৰ্বোচ্চ ন্যায়ালয়। বেছিভাগ উচ্চ ন্যায়ালয়ৰ কামত মুখ্যতঃ নিম্ন আদালতৰ আপীল আৰু সংবিধানৰ অনুচ্ছেদ ২২৬ আৰু ২২৭ ৰ ক্ষেত্ৰত লেখ আৱেদন থাকে। লেখ অধিকাৰ ক্ষেত্ৰও এখন উচ্চ ন্যায়ালয়ৰ মূল অধিকাৰক্ষেত্ৰ। প্ৰতিখন ৰাজ্যক জিলা ন্যায়াধীশ আৰু এজন অধিৱেশন ন্যায়াধীশৰ সভাপতিত্বত ন্যায়িক জিলাত বিভক্ত কৰা হৈছে। যেতিয়া তেওঁ এটা অসামৰিক গোচৰৰ সভাপতিত্ব কৰে তেতিয়া অধিৱেশনৰ ন্যায়াধীশ আৰু যেতিয়া এটা অপৰাধমূলক গোচৰৰ সভাপতিত্ব কৰে তেতিয়া তেওঁক জিলা ন্যায়াধীশ হিচাপে জনা যায়। তেওঁ উচ্চ ন্যায়ালয়ৰ ন্যায়াধীশৰ তলৰ সৰ্বোচ্চ ন্যায়িক কৰ্তৃপক্ষ। তেওঁৰ তলত, অসামৰিক অধিকাৰ ক্ষেত্ৰৰ আদালত আছে, যাক বিভিন্ন ৰাজ্যত বিভিন্ন নামেৰে জনা যায়। সংবিধানৰ অনুচ্ছেদ ১৪১-ৰ অধীনত, উচ্চ ন্যায়ালয়কে ধৰি ভাৰতৰ সকলো আদালত - ভাৰতৰ উচ্চতম ন্যায়ালয়ৰ ৰায় আৰু আদেশৰ দ্বাৰা প্ৰাথমিকতাৰে আৱদ্ধ।

সংবিধানৰ ষষ্ঠ খণ্ডৰ পঞ্চম অধ্যায়ৰ অধীনত ভাৰতৰ মুখ্য ন্যায়াধীশ আৰু ৰাজ্যখনৰ ৰাজ্যপালৰ সৈতে আলোচনা কৰি ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰপতিয়ে এখন উচ্চ ন্যায়ালয়ৰ ন্যায়াধীশক নিযুক্তি দিয়ে।^[1] কিন্তু পৰৱৰ্তী ন্যায়িক ব্যাখ্যাৰ জৰিয়তে, নিযুক্তি প্ৰক্ৰিয়াৰ প্ৰাধান্য ন্যায়িক কলেজিয়ামৰ হাতত আছে। উচ্চ ন্যায়ালয় এজন মুখ্য ন্যায়াধীশৰ লগতে অন্যান্য ন্যায়াধীশ লৈ গঠিত। আদালতত ন্যায়াধীশৰ সংখ্যা যোৱা পাঁচ বছৰত মুখ্য গোচৰৰ গড় প্ৰতিষ্ঠানক ৰাষ্ট্ৰীয় গড়ৰ দ্বাৰা বিভক্ত কৰি, বা সেই উচ্চ ন্যায়ালয়ত প্ৰতি বছৰে প্ৰতিজন ন্যায়াধীশৰ বাবে মুখ্য গোচৰ নিষ্পত্তিৰ গড় হাৰ, যিটো অধিক হয়, বিগত পাঁচ বছৰত বিভক্ত কৰি সিদ্ধান্ত লোৱা হয়। মাদ্ৰাজ উচ্চ ন্যায়ালয় হৈছে দেশৰ আটাইতকৈ পুৰণি উচ্চ ন্যায়ালয়। মাদ্ৰাজ উচ্চ ন্যায়ালয় ১৮৬২ চনৰ ২৬ জুনত স্থাপিত হৈছিল। বোম্বাই উচ্চ ন্যায়ালয় (মুম্বাইৰ ভিক্ট'ৰিয়ান আৰু আৰ্ট ডেকো এনচেম্বলৰ অংশ হিচাপে) আৰু পঞ্জাৱ আৰু হাৰিয়ানা উচ্চ ন্যায়ালয়ৰ ভৱনবোৰ (লে কৰ্বুছিয়েৰৰ স্থাপত্য কৰ্মৰ অংশ হিচাপে) ইউনেস্কোৰ বিশ্ব ঐতিহ্যক্ষেত্ৰৰ ভিতৰত অন্যতম অংশ। প্ৰথমবাৰৰ বাবে, 1861 চনৰ ভাৰতীয় উচ্চ ন্যায়ালয় আইনে কলিকতা, মাদ্ৰাজ আৰু বোম্বাই উচ্চ ন্যায়ালয় স্থাপন কৰে। কলকাতাৰ কলকাতা উচ্চ ন্যায়ালয়(১৮৬২), মুম্বাইৰ বোম্বাই উচ্চ ন্যায়ালয় ( ১৮৬২), চেন্নাইৰ মাদ্ৰাজ উচ্চ ন্যায়ালয় (১৮৬২), এলাহাবাদৰ এলাহাবাদ উচ্চ ন্যায়ালয় (১৮৬৬), আৰু বাংগালুৰুৰ বাংগালোৰ উচ্চ ন্যায়ালয় (বৰ্তমান কৰ্ণাটক উচ্চ ন্যায়ালয়) হৈছে ভাৰতৰ পাঁচখন পুৰণি উচ্চ ন্যায়ালয়। অন্ধ্ৰ প্ৰদেশ পুনৰ্গঠন আইন, ২০১৪ অনুসৰি ১ জানুৱাৰী ২০১৯ তাৰিখে স্থাপিত অন্ধ্ৰ উচ্চ ন্যায়ালয় আৰু তেলেংগানা উচ্চ ন্যায়ালয় হৈছে আটাইতকৈ নতুন উচ্চ ন্যায়ালয়।

ভাৰতৰ উচ্চ ন্যায়ালয়সমূহ

তলৰ তালিকাখনত ভাৰতৰ ২৫খন উচ্চ ন্যায়ালয়ৰ নাম, প্ৰতিষ্ঠিত বছৰ, যি আইনৰ দ্বাৰা ইয়াক প্ৰতিষ্ঠা কৰা হৈছিল, অধিকাৰ ক্ষেত্ৰ, মুখ্য আসন (মুখ্য কাৰ্যালয়), স্থায়ী বিচাৰপীঠ (মুখ্য আসনৰ অধীনস্থ), চাৰ্কিট বেঞ্চ (এমাহ/বছৰত কেইদিনমান কাৰ্যকৰী), অনুমোদিত ন্যায়াধীশৰ সৰ্বাধিক সংখ্যা, আৰু উচ্চ ন্যায়ালয়ৰ অধ্যক্ষ মুখ্য ন্যায়াধীশৰ বিষয়ে উল্লেখ কৰা হৈছে।

#	ন্যায়ালয়	প্ৰতিষ্ঠা	আইন	অধিকাৰক্ষেত্ৰ	প্ৰধান আসন	Bench(es)	Judges			Chief justice
1	এলাহাবাদ হাইকোৰ্ট	17 March 1866	ভাৰতীয় উচ্চ ন্যায়ালয় আইন ১৮৬১	উত্তৰ প্ৰদেশ	প্ৰয়াগৰাজ	লক্ষ্ণৌ	১৬০	১১৯	৪১	অৰুণ ভাঞ্চালী
2	অন্ধ্ৰপ্ৰদেশ হাইকোৰ্ট^[2]^[3]	1 January 2019	অন্ধ্ৰ প্ৰদেশ পুনৰ্গঠন আইন, ২০১৪	অন্ধ্ৰপ্ৰদেশ	অমৰাৱতী	—	৩৭	২৮	৯	ধীৰাজ সিং ঠাকুৰ
3	বোম্বাই হাইকোৰ্ট	14 August 1862	ভাৰতীয় উচ্চ ন্যায়ালয় আইন ১৮৬১	গোৱা, দাদৰা আৰু নগৰ হাভেলী আৰু দমন আৰু দিউ, মহাৰাষ্ট্ৰ	মুম্বাই	ঔৰাংগাবাদ, নাগপুৰ,পানাজী	৯৪	৭১	২৩	দেৱেন্দ্ৰ কুমাৰ উপাধ্যায়
৪	কলকাতা হাইকোৰ্ট	2 July 1862	ভাৰতীয় উচ্চ ন্যায়ালয় আইন ১৮৬১	আন্দামান আৰু নিকোবৰ দ্বীপপুঞ্জ, পশ্চিমবংগl	কলকাতা	Port Blair Jalpaiguri	৯৮	৭৮	২৮	টি. এছ. শিৱগনানাম
৫	ছত্তীছগঢ় হাইকোৰ্ট	1 November 2000	মধ্য প্ৰদেশ পুনৰ্গঠন আইন, 2000	ছত্তীছগঢ়	বিলাচপুৰ	—	২২	১৭	৫	ৰমেশ সিনহা
৬	দিল্লী উচ্চ ন্যায়ালয়	31 October 1966	দিল্লী উচ্চ ন্যায়ালয় আইন, ১৯৬৬	দিল্লী	নতুন দিল্লী	—	৬০	৪৬	১৪	Manmohan (Acting)
7	গুৱাহাটী উচ্চ ন্যায়ালয়	1 March 1948	ভাৰত চৰকাৰ আইন ১৯৩৫	অৰুণাচল প্ৰদেশ, অসম, মিজোৰাম, নাগালেণ্ড	গুৱাহাটী	আইজল, ইটানগৰ, কহিমা	৩০	২২	৮	বিজয় বিষ্ণোই
8	গুজৰাট উচ্চ ন্যায়ালয়	1 May 1960	বোম্বাই পুনৰ্গঠন আইন, ১৯৬০	গুজৰাট	আহমেদাবাদ	—	৫২	৩৯	১৩	চুনিতা আগৰৱালা
৯	হিমাচল প্ৰদেশ উচ্চ ন্যায়ালয়	25 January 1971	হিমাচল প্ৰদেশ ৰাজ্য আইন,১৯৭০	হিমাচল প্ৰদেশ	চিমলা	—	১৭	১৩	৪	এম এছ ৰামচন্দ্ৰ ৰাও
১০	জম্মু আৰু কাশ্মীৰ, লাডাখ উচ্চ ন্যায়ালয়^[4]	26 March 1928	Letters Patent issued by then Maharaja of Kashmir, জম্মু আৰু কাশ্মীৰ পুনৰ্গঠন আইন, ২০১৯	Jammu and Kashmir, লাডাখ	শ্ৰীনগৰ/জম্মু	—	১৭	১৩	৪	এন কোটিশ্বৰ সিং
11	ঝাৰখণ্ড উচ্চ ন্যায়ালয়	15 November 2000	বিহাৰ পুনৰ্গঠন আইন, ২০০০	ঝাৰখণ্ড	ৰাঁচী	—	২৫	২০	৫	শ্ৰী চন্দ্ৰশেখৰ (Acting)
১২	কৰ্নাটক উচ্চ ন্যায়ালয়	1884	মহীশূৰ উচ্চ ন্যায়ালয় আইন, ১৮৮৪	কৰ্ণাটক	বেংগালুৰু	ধাৰৱাড, কালবুৰাগী	৬২	৪৭	১৫	নিলয় বাপিচন্দ্ৰ অঞ্জাৰিয়া
১৩	কেৰেলা উচ্চ ন্যায়ালয়	1 November 1956	ৰাজ্য পুনৰ্গঠন আইন, ১৯৫৬	কেৰেলা, লাক্ষাদ্বীপ	কোচি	—	৪৭	৩৫	১২	আশিষে জিতেন্দ্ৰ দেচাই
১৪	মধ্য প্ৰদেশ উচ্চ ন্যায়ালয়	2 January 1936	ভাৰত চৰকাৰ আইন ১৯৩৫	মধ্য প্ৰদেশ	জব্বলপুৰ	গোৱালিয়ৰ,ইন্দোৰ	৫৩	৩৯	১৪	শীল নাগু (Acting)
15	মাদ্ৰাজ উচ্চ ন্যায়ালয়	26 June 1862	ভাৰতীয় উচ্চ ন্যায়ালয় আইন ১৮৬১	তামিলনাডু, পুডুছেৰী	চেন্নাই	মাদুৰাই	৭৫	৫৬	১৯	R. Mahadevan (Acting)
১৬	মণিপুৰ উচ্চ ন্যায়ালয়	25 March 2013	2012উত্তৰ-পূব অঞ্চল (পুনৰ্গঠন) আৰু অন্যান্য সম্পৰ্কিত আইন (সংশোধনী) আইন, 2012	মণিপুৰ	ইম্ফল	—	৫	৪	১	(Siddharth Mridul)সিদ্ধাৰ্থ মৃদুল
17	মেঘালয় উচ্চ ন্যায়ালয়	23 March 2013	উত্তৰ-পূব অঞ্চল (পুনৰ্গঠন) আৰু অন্যান্য সম্পৰ্কিত আইন (সংশোধনী) আইন, ২০১২	মেঘালয়	শ্বিলং	—	৪	৩	১	(S. Vaidyanathan)এছ বৈদ্যনাথন
১৮	উৰিষ্যা উচ্চ ন্যায়ালয়	3 April 1948	উৰিষ্যা উচ্চ ন্যায়ালয়অধ্যাদেশ, 1948	উৰিষ্যা	কটক	—	৩৩	২৪	৯	(Chakradhari Sharan Singh)চক্ৰধাৰী শৰণ সিং
১৯	Patna High Court	2 September 1916	তেতিয়াৰ ব্ৰিটিছ ক্ৰাউনৰ দ্বাৰা জাৰী কৰা চিঠিৰ পেটেন্ট	বিহাৰ	পাটনা	—	৫৩	৪০	১৩	(K. Vinod Chandran)কে. বিনোদ চন্দ্ৰন
২০	পঞ্জাৱ আৰু হাৰিয়ানা উচ্চ ন্যায়ালয়	15 August 1947	পঞ্জাৱ উচ্চ ন্যায়ালয় অধ্যাদেশ, ১৯৪৭	চণ্ডীগড়, হাৰিয়ানা, পঞ্জাৱ	চণ্ডীগড়	—	৮৫	৬৪	২১	(Gurmeet Singh Sandhawalia)গুৰমিত সিং সান্ধাৱালিয়া (Acting)
২১	Rajasthan High Court	21 June 1949	ৰাজস্থান উচ্চ ন্যায়ালয় অধ্যাদেশ,১৯৪৯	ৰাজস্থান	যোধপুৰ	জয়পুৰ	৫০	৩৮	১২	(Manindra Mohan Shrivastava)মনিন্দ্ৰ মোহন শ্ৰীবাস্তৱ
২২	ছিক্কিম উচ্চ ন্যায়ালয়	16 May 1975	ভাৰতীয় সংবিধানৰ ৩৬ তম সংশোধনী	ছিকিম	গেংটক	—	৩	৩	০	(Biswanath Somadder)বিশ্বনাথ সমাদ্দৰ
২৩	তেলেংগানা উচ্চ ন্যায়ালয়	1 January 2019	অন্ধ্ৰ প্ৰদেশ পুনৰ্গঠন আইন, ২০১৪	তেলেংগানা	হায়দৰাবাদ	—	৪২	৩২	১০	(Alok Aradhe)আলোক আৰাধে
24	ত্ৰিপুৰা উচ্চ ন্যায়ালয়	26 March 2013	উত্তৰ-পূব অঞ্চল (পুনৰ্গঠন) আৰু অন্যান্য সম্পৰ্কিত আইন (সংশোধনী) আইন,২০১২	ত্ৰিপুৰা	আগৰতলা	—	৫	৪	১	(Aparesh Kumar Singh)অপাৰেশ কুমাৰ সিং
২৫	Uttarakhand High Court	9 November 2000	Uttar Pradesh Reorganisation Act, 2000	Uttarakhand	Nainital	—	11	9	2	Ritu Bahri
Total							1114	840	274	-

ৰাজ্য/কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চলৰ দ্বাৰা উচ্চ ন্যায়ালয়সমূহ

State/UT	Court	Principal seat	Bench(es)
আন্দামান আৰু নিকোবৰ দ্বীপপুঞ্জ	কলকাতা উচ্চ ন্যায়ালয়	—	পোৰ্টব্লেয়াৰ^{[টোকা 1]}
অৰুণাচল প্ৰদেশ	গুৱাহাটী উচ্চ ন্যায়ালয়	—	Itanagar^{[টোকা 2]}
অন্ধ্ৰপ্ৰদেশ	অন্ধ্ৰ প্ৰদেশ উচ্চ ন্যায়ালয়	অমৰাৱতী	—
অসম	গুৱাহাটী উচ্চ ন্যায়ালয়	Guwahati	—
বিহাৰ	পাটনা উচ্চ ন্যায়ালয়	পাটনা	—
চণ্ডীগড়	পঞ্জাৱ আৰু হাৰিয়ানা উচ্চ ন্যায়ালয়	চণ্ডীগড়	—
ছত্তীশগঢ়	ছত্তীশগড় উচ্চ ন্যায়ালয়	Bilaspur	—
দাদৰা আৰু নগৰ হাভেলী আৰু দমন আৰু দিউ	বোম্বাই উচ্চ ন্যায়ালয়	মুম্বাই	—
দিল্লী	দিল্লী উচ্চ ন্যায়ালয়	নতুন দিল্লী	—
গোৱা	বোম্বাই উচ্চ ন্যায়ালয়	—	Panaji^{[টোকা 2]}
গুজৰাট	গুজৰাট উচ্চ ন্যায়ালয়	আহমেদাবাদ	—
হাৰিয়ানা	পঞ্জাৱ আৰু হাৰিয়ানা উচ্চ ন্যায়ালয়	Chandigarh	—
হিমাচল প্ৰদেশ	Himachal Pradesh High Court	Shimla	—
জম্মু আৰু কাশ্মীৰ	জম্মু আৰু কাশ্মীৰ উচ্চ ন্যায়ালয়	Srinagar/Jammu^{[টোকা 3]}	—
ঝাৰখণ্ড	ঝাৰখণ্ড উচ্চ ন্যায়ালয়	ৰাঁচী	—
কৰ্ণাটক	কৰ্ণাটক উচ্চ ন্যায়ালয়	বেংগালুৰু	ধাৰৱাদ^{[টোকা 2]} আৰু কালাবুৰাগী^{[টোকা 2]}
কেৰেলা	কেৰেলা উচ্চ ন্যায়ালয়	কোচি	—
Ladakh	জম্মু আৰু কাশ্মীৰ উচ্চ ন্যায়ালয়	শ্ৰীনগৰ/জম্মু ^{[টোকা 3]}	—
লাক্ষাদ্বীপ	কেৰেলা উচ্চ ন্যায়ালয়	কোচি	—
মধ্যপ্ৰদেশ	মধ্য প্ৰদেশ উচ্চ ন্যায়ালয়	জব্বলপুৰ	গোৱালিয়ৰ^{[টোকা 2]} আৰু ইন্দোৰ^{[টোকা 2]}
মহাৰাষ্ট্ৰ	বোম্বাই উচ্চ ন্যায়ালয়	মুম্বাই	ঔৰাংগাবাদ^{[টোকা 2]} and Nagpur^{[টোকা 2]}
Manipur	মণিপুৰ উচ্চ ন্যায়ালয়	ইম্ফল l	—
মেঘালয়	মেঘালয় উচ্চ ন্যায়ালয়	শ্বিলং	—
মিজোৰাম	গুৱাহাটী উচ্চ ন্যায়ালয়	—	আইজল^{[টোকা 2]}
নাগালেণ্ড	গুৱাহাটী উচ্চ ন্যায়ালয়	—	কহিমা^{[টোকা 2]}
ওড়িশা	উৰিষ্যা উচ্চ ন্যায়ালয়	কটক	—
পুডুছেৰী	মাদ্ৰাজ উচ্চ ন্যায়ালয়	চেন্নাই	—
পাঞ্জাৱ	পাঞ্জাৱ আৰু হাৰিয়ানা উচ্চ ন্যায়ালয়	চণ্ডীগড়	—
Rajasthan	ৰাজস্থান উচ্চ ন্যায়ালয়	যোধপুৰ	জয়পুৰ^{[টোকা 2]}
ছিকিম	ছিকিম উচ্চ ন্যায়ালয়	গেংটক	—
তামিলনাডু	মাদ্ৰাজ উচ্চ ন্যায়ালয়	চেন্নাই	মাদুৰাই^{[টোকা 2]}
তেলঙ্গানা	তেলাঙ্গানা উচ্চ ন্যায়ালয়	হাইদৰাবাদ	—
ত্ৰিপুৰা	ত্ৰিপুৰা উচ্চ ন্যায়ালয়	আগৰতলা	—
উত্তৰ প্ৰদেশ	Allahabad High Court	এলাহাবাদ	লক্ষ্ণৌ ^{[টোকা 2]}
উত্তৰাখণ্ড	উত্তৰাঞ্চল উচ্চ ন্যায়ালয়	নাইনিতাল	—
পশ্চিমবংগ	কলকাতা উচ্চ ন্যায়ালয়	কলিকতা	জলপাইগুৰি ^{[টোকা 2]}

উচ্চ ন্যায়ালয়ৰ অধীনৰ আদালতসমূহ

জিলা আদালত
জিলা মুনচিফ আদালত
প্ৰথম শ্ৰেণীৰ ন্যায়িক দণ্ডাধীশৰ আদালত
দ্বিতীয় শ্ৰেণীৰ ন্যায়িক দণ্ডাধীশৰ আদালত
ই-আদালত

বাহ্যিক সংযোগ

তথ্য সংগ্ৰহ

↑ https://www.drishtijudiciary.com/ttp-constitution-of-india/high-courts-under-the-constitution-of-india-1950
↑ https://barandbench.com/high-court-andhra-pradesh-notified/
↑ "High Court of Andhra Pradesh to function at Amaravati from Jan 1, 2019". Bar & Bench. 2018-12-26. https://barandbench.com/high-court-andhra-pradesh-notified/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2018-12-27.
↑ (en-IN ভাষাত). 17 July 2021. Archived from the original on 3 September 2021. https://web.archive.org/web/20210903143931/https://www.thehindu.com/news/national/new-nomenclature-for-jammu-and-kashmir-high-court/article35377076.ece.

উদ্ধৃতি ত্ৰুটি: <ref> টেগ্‌সমূহ "টোকা" নামৰ এটা গোটৰ বাবে আছে, কিন্তু তাৰ <references group="টোকা"/> টেগ্‌ পোৱা নগ'ল

[1] ttps://www.drishtijudiciary.com/ttp-constitution-of-india/high-courts-under-the-constitution-of-india-1950

[2] ttps://barandbench.com/high-court-andhra-pradesh-notified/

[3] "High Court of Andhra Pradesh to function at Amaravati from Jan 1, 2019". Bar & Bench. 2018-12-26. https://barandbench.com/high-court-andhra-pradesh-notified/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2018-12-27.

[4] (en-IN ভাষাত). 17 July 2021. Archived from the original on 3 September 2021. https://web.archive.org/web/20210903143931/https://www.thehindu.com/news/national/new-nomenclature-for-jammu-and-kashmir-high-court/article35377076.ece.

[1]

[2]

[3]

[4]

[টোকা 1]

[টোকা 2]

[টোকা 3]